+++++++

Ngô uyển tứ

Kim nhân địa tàng cổ nhân cốt,
Cổ nhân hoa vị kim nhân phát.
Giang Nam hà xứ táng Tây Thi,
Tạ báo không văn Thái Hương nguyệt.

Trần Đào

+++++++

Ngô uyển 吳苑: vườn thượng uyển của Ngô vương Phù Sai 吳王夫差.

Địa tàng 地藏: mai táng, chôn cất người chết.

Cổ nhân cốt 古人骨: xác người quá vãng.

Cổ nhân hoa 古人花: hoa nở trên mồ người chết, nhờ xác người chết hoa nở nhiều và đẹp.

Tạ báo 謝豹: chim đỗ quyên.

Thái Hương 採香: tức Thái Hương kính 採香徑, con đường do Phù Sai làm để Tây Thi và cung nữ đi ngắm cảnh, hái hoa. Thái Hương kính nằm tại đông nam chân núi Hương Sơn 香山, thị trấn Trương Gia cảng 張家港市, Giang Tô 江蘇, chạy từ đông nam lên tây bắc, trồng nhiều kỳ hoa dị thảo, dọc đường có những rặng tùng che mát, phong cảnh rất đẹp, truyền thuyết nói Tây Thi mê thích không muốn trở về cung.

+++++++


吳苑思

今人地藏古人骨，
古人花爲今人發。
江南何處葬西施，
謝豹空聞采香月。

陳陶
詩文索引陳陶-七絶1

+++++++


Ý nghĩ về vườn thượng uyển của vua Ngô

Người hôm nay mai táng người quá vãng,
Vì người nay hoa mộ nở đoá thương.
Đất Giang Nam nơi nào chôn Tây Tử,
Chim quốc kêu, khóc nguyệt lối Thái Hương.

cố hương

+++++++

+++++++

Đáp Liên Hoa kỹ

Cận lai thi tứ thanh vu thuỷ,
Lão khứ phong tình bạc tự vân.
Dĩ hướng thăng thiên đắc môn hộ,
Cẩm khâm thâm quý Trác Văn Quân.

Trần Đào

+++++++

答蓮花妓

近來詩思清于水，
老去風情薄似雲。
已向升天得門戶，
錦衾深愧卓文君。

陳陶
全唐詩卷746_55

+++++++

Trả lời ca kỹ Liên Hoa

Gần đây thơ, ý trong hơn nước,
Tuổi già tình mỏng giống mây xuân.
Đã hướng lên cao, môn hộ sẵn,
Gối chăn luống thẹn Trác Văn Quân.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Hiến Trần Đào xử sĩ


Liên Hoa vi hiệu ngọc vi tai,
Trân trọng thượng thư khiển thiếp lai.
Xử sĩ bất sinh Vu Giáp mộng,
Hư lao thần nữ hạ Dương Đài.

Liên Hoa kỹ

+++++++

Liên Hoa kỹ 蓮花妓: kỹ nữ người Dự Chương 豫章, huyện Nam Xương 南昌縣, tỉnh Giang Tây 江西省.

Xử sĩ 處士: thời xưa những người có tài nhưng ở ẩn không ra làm quan được gọi là xử sĩ.

+++++++

獻陳陶處士

蓮花為號玉為腮，
珍重尚書遣妾來。
處士不生巫峽夢，
虛勞神女下陽臺。

蓮花妓
全唐詩卷802_39

+++++++

Tặng xử sĩ Trần Đào

Hiệu Liên Hoa má như ngọc đẹp,
Lệnh thượng thư khiến thiếp đến đây.
Cư sĩ chẳng mộng vui vầy,
Đau lòng thần nữ xuống ngay Dương Đài.

+++++++

+++++++

Lũng Tây hành tứ thủ kỳ 4

Hiệt Lỗ sinh cầm vị hữu nhai,
Hắc Sơn doanh trận thức long xà.
Tự tòng quý chủ Hoà Thân hậu,
Nhất bán Hồ phong tự Hán gia.

Trần Đào

+++++++

Hiệt Lỗ 黠虜: kẻ địch gian xảo, từ ngữ miệt thị chỉ sắc tộc du mục phía bắc.

Hắc Sơn 黑山: tên núi nằm phía tây bắc Gia Dục Quan 嘉峪关 20 dặm.

Hoà Thân 和親 : chính sách của nhà Hán cầu hoà với Hung Nô. Năm 220 tr.CN, Hán Cao Tổ Lưu Bang bị 40 vạn kỵ binh Hung Nô của Thiền Vu Mặc Đột vây chặt ở Bạch Đăng Đạo 7 ngày đêm, sau nhờ kế của Trần Bình cầu hoà và triều cống, quân Hung Nô mới lui. Bắt đầu từ đó về sau hàng năm nhà Hán phải triều cống vàng lụa, trâu bò, mỹ nữ,... cho Hung Nô, có khi phải đem cả công chúa gả cho người Hồ. Kế hoạch đó được gọi là Hoà Thân.

Chinh phụ ngâm :

Nay Hán xuống Bạch Thành đóng lại,
Mai Hồ vào Thanh Hải dòm qua.
-----
Hán hạ Bạch Đăng đạo,
Hồ khuy Thanh Hải loan.

Lý Bạch

+++++++


隴西行四首其四

黠虜生擒未有涯，
黑山營陣識龍蛇。
自從貴主和親後，
一半胡風似漢家。

陳陶
簫堯卷746_54

+++++++


Lũng Tây hành tứ thủ kỳ 4

Lỗ gian cầm sống mỏi mòn,
Hắc Sơn rồng rắn doanh môn tưởng gần.
Từ khi chủ chịu Hoà Thân,
Hồ nhi phong cách nửa phần Hán gia.

+++++++

++++++

Lũng Tây hành tứ thủ kỳ 3

Lũng thú tam khan tái thảo thanh,
Lâu Phiền tân thế hộ Khương binh.
Đồng lai tử giả thương ly biệt,
Nhất dạ cô hồn khốc cựu doanh.

Trần Đào

+++++++

Lâu Phiền 樓煩: một nhánh của người Bắc Địch 北狄, lập quốc cuối thời Xuân Thu tại khu vực Bảo Đức 保德, Khả Lam 岢嵐, Ninh Vũ 寧武 tỉnh Sơn Tây 山西省. Thời Chiến Quốc các nước tại trung nguyên liên tục đánh nhau, Lâu Phiền mạnh lên nhờ giỏi cỡi ngựa bắn cung, nhờ biết dùng kỳ binh tập kích (kỵ binh đánh nhanh rút lẹ), là lực lượng lớn tranh chiến cùng các nước, trong đó nước Triệu là nước nằm sát Lâu Phiền. Người Triệu phải học thuật cỡi ngựa bắn cung cũng như chiến thuật chiến lược của Lâu Phiền để cầm cự và đánh trả. Cho đến năm 127 trước Công Nguyên, tướng Hán Vệ Thanh 衞青 đánh đuổi được Lâu Phiền Vương 樓煩王 ra khỏi lãnh thổ của họ, chạy lên phía bắc, Vệ Thanh lấy đất của Lâu Phiền lập ra quận Sóc Phương 朔方郡.

+++++++


隴西行四首其三

隴戍三看塞草青，
樓煩新替護羌兵。
同來死者傷離別，
一夜孤魂哭舊營。

陳陶
簫堯卷746_54

+++++++


Lũng Tây hành tứ thủ kỳ 3

Trải ba năm cỏ xanh đất Lũng,
Người Lâu Phiền thay đổi lính Khương.
Chia tay bạn chết thảm thương,
Cô hồn khóc suốt đêm trường trong doanh.

+++++++

+++++++

Xin cám ơn bác QUANG HY1 và Ban Quản Trị của Sài Môn Thi Đàn đã có một trang tuyệt vời để mọi người vào đọc và đăng bài.

+++++++

+++++++

Đính chính :
Lũng Tây hành tứ thủ kỳ 1 : 隴西行四首其一

+++++++

+++++++

Lũng Tây hành tứ thủ kỳ 1

Hán chủ đông phong báo thái bình,
Vô nhân kim khuyết nghị biên binh.
Túng nhiêu đoạt đắc Lâm Hồ tái,
Thích địa tang ma chủng bất sinh.

Trần Đào

+++++++

Lâm Hồ 林胡: thời Chiến Quốc người thiểu số du mục phía bắc được gọi chung là Hồ 胡, trong đó có có hai sắc tộc chủ yếu là Lâm Hồ 林胡 và Lâu Phiền 樓煩. Lâm Hồ còn được xưng là Lâm Nhân 林人, Đam Lâm 儋林, viết gọn của từ ngữ Lâm trung Hồ nhân 林中胡人, là người Hồ sống trong rừng. Lâm Hồ và Lâu Phiền bị người Hán tiêu diệt chiếm đất nên di chuyển lên phía bắc, càng ngày càng suy yếu dần. Đến khi Hung Nô mạnh lên, vì lực lượng yếu nên phải gia nhập vào Hung Nô. Lâu Phiền chủ yếu cư trú sinh hoạt tại cao nguyên Ngạc Nhĩ Đa Tư 鄂爾多斯 Ordos Xota thuộc Nội Mông hiện nay. Thời Hán Vũ Đế, tướng Vệ Thanh đánh bại Lâu Phiền khiến bỏ chạy khắp nơi, mất đất mất cả tên nước, về sau không ai nhắc tới.

Câu "Hán chủ đông phong báo thái bình" : muốn nói vua Hán đánh về phía đông (ngoài Trường Thành) đã chiếm được đất và đánh tan người Lâm Hồ, phong đất cho con cháu làm chư hầu và báo cho biết cả miền đông đã được bình định.

+++++++


隴西行四首其二

漢主東封報太平，
無人金闕議邊兵。
縱饒奪得林胡塞，
磧地桑麻種不生。

陳陶
簫堯卷746_54

+++++++


Lũng Tây hành tứ thủ kỳ 1

Thái bình vua Hán phong đông,
Đem quân giữ cõi biên không ai bàn.
Phóng tay chiếm lĩnh Hồ quan,
Đất trồng không mọc dâu tàn đai khô.

+++++++

Xin cám ơn cụ Cố Huơng đã cho thêm những thông tin tuyệt vời vể nhà thơ Trần Đào

+++++++

Đính chính:

Rất nổi tiếng với bài "Lũng Tây hành tứ thủ 隴西行四首", trong đó BÀI thứ 2 được nhiều người hâm mộ.

+++++++

+++++++

Trần Đào 陳陶 (khoảng 812-885), thi nhân đời Đường, tự Tung Bá 嵩伯, quê Kiếm Phố 劍浦, Bà Dương 鄱 (Toàn Đường thi ghi quê Lĩnh Nam 嶺南, căn cứ theo Đường tài tử truyện), giỏi thơ, thi tiến sĩ không đậu, ở ẩn không ra làm quan. Khoảng năm 853 tị loạn, ẩn cư tại Tây Sơn 西山, Hồng Châu 洪州. Tiết độ sứ Giang Tây Nghiêm Soạn 嚴撰 nghe tiếng thường đến đàm luận, nhiều lúc suốt ngày. Nghiêm Soạn rất ưu ái Trần Đào, cho kỹ nữ đem hoa đến tặng, Trần Đào chỉ cười. Một kỹ nữ tài sắc tên Liên Hoa 蓮花, dùng thơ cầu gặp, muốn ở lại nhưng Trần Đào không chịu, lúc tiễn đưa Đào còn làm thơ tặng. Về sau không biết tung tích của ông. Thơ làm 10 quyển nhưng bị thất tán, người sau gom lại chỉ còn một quyển là "Trần Tung Bá thi tập 陳嵩伯詩集" .
Rất nổi tiếng với bài "Lũng Tây hành tứ thủ 隴西行四首", trong đó thứ 2 được nhiều người hâm mộ.

Trang: 陳陶_百度百科

+++++++

++++++

Lũng Tây hành kỳ 2

Thệ tảo Hung Nô bất cố thân,
Ngũ thiên điêu cẩm táng Hồ trần.
Khả liên Vô Định hà biên cốt,
Do thị thâm khuê mộng lý nhân.

Trần Đào

+++++++

Hung Nô 匈奴: sắc tộc du mục cổ đại ở cao nguyên Mông Cổ, phát xuất từ vùng chân núi Âm Sơn (Nội Mông hiện nay). Năm 215 trước Công Nguyên, Hung Nô bị tướng nhà Tần Mông Điềm 蒙恬 đánh chạy ra khỏi địa khu Hà Sáo 河套地區. Cuối Tần đầu Hán, Hung Nô mạnh trở lại, làm chủ cả vùng Tây Vực, đánh thắng nhà Hán nhiều lần, đến đời Hán Vũ Đế, Hung Nô bị đánh bại phải rút khỏi vùng Mạc Nam. Năm 119 trước Công Nguyên, Hoắc Khứ Bệnh đánh thắng Hung Nô chiếm tới vùng Cô Diễn 姑衍, Hãn Hải 瀚海 (hồ Baikal). Cuối đời Hán Vũ Đế, Hung Nô đánh bại quân Hán, khống chế cả vùng Mạc Bắc. Đời Hán Tuyên Đế 漢宣帝 (91BC-48BC), Hung Nô chia rẽ, 5 chúa hãn tranh ngôi; năm 53 trước Công Nguyên, thủ lãnh Nam Hung Nô Hô Hàn Tà 呼韓邪 đem hết lính đầu hàng nhà Hán, sau đó quân Hán diệt Thiền Vu Bắc Hung Nô Chất Chi 郅支. Năm 87, Tiên Ty 鮮卑 đánh thắng Bắc Hung Nô, năm 89, tướng Hán Đậu Hiến 竇憲 đại phá Bắc Hung Nô, khiến phải chạy về phía tây...

Điêu cẩm: điêu cừu cẩm y, quần áo sang trọng quý giá, cũng chỉ tướng sĩ, binh lính thiện chiến.

Vô Định Hà 無定河 : một phụ lưu của sông Hoàng Hà 黃河 chảy qua địa khu Du Lâm 榆林地區 phía bắc tỉnh Thiểm Tây 陝西. Sông phát nguyên từ sườn phía bắc núi Bạch Vu Sơn 白于山, huyện Định Biên 定邊縣, phần thượng du được gọi là Hồng Liễu Hà 紅柳河. Sông chảy theo hướng tây bắc xuống đông nam, nhập vào Hoàng Hà.

+++++++

隴西行四首其二

誓掃匈奴不顧身，
五千貂錦喪胡塵。
可憐無定河邊骨，
猶是春閨夢裏人。

陳陶
簫堯卷746_54

+++++++

Lũng Tây hành kỳ 2

Liều thân quyết đánh Hung Nô,
Năm ngàn lính chết đất Hồ phơi thây.
Thương thay Vô Định xương bày,
Vẫn người trong mộng những ai khuê phòng.

+++++++