PHƯƠNG XÍCH LÔ
(Bài viết:Ngô Minh)

Phương Xích Lô tên thật là Nguyễn Văn Phương, sinh năm 1951, mất ngày 2 tháng 6 năm 2002, quê tại Thừa Thiên Huế. Sinh thời là hội viên Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế.
 
Mọi người biết Phương Xích Lô chứ ít người biết tên thật của anh. Người ta biết anh vì thơ anh hay, vì cuộc sống anh có lắm điều kỳ dị, kỳ quái, kỳ lạ.
 
Có người giận anh, rồi lại thương. Có người giận rồi xa lánh, hắt hủi. Tất cả bắt đầu từ sự say thơ, từ cú sốc đau đớn của số phận người đạp xích lô tài hoa, tài tử này.

Cách đây khoảng hơn 30 năm, hồi Tạp chí Sông Hương còn đóng gần cửa Thượng Tứ, một buổi sáng, có một chàng trẻ, đẹp trai, đạp chiếc xích lô đến toà soạn, rụt rè gửi lại mấy bài thơ chép trên những trang vở học trò nhàu nát, không đề bút hiệu, địa chỉ.

Nữ thi sĩ Lâm Thị Mỹ Dạ lúc này là Biên Tập Thơ, hỏi tên thì chàng xích lô nói vọng lại: ”Em là Phương, dân xích lô”. Mỹ Dạ đọc thơ thấy hay, liền đề nghị in, ghi tên là Phương Xích Lô.

Thế là bút danh Phương Xích Lô lần đầu tiên xuất hiện trên một tạp chí danh giá của Làng Văn.

Năm 1992, Phương Xích Lô được bạn nghề góp tiền giúp anh in tập thơ "Những dòng sông" (in chung). Từ đó anh trở thành hội viên thơ của Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế.

Trên xích lô của Phương bao giờ cũng nhét một cuốn vở học trò màu cháo lòng và cây bút bi. Khi nào tứ thơ chợt đến là Phương dừng xe bên đường cắm cúi viết.
Word Cup France 98, báo Văn nghệ Trẻ thi thơ ngắn về bóng đá. Phương có bài thơ tứ tuyệt "Đá bóng" giành giải thưởng:

Em đá vào ta một trái buồn
Còn ta đá lại trái cô đơn...…

Năm 1998, báo Văn TP Hồ Chí Minh thi thơ lục bát, bài thơ "Tím" của Phương đã được Ban Giám Khảo xếp giải:

Trưa nay chợt nhớ trưa nao
Trước nhà em tím một màu bằng lăng
Ai trồng rào dậu cản ngăn
Cho chúng mình tím vết hằn chia ly...…

Phương tự giới thiệu về mình:

Tôi tên là Nguyễn Văn Phương
Tám mươi kiệt một tại đường Chi Lăng
Vợ tôi Trần Thị Lệ Hằng
Đầu lòng sinh được hai nàng xinh xinh

Ngoài nghề đạp xích lô, với cơ thể đàn ông đẹp, Phương thường xuyên được trường Đại học Nghệ Thuật Huế mời làm người mẫu cho sinh viên học sáng tác. Cứ đứng một buổi được mấy chục ngàn, tuy có “nhột” chút đỉnh, nhưng không mồ hôi mồ kê như đạp xích lô. Có tháng Phương một buổi đạp xe, một buổi làm người mẫu, để có thêm tiền nuôi con.
 
 Cuộc đời Phương đang êm đềm “trên ba bánh xe lăn”, bỗng gặp một khúc quanh đến vực thẳm chết người. Phương có một người bạn thơ rất thân. Anh bạn hay đến nhà cùng Phương ngâm ngợi, chén tạc chén thù.
 
Vợ Phương có tài đàn tranh. Phương làm thơ tặng vợ:
 
Mười sáu bậc âm thanh kỳ diệu
 Đưa ta bay lên tận cung Hằng.

 Thế rồi người vợ mà Phương vô cùng yêu dấu, bỏ Phương, theo người bạn thơ ấy. Nàng quyết liệt đi, Phương phải chia tay. Thế là Phương lủi thủi đạp xích lô về ở với mẹ ở phố Chi Lăng. Từ đó, ngày nào Phương cũng đạp xích lô đến thăm con, chở chúng nó đi ăn chè, ăn kem. Chia tay con, Phương lại đi uống rượu và khóc. Phương uống rượu vì buồn tủi, vì thương, vì giận. Phương bắt đầu nát rượu từ đó. Phương không đạp xích lô được nữa.

Thế rồi người vợ đi theo chồng mới vào Nam, mang hai đứa con gái của Phương gửi vào tu trong một ngôi chùa ở Bà Rịa Vũng Tàu (bây giờ hai đứa đã thành ni cô). Biết là vợ con đã xa ngàn dặm, thế mà ngày nào cũng đạp chiếc xe đạp cà tàng lên thăm lại hình bóng người thân nơi ngôi nhà xưa, rồi vào quán.
 
  Từ đó Phương như một người điên, đi lang thang ăn mày rượu của đời… Nhiều người ghét bỏ, xa lánh Phương. Còn với ai hiểu cảnh ngộ của Phương đều ứa nước mắt. Phương chỉ dở điên dở dại khi uống rượu. Còn khi làm thơ thì Phương lại trở lại là Phương Xích Lô dân dã, tinh tế và bản lĩnh.
 
 Thơ của Phương làm trong thời gian cuối đời, đầy men rượu, nhưng cũng đầy đớn đau thân phận:

Thưa em tôi đã khuyết rồi
Đêm nao chú Cuội khèo rơi trái rằm (Thưa em).
 
Hay:

Ta say hề, đêm nay ta xỉn
Đành mượn cỏ cây thế chiếu giường
Ngạo nghễ gối đầu lên đỉnh Ngự
Ngang tàng xuôi cẳng dọc sông Hương…  

 Ngày 2 tháng 6 năm 2001, Phương Xích Lô ra Thành Cổ Quảng Trị thăm mẹ, nhà thơ Nhất Lâm đang ốm nặng. Phương thấy trẻ con đang tắm trần truồng dưới mương Thạch Hãn. Thích quá, không biết mình đang ngất ngưởng rượu, Phương cũng nhào xuống tắm. Thế là Phương đi vĩnh viễn…! (51 tuổi). Trong cái túi xách cà tàng Phương để lại trên bờ có một vỏ chai đã khô rượu và hai bài thơ mới viết. Trong đó bài thơ "Chạng vạng" như là một lời cuối cùng:

Chạng vạng đất, chạng vạng trời
Tình tôi chạng vạng trong thời xa em
Mắt nhìn chạng vạng hơi men
Miệng đời chạng vạng chê khen tiếng lời
Tuổi tên chạng vạng quên rồi
Đường đi chạng vạng biết nơi mô về...

 Những câu thơ linh ứng như Phương biết trước cuộc ra đi của mình. Thơ Phương tiên tri:

Mình sống lang thang chẳng cửa nhà
Chết không đất táng làm ma phiêu bồng...

 BẢY MÀU MƯA HUẾ

Anh dắt em về cơn mưa đầu hạ
Mưa đỏ bên đường hay ánh phượng soi?
Tóc em ướt mềm như từng ngọn lá
Chiếc nón bài thơ em để mô rồi?
Anh dắt em về ngang qua cầu Mới
Mưa đen trên trời, mưa tím dưới sông
Áo trắng em chừ như tranh lập thể
Ai đã tô lên những mảng mưa hồng?
Anh dắt em về ngang qua Đại Nội
Con đường tình yêu chạy dọc Hoàng thành
Những đám rêu xưa giật mình tỉnh giấc
Đắm hồn mình trong những giọt mưa xanh.
Anh dắt em về nhà xưa vườn cũ
Những đóa mưa vàng lấp lánh trên hoa
Chia tay trước nhà em vào với mạ
Riêng anh lang thang mưa trắng nhạt nhòa.

GIỌT NƯỚC HƯƠNG GIANG

Hạt muối hòa tan trong ly nước
Tôi cũng hòa tan giữa cuộc đời
Làm tên phu xe qua ngày tháng
Chở bao tiếng khóc lẫn nụ cười
Vắng khách đôi khi về chở gió
Không tiền, không bạc vẫn cười vang
Dừng lại bên cầu nghe nước chảy
Chợt thấy mình: một giọt nước Hương Giang.

Ngô Minh

*******************

💥Xích lô hành

Ta xích lô hề! Người xích lô
Từ đây thôi phải đạp xe thồ
Trước chơi hai bánh chừ ba bánh
Trước chở một cô chừ bốn cô
Gác cẳng chờ hàng bên bãi vắng
Dựa lưng đợi khách dưới cây to
Dù sao cũng phải còng lưng đạp
Còn ở trong ngành vận tải thô.
Ngươi xích lô hề! Ta xích lô
Về đây sau những chuyến giang hồ
Thợ không ra thợ vì cô thế
Thầy không nên thầy bởi lỡ cơ
Trí dở dở khi say khi tỉnh
Hồn ương ương lúc thực lúc mơ
Rơi xuống cuộc đời không chao đảo
Vững vàng ba bánh đỡ: xích lô.
Ngươi xích lô hề! Ta xích lô
Cũng là thi sĩ cũng làm thơ
Thơ không giúp được ngươi cơm áo
Thơ chẳng giúp gì ta cháo hồ
Làm một trăm bài đều mộng mị
Đăng vài tờ báo cũng hư vô
May mà nhờ đạp xích lô ấy
Giàu không giàu nhưng chẳng xác xơ.
Ta xích lô hề! Ngươi xích lô
Ráng cho xong hết một đời phu
Chở bao đau thương về nghĩa địa
Chở những hạnh phúc đến tuổi thơ
Ngó xuống thua chi loài giun dế
Trông lên hơn hẳn lũ công cò
Dù sao mình cũng còn lương thiện
Ngươi xích lô hề! Ta xích lô.

Phương Xích Lô

💥 TÌM  

Tôi đi tìm lửa trong đêm
Tìm ngọc trong đá
Tìm sen trong bùn
Tìm cao giữa đám thấp lùn
Tìm rồng giữa lũ giun trùng ngơ ngơ
Tôi đi tìm thực trong mơ
Tìm thanh trong tục
Tìm thơ trong đời
Tìm người giữa lũ đười ươi
Tìm tri âm
Giữa tiếng cười lời chê
Tôi đi tìm tỉnh trong mê
Tìm yên lặng
Giữa bốn bề phong ba
Tôi đi tìm Phật trong Ma
Tìm Thánh trong Quỷ
Tìm Ta trong mình.
 
Phương Xích Lô

💥 ĐỘC TÚY HÀNH
 
Ta say hề, đêm nay ta xỉn
Ngất ngưởng đi về giữa khói sương
Gõ nhịp ta ngâm bài Tống biệt
Vỗ chai ta hát khúc Hồ trường
Ba ngàn thế giới trong cốc rượu
Bao dung ta ôm trọn vui buồn …
Ta say hề, đêm nay ta xỉn
Chân thấp chân cao lạc phố phường
Ai có tài đàn như Tư Mã
Còn ai thổi sáo tựa Trương Lương?
Hãy đàn ta hát lời man dại
Hãy thổi ta ngâm giọng dị thường
Một kiếp làm người đầy khổ lụy
Mượn đôi cánh rượu đến thiên đường
Ta say hề, đêm nay ta xỉn
Đành mượn cỏ cây thay thế chiếu giường
Ngạo nghễ gối đầu lên đỉnh Ngự
Ngang tàng xuôi cẳng dọc sông Hương
Êm như cái nhịp không còn nhớ
Nhẹ tựa làn mây chẳng biết buồn
Ta say hề, bây giờ ta ngủ
Chiêm bao ta múa điệu Nghê thường …

Phương Xích Lô

Hoang Vo ST
Fb Thoại Nguyễn Văn