Vũ Khắc Khoan

Thành Cát Thư Hản

QUAN ĐIỂM xuất bản 1961



NHÂN VẬT

Nhân vật có mặt trên sân khấu:

Thành – Cát – Tư – Hãn, Đại – Hãn Mông – Cổ.

Dương Bân, đại tướng Mông – Cổ.

Thúc – Bột – Đào, đại tướng Mông – Cổ.

Giang – Minh, công chúa Tây – Hạ.

Sơn – Ca, người Tây – Hạ, em ruột Cổ – Giã – Trường.

Một ông già Tây – Hạ.

Một thiếu phụ Tây – Hạ và con.

Chủ quán, người Tây – Hạ.

Ba người khách bộ hành.

Một vài viên tướng Mông – Cổ.

Một vài tên quân Mông – Cổ.

Một vài nữ tì Mông – Cổ.

Nhân vật không có mặt trên sân khấu:

Cổ – Giã – Trường, người yêu của Giang – Minh.

Thái – tử Tây – Hạ.

Truật – Xích – Hãn, con trai trưởng của Thành – Cát – Tư – Hãn.

Lý – Tử, quân sư của Thành – Cát – Tư – Hãn.

MÀN GIÁO ĐẦU

Tiền bán thế kỷ thứ XIII. Trong một cái quán dựng tại Thượng – lưu sông Hoàng – hà, nơi ngã ba biên giới Tây – Hạ và những con đường sa mạc mênh mang, quán tạm trú của khách bốn phương dừng chân sửa soạn những cuộc viễn hành.

Chính giữa quán, phía trong cùng, là cửa ra ngoài, khép kín. Đồ đạc thô sơ: một vài chiếc ghế gỗ vây quanh một đống lửa.

Màn mở lên vào một buổi tối cuối đông, bóng đêm mênh mang, tiết trời lạnh giá – tuyết sắp tan ở những đỉnh núi miền Tây.

Người chủ quán bó gối ngồi lặng tại một góc lều. Quanh đống lửa là ba người khách bộ hành, ánh lửa chập chờn lồi lõm trên những khuôn mặt sạm đen.

Tiếng củi nổ ròn tan, tiếng gió rít lọt kẽ cửa, không khí gian quán tĩnh mịch, ấm cúng. Yên lặng kéo dài một lúc, rồi…

NGƯỜI BỘ HÀNH THỨ NHẤT

Vươn vai.

Ấm quá nhỉ…

NGƯỜI KHÁCH BỘ HÀNH THỨ HAI

Chả bù vào lúc nãy, khi qua sông Hoàng – hà…

NGƯỜI BỘ HÀNH THỨ BA

Cuối đông mà sao rét quá vậy…

NGƯỜI BỘ HÀNH THỨ NHẤT

Tuyết sắp tan… (Với người thứ hai.) Bác đi đâu?

NGƯỜI BỘ HÀNH THỨ HAI

Tôi có việc phải tới Quốc – Lăng.

NGƯỜI BỘ HÀNH THỨ NHẤT

Kinh đô Hồi – Hồi? May quá… tôi cũng tới đó. Đường xa gặp bạn đồng hành… Còn gì vui bằng? (Với người thứ ba) Còn bác?

NGƯỜI THỨ BA

Tôi sẽ đi với hai bác một quãng đường. Tôi rẽ phía Ba – Tư…

Người thứ nhất đặt lại mấy thanh củi.

NGƯỜI THỨ HAI

Sắp hết củi… ( quay lại.) Ông quán! Còn củi nữa không, ông quán?

Người chủ quán lặng lẽ đi ra một góc lều rồi ôm lại một bó củi, đặt xuống cạnh đống lửa.

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Quý vị còn cần gì nữa không?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Cám ơn ông quán, thôi thế là đủ.

NGƯỜI THỨ HAI

Ông quán ở đây có một mình thôi à?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Vâng, một mình!

NGƯỜI THỨ HAI

Không sợ à?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Ngạc nhiên.

Sợ gì?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Nơi đây hẻo lánh…

NGƯỜI THỨ HAI

Ông không sợ cướp à?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Lão có gì đâu mà sợ cướp?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Thế… mấy tháng trước quân Mông – Cổ đến đây ông có bị lôi thôi gì không?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Họ bắt đóng thuế. Có thế thôi!

NGƯỜI THỨ NHẤT

Xong rồi, ông quán ôi! Quân Mông – Cổ rút hết rồi!

NGƯỜI THỨ HAI

Thành – Cát – Tư – Hãn chết rồi, ông quán không biết gì ư?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Lão không được biết.

NGƯỜI THỨ HAI

Chết rồi. Chết được vài hôm nay. Chết thật rồi.

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Ngồi xuống cạnh đống lửa.

Thế chết ra sao, quý vị có biết không?

NGƯỜI THỨ HAI

Ờ mà hắn chết ra sao nhỉ?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Cổ tướng quân đâm chết mà!

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Cổ tướng quân, có phải Cổ – Giã – Trường không?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Đúng đó. Toàn dân Tây – Hạ nổi lên, vây chặt trại quân Mông – Cổ. Cổ tướng quân một mình một ngựa, vượt qua hàng ngàn mũi tên, hàng ngàn ngọn mác. Tướng quân tiến thẳng vào trước ngai vàng Thành – Cát – Tư – Hãn. Tướng quân vung kiếm…

NGƯỜI THỨ BA

Sao tôi lại nghe nói chính Giang – Minh đã ám sát Thành – Cát – Tư – Hãn…

NGƯỜI THỨ HAI

Giang – Minh là ai, hở bác?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Giang – Minh mà bác không biết à?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Thì không biết mới phải hỏi. Tôi có phải người vùng này đâu?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Thế dễ tôi người vùng này à?

NGƯỜI THỨ BA

Ở đây trừ quán ông ra, còn thì đều là người xa lạ. Tôi ở miền Trung – nguyên.

NGƯỜI THỨ NHẤT

Nhưng… Giang – Minh, Giang – Minh thì tôi biết.

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Giang – Minh là công chúa Tây – Hạ.

NGƯỜI THỨ NHẤT

Đúng đó! Chính mắt tôi đã được trông thấy Công – chúa một lần. Trời Phật ơi! Sao mà lại có người đẹp đến thứ! Đẹp hơn sao trên trời! Giang – Minh, Cổ – Giả – Trường, thật là trai tài gái sắc…

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Nhưng có đích là Công – chúa đã ám sát Thành – Cát – Tư – Hãn không?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Người ta nói rằng chính Cổ – Giã – Trường…

NGƯỜI THỨ HAI

Người ta là ai mới được chứ?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Người ta là người ta! Người ta là người đi đường. Họ kể cho tôi nghe lúc ban chiều, lúc qua sông. Bác không biết thì ngồi yên mà nghe. Đừng căn vặn nữa!

NGƯỜI THỨ HAI

Thế mà lúc nãy cứ kể vanh vách… nào là Cổ – Giã – Trường phi ngựa, nào là Cổ – Giã – Trường vung kiếm, cứ như là đích mắt trông thấy!

NGƯỜI THỨ NHẤT

Ô hay, cái bác này…

NGƯỜI THỨ HAI

Theo ý tôi thì không phải Cổ – Giã – Trường.

NGƯỜI THỨ NHẤT

Thế thì ai nào?

NGƯỜI THỨ HAI

Mà cũng không phải Giang – Minh…

NGƯỜI THỨ NHẤT

Thế thì ai? Bác nói thử tôi nghe xem nào? Hay là bác rồi! Hay chính bác đã vặn cổ Thành- Cát – Tư – Hãn? Đúng rồi…

Người thứ nhất cất tiếng cười ngặt nghẽo. Một lát sau.

Thế nào? Ý bác thế nào?

NGƯỜI THỨ HAI

Giọng dỗi.

Bác cười xong chưa?

NGƯỜI THỨ BA

Bác cứ nói đi. Mỗi người một ý chứ?

NGƯỜI THỨ HAI

Theo ý tôi thì Thành – Cát – Tư – Hãn phải tự vẫn.

TẤT CẢ

Ồ…

NGƯỜI THỨ HAI

Đúng chứ!… Giả thử bác là Thành – Cát – Tư – Hãn thì bác có chịu ngồi yên để cho người ta đâm, người ta chém không nào?

Yên lặng.

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Ờ… thế ra vẫn chưa ai rõ hắn chết ra sao nhỉ? Rắc rối thật.

NGƯỜI THỨ NHẤT

Sao lại rắc rối?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Lão biết đóng thuế cho ai bây giờ?

Chưa ai kịp trả lời thì bỗng cửa lều mở toang, gió lùa qua ngưỡng cửa, một người thanh niên thân hình gầy guộc, vai đeo khăn gói, tay cầm chiếc gậy. Chàng đứng sững, mắt trừng trừng nhìn thẳng mà như chỉ thấy bóng đen dày đặc.

NGƯỜI THANH NIÊN

Có ai đây không?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Nhà ngươi không nhìn thấy hay sao mà phải hỏi? Nhà ngươi muốn hỏi ai?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Đóng cửa lại chứ! Gió rét quá!

NGƯỜI THANH NIÊN

Tôi muốn xin nghỉ nhờ một đêm nay, sớm mai lại lên đường, có được không?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Sao lại không được? Đây là quán trọ.

NGƯỜI THANH NIÊN

Nhưng tôi không có tiền.

NGƯỜI THỨ NHẤT

Đóng cửa lại kìa!

NGƯỜI THANH NIÊN

Đóng hộ cho tôi. Mắt tôi bị hỏng, không nhìn được nữa rồi.

NGƯỜI THỨ HAI

Tội nghiệp, ngồi xuống đây mà sưởi cho ấm. Không có tiền cũng được. Tôi còn tiền.

Người thứ hai đứng dậy, đi ra khép cửa lại rồi quay vào dắt tay người trẻ tuổi.

Ngồi xuống đây…

Người thanh niên sờ soạng, đặt khăn gói và gậy xuống đất, rồi ngồi xuống. Ánh lửa hắt vào một khuôn mặt hốc hác: vầng trán cao nhưng móp, đôi mắt chỉ còn là hai lỗ đen sâu hoắm, miệng héo hắt mỉa mai. Người thanh niên không đẹp nhưng khác thường.

NGƯỜI THỨ BA

Nhà ngươi ở đâu tới đây?

NGƯỜI THANH NIÊN

Tây – Hạ. Tôi vừa qua sông Hoàng – hà.

NGƯỜI THỨ NHẤT

Một mình?

NGƯỜI THANH NIÊN

Một mình!

NGƯỜI THỨ BA

Nhà ngươi định đi đâu?

NGƯỜI THỨ HAI

Nếu nhà ngươi đi về phía Quốc – Lăng…

NGƯỜI THỨ BA

Hay Ba – Tư…

NGƯỜI THANH NIÊN

Ba – Tư, Quốc – Lăng, phía Tây?

NGƯỜI THỨ NHẤT

Đúng đó!

NGƯỜI THỨ HAI

Nếu tiện đường thì đi với chúng tôi…

NGƯỜI THANH NIÊN

Xin cảm tạ các người. Tôi lại đi về phía khác, phía mặt trời mọc… Ánh mặt trời soi sáng cho tôi!

Yên lặng.

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Ờ… không hiểu hắn chết ra sao nhỉ?

Rồi như bỗng nhớ ra, người chủ quán đặt tay lên vai người thanh niên.

Thế nhà ngươi có biết không?

NGƯỜI THANH NIÊN

Giật mình.

Biết gì?

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Thành – Cát – Tư – Hãn chết rồi, nhà ngươi có biết không?

NGƯỜI THANH NIÊN

Tôi biết!

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Nhưng chết ra sao, nhà ngươi có rõ không? Lúc nhà ngươi dời Tây – Hạ…

NGƯỜI THANH NIÊN

Tôi dời Tây – Hạ sáng nay, lúc mặt trời mọc, lúc tên quân Mông – Cổ cuối cùng vượt khỏi sông Hoàng – hà, lúc phố phường treo đèn kết hoa, tưng bừng sửa soạn đón rước Cổ – Giã – Trường và Giang – Minh công – chúa…

NGƯỜI CHỦ QUÁN

Thế thì chắc nhà ngươi biết rõ… Nhà ngươi hãy kể cho lão nghe…

NGƯỜI THỨ BA

Ừ, nếu biết rõ thì kể đi.

NGƯỜI THỨ NHẤT

Việc gì phải kể nữa, tôi biết…

NGƯỜI THỨ HAI

Bực mình.

Bác biết, nhưng chúng tôi chưa biết. Cứ kể đi.

NGƯỜI THỨ BA

Đêm còn dài. Ông quán… cho thêm một ít củi nữa nào…

Trong khi người chủ quán đặt thêm củi vào đống lửa, trong khi đống lửa bùng cháy, tiếng củi nổ ran, thì người thanh niên yên lặng nhìn ra phía trước…

NGƯỜI THỨ NHẤT

Ừ… thì nghe… Nhưng tôi thì tôi chắc…

NGƯỜI THỨ HAI

Vội đặt tay lên vai người thứ nhất.

Yên nào!

Vì người thanh niên đã lên tiếng, giọng ấm vô cùng.

NGƯỜI THANH NIÊN

Thật ra… Thành – Cát – Tư – Hãn cũng chỉ là một cái cớ…

NGƯỜI THỨ NHẤT

Cái gì?

NGƯỜI THỨ HAI

Ô hay, cái bác này! Ngồi yên mà nghe nào…

NGƯỜI THANH NIÊN

Nhắc lại.

Thành – Cát – Tư – Hãn chỉ là một cái cớ…

Tiếng gió bỗng rít mạnh hơn, làm át cả tiếng nói của người thanh niên. Người ta chỉ còn trông thấy mấy cái đầu chụm quanh đống lửa. Và từ từ…

MÀN HẠ