Thằng Bombata Mất Dạy
hoànglonghải

 
Rồi lại có lệnh “biên chế”. Anh em chúng tôi đi hết, nào Phạm Ngọc Hiền, Phạm Quang Chiểu, Phạm Xuân Lý, Trần Hữu Bảo, Nguyễn Văn Tiếp, Hoàng Hữu Chung, Nguyễn Văn Thanh, Nguyễn Văn Bê, Nguyễn Văn Quí, v.v…

        

Về sau, nghe tin mấy anh em nầy đi “Thăm lăng “bác” Hồ”, tức là tiếng gọi đùa những anh em bị đày ra Bắc. Một số còn lại gồm tôi, Trần Phú Trắc, Đào Sơn Bá, Lê Quang Dung, Nguyễn Đạo thì xuống “trại Bombata”.

Gọi là “xuống trại” vì trại chúng tôi đang ở là ở trên đồi, gần cửa vào trại Long Giao. Nay thì xuống một trại ở dưới thung lũng, cũng thuộc trại Long Giao. Đây là căn cứ của lính Mỹ hay Úc gì đó, tôi cũng chẳng tìm hiểu.

Xuống trại dưới nầy thì gặp ngay Bombata, một anh sĩ quan bộ đội Dziệt Cộng đểu và “mất dạy.”
Số anh em cũ của chúng tôi nay chỉ còn mấy ngoe như tôi kể tên ở trên, còn lại phần đông anh em lạ, ở đây đã mấy tháng rồi.

Căn phòng chúng tôi được đưa vào ở là một căn trại gia binh chế độ cũ. Nền nhà, vách, v.v… dơ dáy. Dơ dáy vì không phải nó là trại gia binh mà vì trước khi chúng tôi đến là nơi giam “tù hình sự”. Vẽ bậy, viết bậy và viết đứng đắn cũng có, đầy trên vách.

Bá nói với tôi: “Tui thấy đằng vách kia kìa, có tên Chế Linh. Chắc anh ta có bị giam ở đây.” Có thể ban đầu, tù hình sự do bộ đội bắt nên giam ở đây. Nay “ban quân quản” giao lại cho công an nên họ bị đem đi rồi.

Sự kiện chúng tôi để ý lúc nầy là “Hội nghị Hiệp thương Thống nhứt”. Có người nói: “Thống nhứt rồi, có lẽ mau được về!” Đâu có dễ vậy, phải không?

Tối tối, tôi nằm nói chuyện với Đào Sơn Bá (hiện đang ở Boston). Bá hỏi tôi: “Nhắm có về sớm như người ta nói không anh?”

Tôi nói:
– “Hồi đầu tháng 5/ 1975, bà Nguyễn Thị Bình, bộ trưởng bộ ngoại giao (chính phủ Cộng hòa Lâm thời Miền Nam Việt Nam) đi Algerie. Bả xin thế giới giúp cho một triệu cái cuốc. Bả còn nói hai miền Nam Bắc còn nhiều khác biệt, phải năm năm nữa mới có thể thống nhứt đất nước được. Cái tui thắc mắc là bả thì nói 5 năm mà nay mới 1 năm đã thống nhứt rồi. Có chuyện chi đây?”

Bá hỏi:
– “Theo anh nghĩ thì có chuyện chi?”
– “Theo “moa” nghĩ thì bọn miền Nam như Huỳnh Tấn Phát, Nguyễn Thị Bình, Nguyễn Hữu Thọ không phải là “Cộng Sản ròng” như Đỗ Mười, Lê Duẫn. Phần đông họ là dân trí thức tiểu tư sản, “theo kháng chiến” rồi theo Cộng Sản chớ không phải vì thích chủ nghĩa Cộng Sản. Bọn ngoài Bắc dựng bọn trong Nam lên để làm mặt trận là làm bình phong. Bây giờ không cần nữa thì phải loại ra, mà phải loại sớm. Để lâu, bọn trong Nam mọc chưn mọc rễ ra khó loại hơn. Đó là lý do thống nhứt cho lẹ lẹ.” Tôi giải thích.
– “Đám miền Nam về vườn hết sao?” Bá hỏi.
– “Đâu có! Để thưởng cái công “cầm cặ… chó đái”, họ được cho một chức gì đó, ngồi chơi xơi nước. Không thuộc giai cấp “ba đời đi ở, bốn đời làm thuê” mà.” Tôi giải thích.
– “Rồi mình có hy vọng chi về sớm không?” Bá lại hỏi.
– “Mình không biết. Theo kinh nghiệm của mình, mình lưu lạc từ Trung tới Nam rồi thì mình nghĩ quyền hành ở trong tay đám Nam Kỳ dễ sống hơn. Với Bắc kỳ khó sống lắm “ôông” ơi!”

&&&&&

Chúng tôi gánh hậu quả vụ “Út Bạch Lan trốn trại.” Út Bạch Lan, Biệt Kích Dù, cùng khóa Võ Bị với “Hùng móm”, em út tôi.

Truớc khi chúng tôi về trại nầy khoảng hai bữa, “Út Bạch Lan trốn trại”. Anh ta chui qua mấy lớp hàng rào kẽm gai, dầy đặc cả mìn chiếu sáng và mìn chống người, ngay dưới chân cái tháp canh ngày đêm có bộ đội ngồi gác trên ấy. Hàng rào và tháp canh nầy, có từ hồi lính Úc tới đóng đồn ở đây, đặc công còn không vào được mà anh ta chui ra dễ như chơi. Người ta còn kháo nhau, Út Bạch Lan còn chơi khăm “bộ đội”, bỏ lại cái áo trắng trên hàng rào, làm như báo cho tụi nó biết “Tao ra ở lối này nè!”.

Út Bạch Lan thuộc một khối chúng tôi vừa tới, trưởng khối là ông Nguyễn Bảo Tụng, nhà chơi tem nổi tiếng miền Nam, trước 75 nhiều lần lên TV nói về chuyện chơi tem cho khán giả nghe chơi.

Quản giáo khối nầy là một Trung úy “Cộng Sản Bắc Việt Xâm Lược”, gọi như thế cho đúng với chữ nghĩa thời Việt Nam Cộng Hòa, để phân biệt với Dziệt Cộng là dân trong Nam nhảy núi hay vào bưng.

Mỗi ngày anh Trung úy cộng sản tập trung điểm danh chúng tôi. Câu anh ta thường đe dọa khi điểm danh là “Không được trốn trại”. Buổi tối, sau giờ kẻng đánh là “Không được bước chân xuống khỏi thềm nhà. Ra khỏi thềm nhà là vệ binh của tôi chúng nó bắn ngay. Chúng nó được “nệnh” không được bắn vào đầu, chỉ bắn vào chân cho què thôi. Nhưng chúng nó bắn dở “nắm”. Nó nhắm vào chân nhưng “nại” trúng vào đầu đấy. Rõ chưa?”

Chúng tôi phải hô “rõ” thật to trước cách nói xỏ lá của nó; nó mới chịu.

Mỗi khi nó điểm danh, trưởng khối Nguyễn Bảo Tụng đứng bên cạnh nó, nhìn về phía chúng tôi. Khi nó nói cái câu xỏ lá như trên thì ông Tụng thường nhìn tôi, mĩm cười. Tôi cũng nhếch mép cười, không hướng về phía ông Tụng và dĩ nhiên không cho tên Trung úy cộng sản thấy. Thái độ hung hãn và bất thân thiện, nếu không muốn nói rất ghét chúng tôi, trông giống như một nhân vật trong một cuốn phim Bulgary, tên nhân vật đó là “Bombata”, nên anh em thay vì gọi tên, họ gọi là Bombata. Vì vậy, cho tới nay, tôi vẫn không biết tên thật y là gì!

Bombata biểu ông Tụng cắt tù canh đêm, hễ thấy ai trốn trại thì hô hoán lên báo động cho bộ đội biết. Mỗi phiên hai người tù canh chung. Một hôm, tôi chung phiên với “ông thầy chùa Phát”. Ông Phát nguyên là Đại úy Tuyên úy, nay không còn ăn chay và cũng chẳng thấy kinh kệ hay Phật pháp gì cả. Hôm ông canh với tôi, tôi nói: “Hộp quẹt tôi bị hư rồi, làm sao hút thuốc?”

Thầy chùa Phát nói:
– “Anh cứ lấy thuốc ra hút. Hễ gần hết điếu, mình mồi qua điếu khác.”

Tôi nói:
– “Hút vậy hao quá! Thầy có hộp quẹt không?”

Ông ta trả lời không!

Thế là tối hôm đó, tôi đem ra 3 gói thuốc “Basto Xanh” do vợ gởi cho. Cứ hết điếu nầy, tôi và ông thầy chùa vì sợ khuya rồi, biết xin lửa ở ai, mà canh đêm, không có thuốc hút thì buồn lắm, hút liền tù tì điếu nầy qua điếu khác, miệng nóng và đắng nghét.

Hôm sau, tôi thấy Trắc hút thuốc lào. Tôi cự nự Trắc:
– “Có hộp quẹt mà tối qua không cho tôi mượn.”

Trắc giải thích:
– “Đâu có, tui mới mượn của ông thầy chùa Phát.

Tôi nói:
– “Vậy mà ông ta nói với tôi ông không có hộp quẹt?”
– “Anh tin thằng chả?” Trắc hỏi. “Ông thầy chùa nầy ghê lắm. Cần tiền thì ông cũng bán cả Phật như không!”

Một hôm, Bombata dẫn năm sáu anh em chúng tôi đi đốn cây ở phía dưới Long Giao một chút, trong một khu rừng nằm bên cạnh trục lộ từ Long Khánh đi Phước Tuy, có mấy vệ binh vác súng đi theo. Cứ hai người đốn và khiêng về một cây dài khoảng 5 thước, gốc bằng bắp chuối. Không nặng lắm nhưng đi đường xa cũng mệt.

Tới một cái quán bên đường, chúng tôi xin nghỉ chân, vào quán xin nước uống. Thằng Bombata chấp thuận.
Chủ quán là một bà cụ già, khoảng 60 tuổi, vui vẻ lấy nước cho chúng tôi uống. Cụ còn nói: “Anh nào muốn uống nước ngọt thì uống đi, tôi không tính tiền đâu!” Chẳng ai uống mà cũng không mua vì sợ bà cụ không tính tiền cũng kỳ. Quán chỉ bán vài chai nước ngọt, mấy nãi chuối, ổi, đu đủ, v.v…

Đang ngồi nghỉ mệt, bà cụ nói đùa một câu: “Bây giờ khỏi đi đánh giặc, chỉ đi học không thôi, khoẻ há?” Rồi cụ cười, cái cười phải là rất ý nghĩa. Chúng tôi sợ thằng Bombata, chỉ nhìn cụ cười lại mà không nói gì.

Trước khi ra về, chúng tôi xin phép thằng Bombata mua ít nãi chuối đem về trại. Nó bằng lòng. Bà cụ tính mỗi nãi chuối có 1 đồng (tiền mói đổi của Cộng Sản).
Thấy rẻ, Bombata cũng vào mua ba nãi. Bà cụ tính ba nãi mười đồng. Bombata thắc mắc:
– “Tại sao chị bán cho những người kia một đồng mà bán cho tôi những hơn ba đồng?”

Bà cụ hỏi lại:
– “Anh là chủ quán hay tui? Tui là chủ, tui muốn bán sao tui bán.”

Bombata tức lắm, nó nói:
– “Chị chưa giác ngộ, còn phản động “nắm”! Tôi sẽ phản ảnh với địa phương.”

Bà cụ cười mỉa:
– “Tui chấp đó. Thuở đời nhà ai, tui chừng nầy tuổi mà gọi tui bằng chị. Tui đáng tuổi bà nội. Chắc tụi nầy dưới đất chui lên.”

Biết không làm gì được bà cụ, Bombata quăng mấy nãi chuối lại, hằm hằm bảo chúng tôi khiêng cây về.

Về tới “nhà”, Bá vẫn chưa quên câu chuyện bà cụ trả lời “Bombata”. Bá hỏi tôi:
-“Tại sao thằng Bombata gọi bà cụ bằng chị. Nghe kỳ quá.”
-“Tại vì người ta có “một cha cung trên trời”. Bọn chúng có một “bác chung” cho cả nước. Ai cũng là “cháu của bác” thì già trẻ, lớn bé, cha con, mẹ con đều là anh em cả thì gọi nhau anh, chị em. Vậy là đúng chính sách đấy.”
Bá nói:
-“Hèn chi tụi thấy tụi cán bộ gọi nhau là anh anh em em, không lịch sự chút nào cả. Phải là có máu mũ bà con hay bồ bịch gì đó mới gọi là anh em chứ!”
-“Văn hóa ông nói là “văn hóa tư sản”, “văn hóa tiểu tư sản.” Văn hóa mới của tụi Bắc Kỳ là “văn hóa vô sản”, “văn hóa Chí Phèo”, giống nhau thế chó nào được.” Tôi trả lời.

Thằng Bombata “hành hạ” ông Nguyễn Bảo Tụng đến tội nghiệp.

Vì Út Bạch Lan ở trong khối của ông nên sau khi Út Bạch Lan trốn trại, nó đặt ra nhiều biện pháp rất nghiêm nhặt: Không cho nói chuyện với người ngoài tổ. Vì vậy, tôi chỉ có thể nói chuyện với Đào Sơn Bá, cùng tổ. Tôi và Trắc, trong đời tù cải tạo, đi chung với nhau từ đêm đầu tiên ở Taberd, 24 tháng 6 năm 1975 cho tới bây giờ. Không biết bao nhiêu lần chúng tôi ở chung, ăn chung, chơi chung, đào giếng, trồng rau, trồng sắn (mì) chung, v.v…

Trắc thấy tôi, cười một cái rồi nói “Nhưng không chết người trai khói lửa” rồi đường ai nấy đi. Trong suốt thời gian tù cải tạo sống bên nhau, mỗi khi gặp khó khăn, Trắc thường nói đùa với tôi câu hát ấy. Sau nầy, qua tới Mỹ, lần đầu tiên gọi điện thoại cho tôi, Trắc hỏi: “Biết ai đây không? “Nhưng không chết người trai khói lửa…” Trắc nói chưa xong thì tôi đã la lên: “Trắc, tui tìm ông quá trời!..”

Chúng tôi đoán chừng tên quản giáo buộc ông Tụng theo dõi bọn tôi để báo cho nó hay những “biểu hiện xấu”.
Chúng tôi cũng đoán chắc ông Tụng không thể làm như vậy được. Vì vậy mà thằng Bombata làm khó làm dễ ông quá lắm!

Chỉ một việc Út Bạch Lan trốn trại mà nó hành hạ ông già Tụng đến thảm. Nó bắt ông Tụng viết báo cáo về việc Út Bạch Lan trốn trại đến cả chục lần, lần nào nó cũng bảo rằng chưa đạt. Đạt có nghĩa là ông Tụng cũng như anh em biết Út Bạch Lan âm mưu trốn trại mà không báo cáo cho “cách mạng” hay. Ối trời! Ai mà biết ai “âm mưu trốn trại”. Ai có khùng mới “phổ biến” việc mình muốn trốn trại cho người khác biết. Mà dù có biết, chẳng ai báo cáo. Việc ấy, ai làm được?!

Mỗi ngày một lần, ông Tụng phải cầm tờ báo cáo đọc cho nó nghe. Không hiểu tại sao nó không cầm tờ báo cáo tự đọc lấy mà bắt ông Tụng phải đọc. Có thể nó đọc chữ quốc ngữ không thông chứ chữ ông Tụng viết rất đẹp và khá rõ. Ông thuộc loại học trò trước 1945, thầy giáo dạy tập viết kỹ lắm.

Khi ông đọc báo cáo, nó bắt ông phải ngồi dưới đất, theo kiểu nước lụt, thông tục gọi là “ngồi chò hỏ”; còn nó ngồi trên sập, “vách đốc củ tỏi”, như mấy ông lý trưởng, chánh tổng ngày xưa.

Trong cái “tư thế” như vậy, ông Tụng khó chịu lắm, nhưng ông làm gì được nó. Nó từng hăm nhốt ông vào “cát-xô” vì tội tán trợ Út Bạch Lan trốn trại. “Anh biết trước nó trốn nhưng anh không báo cáo. Tôi sẽ “xử ní” anh.”
Chưa nhốt ông vào cát-xô là điều may cho ông, nói gì tới chuyện khác. Vả lại cách làm của Bombata như thế cũng là một hình thức khủng bố ông Tụng.

Cùng đơn vị trước đây với ông Tụng có ông cựu Đại úy Lượm. Ông Lượm thường tự hào mình là con chủ điền. Có lần ông nói: “Cha mẹ tôi giàu, con khó nuôi, nên mới đặt tên tôi là Lượm. Lượm đâu đó về nuôi, chớ không phải do ông già bà già đẻ ra, sợ ma bắt.”

Không mấy khi tôi nói chuyện với ông Lượm. Tôi không thích những người gọi cha mẹ là “ông già, bà già.” Gọi như thế là thiếu tôn kính cha mẹ, là cách nói của giới bình dân.

&&&&&

Khi thằng Bombata điểm danh xong, về rồi, tôi thường ngồi nơi cửa sổ phòng tôi nhìn về phía bên kia đồi.
Tôi chờ mặt trời xuống. Bây giờ đang mùa Hè!

Mặt trời như một khối lửa, khi chạm tới đỉnh đồi phía xa xa, nó tóe ra trăm ngàn tia lửa đỏ, rực cả một chân trời, phản chiếu vào mầu mây. Cao trên mây chút nữa là mầu đen của một cảnh trời chiều sắp tắt, trông buồn lắm. Cảnh ấy làm cho tôi nhớ thời niên thiếu khi tôi còn ở quê nhà, ngồi bên nầy bờ sông Thạch Hãn, nhìn mặt trời sắp lặn sau dẫy Trường Sơn. Chỉ khác một điều, những ngọn đồi ở đây không cao, không trùng điệp và hùng vĩ như những ngọn núi ở dãy Trường Sơn.

Trong những buổi chiều lặng lẽ và u buồn như thế, ông Tụng hay ra đứng bên cạnh tôi, nói bâng quơ vài câu chuyện. Tò mò một chút ít về tem. Có lần tôi hỏi ông:
– “Bác Tụng nè! Câu sấm nói “Voi bò trên giấy” là ứng với tờ giấy hai giác (hai mươi xu, hai giác là gọi theo cách xưa của người Trung; người Bắc gọi là hai hào) thời Đông Dương. Hồi đó, tôi nhớ cũng có con tem vẽ hình mấy con voi. Vậy câu sấm có ứng với mấy con tem không?”

Ông Tụng giải thích:
– “Tờ giấy bạc hay con tem không quan trọng, cái ý chính của câu sấm là nói tới “thầy tăng” là “thằng Tây” sắp đi đời.” (1)

Tôi lại hỏi:
– “Bác có nghĩ thầy tăng là mấy ông thầy chùa không?”
– “Làm gì có!” Thầy tăng là thằng Tây. Câu sấm nói lái.” Ông Tụng giải thích.
– “Tui không nghĩ câu sấm nầy là của ông Trạng Trình đâu. Nếu là ông Trạng Trình, mắc chi ông phải nói lái. Nói lái như vậy là để đánh lạc hướng mật thám Tây. Như vậy là câu nầy mới đẻ ra hồi Tây.” Tôi nói.
– “Cũng có thể đấy!” Ông Tụng nói. “Tôi chơi tem mấy chục năm, chưa ai hỏi tôi rắc rối như anh!” Ông Tụng vừa cười vừa nói.
– “Bác có bực mình không? Bác nên nhớ tui là “dân trọ trẹ” mà!”
– “Bực mình thì tôi đã không ra đứng đây nói chuyện chơi với anh cho vui. Tôi khổ tâm vì cái thằng trung úy bộ đội nầy. Nó chưa bằng tuổi con tôi mà nó mất dậy quá!”
– “Thời thế mà! Hàn Tín còn luồn trôn giữa chợ!”

Rồi tôi đọc câu đối của Ngô Thời Nhiệm “Gặp thời thế thế thời phải thế!”

Bỗng ông Tụng hỏi tôi:
– “Anh ở Huế có biết Như Hà không?”
– “Như Hà nào? Hà-Lãng-Hổ à? Bà ấy là chị thằng bạn tui.”
– “Tôi lập hồ sơ vụ án Hà-Lãng-Hổ. Hồi đó cho tới 30 tháng Tư, tôi làm việc ở Biên Hòa.”

Ông Nguyễn Bảo Tụng, người gốc Bắc, không rõ tỉnh nào. Trước là Hiến Binh. Sau chế độ Ngô Đình Diệm, Hiến Binh giải tán, một số chuyển ngành Cảnh Sát, một số chuyển qua Quân Cảnh. Ông thuộc ngành Quân Cảnh Tư Pháp, chức vụ cuối cùng của ông trước 30 tháng Tư là Đại Đội Trưởng Đại Đội Quân Cảnh Tư Pháp Quân Khu 3, đóng tại Biên Hòa.

Khi vụ án Hà-Lãng-Hổ xẩy ra, ông làm việc ở Đại Đội Quân Cảnh Tư Pháp đó, nhưng không biết đã làm đại đội trưởng hay chưa. Ông là người lấy cung, điều tra vụ án nầy.

Tò mò, tôi muốn thêm chút ít về một vụ án, mà Ngô Thị Như Hà, nhân vật chính là chị của Trần Quang Quy, bạn học của tôi.

Năm 1954-55, tôi và Trần Quang Quy học chung một lớp, chuẩn bị thi Trung Học Đệ Nhất Cấp. Chúng tôi là bạn thân. Bà Hà chuẩn bị thi Tú Tài 1.

Hồi đó, nhà Quy tại “Villa Elizabeth” nằm trên đường Duy Tân, là đường nối liền từ đầu cầu Trường Tiền xuống An-Cựu. Ngôi nhà nầy sau thuộc phạm vi “Khách Sạn Duy Tân” của Cậu Cẩn.

Tôi ăn cơm tháng gần trong hồ Tịnh Tâm, khu vực không có điện, tối mù mù, phải dùng đèn dầu hỏa. Học bài khuya, hao dầu, nhắm bộ bà chủ không vui lòng nên cứ tối tối, tôi qua nhà Quy học chung. Cũng không phải là học trong nhà. Bọn tôi ra ngồi ở gốc đèn điện đường. Ngồi cột đèn nầy một chút thì qua cột đèn kia. Thỉnh thoảng, thấy chó chạy hoang thì lấy đá vụt chơi. Gặp mấy o bán chè thì hát “Con mèo chạy quanh tấm ván” nhại theo câu rao hàng của mấy o là “Chè đậu xanh đậu ván.” Có một câu nhại tục hơn, nhưng mấy ông lính mới xài câu đó, chúng tôi là học trò, không dám (2).

Gặp cảnh sát đi tuần sau giới nghiêm, 12 giờ đêm, thì phải trốn cho lẹ vì đôi khi, mấy thầy cảnh sát bắt được, nếu không thông cảm thì “Bị bác bếp Bình bắt bỏ bót ba bốn bữa.” Không “ba bốn bữa” đâu! Sáng hôm sau đã thả ra, vừa mất học bài, vừa trễ một buổi học ở trường.