Tề Bạch Thạch (Qi BaiShi) 齊白石 tên thực là Tề Thuần Chi, tự là Vị Thanh, biệt hiệu Lan Đình. Năm 27 tuổi học vẽ, được thầy là Hồ Thâm Viên đặt tên cho là Hoàng (nghĩa là ngọc hình bán nguyệt), tự là Tần Sinh, hiệu là Bạch Thạch.

Ông còn vô số tên hiệu khác, chẳng kém gì hai đại danh họa Nghê Vân Lâm (đời Nguyên) và Thạch Đào Hòa Thượng (đầu đời Thanh.) Đại khái có thể kể như: Tề Đại, A Chi, A Trường, Mộc Nhân, Lão Mộc, Lão Mộc Nhất, Mộc Cư Sĩ, Ký Viên, Ký Bình, Lão Bình, Bình Ông, Ký Bình Đường Lão Nhân, Bạch Thạch Sơn Ông, Bạch Thạch Lão Nhân, Tá Sơn Ngâm Quán Chủ Giả, Tinh Đường Lão Ốc Hậu Nhân, Hạnh Tử Ô Lão Dân, Tam Bách Thạch Ấn Phú Ông…

Sinh ra và lớn lên ở nông thôn, một thời gian dài Tề Bạch Thạch tắm mình trong cuộc sống của nhân dân lao động. Vì vậy, đề tài trong tranh ông luôn gắn bó với cuộc sống đời thường của người lao động.

Tề Bạch Thạch sinh năm 1863 (có sách ghi 1861) trong một gia đình nông dân rất nghèo. Thuở nhỏ cậu chỉ được học nửa năm rồi phải nghỉ để chăn trâu, đốn củi giúp gia đình. Hơn 10 tuổi cậu trọ học nghề thợ mộc và tỏ ra rất có năng khiếu trong kỹ xảo chạm trổ hoa văn trên gỗ. Cho đến gần 30 tuổi Tề Bạch Thạch đã kiếm sống được bằng nghề vẽ tranh.

Chuyên tâm nghiên cứu, miệt mài khổ luyện, cuối cùng Tề Bạch Thạch đã nắm bắt được bí quyết của tranh quốc họa. Từ đó, tranh ông là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, mang đậm dấu ấn của một phong cách tài hoa.

Sinh ra và lớn lên ở nông thôn, một thời gian dài Tề Bạch Thạch tắm mình trong cuộc sống của nhân dân lao động. Vì vậy, đề tài trong tranh ông luôn gắn bó với cuộc sống đời thường của người lao động. Cải bẹ trắng, củ cải dưới đất, các loài chim nhỏ trên trời, tôm cua dưới nước và hoa cỏ trên đồng… hiện lên trong tranh Tề Bạch Thạch vô cùng sinh động, được đông đảo nhân dân ưa thích.

Vừa khiêm tốn học tập các nhà nghệ thuật tiền bối vừa không ngừng tìm tòi sáng tạo nghiên cứu tỉ mỉ đối tượng miêu tả trước khi đặt bút vẽ, tranh của Tề Bạch Thạch càng ngày càng nổi tiếng. Từ nhỏ Tề Bạch Thạch đã rất yêu thích loài tôm và đề tài này luôn trở đi trở lại trong tranh ông. Ông thường đến bên bờ nước để quan sát chúng. Năm 57 tuổi Tề Bạch Thạch đã vẽ tôm hết sức thành công. Tuy nhiên, ông cho rằng những con tôm ấy chỉ mới giống về bề ngoài còn “đặc điểm tinh thần” của chúng thì vẫn chưa được thể hiện đầy đủ. Thế là, Tề Bạch Thạch mua tôm sống về nuôi. Ông quan sát rất kỹ và phát hiện ra rằng khi tôm bơi trong nước, hai mắt nó đưa ngang ra, lại nữa, thân tôm sống thường trong suốt. Vì vậy, Tề Bạch Thạch đã dùng mực có độ đậm nhạt khác nhau để vẽ thân tôm. 23 năm sau, khi Tề Bạch Thạch 80 tuổi, tôm trong tranh ông đạt đến đỉnh điểm tuyệt vời của nghệ thuật hội họa. Năm 1953, khi Tề Bạch Thạch tròn 90 tuổi, ông được Bộ Văn hóa Trung Quốc phong tặng danh hiệu “Nhà nghệ thuật kiệt xuất của nhân dân Trung Quốc”. Năm 1956 ông được vinh dự nhận “Giải thưởng Hòa bình quốc tế”. Tề Bạch Thạch mất năm 1957.

Dưới đây là hơn 100 bức tranh của Tề Bạch Thạch. Click trên hình để phóng lớn tranh thích xem.