Bản Luân Vũ (Waltz) cung Rê Giáng (Op.64, No.1) của Chopin tuy ngắn nhưng
rất nổi tiếng. Phần chính là do nhạc hay của bài, nhưng một phần cũng còn
do các giai thoại thêu dệt chung quanh nó. Nhất là khi nhà xuất bản lại
thêm chữ Minute vào tựa đề, khiến nảy sinh những giải thích khác nhau, bởi vì
Minute có hai nghĩa: ngắn (nhỏ) và một phút. Kẻ cho đây là Luân Vũ Ngắn, người
cho đó là Luân Vũ Một Phút, vì nếu chơi thật nhanh thời lượng có thể chỉ
gồm 1 phút. Nhưng theo Camille Bourniquel, Chopin viết bản nầy lấy cảm hứng
khi nhìn thấy con cún nhỏ quay vòng vòng đuổi theo cái đuôi của nó. Cho nên bản
nhạc còn một tên khác là Luân Vũ Tiểu Cún (The Little Dog Waltz). Có người còn
phụ thêm rằng ðây chính là con cún Marquis của George Sand, đã thân thiết
với Chopin từ lâu, vì đã được nhắc đến trong thư Chopin gửi Sand, "cảm ơn
Marquis đã nhớ đến anh và tới truớc cửa phòng anh hít hà."

Bản Luân Vũ này được Chopin đề tặng Nữ Bá Tước Delphina Potocka. Cung Re'
Giáng, đôi khi cũng được Chopin dùng trong bản nhạc khác, có tính chất diễn
cảm cao,* lâng lâng nguyệt dạ*, với hòa âm phong phú và giai điệu tô điểm,
uốn lượn mê đắm. Phải chăng tính chất này của cung Rê Giáng là lý do để
Chopin chọn uyển ngữ cung Rê Giáng để ám chỉ cái *âm cung Dục Lạc" trên
thân thể Delphina? Nhưng nói ðến Chopin là nguời ta liên tuởng ngay tới
George Sand, ít người biết ðến Delphina Potocka. Vậy nàng là ai, liên hệ
với Chopin thế nào?

Delphina Potocka, nhũ danh Komar, là vợ trẻ (18 tuổi) của Bá Tước
Mieczyslaw Potocki, một dân chơi nổi danh với nhiều thói tật lạ lùng
"không thể nói ra ðược". Khi hôn nhân tan vỡ, nàng ðược Bá Tuớc
hào phóng chu cấp hàng nãm và nhờ vậy, có thể tự mở một salon, hội họp
vãn nghệ. Tại đây nàng đổi tình nhân như thay áo, bao gồm mọi thành phần
của thượng lưu ưu tú ở Paris: vãn thi sĩ (Balzac), họa sĩ (Delacroix,
Delaroche), điêu khắc gia, bá tước (Flahaut), công tước (Orleans, hoàng
thái tử của Pháp)...và cả Beau Brummell, ông tổ của thời trang phái nam.

Nàng không những có nhan sắc tuyệt mỹ, thân hình đẹp như tượng, mà còn đọc
rộng, biết thuờng thức thi ca, chơi pianô, sáng tác nhạc, cũng như đôi khi còn
giúp vui ca hát tại dạ tiệc, hội họp văn nghệ...Người nào giàu sang hoặc
nổi tiếng tài hoa đều tự cảm thầy phải đến salon để được chiêm ngưỡng dung
nhan người ðẹp. Nói ðến nghệ thuật yêu ðương thì nàng thuộc loại thượng
thừa, hình như không bao giờ thấm mệt. Tình nhân mới, tình nhân cũ xếp lớp
xen kẽ nhau, tranh nhau cung phụng để mong được nàng ban ân huệ. Thi sĩ
Adam Michkiewic phải xác nhận, "nàng là kẻ tội lỗi nhất trong bọn họ."

Chopin từ Ba Lan tới Paris được ít lâu thì Delphina mời về dạy piano, và
từ đó phát sinh tình cảm giữa thầy trò. Potocka đối với mọi người thì tỏ ra
kênh kiệu, hờ hững, khó tiếp xúc, nhưng ðối với Chopin thì không. Chàng đã
tìm được con đường đến trái tim nàng - con đường không dẫn qua những salon mà
qua âm nhạc. Cuộc tình này được bàn tán khắp cộng đồng Ba Lan ở Paris.
Nhưng Delphina không thể từ bỏ lối sống của mình vì một chàng thanh niên Ba
Lan. Mặc dù Chopin ghen tương, ðau khổ, nhưng mọi người ðều ðồng ý là chính
Delphina mới đúng là người ðiệu nghệ thích hợp ðể mở ðầu bài học tình ái vỡ
lòng cho chàng thanh niên Chopin. Chẳng bao lâu Chopin trở thành một tình
nhân toàn hảo, không còn bị dồn nén, ức chế nữa.

Một tối Chopin đang mua vui với mọi người bằng cách trình diễn bắt chước
giả làm các bạn của mình thì nàng bảo,"Anh hãy thử tưởng tượng là em và bắt
chước coi xem sao!".Thay vì làm theo lời nàng, chàng với lấy chiếc khăn choàng
trên vai nàng, đem trải dài trên bàn phím piano và ứng tác một giai điệu
buồn nhưng đầy quyến rũ, như thể muốn nói với nàng rằng chàng có thể khám
phá ra cái bàn ngã đích thực của nàng nằm duới những lớp vài phân cách nàng
với thế giới bên ngoài.

Chopin thường hoán ðổi mẫu tự, gọi yêu tên Delphina thành Phindela và khi
viết thư thì xưng hô với nàng là "nguời yêu ðộc nhất, duy nhất của anh".
Những bài học piano rõ ràng là dịp để Chopin phô trương tài nghệ điêu luyện
của mình. Ví dụ dạy xử dụng bàn đạp piano, Chopin viết:"Thao tác nó phải
cẩn thận, vì không dễ gì chiếm ngay được sự thân mật, yêu thích của nó.
Giống như phụ nữ ngoài xã hội sợ bị tai tiếng, nó sẽ không dễ dàng chiều
theo ý mình đâu. Nhưng một khi nó đã chịu rồi, nó có thể thực hiện những
phép lạ, chẳng khác một tình nhân già dặn kinh nghiệm".

Chopin đau khổ khi thấy nàng bỏ đi với các tỉnh nhân khác, nhưng trong
thâm tâm chàng lại cảm thấy biết ơn, vì như vậy chàng mới có thời gian sáng
tác. "Cảm hứng và ý nhạc chỉ đến với anh khi không gần gũi đàn bà một thời
gian lâu dài. Khi anh đã dốc hết cốt tuỳ vào đàn bà đến khô cạn thì cảm
hứng biến mất và không một ý nhạc mới nào xuất hiện trong đầu. Thật là
tuyệt vời và lạ lùng làm sao, cái tỉnh lực dùng để thụ tinh phụ nữ, tạo nên
một đời sống mới ở nàng, lại cũng chính là cái tinh lực để sáng tạo ra tác
phẩm nghệ thuật.Vậy mà đàn ông thuờng ðem phí phạm cái cốt tủy này chỉ
trong một lúc thống khoái ngây ngất. Cũng vậy ðối với các khoa học gia, các
nhà thám hiểm.

Liệu pháp thật là đơn giản. Ðàn ông phải từ bỏ ðàn bà, lúc
ðó cái sinh lực của cơ thể sẽ ðược tích luỹ trong ðầu óc dưới dạng cảm hứng
và sản sinh ðược tác phẩm thuần khiết. Hãy thử suy ngẫm sẽ thấy: dục vọng
có thể thăng hoa thành cảm hứng. Kẻ phàm phu tục tử sống không có đàn bà sẽ
bị dồn nén ức chế đến phát điên lên. Nhung ðối với thiên tài, tình yêu khước
từ và dục vọng bất toại nguyện sẽ ðuợc mài sắc bằng hình ảnh của người yêu
và dẫn ðến tình trạng dồn nén, ức chế bị lên cao đến mức độ không còn chịu
nổi, thì đó lại chính là nguồn cảm hứng vô tận, góp phần vào việc sáng tác.
"Ôi, Phindela dịu ngọt của anh, bao nhiêu cốt tuỳ quý báu, bao nhiêu tỉnh
lực thiên tài anh đã phung phí vào em! Anh không tạo cho em một đứa con nào,
nhưng chỉ Chúa mới biết, bao nhiêu ý nhạc anh đã đổ phí phạm vào em. Ai mà
biết được bao nhiêu ballade, polonaise và có lẽ cả toàn thể một bản
concerto đã chôn vùi vĩnh viễn trong cái Rê Giảng bé nhỏ của em.

Anh đã thâm nhập sâu vào em đến độ anh không còn sáng tác được chút gì.
Cái tỉnh lực lẽ ra để sáng tạo thì lại đã tuôn thẳng từ ngọc hành của
anh vào cái Rê Giáng của em, khiến cho hiện bây giờ tử cung của em đầy ắp
ý nhạc của anh, đến độ phải bảo là em đang mang thai các tác phẩm của anh...
Các thánh rất đúng khi bào đàn bà là cổng Địa Ngục! Không, không, anh xin
rút lại câu vừa viết. Em chính là cổng Thiên Đàng. Vì em, anh sẽ từ bỏ
danh vọng, sáng tạo, tất cả mọi thứ...
"Chopin đôi khi còn dùng thơ ðể tự diễn ðạt rõ hơn:

Yêu em là thú  chính của anh
Gối chăn ðánh bật cảm hứng xanh
Khao khát núm hồng gò bồng đảo
Suốt đời yêu em. Anh, Chopin.

Chopin bị giằng co giữa âm nhạc và tình dục, mặc dù chúng đan quyện vào nhau
chặt chẽ. "Anh biết em thich súng đạn của anh. Và sau khi đọc những
luận bàn của anh, em nên trọng vọng chúng hơn, vì rằng chúng không chỉ là
nguồn của khoái lạc.Chúng cũng còn là nguồn của những thành tựu nghệ thuật
của anh. Cái khoái lạc tuyệt đỉnh, cái sáng tạo ra cuộc sống, nghệ thuật và
khoa học - mọi sự đều bắt nguồn từ chúng, với đầy đủ tòan năng một khi chúng
vẫn còn sinh động.

Chopin chắc chắn yêu nàng; dù chàng có muốn giữ lại cái cốt tuỳ quý giá
của mình đến mấy chăng nữa, chàng vẫn cứ trông mong được gặp nàng. "Ôi,
Phindela, Phindela bé nhỏ của anh. Anh khát khao được ở bên em. Anh đang
run rẩy và ớn lạnh như có kiến ðang bò khắp nguời, từ trên óc xuống ðến
ngọc hành. Khi chiếc xe ngựa ðưa em trở lại với anh, em sẽ không thể nào
lôi anh ra khỏi cái Rê Giáng của em suốt cả một tuần lễ ðâu. Hãy để mặc
cho cảm hứng bị tiêu tùng. Hãy để mặc cho các tác phẩm của anh biến mất
vĩnh viễn trong cái lỗ đen đó của em".

Khi Chopin đã chán chữ Des Durka (tiếng Ba lan chỉ Rê Giáng Trưởng), chàng
sáng tạo ra từ mới để thay thế. "Anh đã sáng tạo một từ âm nhạc mới thay cho
Des Durka. Từ nầy trở đi chúng ta sẽ gọi nó là "nghỉ". Để anh giải thích. Trong
âm nhạc, nghỉ là ngừng lại, một lỗ hổng trong giai điệu - một cách
thật thích đáng để miêu tả cái Rê Giáng của em. Thôi, học trò anh sắp đến,
anh phải ngừng bút. Anh hôn lên toàn thể cái thân hình yêu dấu nhỏ bé của em,
và hôn cả bên trong nữa". Bức thu kết thúc: "Frycek trung thành của em, nguời
học trò tài giỏi đã nằm vững được nghệ thuật yêu đương."

Chopin bất bình khi nghe thiên hạ xầm xì Delphina không thể có con vì nàng
có quá nhiều tình nhân; đúng như lời cổ nhân: con đường qua lại nhiều, mòn
quá làm sao cỏ mọc được. Chopin viết, "Em yêu dấu của anh. Khi em trở lại
em hãy đừng thoái thác thụ thai, để anh cho em một ðứa con, khiến thiên
hạ sẽ phải câm miệng lại."

Chopin đặc biệt có cảm tình với một học trò, đó là Josephine, con gái Bá Tước
Thun. Chopin không bao giờ cưỡng lại ðược vẻ xinh ðẹp của các nữ nhạc sĩ,
và ðã đề tặng Josephine một bản Luân Vũ. Tuy nhiên đối với Delphina chàng
vẫn còn ghen kịch liệt. Khi được biết nàng đang dạy piano một học trò thanh
niên, chàng giận dữ đến sùi bọt mép. "Hắn chỉ lấy cớ để được gần em. Hắn
không có chút năng khiếu âm nhạc, không đáng để mất công chỉ dậy. Đừng
tưởng anh là thằng ngu. Anh thấy rõ chuyện gì đang diễn ra. Bài học piano
chỉ là cái cớ cho một cuộc phiêu lưu tình ái. Nếu em muốn cắt đứt, cứ nói
thẳng . Đừng xạo với anh về những cái gọi là bài học âm nhạc."

Anh chàng học trò âm nhạc chỉ là mối tình vặt vãnh. Tình địch đa'ng gờm
của Chopin là một người không ngờ: đó là chồng cũ của Delphina. Dưới cái vỏ
bên ngoài phóng đăng, thật ra bên trong thâm tâm Delphina rất bảo thủ. Nàng
tin vào hôn nhân. Nàng không còn trẻ, đã gần ba mươi tuổi. Và khi chồng
nàng yêu cầu trở lại với ông, nàng bán nhà ở Paris và quay về tổ cũ. Để rồi
chỉ được một thời gian, lần hàn gắn này cũng đồ vỡ. Delphina trở lại Paris,
mở salon và bắt đầu đón nhận tình nhân mới, và xếp hàng trong số đó có
Chopin. Mặc dù chỗ ở của hai người chỉ cách nhau vài bước, Chopin chọn cách
viết thư, giải thích với nàng rằng cuộc tình của chàng với Sand chỉ là đồn
thổi nhiều hơn sự thật. Chính Delphina mới là cuộc đời ngọt ngào êm dịu của
chàng, nàng là người tình đầu tiên và cuối cùng, sau nàng sẽ không có ai
nữa. Chopin yêu cầu nàng ban cho chàng cái ân huệ tối thượng.

Sau bao lần trần tình , nài nỉ, cuối cùng Chopin cũng được ban ân huệ. Để
tỏ lòng biết õn Chopin ðã để tặng nàng bản Luân Vũ Rê Giáng. Lại Rê Giáng
nữa! Tuy nhiên Delphina không phải là của riêng chàng. Chopin không nói gì,
nhung người ta nghe thấy tiếng thổn thức sau cánh cửa ðóng kín của phòng
chàng. Khi Chopin ốm gần chết, Delphina được tin vội vã từ Nice trở về. Gặp
nàng, Chopin bảo, "Chúa đã giữ anh lại tới bây giờ là để anh được gặp em".
Chopin yêu cầu nàng hát một bản aria trong tác phẩm Dettingen Te Deum của
Handel. Nàng muốn hát nhưng cổ họng nghẹn lời vì nước mắt. Solange, con gái
Sand, thay mặt mẹ ở bên cạnh giường Chopin khi chàng lía đời ngày 17 tháng
10 nãm 1849.

Nhiều người thắc mắc về cái uyển ngữ của Chopin. Tại sao chọn Rê Giáng? mà
không là Ðô Giáng, Mi Giáng....? Và các học giả ðã nêu những giải thích
khác nhau. Người cho rằng trên bàn phím piano nốt Rê Giảng là một phím ðen
nhỏ nằm giữa hai phim trắng dài hơn - cho ta liên tưởng một hình ảnh tượng
trưng ðôi chân phụ nữ. Như vậy nốt Rê Giáng nằm giữa tượng trưng cái gì thì
ai cũng thấy rõ. Người khác cho rằng Des là tiếng Ðức ký hiệu của nốt Rê Giáng,
mà nếu đọc theo thổ âm thì cũng có nghĩa "cái đó".Dân gian ở đâu
cũng vậy thường không gọi tên thẳng các bộ phận sinh dục mà thường nói trớ
đi là "cái đó". Hai giải thích này nghe không ðến nỗi nghịch tai.

Giải thích thứ ba chi tiết hơn, nêu ra bài viết của Robert Schumann phân
tích tác phẩm Là ci darem variations của Chopin. Schumann ðối chiếu một
ðoạn trong biến tấu 3 với một cảnh trong opera Don Giovanni của Mozart khi
Giovanni ép sát Zelina va "hôn nàng trên ðúng ngay chỗ Des-Dur". Des-Dur là
tên tiếng Ðức của Rê Giáng Trưởng. Nhưng một người bạn Ba Lan thắc mắc:
"chỗ nào trên thân thể nàng là Des-Dur?". Des-Dur trong tiếng Ba Lan là Des
Durka, và một tiệm cà-phê của một họa sĩ nổi tiếng ở Warsaw có cái tên nghe
rất giống , gọi là Dziurka, tiếng Ba Lan có nghĩa là Cái Lỗ Nhỏ. Chopin
thường viết cho Delphina, nói chàng khao khát "hôn cái Des Durka của em
thật mạnh, thật mạnh."

Tiếc rằng Chopin không ðội mồ sống lại ðể giải tỏa những thắc mắc trên ðây.
Cũng như chàng ðành phải cam chịu nhận một nghi ngờ khác về thực lực của mình.
Vì cũng đã có người cho rằng Luân Vũ Một Phút chính là thú nhận của Chopin
với Delphina rằng chàng chỉ có thể kéo dài mây mưa tối ða tới một phút là
cùng! Than ôi, chẳng lẽ Chopin của chúng ta, từng là người của các bà, vào
thời ðiểm này lại tệ ðến thế sao?

(tham khảo tài liệu của Paulina Czernicka)