Khúc Ca Phạm Thái

 Nguyễn Đình Toàn có bài thơ Khúc Ca Phạm Thái, rất nổi tiếng.
 
Bài thơ ghi lại hình ảnh và tâm sự của chàng tráng sĩ Phạm Thái dành cho người yêu Trương Quỳnh Như ( em ruột của người bạn thân là Trương Quang Ngọc ) .
Mối tình đó , trở thành tình sử trong văn học Việt Nam .. mà , nhà văn Khái Hưng đã viết thành tiểu thuyết Tiêu Sơn Tráng Sĩ.
 
Bài thơ với ngôn ngữ mang mang hào sảng , nói lên chí khí của người tráng sĩ mang gươm đi cứu nước , nhưng thất bại , phải gác lại tình riêng , giọng thơ hào khí ngất trời.
 
Phạm Thái ( 1777-1813 ) là một danh sĩ vào cuối thế kỷ 18 , đầu thế kỷ 19 , còn có tên là Phạm Đan Phượng ( hay Phạm Phượng Sinh , Phạm Phụng) , quê gốc ở Từ Sơn , Bắc Ninh ( Gia Lâm , Hà Nội ngày nay).

Năm 20 tuổi , Phạm Thái cùng Trương Quang Ngọc ( Phổ Tỉnh thiền sư ) và Nguyễn Đoàn tổ chức phong trào " phục Lê " , nhưng thất bại.

Bị truy nã , Phạm Thái phải trốn vào tu ở chùa Tiêu Sơn ( Bắc Ninh ) và có đạo hiệu là Phổ Chiếu thiền sư (hay Chiêu Lỳ).
 
Vài năm sau , Phạm Thái được một vị quan " bảo lãnh " đón về .. và , rồi làm gia sư ở nhà một vị quan khác.

Ở đây , Phạm Thái quen một người em gái của bạn mình , nàng tên là Trương Quỳnh Như – một nữ sĩ có tài sắc vẹn toàn.

Thế là Phạm Thái và Trương Quỳnh Như bị " sa lưới tình " , cùng thư từ qua lại và hẹn hò yêu đương.
 
Cha của Trương Quỳnh Như đồng ý, nhưng mẹ của nàng không đồng ý.
 
Rồi , trong khi Phạm Thái về quê để tìm người mai mối .. thì , một công tử nhà giàu là Trịnh Nhị đến đòi lấy Trương Quỳnh Như.

Bị ép gả , Trương Quỳnh Như tự tử, còn Phạm Thái đi lang thang làm thơ văn thất tình , rồi mất năm 36 tuổi tại Thanh Hóa.

Khúc Ca Phạm Thái của Nguyễn Đình Toàn hơi thơ giống bài Hồ Trường của Nguyễn Bá Trác . Cho nên trong những cuộc vui chơi với bằng hữu , những người thích thơ , biết làm thơ hay cảm thơ , mỗi khi ngồi uống rượu với nhau thường ngâm bài thơ này :

rưng rưng chén nhỏ trào tâm sự,
ta thương nàng hay ta thương ta?


KHÚC CA PHẠM THÁI
Nguyễn Đình Toàn

ta tráng sĩ hề, lòng không mềm bằng kiếm ,
ta anh hùng hề, sự nghiệp có đầy đôi mắt Trương Quỳnh Như.

chí nhỏ lòng kiêu chừ, đổ thừa vận rủi,
tài sơ sức mỏi chừ, trách vấy thời cơ.
lòng chua cay uống mãi rượu giang hồ,
nâng chén lửa đốt tàn dần năm tháng.

hồn đau thương những đêm trường bốc cháy ,
ngựa ngông cuồng khua gót nhớ quan san .
trời mưa buồn hay nhỏ lệ nhân gian ,
men ứa lạnh trên đầu tay giá buốt.

chợt năm canh gà chừ , tóc hồ điểm bạc ,
thù nhà chưa trả chừ , nợ nước vai mang .
thẹn mặt làm trai chừ , tủi thân hồ hải ,
gục đầu lên gươm chừ , lệ rơi chứa chan.

ta là sao tinh đẩu ,
cao vút trời cô đơn .
sáng không đủ soi đường cho người chừ , đêm chưa đành tắt ,
một mình ta với lòng ta chừ , bão táp khôn nguôi .
biển động bốn phương chừ , sóng đau gào thét ,
giấc mơ thù hận chừ , màu đỏ tay người.

cơn say dở khóc dở cười,
thành nghiêng núi lở, đất trời là đâu.
chuông rung đã lọt tiếng cầu,
em ơi , tỉnh dậy nghe sầu vào thơ.

ta yêu nàng ư?
ta giết nàng ư?
ta thương nàng ư?
ta khóc rồi ư?

môi nàng thơm chừ, hồn ta ngây ngất,
mắt nàng là đèn hoa soi đêm tối hồn ta.
gót hương trầm dáng kiều thơm dịu ngọt,
xiêm y nồng nàn ngón nhỏ búp tiên nga.

nàng là thơ ta là ruợu mê hoa,
trời nâng giấc ban ơn đầy xuân mới.
ta nhớ nàng điên cuồng lên tiếng gọi,
Quỳnh Như ơi, ai đội mộ nàng lên.

thơ nàng buồn thành những chiếc gai êm,
mọc lên giữa linh hồn ta sầu tủi.
mây ngũ sắc kết lên lầu ngóng đợi,
sao Ngân Hà mở hội đón em đi,

thuyền trăng đây ta xin chở em về,
trong lưng chén long lanh chừ, đau lạnh môi tê..
ta ôm nàng trong đôi tay sưng húp,
ta cắn xiêm y nàng, cho vỡ nát chén si mê.

Quỳnh Như ơi,
hồn ta đây mời em về ngự trị,
rồi thơ thần, ta giáng bút cho nhau.
rồi trải thơ làm gấm nệm muôn màu,
ta sẽ cưới nhau dưới muôn ngàn tinh tú..

xin đừng bạn bè,
xin đừng chí cả...
ta sắp gặp nàng,
ta sắp gặp nàng đây.
gió đã mách, nàng đang về trên đài kiêu khai nụ,
ta nghe bước chân nàng vừa thoắt nở thành hoa.

rượu còn đầy vò, trăng còn sáng trên thơ,
xin đừng để ngai hồn ta trống vắng.
này Tiêu Sơn chuông chùa sao nín lặng?
hãy chiêu hồn cho đội mộ nàng lên.

nàng chết rồi ư?
ta khóc rồi ư?
em ơi tám hướng sông hồ,
mười năm ngang dọc, bây giờ là đây.
sự đời chừ đã trắng tay,
ngủ vùi một giấc, cho đầy gối tham.

ta say hay ta tỉnh?
nàng buồn hay nàng vui?
ngọc châu pha vỡ tiếng cười,
lược gương xin chải ngậm ngùi cho nhau.

môi nàng là mật đắng,
tóc nàng là bão đau.
mắt nàng thành mộ tối,
hồn ta là đêm thâu.

áo bào hiên ngang hề,  bụi đường mốc thếch,
chuông kinh cầu nguyện hề, lời đầy tên nàng.
trời rộng thênh thang hề, chim thiêng rã cánh,
canh khuya mòn mỏi hề, đôi bóng sầu tương.

tinh đẩu lu mờ hề, thơ run hồn thép,
ngựa ghê đá sắc hề, xa lắc biên cương.
rát mặt anh hùng hề, nàng là gió mát,
xin tạ tình nàng hề, lệ đau một hàng.

heo may đã nổi lá vàng,
buồn xưa chừng cũng động ngàn bay xa.

mộ nàng bao cỏ úa,
lòng ta bấy xót xa.
rưng rưng chén nhỏ trào tâm sự,
ta thương nàng hay ta thương ta?

Nguyễn Đình Toàn