ĐƯỜNG THI – CHỦ ĐỀ BIÊN TÁI (Kì 18) Nguyễn Ngọc Kiên chọn dịch và giới thiệu thơ   NHÀ THƠ VƯƠNG TRINH BẠCH王貞白 Vương Trinh Bạch 王貞白 (875-?) tự Hữu Đạo 有道, người Vĩnh Phong 永豐, đỗ tiến sĩ năm Càn Ninh thứ 2 (986) đời Đường. 涼州行 -王貞白 誰唱關西曲， 寂寞夜景深。 一聲長在耳， 萬恨重經心。 調古清風起， 曲終涼月沉。 卻應筵上客， 未必是知音。   Phiên âm:  Lương Châu hành – Vương Trinh Bạch Thuỳ xướng Quan Tây khúc, Tịch mịch dạ cảnh thâm. Nhất thanh trường tại nhĩ, Vạn hận trọng kinh tâm. Điệu cổ thanh phong khởi, Khúc chung lương nguyệt trầm. Khước ưng diên thượng khách, Vị tất thị tri âm.   Dịch nghĩa: Bài hát Lương Châu – Vương Trinh Bạch Ai ca khúc hát Quan Tây Cảnh đêm mịt mờ hoang vắng Bên tai không dứt âm thanh Trong lòng vạn hờn trĩu nặng Điệu xưa giục gió trong nổi Khúc dứt khiến trăng lạnh chìm Dẫu ai làm khách trên tiệc Chắc gì hiểu tiếng con tim   Dịch thơ: Bài hát Lương Châu – Vương Trinh Bạch Ai hát khúc Quan Tây Cảnh đêm vắng âm thầm Tai âm thanh không dứt Lòng vạn hờn lặng câm Khúc xưa giục gió nổi Khúc dứt  bóng nguyệt trầm Ai làm khách trên tiệc Chắc gì là tri âm.   胡笳曲 •王貞白 隴底悲笳引， 隴頭鳴北風。 一輪霜月落， 萬里塞天空。 戍卒淚應盡， 胡兒哭未終。 爭教班定遠， 不念玉關中。   Phiên âm:  Hồ già khúc – Vương Trinh Bạch Lũng để bi già dẫn, Lũng đầu minh bắc phong. Nhất luân sương nguyệt lạc, Vạn lý tái thiên không. Thú tốt lệ ưng tận, Hồ nhi khốc vị chung. Tranh giao Ban Định Viễn, Bất niệm Ngọc Quan trung.   Ban Định Viễn tức Ban Siêu 班超 (32—102), thời Đông Hán đóng giữ Tây Vực (Tân Cương hiện nay) 30 năm, được phong chức Định Viễn hầu, đến già dâng sớ xin về trong Ngọc Môn quan, nhưng hai năm sau mới được Hán Hoà Đế cho về.    Dịch nghĩa: Khúc sáo Hồ già – Vương Trinh Bạch Dưới đáy Lũng tiếng Hồ già buồn thổi Nơi Lũng đầu gió bấc nổi vi vu Một vầng trăng trong sương lạnh chìm rồi Trời quan ải vạn dặm dài rỗng tuếch Lính biên thú nước mắt chừng sắp hết Trai trẻ Hồ còn khóc mãi không thôi Lệnh truyền cho Ban Định Viễn than ôi Trong ải Ngọc đừng nhớ nhung gì cả   Dịch thơ: Khúc sáo Hồ già – Vương Trinh Bạch Hồ già buồn đáy Lũng Đầu Lũng gió mịt mùng Vầng trăng chìm sương lạnh Vạn dặm ải thiên không Lính thú lệ sắp hết Trai Hồ khóc không ngừng Lệnh truyền Ban Định Viễn ẢI Ngọc đừng nhớ nhung.     NHÀ THƠ CAO BIỀN   Cao Biền 高駢 (821-887) tự Thiên Lý 千里, tướng đời Hậu Đường, cháu của Nam Bình đô vương Cao Sùng Văn (tướng cấm quân dưới triều vua Đường Hiến Tông Lý Thuần). Đầu đời vua Ý Tông, Cao Biền trấn giữ biên cương chống sự xâm lược của giặc Thổ Phồn 吐蕃. Năm Cảm Thông thứ 7 (866), Cao Biền trấn giữ An Nam, làm Tĩnh hải quân tiết độ sứ. Năm Càn Phù thứ 2 (875) đời Hy Tông, chuyển sang trấn giữ Tây Xuyên.     塞上寄家兄高駢 棣萼分張信使希， 幾多鄉淚濕征衣。 笳聲未斷腸先斷， 萬里胡天鳥不飛。   Tái thượng ký gia huynh – Cao Biền Lệ ngạc phân trương tín sứ hy, Kỷ đa hương lệ thấp chinh y. Già thanh vị đoạn trường tiên đoạn, Vạn lý Hồ thiên điểu bất phi.   Dịch nghĩa: Ngoài ải gửi anh trai – Cao Biền Anh em mình cách xa nhau, tin tức vắng Bao nhiêu nước mắt nhớ quê làm ướt áo trận Tiếng kèn lá chưa dứt hồn đã dứt Trời Hồ muôn dặm không có bóng chim bay   Dịch thơ: Ngoài ải gửi anh trai – Cao Biền  Anh em mình xa cách bấy lâu Nước mắt nhớ quê, áo trận nhàu Chưa dứt tiếng kèn hồn đã đoạn Trời Hồ muôn dặm bóng chim đâu?     對雪 • 高駢 六出飛花入戶時， 坐看清竹變瓊枝。 如今好上高樓望， 蓋盡人間惡路歧！   Phiên âm: Đối tuyết – Cao Biền Lục xuất phi hoa nhập hộ thì, Toạ khan thanh trúc biến quỳnh chi. Như kim hảo thướng cao lâu vọng, Cái tận nhân gian ác lộ kỳ.   Dịch nghĩa:  Trước cảnh tuyết – Cao Biền Hoa tuyết sáu cánh bay lất phất vào trong nhà Ngồi nhìn cây trúc xanh biến thành quỳnh trắng Hôm nay thích lên lầu cao mà ngắm cảnh Ở nhân gian tuyết phủ đầy các hang cùng ngõ ngách.     Dịch nghĩa:  Trước cảnh tuyết – Cao Biền Hoa tuyết bay lất phất vào nhà Nhìn xanh cây trúc hóa quỳnh hoa Hôm nay thích lên lầu ngắm cảnh Tuyết đầy ngõ ngách khắp xứ ta.    閨怨 • 高駢 人世悲歡不可知， 夫君初破黑山歸。 如今又獻征南策， 早晚催縫帶號衣。   Phiên âm:  Khuê oán – Cao Biền Nhân thế bi hoan bất khả tri, Phu quân sơ phá Hắc Sơn quy. Như kim hữu hiến chinh nam sách, Tảo vãn thôi phùng đới hiệu y.   Dịch thơ: NỖI OÁN PHÒNG KHUÊ – Cao Biền Vui buồn nhân thế có biết chi Chàng phá Hắc Sơn mới trở về Nay lại Nam chinh dâng kế sách Sớm hôm cứ giục may chinh y.    訪隱者不遇 • 高駢 落花流水認天台， 半醉閒吟獨自來。 惆悵仙翁何處去， 滿庭紅杏碧桃開。    Phiên âm: Phỏng ẩn giả bất ngộ - Cao Biền Lạc hoa lưu thuỷ nhận Thiên Thai, Bán tuý nhàn ngâm độc tự lai. Trù trướng tiên ông hà xứ khứ, Mãn đình hồng hạnh bích đào khai.   Dịch thơ: Đến thăm người ở ẩn không gặp – Cao Biền Hoa rơi nước chảy ở Thiên Thai Say rượu ngâm thơ đến cùng ai  Buồn bã tiên ông đi đâu vắng Đầy sân hồng hạnh bích đào khai       赴安南卻寄臺司 • 高駢 曾驅萬馬上天山， 風去雲回頃刻間。 今日海門南國事， 莫教還似鳳林關。   Phiên âm: Phó An Nam khước ký đài ty – Cao Biền Tằng khu vạn mã thướng Thiên San, Phong khứ vân hồi khoảnh khắc gian. Kim nhật Hải Môn Nam quốc sự, Mạc giao hoàn tự Phụng Lâm quan.   Bài này được làm trong giai đoạn 864-875 khi tác giả làm Chinh nam tướng quân. Đài ty là một chức quan nhỏ. An Nam là vùng đất chỉ nước Việt Nam trong thời kỳ bắc thuộc.   Dịch thơ:  Gửi viên đài ty đi An Nam – Cao Biền   Từng ruổi vạn mã tới Thiên Sơn Thoáng chốc gió núi gặp mây ngàn Hôm nay chuyện  Hải Môn Nam quốc Xin anh đừng nhớ Phụng Lâm quan   Bản dịch của Vũ Minh Tân Lên Thiên Sơn anh từng ruổi ngựa Thoáng chốc mây gặp gió mây tan Nay xuôi cửa biển nước Nam Xin anh nhớ chuyện Phụng Lâm độ nào