1. Nặng ba cân, gồm ba phần

Bộ não là cơ quan quyền lực nhất của cơ thể, tuy vậy chỉ cân nặng có ba pounds. Được cấu tạo bằng chất liệu tương tự như chất keo đặc. Não có ba phần chính: Đại não chiếm đa số thể tích của hộp sọ. Nhiệm vụ giải quyết mọi vấn đề có liên quan đến trí nhớ, suy tư và cảm xúc, đồng thời cũng điều khiển cả vận động.   Tiểu não nằm ở phía sau đầu, bên dưới đại não, nó điều khiển sự phối hợp và thăng bằng.   Cuống não nằm dưới đại não ngay phía trước tiểu não. Nhiệm vụ nối não bộ với tủy sống và kiểm soát các chức năng tự động chẳng hạn như hô hấp, tiêu hóa, nhịp tim và huyết áp.

2. Được nuôi dưỡng bởi các mạch máu

Bộ não được nuôi dưỡng bằng những mạng mạch máu phong phú nhất của cơ thể. Với từng nhịp tim, các động mạch mang khoảng 20 tới 25% lượng máu cơ thể lên bộ não của quý vị, nơi có hàng tỉ tế bào sử dụng 20% lượng oxy và năng lượng trong máu mang tới. Khi đang tập trung suy nghĩ, bộ não của quý vị có thể dùng tới 50% năng lượng và oxy. Toàn bộ mạng lưới mạch máu ngoài các động mạch, còn bao gồm cả tĩnh mạch và các mao mạch.

3. Vỏ não: "Các nếp nhăn tư duy"

Bề mặt bộ não có nhiều nếp cuộn gấp đó là lớp vỏ ngoài chuyên biệt hóa của đại não gọi là vỏ não. Các nhà khoa học đã “vẽ bản đồ” vỏ não bằng cách nhận dạng những vùng có mối liên kết chặt chẽ với các chức năng đã được xác định. Các chức năng đặc biệt của từng phần ở vỏ não: Nhận biết các cảm giác của cơ thể, thị giác, thính giác và khứu giác đối với môi trường bên ngoài. Tạo ra tư duy, giải quyết các vấn đề và lập kế hoạch. Tạo ra và lưu trữ vào ký ức. Điều khiển các chức năng tự động.

4. Não trái / não phải
	Bộ não chia làm hai bán cầu trái và phải. Các chuyên gia không chắc chắn là “não trái” và “não phải” khác nhau về chức năng ra sao, ngoại trừ rằng: Bán cầu não trái điều khiển cử động của nửa bên phải cơ thể. Bán cầu não phải điều khiển cử động nửa thân bên trái. Ởcon người, đa số vùng ngôn ngữ nằm chủ yếu trên bán cầu não trái

5. Rừng tế bào thần kinh

Thế giới thực của bộ não diễn ra trong các tế bào riêng lẻ. Não người trưởng thành chứa khoảng 100 tỉ tế bào thần kinh, hay còn gọi là nơron, với các nhánh, nối kết tại hơn 100 tỉ tỉ điểm. Các nhà khoa học gọi cái mạng lưới đâm nhánh chằng chịt này là "rừng tế bào thần kinh". Các tín hiệu di chuyển qua rừng thần kinh tạo nên cơ sở của trí nhớ, tư duy, và cảm xúc. Các tế bào thần kinh là loại tế bào chính bị phá hủy trong bệnh Alzheimer's.

6. Tạo tín hiệu tế bào

Các tín hiệu đó tạo nên ký ức và tư duy lan truyền qua các tế bào thần kinh riêng rẽ như là một quá trình nạp điện tí hon. Tế bào thần kinh nối với một tế bào thần kinh khác tại các các khớp nối thần kinh. Khi sự nạp điện lan đến một khớp nối thần kinh, nó có thể kích hoạt để tung ra những đợt phóng xuất các hoá chất được gọi là các chất dẫn truyền thần kinh. Các chất dẫn truyền thần kinh truyền ngang qua các khớp nối thần kinh, mang các tín hiệu đến các tế bào khác. Các nhà khoa học đã nhận biết được hàng chục các chất dẫn truyền thần kinh. Bệnh Alzheimer phá hủy cả hai cách lan truyền bằng nạp điện giữa các tế bào lẫn hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh.

 

7. Mã hóa tế bào

Hoạt động nhiều nhất ở các vùng màu đỏ và sau đó giảm dần đến các màu khác trong dải sắc cầu vồng và lần đến xanh - tím. Các vùng hoạt động đặc trưng biến đổi suốt cả cuộc đời khi chúng ta gặp gỡ những người mới, có những kinh nghiệm mới và tiếp thu các kỹ năng mới. Các vùng cũng biến đổi khi mắc bệnh Alzheimer hay bệnh lý có liên quan phá hủy tế bào thần kinh và các liên kết của chúng với các tế bào khác

100 tỉ tế bào thần kinh… 100 tỉ tỉ khớp nối thần kinh… hàng chục chất dẫn truyền thần kinh… Sức mạnh “trong những con số này ” cung cấp những nguyên liệu thô cho bộ não. Qua thời gian, những kinh nghiệm của chúng ta tạo nên những vùng về dạng và cường độ của tín hiệu. Những vùng hoạt động này giải thích cơ chế bằng cách nào, ở mức độ tế bào, bộ não mã hóa các tư duy, trí nhớ, kỹ năng và cảm giác về bản thân của chúng ta. Hình ảnh phân tích chụp cắt lớp hình ảnh phát xạ hạt nhân (PET) trên bán cầu não trái thể hiện các vùng đặc trưng của hoạt động não gắn liền với: Đọc hiểu chữ viết Nghe hiểu tiếng nói Tư duy qua lời nói Phát ngôn bằng lời nói   .

                                                            

8. Sự biến đổi trong bệnh Alzheimer xảy ra ở trên toàn bộ não
	Bệnh Alzheimer dẫn đến phá hủy tế bào thần kinh và tổn hại mô trên toàn bộ não. Qua thời gian, não teo đi đột ngột, ảnh hưởng đến gần như toàn bộ tất cả các chức năng của nó. Những hình ảnh này cho thấy: Não bình thường không mắc bệnh Não bị bệnh Alzheimer đang tiến triển Hai não đối chiếu nhau

9. Thêm nhiều biến đổi của não

Đây là một hình ảnh nữa về các tổn hại tế bào ở cấp độ lớn hơn, biến đổi lên toàn bộ não trong tiến trình của bệnh Alzheimer. Hình chiếu này thể hiện một "lát cắt" chéo qua phần giữa não nằm giữa hai tai. Trong não bệnh Alzheimer: Vỏ não quắt queo lại, các vùng đang bị tổn thương có liên quan đến chức năng tư duy, lên kế hoạch và trí nhớ. Sự teo rút đặc biệt nghiêm trọng ở hồi hải mã, một vùng vỏ não giữ vai trò quan trọng trong việc tạo nên kư ức mới. Các não thất (Các khoang chứa đầy dịch bên trong não) giãn nở to ra.

10. Dưới kính hiển vi

Các nhà khoa học cũng có thể thấy các tác động khủng khiếp của bệnh Alzheimer khi quan sát mô não dưới kính hiển vi: Mô bị bệnh Alzheimer có số lượng tế bào thần kinh và khớp nối thần kinh ít hơn hẳn đối với não bình thường. Các mảng xơ, các đám bất thường của các mảnh protein, tích tụ giữa các tế bào thần kinh. Tế bào thần kinh đã và đang bị hủy hoại có chứa các đám xơ rối, được hình thành nên từ các dải sợi xoắn của một protein khác. Các nhà khoa học không chắc chắn nguyên nhân gây nên sự hủy hoại tế bào và tổn hại mô trong não bị bệnh Alzheimer, nhưng các mảng xơ và các đám xơ rối là những nghi phạm chính.

11. Tìm hiểu thêm về các mảng xơ

Các mảng xơ tạo thành khi các mảnh protein gọi là beta-amyloid (BAY-tuh AM-uh-loyd) dồn cục lại với nhau. Beta-amyloid có nguồn gốc từ một protein lớn hơn có trong màng chất béo bao quanh tế bào thần kinh. Beta-amyloid trở nên "cô quánh" về mặt hóa học và tích tụ dần trong các mảng xơ. Dạng gây tác hại nhất của beta-amyloid có lẽ là các nhóm riêng lẽ một vài mảnh nhỏ hơn là bản thân các mảng xơ. Các cục nhỏ có thể ngăn cản đường dẫn truyền tín hiệu từ tế bào này sang-tế bào khác tại các khớp nối thần kinh. Chúng cũng kích hoạt các tế bào hệ miễn dịch khởi phát tiến trình viêm và nuốt chửng các tế bào bị hủy hoại.

12. Tìm hiểu thêm về các đám xơ rối

Các đám xơ rối phá hủy hệ thống dẫn truyền tế bào tối quan trọng hình thành từ các protein. Hình ảnh từ kính hiển vi điện tử này cho thấy một tế bào có vài vùng còn bình thường và các vùng khác có các đám xơ rối đang được tạo thành. Trong các vùng bình thường: Hệ thống dẫn truyền được tổ chức thành những sợi song song một cách ngay ngắn có phần giống như đường ray tàu hỏa. Các phân tử dưõng chất, các bộ phận tế bào và các nguyên liệu chủ chốt khác dẫn truyền dọc theo “các đường dẫn.” Một protein gọi là tau TAU (cùng vần với WOW) giúp các đường dẫn được thẳng. Trong các vùng hình thành các đám xơ rối: TAU gãy vụn thành các dãy xoắn gọi là các đám xơ rối. Các đường dẫn không còn thẳng nữa. Chúng tách rời nhau ra và tan rã. Các dưỡng chất và các chất thiết yếu khác không còn di chuyển qua các tế bào được nữa, và cuối cùng nó sẽ chết.

13. Các tiến triển khắp toàn bộ não

Các mảng xơ và các đám xơ rối (biểu thị bằng các vùng tô màu xanh) có khuynh hướng lan ra khắp toàn bộ vỏ não theo cách thức mà ta có thể đoán trước được trong tiến trình của bệnh Alzheimer. Tốc độ tiến triển thay đổi rất lớn. Bệnh nhân bị Alzheimer sống trung bình tám năm, nhưng một số người có thể sống tới 20 năm. Diễn tiến bệnh tùy thuộc một phần vào độ tuối lúc chẩn đoán bệnh và người đó có những bệnh trạng gì khác hay không. Các biến đổi sớm nhất của bệnh Alzheimer – có thể bắt đầu 20 năm hoặc lâu hơn trước khi được chẩn đoán. Các giai đoạn bệnh Alzheimer từ nhẹ tới vừa – thông thường kéo dài từ 2 - 10 năm. Giai đoạn bệnh Alzheimer nặng – có thể kéo dài từ 1 - 5 năm.

14. Các giai đoạn sớm nhất của bệnh Alzheimer
	Trong giai đoạn sớm nhất, trước khi các triệu chứng có thể được phát hiện bằng các xét nghiệm hiện nay, các mảng xơ và các đám xơ rối bắt đầu xuất hiện trong các vùng não có liên quan đến: Học tập và trí nhớ Tư duy và lập kế hoạch

15. Giai đoạn bệnh Alzheimer từ nhẹ đến trung bình

Trong các giai đoạn bệnh từ nhẹ đến trung bình, các vùng não giữ vai trò quan trọng trong trí nhớ,, tư duy và lên kế hoạch; chúng có khuynh hướng phát triển thêm các mảng xơ và các đám xơ đã xuất hiện trước trong gia đoạn sớm, nay càng rối nhiều hơn. Kết quả là, những người bệnh bộc phát các trục trặc về vấn đề về trí nhớ hay tư duy, nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến cuộc sống lao động hay xã hội. Họ cũng có thể bị lú lẫn và gặp khó khăn khi tự biểu lộ và sắp xếp lại các suy nghĩ, khó khăn trong lúc xử lý các vấn đề về tiền bạc. Rất nhiều người bệnh Alzheimer được chẩn đoán lần đầu tiên ở vào các giai đoạn này. Các mảng xơ và các đám xơ rối cũng lan đến các vùng có liên quan đến: Nói và hiểu lời nói Cảm nhận bản thể có liên quan đến các đối tượng xung quanh Vì tiến triển của bệnh Alzheimer, những người bệnh có thể biểu hiện các biến đổi về nhân cách và hành vi, cũng như khó khăn trong việc nhận ra bạn bè và người thân.

16. Bệnh Alzheimer trầm trọng
	Trong bệnh Alzheimer đang tiến triển, phần lớn vỏ não bị tổn thương nghiêm trọng. Não teo quắt lại đột ngột do các tế bào bị hủy hoại rộng hơn. Những người bệnh mất dần năng lực giao tiếp, không nhận ra người nhà và người thân cũng như năng lực tự sãn sóc

Nguon http://www.alz.org/brain_vietnamese/07.asp

© Hiệp hội 2008 Alzheimer's Association. Bảo vệ tác quyền
www.alz.org | 800.272.3900
Nếu quý vị là thành viên truyền thông và muốn có được quyền sao chép các hình ảnh, xin liên hệ media@alz.org. Nếu quý vị là thành viên công chúng, xin liên hệ brandhelp@alz.org.