Bài sưu tần của nhà nghiên cứu Hán Nôm Linh Đàn Nguyễn Hữu Kiểm

 

        Linh Đàn Nguyễn Hữu Kiểm

 

 

Tác giả bài thơ Ôi Thôi Rồi Nồi Xôi đầu tiên.

 

Ôi Thôi Rồi Nồi Xôi

 

Giận quá người Nam dại quá ôi

Làm quan với mọi chẳng nên thôi

Giữ gìn cương thổ cùng chung đó

Đoái thấy giang sơn đổ nát rồi

Cũng giống gà cồ bươi lộn bếp

Như loài chó dữ khới hư nồi

Tội đồ chẳng biết chi điều nhục

Ngọng miệng bởi vì ngậm nắm xôi.

Lê Trung Đình 
     (1857-1885)

 

Tiểu sử LÊ TRUNG ĐÌNH (1857-1885)

Quê làng Phú Nhơn, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, Lê Trung Đình là con thứ 6 trong một gia đình gồm 10 người con của quan Án Sát Bình Thuận Lê Trung Lượng, xuất thân trong một nhà toàn khoa bảng, có tư chất thông minh, được giảng dạy chu đáo, lên 15 tuổi ông đã làu thông kinh sử và nổi tiếng về tài năng văn chương, khoa Giáp Thân 1884, Ông đỗ cử Nhân tại trường thi hương Bình Định

Sinh trưởng và thi đỗ trong lúc vận nước đen tối: bên ngoài giặc Pháp xâm chiếm đất đai, bên trong triều đình rối ren, loạn lạc ở nhiều nơi...ông không ra làm quan mà âm thầm chuẩn bị lực lượng ứng nghĩa, Cùng với các sĩ phu trong tỉnh, Lê Trung Đình bí mật lập Nghĩa hội, tổ chức hai đội quân là Đoạn Kiệt và hương binh, đồng thời ráo riết xây dựng chiến khu ở Tuyền Tung Huyện Bình Sơn chuẩn bị đối phó với quân Pháp xâm lược.

Sau đó, nhận lệnh Tham biện Sơn phòng Nghĩa-Định Nguyễn Duy Cung, Lê Trung Đình cùng Nguyễn Bá Loan ra Huế gặp người đứng đầu phe chủ chiến là Tôn Thất Thuyết để nhận lệnh phối hợp hành động, và Lê Trung Đình được cử làm Chính quản hương binh

Ngày 23 tháng 5 năm Ất Dậu (5-7-1885), cuộc phản công của phe chủ chiến ở Kinh thành Huế thất bại, Phụ chính Tôn Thất Thuyết phải phò vua Hàm Nghi chạy ra Quảng Trị, xuống dụ Cần Vương (13 tháng 7 năm 1885).

Nhận được dụ, Lê Trung Đình cùng với các cộng sự là Nguyễn Tự Tân, Nguyễn Bá Loan  Nguyễn Tân Kỳ … kéo đến đòi các quan lại đầu tỉnh cấp vũ khí, lương thực để chống Pháp, nhưng quyền Bố chính Lê Duy Thụy và quyền Án sát Nguyễn Văn Dụ từ chối.

Ngay trong đêm ấy, các ông tập hợp khoảng ba ngàn hương binh tại khu vực bãi sông Trà Khúc (phía tả ngạn, trước đền Văn Thánh). Sau khi làm lễ tế cờ, cả đoàn quân nhanh chóng vượt sông, tấn công tỉnh thành Quảng Ngãi

Được sự hỗ trợ của quân nội ứng, hương binh Quảng Ngãi nhanh chóng đánh chiếm tỉnh thành, bắt giữ các quan lại, thả tù phạm, thu ấn triện, binh khí và tiền lương...rồi phát động phong trào Cần Vương trong toàn tỉnh.

Nghĩa quân làm chủ tỉnh thành được một hai hôm, vào ngày 5-6-Ất Dậu   (16-7-1885), quyền Tiễu Phủ sứ Sơn phòng Nghĩa-Định bấy giờ là Nguyễn Thân (trước theo Nghĩa hội Quảng Ngãi, sau theo Pháp) cùng Đề đốc Đinh Hội đem khoảng 900 biền binh tiến về tỉnh thành mở cuộc vây đánh.

Sau khi quân triều giết chết Nguyễn Tự Tân và sáu viên chỉ huy khác, thì bắt được Lê Trung Đình. Dụ hàng không thành, ngày 23-7-1885, Lê Trung Đình bị phe triều đình thân Pháp đem ra xử chém tại góc phía Bắc thành Quảng Ngãi. 

Theo Sử Liệu Bách Khoa Toàn thư Google

Sài Thành tiết Thanh Minh năm Đinh Dậu - 2017         

Linh Đàn

 

*

Ghi chú bên lề:

Vào khoảng giữa năm 2010, nhà thơ Nguyễn Phú Long từ Virgina đã đưa ra một bài thơ với 5 vận: ôi, thôi, rồi, nồi xôi, được khá đông thi hữu trong nhóm xướng họa cùng tham gia, tôi còn lưu lại được 6 bài, nay post lên đây cùng đọc.

Gần đây, cũng thấy nhóm xướng họa của nhà thơ Cao Bồi Già đã cùng xướng họa bài thơ với 5 vận này, số người tham gia cũng không ít, sau này tôi ít tham gia xướng họa nên không lưu lại, tuy nhiên tất cả tôi có đọc, thưởng thức.

Nói chung là các nhóm xướng họa đều lấy thú vui chữ nghĩa mà giải trí.
Nay Cụ Linh Đàn cho phổ biến tài liệu sưu tập trên, Cụ cũng là bạn thơ xướng họa lâu nay của nhiều nhóm, người rất gắn bó cùng tôi trong việc chuyển dịch bộ Tiên Sơ Thi Tập của Hiệp Biện Đại Học Sĩ Trần Đình Túc trong thời gian dài gần 5 năm, với hơn 200 bài thơ Hán Nôm, hầu hết là thơ Đường Luật và Cổ phong, nay đã hoàn tất, đang in ấn tại San Diego, Cali, USA.

Lúc đầu, Cụ Linh Đàn để một người khác đứng tên tài liệu này, tôi có ý kiến rằng đây là một tài liệu văn học thì phải minh danh, nghĩa là Cụ đứng tên, có căn cơ rõ ràng, Cụ đồng ý như vậy.

Suốt trong thời gian làm việc chung với Cụ Linh Đàn, Cụ đã chuyển cho tôi một số tài liệu thi ca địa phương Quảng Trị, hầu hết là các nhà nho, theo tôi là rất có giá trị, trên diễn đàn này tôi có đăng bài "Đào Loạn" của Nguyễn Hữu Ngung một nho sĩ gốc Gio Linh. (từ Hán Nôm, Linh Đàn phiên bản và tôi chuyển tnguyên thể thơ thất ngôn bát cú)

Rất cám ơn Cụ Linh Đàn, người yêu mến văn chương chữ nghĩa, âm thầm làm những việc rất hữu ích.

Trân trọng,

Trần Quốc Phiệt

*

(kèm theo kế đấy là những bài thơ xướng họa một thời, như là một kỷ niệm)

Ôi Thôi Rồi Nồi Xôi

Bữa Cơm Chiều

Xướng
 
Ngoài chợ thịt thà nắng muốn ôi
Tính mua mà ngại, ngại thì thôi
Dưới ao cá lượn đang chờ đó
Bờ ruộng cua bò mãi đợi rồi.
Thổi lửa sắn khoai còn lột vỏ
Quạt than rau cỏ mới vô nồi
Đơm đơm xới xới chồng mời vợ
Không rượu không chè cũng chẳng xôi.

Nguyễn-Phú-Long.

 Ôi Thôi Rồi Nồi Xôi 
     Bữa Cơm Chiều

Chiều Chồng 

 Họa 1

Em còn bận rộn quá mình ôi
Thư thả ngồi chờ mấy phút thôi
Trai đói sữa thèm đang vạch bú
Heo kêu cám chín cũng no rồi
Con vừa mới ngủ say yên giấc
Lợn nín ngưng la liếm sạch nồi
Mọi việc đều xong ta nấu nướng
Bày cờ giao đấu thắng ăn xôi!

Hoài Việt - Nguyễn Vĩnh Tường

 Ôi Thôi Rồi Nồi Xôi
      Bữa Cơm Chiều

Oan ơi ông địa !

Họa 2
 
Nói mãi rao hoài ế ẩm ôi  !
Cháy nhà mặt chuột phải lòi thôi
Ngờ nghe lời phịa đành thua thiệt
Lầm tưởng ngôn ngoa chịu chết rồi
Biết đến ngọn nguồn đà bể chảo
Suy ra cành cội rụi thiêu nồi
“Bo bo” cố nuốt qua ngày tháng
Khoai sắn trường kỳ thế thịt xôi .

Hạ Thái Trần Quốc Phiệt

Ôi Thôi Rồi Nồi Xôi 
Bữa Cơm Chiều

Chẳng Còn Ôi  

Họa 3

Đầu nguồn cuối chợ chẳng còn ôi 
Bán sạch cọng Tàu chán quá thôi
Bật mí thông tin bày mặt hết
Kín mồm tài liệu chỉ tên rồi
Phường gian thao túng gom đầy túi
Bọn xấu bon chen nhét chật nồi
Nghĩ đến mười năm càng đáng sợ
Ai người chịu đấm để ăn xôi ???

Lê Ngọc Kha

Dặn Vợ

 (Kính họa vận "Bữa Cơm Chiều"
  Nhà thơ :Nguyễn Phú Long)

Họa 4

Nhìn đời còn lắm cảnh thương ôi!
Bao kẻ gào lên khổ quá thôi
Em hãy kiệm cần lo nợ thiếu
Anh cùng dày sẻn trả cho rồi
Khuyên con đầy bụng cơm đeo sắn
Dặn vợ ấm lòng cháo quậy nồi
Gắng giữ thân tâm thêm nghị lực
Ngô khoai còn khó,có đâu xôi.

Phùng Trần - Trần Quế Sơn
Illinois-Dec-07-10

Điếu sống
Phan Lạc Tuyên

Họa 5 

Chuyện ấy khác nào mớ thịt ôi 
Cù nhầy, lì lợm thế thì thôi!
Thi đàn nội ngoại hay chăng nhỉ?
Văn giới gần xa biết tỏng rồi!
Những tưởng minh châu đeo dải yếm,
Nào ngờ đồng nát... toác vung nồi!
Này ông Tiến Sĩ Ba-lan ạ,
Nếp nát nhão nhừ há phải xôi!

Hồ Công Tâm

Phan Lạc Tuyên

Họa 6

Phản bạn, lừa thầy thứ xác ôi,
Chó chê, mèo bỏ, phải quăng thôi
Cam không vị ngọt vứt là phải,
Hoa chẳng hương thơm liệng được rồi.
Lạc tuyến nửa đời sạch của cải,
Sai đường cuối kiếp cạo soong nồi.
Chịu đấm chắc gì chia được miếng,
Những phường bội phản rớt luôn xôi.
 
Nguyễn Tường
(NY, USA)

Nguyễn Cao Cầu  

Họa 7

Canh cặn, cơm thừa, cá thịt ôi (*)
Cẩu ơi nhục quá, chết đi thôi
Bưng bô Vẹm nó không xài nữa,
Liếm gót Đảng ta chẳng được rồi
Cá cuội cù cưa chờ mãn kiếp,
Đá gà lần lữa đợi vô nồi
Lừa thầy phản bạn, ai còn chứa
"Cầu tự"... ăn mày hết oản xôi !

Austin, Jan. 22, 2011
Hồ Công Tâm