Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 12 * Sai Mon Thi Dan

Thơ dịch

Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 12

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh * đăng lúc 09:09:22 AM, Aug 12, 2020 * Số lần xem: 706

Hình ảnh

Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 12

Thi ca khúc XXX, XXXI, XXXII

DANTE ALIGIERIE
(1265-1321)

NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU

NHẤT UYÊN PHẠM TRỌNG CHÁNH
chuyển ngữ

ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC XXX

Địa ngục thứ VIII. Ngục thứ 10.
Kẻ trá hình làm người khác ; điên dại và chạy cắn xé các âm hồn : Gianni Schicchi, làm giả chúc thư, Myrrha loạn luân với cha.
Kẻ làm giả tiền : bị cơn khát hành hạ. Thầy Adam.
Kẻ nói dối : Vợ Putiphar. Cải nhau giữa những hồn nói dối.
Tò mò của Dante, nhận định của Virgile.

Thời gian nổi giận Junon*
Vì Sémélé chống lại dòng Thébain.*
Như nổ ra hơn một lần,
Vua Athamas trở thành người điên.*
Nhìn Hoàng hậu ẳm hai con.
Thét lên : Bắt lấy, căng liền lưới giăng.
Sư tử cái và hai con.
Rồi giơ móng vuốt bất nhân vồ liền,
Một con Léarque gọi tên.
Giết chết và ném vào trên đá chồng.                    10
Hoàng hậu trầm mình cùng con,
Thần Số Mệnh sụp đổ lòng lòng kiêu căng.
Dân Troie tự kiêu dám làm,*
Thì cả vương quốc tan cùng Quốc vương.
Hécube cầm tù khổ buồn.*
Khi thấy con gái Polyxonne chết rồi.
Con trai Polydore dạt trôi,
Trên bờ biển cả lòng người khổ đau,
Trong điên sủa tựa chó ngao,
Thần trí hổn loạn tâm bào nát tan.                    20
Thành Thèbes, thành Troie cơn điên,
Bao điều ác độc vượt tầm ác xa.
Hành hạ vật, thân người ta,
Tôi thấy hai kẻ hồn ma trần truồng.
Xám, như lợn chạy cắn điên,
Như vừa được thoát ra bên ngoài chuồng.
Nhảy cắn Capochio nhọn răng,
Một móc nơi cổ mạnh, hàm rút ra,
Ngã xuống sát bụng anh ta,
Aretin nói lời đà run tay.                            30
Con ma xó ấy Gianni Schicchi.*
Trong cơn điên nó cắn ngay mọi người.
Tôi rằng : Đừng cắn anh thôi,
Vào lưng, anh hãy trả lời giùm tôi.
Hắn là ai trước sống trên đời.
Anh rằng : Hồn tự cổ thời xa xăm.
Myrrha đồi bại loạn luân,*
Làm tình nhân của cha, người sinh ra,
Đi đến phạm tội với cha.
Đến cha nó cải trang là người dưng.                    40
Còn kẻ chạy bên kia đường,
Để chiếm con đẹp nhất đàn ngựa thi.
Dám giả mạo Buoso Donati.
Bằng cách hợp pháp giả di chúc truyền.
Khi hai hồn điên băng ngang,
Tôi đã quan sát kỹ càng chăm chăm.
Quay nhìn hình hài âm hồn,
Một kẻ trông tựa như con đồi mồi,
Hai chân cụt đến háng thôi,
Ở nơi cơ thể chia người hai chân.                    50
Phù thủng nặng, biến sưng phồng,
Đã làm thay đổi thân hình, tứ chi.
Mặt cùng với bụng phẳng lì,
Đôi môi há hốc, mồm thì rộng tênh.
Miệng khô khát, thân gầy còm,
Một môi phía mũi, phía cằm mỗi bên.
-Hỡi người chẳng có tội hình,
Thế giới đau khố, nếu không hiểu gì !
Hãy nhìn, nhìn chúng tôi đây,
Tình cảnh khốn khổ của thầy Adam,*                    60
Thừa thải sống, muốn được liền,
Nơi đây từng gịọt nước lòng cầu xin.
Không dòng suối, nhớ đồi xanh,
Từ Casentino chảy xuống dòng Arno.*
Suối tươi mát, ẩm chẳng khô.
Những hình ảnh đó cơ hồ trước tôi.
Bóng hình càng khao khát thôi,
Khát khao tưởng nhớ, nên thời khát thêm.
Điều đau khổ héo tâm can,
Công lý khắt nghiệt đang hành hạ tôi.                    70
Động cơ phạm tội, chốn nơi,
Khiến tôi than thở bao lời thở than.
Nơi Romena tôi làm giả kim,*
Thành Baptiste đóng triện miền làm nên.*
Thân tội hỏa thiêu trên giàn,
Ở đây còn thấy một đoàn tội nhân.
Guido, Alessandreo cùng em,
Branda lầu nước, tôi thèm thiết tha,
Một trong bọn đã từng qua,
Âm hồn thèm khát la cà chung quanh.                    80
Ích gì chăng, thân co run,
Mong còn cựa quậy thân mình được sao.
Dù trăm năm được tấc nào,
Thì tôi cũng thể lê theo trên đường.
Trong đám ti tiện mong tìm,
Dù địa ngục mười hai nghìn, vòng quanh,
Và bề ngang tới nửa ngàn,
Bởi vì chúng nó gia đình buồn thương.
Chúng xui đúc đồng Floring,
Ba ca ra kim loại làm nên đồng tiền.*                    90
Tôi rằng : - Ai kẻ đau thương,
Bốc hơi như tựa tay tràn giá đông,
Nằm sát bên tay phải anh.
- Tôi đã thấy họ khi rơi trong chốn này.
Trong hốc đá chẳng động đậy chi,
Không tin họ động đến khi vĩnh hằng.
Gian xảo vu Joseph tội làm,*
Kìa Simon dối, kế phá thành ngựa Troie.*
Sốt ác tính, thối rửa mùi,
Một trong hai đứa chẳng thôi bất bình.                100
Hắc thần tra tấn tội nhân.
Cú đấm vào bụng căng phồng khiếp kinh.
Kêu như cái trống vang ầm,
Thầy Adam bị nện trên mặt mày.
Cánh tay chẳng kém mạnh tay.
Và rằng : Quá nặng chân tay ta rồi,
Chẳng cử động, nhưng còn thôi,
Cánh tay còn hãy quen nơi việc làm.
Hắn rằng: Khi mi đi lên,
Giàn thiêu mi chẳng nhanh hơn thế nào.                110
Khi đúc tiền, mi nhanh sao,
Anh phù thủng nói : Ấy điều đúng thôi.
Mi làm chứng chẳng thực lời,
Thành Troie nếu hỏi, có ai thực lòng ?
Simon: - Tiền giả mi làm,
Còn ta chỉ một tội lầm đã mang.
Tội mi hơn cả quỷ thần.
- Con ngựa, phản bội mi còn nhớ chăng ?
Đáp lời, hồn bụng to phình.
- Kệ mi, ai cũng hiểu thông điều này.                    120
Mặc cơn khát lưỡi lất lây.
Người Hy Lạp nói : Nước đầy thối hôi,
Làm cho bụng che mắt người.
Kẻ đúc tiền giả : Mặc mi thói thường.
Bệnh mi xé rách cả mồm,
Nếu ta khát, nước miếng còn thấm câu.
Còn mi sốt rét, đau đầu,
Tắm gương Narcise mong cầu soi chung.*
Chẳng lời mời mọc nhọc công.
Lắng nghe tất cả lời bàn, tôi im.                        130
Thầy rằng : Con hãy coi chừng,
Thì giờ quá ít, ta còn dẫn con.
Khi nghe Thầy giọng dỗi hờn.
Tôi nhìn Thầy với nỗi lòng hổ ngươi.
Đến nay vẫn thấy bồi hồi.
Như người nằm mộng, mơ đời không may.
Khi đang mê, ước mơ say,
Cái điều mơ ước chưa tày đến ta.
Ta đã thế, nói gì ta,
Muốn lời xin lỗi, thực thà đã xin.                        140
Xin lỗi rồi tưởng chưa từng,
Tấm lòng hối tiếc ước mong chưa làm,
Thầy rằng : Chớ có đa mang,
Mong con cỡi bỏ được cơn ưu phiền.
Hãy nhớ, ta luôn bên con,
Nếu còn xãy đến việc trong tình cờ,
Đến nghe những kẻ bất hoà.
Thích nghe, vì cõi lòng ta thấp hèn.                    148

CHÚ THÍCH
1 Junon ( Duy Nông, Héra. Hạ Cơ)) vợ Thần Jupiter (Zeus) nổi giận vì Jupiter ngoại tình với Sémélé (Sê Mê Lê), con gái Cadmod, vua đầu tiên của Thèbes (Thép) sinh ra Bacchus Thần Rượu nho, phải giao con cho hoàng hậu Ino, con gái vua Athamas.
4. Athamas (A Tha Mạc): Junon trả thù Sémélé, biến vua Athanas thành điên dại.
13. Pâris (Bá Lê) kiêu căng nhờ thắt lưng Thần Vệ Nữ quyến rũ Hélène vợ vua Ménélas mang theo của cải về thành Troie và dân Troie không nghe lời các quan chủ hoà, nhất định chống lại mọi thương thuyết trao trả lại Hélène nguyên nhân gây nên cuộc chiến, kết cuộc thành Troie bị hạ cả vương quốc tan tành, vua Priam chết thành bị đốt phá.
15. Hécube (Huê Cúc) vợ vua Priam. Bị liên quân Hy Lạp cầm tù. Junon trả thù vì con trai là Pâris là con Thần Vệ Nữ, con gái Polyxonne (Bồ Ly Sương) bị thiêu sống trên giàn hỏa tế Achille. Con trai Polydore (Bồ Ly Đô) chết trôi trên biển.
3I. Gianni Schicchi.(Gia An Ni Chí Chi) một người phái Calvalcanti ở Firenze. làm giả di chúc Buoso Donati, trong di chúc ắy để con ngựa đẹp nhất đàn, tài sản người quá cố cho hắn.
38. Myrrha (Mỹ Hà), con gái Cinyre vua đảo Chypre loạn luân với cha, giả làm Adonis (Ovide)
60. Thầy Adam (A Dong), thợ cả Adam d ́ Anglia, có thể gốc người Anh làm giả tiền florin vàng của Ferenze theo lời xúi dục của công tước Guidi de Romena, bị thiêu sống năm 1281.
64. Casentino (Ca Sen Ti Nô) thung lũng thượng nguồn sông Arno.
72. Romena.(Ro Me Na) Thành lâu đài của công tước Guido, nơi Alessandro và Aghilolfo bị kết án làm giả kim.
73. Đóng triện bởi Baptiste. (Báp Tít) Một mặt của đồng Florin có hình nhà thờ Thánh Jean Baptiste.
78. Lầu nước Branda. (Băng Đa)Tháp nước ở Sienne có tên này, có thể trùng tên với tháp nước ở Romena.
90. Carat (Ca Ra) : hạt cây caroubier ở Hy Lạp, các hạt đều có một trọng lượng bằng nhau 200 mg(0.2g) đường kính 6,5 mm người Hy Lạp dùng nó làm đơn vị đo vàng, bạc, đá quý từ thời Cổ Đại.
96. Vu oan: Vợ Putiphar quyến rủ Joseph không được bà ta vu oan cho ông và ông bị giam cầm.(Thánh Kinh Genèse chương XXXIX)
97. Simon (Si Mông): lừa dối quân lính thành Troie tán dương về con ngựa gỗ khổng lồ thiêng liêng để lại, sau khi quân Hy Lạp giả vờ rút đi, để dân Troie phá một mảng tường, đẩy ngựa gỗ vào thành. Trong ngựa gỗ có quân Hy Lạp ẩn nấp. Ban đêm phá cổng thành cho đại quân Hy Lạp trở lại vào đánh và hạ được thành Troie, sau mười năm chiến tranh không phân thắng bại.
128. Tấm gương Narcisse, (Nặc Xích) nguồn suối trong nơi Narcisse soi gương, sau thành tên hoa củ màu vàng hay trắng, nở vào mùa xuân Âu Châu..

ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC XXXI

Cái giếng người khổng lồ. Nemrod – Ephialte – Biarcé - Antée
mang Virgile và Dante xuống đáy giếng.

Lúc đầu lưỡi đã cắn tôi,
Làm tôi đỏ hết cả hai má này.
Xong rồi lại đắp thuốc ngay.
Cũng như ngọn giáo thần kỳ Achille.*
Của cha chàng truyền cho con,
Khởi đầu bất hạnh sau thành điều may.
Thảm sầu thung lũng, lưng quay,
Men theo đường xuống hố này vòng quanh.
Chúng tôi đi chẳng nói năng,
Ở đó chỉ thấy đêm hơn là ngày.                        10
Tầm nhìn chẳng thấy xa dài,
Bổng tù và thổi rền tai vang lừng.
Tiếng tù át tiếng sấm rền,
Tôi quay tầm mắt tìm vang tù và,
Hướng về nơi tiếng vọng ra.
Dù bao đau đớn trận đà vỡ tan,*
Carlos Margno mất cả binh đoàn,*
Orlando chẳng rúc bằng gớm sao.*
Quay đầu về phía hướng nao,
Tôi nhìn như thấy tháp cao chập chùng.                20
Hỏi Thầy : Thảnh phố nào chăng ?*
Thầy rằng : Chẳng phải, con nhìn quá xa,
Xuyên qua bóng tối quái ma,
Trí óc tưởng tượng làm ta sai lầm,
Đến nơi sẽ thấy rõ ràng,
Giác quan lầm lẫn do tầm cách xa,
Nhưng hãy cố bước nhanh qua.
Dịu dàng thân ái, Thầy đà cầm tay.
Trước khi gần đến nơi này,
Để con thấy chuyện lạ kỳ bớt lo.                        30
Chẳng tháp, mà người khổng lồ,
Họ đứng trong hố dưới bờ vòng quanh.
Bị che từ rốn đến chân,
Rồi con sẽ thấy khi tàn mù sương,
Mắt dần nhìn rõ ràng hơn,
Những gì hơi nước trong không khí mờ.
Xuyên qua màn tối mù che,
Chúng tôi đứng lại bên bờ gần hơn.
Lầm lẫn bớt, sợ hãi tăng,
Chúng tôi nhìn thấy trường thành tường bao.            40
Lâu đài Montereggion tháp cao,*
Cũng như vậy các đỉnh nao hố vòng.
Sừng sững như tháp, nửa thân.
Khổng lồ khủng kiếp như thần Giove.
Gây sấm sét vẫn hăm he,
Và tôi nhìn rõ trông kia một người.
Một phần ngực, bụng, đôi vai,
Dọc sườn buông xuống cùng hai tay thòng.
Hóa công làm đúng, tất nhiên,
Khi thôi không tạo những sinh vật này,                50
Tướt bỏ Thần Chiến những tay sai,(Mars)
Nếu như tạo hoá không hoài tiếc công,
Sinh ra voi với cá ông,
Người quan sát giỏi xét rằng đúng thay,
Nếu năng lực, lý trí này,
Ác tâm bạo lực hại thay có cùng,
Con người đối phó được chăng ?
Khổng lồ đồ sộ với khuôn mặt dài,
Như quả thông đồng đen Saint Pierre Roma.*
Các xương khác cũng đều là lớn hơn.                    60
Thành hố che khuất thắt lưng,
Nhưng vẫn còn thấy được phần ở trên.
Ba người Frison khoe khoang,*
Ai có thể vói được lên tóc này,
Tôi thấy ba mươi gang tay,*
Từ miệng hố đến điểm khuy áo dài.
“Raphèl mal amècche zaalni” *.
Vang lên từ cái miệng này gớm ghê.
Tiếng chẳng hợp lời thánh ca,
Thầy hướng đạo bảo : Tù và thổi lên,                    70
Hỡi hồn ngớ ngẫn nhẹ tênh.
Dục vọng giận dữ đang dâng cuốn người,
Tìm ở cổ có sợi dây,
Trói buộc người hỡi hồn ngây dại khờ.
Nó kìa dây trước ngực to.
Bảo tôi: Hắn kết án cho tội mình.
Nemrod ý tưởng điên khùng,*
Không muốn thế giới dùng chung tiếng nào.
Để nó, nói vô ích sao,
Ngôn ngữ của nó với bao nhiêu người.                    80
Chẳng ai hiểu nổi ý lời.
Chúng tôi đi tiếp đường đi của mình.
Theo trái cách một đường tên,
Hiện ra một khổng lồ còn dữ to.
Ai là chủ trói hắn ta,
Tôi chẳng sao biết, ai mà trói đây,
Tay trái trước, sau một tay,
Hai tay trói buộc một dây xích vòng,
Từ cổ đến chân năm vòng,
Cái phần thân thể còn nhìn thấy trên.                    90
Kẻ kiêu căng muốn thử lòng,
Dùng sức mạnh chống lại Thần tối cao.
Thầy rằng: Phần thưởng xứng sao.
Tên Ephialte khả năng nào chứng minh.
Khổng lồ làm sợ thần linh,
Nó không cử động tay cùng vung lên,
Tôi rằng : Con muốn được chăng ?
Được nhìn tận mắt để còn hiểu cho,
Khổng lồ Briarée lớn to.
Thầy rằng : Sẽ thấy Antéo nơi này.*                    100
Nói được, không xiềng xa đây.
Chính anh ta sẽ đưa Thầy và con.
Vòng Địa ngục thấy xa trông,
Hắn cũng bị trói chẳng hơn kẻ này,
Mặt hắn không dữ hung thay !
Chưa bao giờ thấy đất lay ầm ầm.
Chuyển lay ngọn tháp mạnh hơn,
Như Ephialte vặn sống lưng xương sườn.*
Chưa bao giờ tôi sợ chết hơn,
Chỉ riêng nỗi sợ đủ làm chết tôi.                        110
Nếu không thấy xích trói thôi.
Chúng tôi lại tiếp đi nơi con đường.
Đến Antéo đứng lộ sườn,
Tới mười hai sãi nếu không kể đầu.
Hỡi người may mắn lũng sâu,
Nơi Scipion chiến công đầu vinh quang.*
Hannibal tháo chạy binh đoàn,
Một ngàn sư tử, chiến công vật quà.
Chiến công cao cả, tham gia,
Cùng anh em đó, người ta tin rằng :                    120
Người chiến thắng cả nhân quần.
Chớ xem thường nó, hãy mang xuống hồ,
Đầm Cocyte đóng băng khô,*
Chẳng Tityre, chẳng Typhée chờ đưa ta.
Người này khát vọng mong chờ,
Cúi đầu chớ có ngẫng cao mõm mồm.
Anh đưa người đến vinh quang,
Anh vẫn còn sống và còn dài lâu.
Nếu Hồng ân chẳng gọi mau.
Nghe Thầy nói thế trước sau tức thì,                    130
Chìa hai tay lên nhấc Thầy.
Tay Hercule đó xưa ngày đấu tranh.
Virgile khi thấy lên dần,
Bảo tôi : Con hãy đến gần hắn ta.
Thầy và tôi chung bên là,
Như Garisenda tháp đà nghiêng nghiêng.*
Khi từ phía dưới nhìn lên,
Một làn mây trắng bên thềm bay qua.
Antéo cũng thế, tôi chờ,
Anh ta cúi xuống đây là phút giây,                    140
Nơi đường khác muốn đến đây,
Nhẹ nhàng anh đặt chúng tôi nơi mà.
Vực nuốt Lucifer và Judas,
Anh không cúi xuống nghiêng đà ở lâu,
Mà đứng thẳng lại như cột tàu.                        145

CHÚ THÍCH
4. Achille.(An Sinh) Anh hùng cuộc chiến thành Troie, bách chiến bách thắng, mình đồng da sắt vì sinh ra được mẹ là nữ thần Thétis luyện tôi trong nước sông Styx Ăm phủ trừ gót chân bà nắm trong tay, trở thành nhược điểm tử vong. Achille bị Pâris bắn trúng gót chân và chết.
Ngọn giáo Achille của cha là Pélée trao tặng có phép lạ chữa lành các vết thương.
12. Tiếng tù và của người khổng lồ Nemrod thậm chí còn mạnh hơn tiếng tù và kêu cứu của Orlando (Roland).
16.. Trận Roncevaux(Roncisvalle) thuộc vùng Navarre Tây Ban Nha. hậu quân của vua Carlos Magno do hiệp sĩ Orlando (Roland) chỉ huy bị rơi vào ổ phục kích và bị tiêu diệt Orlando tử trận. La Chanson de Roland bản hùng ca về hiệp sĩ Orlando ra đời đầu thế kỷ XII là bản anh hùng ca đầu tiên nổi tiếng nước Pháp đã biến Orlando thành hình tượng hiệp sĩ bất tử.
17. Carlos Margno tức vua Charlemagne nước Pháp, 12 binh đoàn thiện chiến các lãnh chúa nước Pháp bị tan vỡ.
18. Orlando (Ố́c Lăng Đô) tức Roland thủ lãnh quân Pháp chống lại quân Á Rập.
41. Monterrigioni: ( Mông tê rê gi ông ni) Làng bao quanh bởi tường tháp gần Sienne 14 km, trong thung lũng Elsa. có 14 tháp cao bao quanh, một số tháp đổ nát, vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
44. Jupiter tiếng Pháp, Giove tiếng Ý, Zeus Hy Lạp. Các Khổng Lồ bị Jupiter đánh sấm sét chết trong thung lũng Phalégra. (Địa Ngục XIV, 58)
59. Quả thông bằng đồng đen ngày nay còn thấy ở Vatican .
63. Ba Frisons, dân ở Frise nước Hoà Lan, thế kỷ thứ XIV được xem là người to lớn nhất nhân loại.
65. Ba mươi gang tay: hơn 7 mét. Nemrod được Dante tả cao 27, 28 mét.
67. Raphael mal amècche zabì almi : Câu thơ nguyên tác không thể hiểu được, phát xuất từ các ngữ âm Hébreux Do Thái và Á Rập. trong thơ Dante để tả một hổn độn ngôn ngữ.
77. Nemrod (Nem Rốt): hậu duệ của Cham, Vua Babylone một thiện xạ giỏi. Theo truyền thuyết ông ta là kiến trúc sư của tháp Babel trong Thánh Kinh.
94. Éphialte hay Fialte : (Âu Phi Anh) Con của Nepture và Ifimedia là khổng lồ hung dữ nhất chống Jupiter.
99. Briarée (Bri A Rê) : Khổng lồ hung bạo và quỷ quyệt nhất trong các khổng lồ. Con của Urano và Thần Đất Gaïa. Có 50 đầu, 100 tay mang 50 thanh gươm và 50 thuẩn, khạc ra lửa. Trong tác phẩm mình Virgilio cũng dùng truyền thuyết này.
100. Antéo (An Tê Ô): Con của Nepture và Thần Trái Đất, là khổng lồ duy nhất không chống lại Jupiter. Ở trong hang động sông Bagrada gần Zana, nơi Scipion Phi Châu chiến thắng Hanibal . Antéo sống bằng thịt sư tử. Thần thoại kể rằng Antéo bách chiến bách thắng không thể bị đánh bại, vì mỗi lần chạm đất là được mẹ Thần Đất hồi phục sức mạnh. Hercule biết được nâmg hắn lên khỏi mặt đất . Hắn bị nghẹt thở trong cánh tay Hercule.
123. Cocyte con sông địa ngục bị đóng băng tạo thành vòng ngục thứ IX. ngục cuối cùng của Địa Ngục..
124. Chẳng Tytyre (Ti Tia) chẳng Typhée (Ty Phê): Hai Khổng lồ. Tityre bị bắn bởi Thần Apollon, Typhée bị Jupiter đánh sấm sét.
136. Garisenda (Ga ri sen đa) Tháp nghiêng danh tiếng ở Bologne xây năm 1110, hiện nay cao 47 m thời Dante cao hơn ngày nay. Tháp bị hư hỏng một lần vào nửa cuối thế kỷ XIV. Ngày nay Tháp được gia cố bằng xi măng cốt sắt để giữ độ nghiêng. Không tiếp tục lún và sụp đổ.

THI CA KHÚC XXXII

Tầng Địa Ngục thứ IX. Kẻ phản bội giam trong băng đá.
Vòng thứ nhất Caine: Phạm tội với cha mẹ Bá tước Mangona và những kẻ khác.
Vòng thứ hai Antenova: Kẻ phản bội tổ quốc và đảng phái : Bocca degli Abbati. Ganellone và Tebaldello.

Nếu thơ tôi khô khốc dữ dằn,
Cũng phù hợp với hố thăm thẳm sầu.
Đá chồng bao Địa ngục sâu.
Viết bao tinh túy trong đầu của tôi,
Đầy đủ hơn, chẳng đủ lời,
Mặc dù thế vẫn không nguôi tỏ bày.
Chẳng là việc thiếu nghĩ suy,
Đi miêu tả vũ trụ này ngục giam.
Chẳng “ba má” tiếng đầu tiên.*
Hỡi Thi Thần gợi hứng cùng thơ tôi,                    10
Giúp Amphion dựng thành Thèbe thôi.*
Để ngôn từ chẳng xa lời thật chân.
Hỡi lũ xấu xa tồi tàn,
Tả chăng bao nỗi khó khăn nơi này.
Kiếp dê cừu vẫn hơn thay !
Chúng tôi dưới thấp, hố đầy tối tăm.
Thấp hơn khổng lồ dưới chân,
Mắt nhìn về phía vách chồng dựng cao.
Bổng tiếng : “ Coi chừng khi qua nào,
Thì xin chớ dẫm chân mau trên đầu.                    20
Nơi đây anh em khổ đau.”
Tôi quay tìm tiếng nơi đâu, trước mình.
Ngay dưới chân, hồ đóng băng,
Trong suốt tựa thủy tinh hơn nước dòng.
Danuble nước Áo mùa đông,*
Sông Tanais dưới giá băng bầu trời.*
Phủ lên một lớp băng dầy,
Núi Tambernicchi nơi này đổ băng.*
Hay Pietrapapa sụp băng,*
Cũng không rạn nức lớp băng mặt hồ.                    30
Như con ếch kêu mõm nhô,
Mũi thò mặt nước như giấc mơ lúa vàng,
Người nông dân trên cánh đồng,
Âm hồn đau khổ sống miền giá băng.
Niềm xấu hổ, mặt tái xanh,
Răng cầm cặp lạnh như rung cánh cò.
Mỗi người cúi mặt buồn xo,
Cái mồm rét cóng đã phô nỗi niềm.
Mắt rét run tái tê tim,
Nhìn quanh bao cảnh đau tìm dưới chân.                40
Tôi trông thấy hai âm hồn,
Ôm ghì hai mái tóc mềm lẫn nhau.
Tôi rằng : Ôm chặt làm sao !
Ông là ai ? Họ cùng mau quay đầu.
Ngẩng lên nhìn vẻ thương đau.
Đầm đìa lệ nhỏ, xuyến xao ròng ròng.
Chảy xuống môi, nước mắt đông,
Lại gào, lại khóc ôm chầm mãi nhau.                    50
Như hai tấm gỗ ép vào,
Như hai dê đực húc mau tranh hùng.*
Trong cơn điên húc điên khùng.
Có âm hồn khác rụng cùng hai tai.
Giá băng, cúi mặt hỏi tôi :
Sao nhìn như tựa gương soi chằm chằm.
Nếu người muốn biết ai chăng ?
Ta từ thung lũng xuôi dòng Bisenzo.*
Lãnh địa xưa cha Alberto,*
Sinh từ một mẹ, dù cho có tìm.                        60
Khắp Caïne, chẳng ai giống hình.*
Chẳng ai đông cứng nhau thành sơn keo.
Kẻ kia phải vua Arthur,*
Bị đâm lủng ngực vì về nhát gươm.
Focaccia che khuất hơn,*
Cái đầu che khiến chẳng nhìn thấy chi.
Hắn tên Sassol Mascheroni*
Dân Toscan biết kẻ này là ai.
Bây giờ để khỏi dong dài,
Camicio de Pazzi tiếng danh đây tôi là.*                    70
Đợi Carlin giảm tội ta.*
Tội còn nhìn thấy mặt qua nghìn người.
Tím vì lạnh run rẩy thôi.
Mãi còn như thế nước thời đóng băng.
Chúng tôi đi gần trung tâm,
Đi về phía trọng lực đang nén dồn.
Tôi run, vĩnh cữu giá băng,
Ngẫu nhiên hay đấng Vĩnh Hằng định nên.
Đi qua đầu, biết sao hơn,
Chân tôi bỗng vấp một khuôn mặt người.                80
Âm hồn khóc: Sao xéo dày.
Hay người lại đến nơi đây trả thù.
Trận Montepart thảm bại thế ư ?*
Tôi rằng : Thầy nán lại chờ con đây.
Con muốn giải oan hồn này.*
Rồi con sẽ bước theo Thầy muốn mong.
Thầy dừng, tôi nói hắn rằng :
Với kẻ dữ dội giọng lăng nhục mình.
Người là ai, quát mắng chăng ?
Hồn rằng: Ai kẻ qua miền Antenora.*                    90
Đá mạnh vào má thế à ?
Đá như người sống, người đà chết chăng ?
Tôi còn sống. Tôi lời rằng :
Nỗi danh, chắc việc người hằng khát khao.
Muốn thơ ta chép tên vào.
Hắn rằng : Ngược với những điều ta mong.
Người đi đi, chớ phiền lòng.
Mua chuộc có nghĩa gì trong việc này.
Tôi liền tóm gáy hắn ngay.
Và rằng : Mi hãy xưng ngay tên gì ?                    100
Ta rứt chẳng còn tóc chi.
Hắn rằng : Sao muốn ta đây sói đầu.
Ta chẳng nói tên họ đâu,
Dù ngàn lần nện xuống đầu của ta.
Tay tôi vài sợi tóc hoa,
Và tôi còn nhổ thêm ra mấy chòm.
Cúi gầm hắn sủa chó gầm,
Một hồn khác quát : Này thằng Bocca,
Nghiến răng chưa đủ sao mà?
Sao mày còn sủa, quỷ ma chọc mày.                    110
Tôi rằng : Mi nói làm gì ?
Đê hèn, phản bội hổ ngươi tủi hèn.
Ta mang lên nói thực tin.
Hắn rằng: Cứ nói điều trông nơi này.
Nếu người ra khỏi chốn đây.
Đừng lặng thinh với kẻ này mỏng môi.
Tiền bạc Pháp hắn khóc thôi. *
Ngài lãnh chúa đó chỉ người thấy đây.
Tội phạm giam nơi mát mẻ này.
Nếu ai có hỏi : Còn ai nữa là.                        120
Bên cạnh Đức Ông Beccheria.*
Bị dân Firenze cắt cổ hồn ma đây còn.
Gianni de ́ Soldanier xa hơn,*
Với Ganellone và cùng Tebaldello.*
Mở thành Faenza khi người ngủ mê.*
Chúng tôi lại bước rời xa hồn này.
Thấy hai kẻ đông lạnh một hố đầy,*
Đầu người này, đối mũi mày người kia.
Giống ăn bánh khi đói meo,
Răng người dưới lại cắn vào người trên.                130
Nơi bộ óc nối gáy liền,
Tydéo chẳng khác trong cơn dữ dằn.*
Gặp thái dương Ménalippo giống cùng.*
Ăn cả bộ óc rồi ăn cả mình.
Hỡi người, tôi hỏi hận lòng,
Ăn như thú vật hận chăng nỗi gì ?
Hãy nói ta lý do chi ?
Nếu người hận, lý lẽ gì thù nhau.
Người là ai, tội hắn thế nào ?
Minh oan, tôi sẽ nói sao cõi trần.                    140
Nếu ngôn từ chẳng cạn dòng !

CHÚ THÍCH
9. Ba mẹ : tiếng đầu tiên ngôn ngữ trẻ con khi tập nói.
10. Thi Thần : Muses: Chín Thần nữ truyền hứng chín bộ môn thi ca, lịch sử... Tương truyền Amphion gảy đàn lyre cầu Thi Thần khi dựng thành Thèbes, các viên đá tự đặt vào tường thành.
25. Danuble (Đa Nuỵ́p): dòng sông đẹp chảy qua nước Áo. Hung được nhiều thi sĩ nhạc sĩ ca tụng.
26. Tanaïs (Ta Ne) : Sông Scythie ngày nay là Croce.
28. Tambernicchi tiếng Pháp Tambernic (Tâm Bẹc Ních Chi). có lẽ là đỉnh núi Alpes Apouanes.
29. Pietrapana (Pi E Tra Pa Na) : ngày nay gọi Pania delle Croce.
50. Alexandre và Napoléon degli Alberti (An Lộc Sơn và Nã Phá Luân Đen Ghi An Bẹt Ty) lãnh chúa thung lũng Sieve và Bisenzio người thứ nhất phe Guelfe, người thứ hai phe Gibelin. Hai người cùng giết nhau vì quyền lợi năm 1286., thậm chí xuống địa ngục họ vẫn thù địch nhau.
59. Caïne (Căng) : vùng thứ nhất Cocyte nơi trừng phạt những người phản lại cha mẹ. Tên ngục Caïne, dựa vào chuyện anh em con Adam và Eve thù nghịch giết nhau đầu tiên trong Kinh Thánh.
61. Mordred (Mọt Dréc): con loạn luân vua Arthur trong chuyện Lancelot du Lac hắn dùng gươm giết cha đâm một nhát xuyên lồng ngực để chiếm ngôi.
63. Foccacia: (Phốc Ca Ci A)danh hiệu của Vanni dei Cancellieri, đảng Guelfe phe Trắng quý tộc ở Pistoia đã phản bội và bị giết chết bởi một người họ hàng đảng Guelfe phe Đen.
65. Sassol Mascheroni:(Sạt Xôn Mát Chơ Rô Ni) người Firenze đã phản bội, giết bị người cháu còn nhỏ. Hắn bị xử tội chặt đầu.
68. Camicion dei Pazzi(Ca Mi Si On Dei Pát Si) tức Albertto Camicione de ́ Pazzi thuộc phái Ghibelli, dòng họ Pazzi ở Valdarno, đã giết chết một người bà con là Ubertino de ́ Pazzi.
71. Carlin (Cát Linh) tức Carlino de ́ Pazzi thuộc đảng Guelfe phe Trắng. một nhân vật phản bội chính trị, đã giao lâu đài Piatravigne của phe Trắng cho phe Đen và được trở lại thành phố Firenze năm 1302, chính vì vậy Camicion cho là tội của Carlin nặng hơn.
83. Trả thù trận Montaperti (Mông Ta Bạt Ty): Ngày 2 tháng 9 năm 1260. Firenze thảm bại nặng nề trong cuộc giao tranh với Ghibellini của Sienna. Bocca deghi Abbati là kẻ phản bội trong trận này.
85. Điều nghi vấn giải oan : Dante đã được nghe nói về hoạt động phản bội này.
90. Antenora (An Tê Nô Ra): Khu thứ hai của vùng ngục Cocito nơi giam giữ và hành tội những kẻ phản bội tổ quốc hay đảng của mình.. Antenora tên khu vực lấy tên người dân Troie đã phản bội thành phố của mình, giúp cho Ulysse và Diomède ăn trộm được tượng thần Athéna.
112. 117. Bocca degli Abbati (Bốc Ca) tố cáo kẻ đã làm lộ tên hắn. Đó là Buoseo de Duera còn gọi Dovara, lãnh chúa Verona.
Năm 1263, cầm đầu đội quân Ghibellini của Lombardia để ngăn đường tiến quân của quân Pháp do Charles d ́ Anjou Đệ Nhất chỉ huy, anh ta nhận vàng bạc đút lót để quân Pháp đi qua.
121. Beccheria (Béc Che Ri A): Tesauro dei Beccheria. phái Ghibilli ở Pavia. Tu viện trưởng Vallombrosa, Khâm mạng của Giáo hoàng Alessandreo IV ở Toscana, bị tố cáo là thông đồng với Ghibellini, bị trục xuất ra khỏi Firenze và bị phái Guelfi xử chặt đầu năm 1258.
123. Ganni dé Soldanier (Găng N)i: quý tộc Firenze thuộc phái Ghibellini năm 1266 âm mưu phản lại đảng mình để chạy sang hàng ngũ Guelfe.
124. Ganellone tức Gano di Maganza (Ga Nê Long) đã phản bội dẫn đến việc Orlando (Roland) bị phục kích và tử trận trên đèo Roncisvalle.
Tabaldello:(Ta Ban Đen Lô) Tebadello Zabrasi nửa đêm mở của thành Faenza (Pha En Da) giao nộp cho phái Guelfi Bologne.
127. Đoạn này tả cảnh Bá tước Ugolino gặm đầu Giám mục Ruggierie.
132 Tidéo (Tydée) Vua Caledonia. Một trong bảy vua bao vây thành Thèbes. Làm tử thương Thébain Manalippo, sai đồng đội mang đầu đến rồi gậm đầu Menalippo.

Ý kiến bạn đọc

Vui lòng login để gởi ý kiến. Nếu chưa có account, xin ghi danh.

Menu

Thơ dịch

Ý kiến bạn đọc