|
Oct 31, 2024
|
Home
Giới thiệu
Tác giả
Diễn đàn
Ảnh & Nhạc
Liên lạc
Biên khảoTín Ngưỡng Thờ Cúng Tổ Tiên * đăng lúc 06:57:29 PM, Mar 07, 2015 * Số lần xem: 4866
Phong Tục Lễ Cúng Tổ Tiên Cổ Đại Ngàn Xưa 越南道教 - 道教神仙 - 越南道士 Đạo Giáo Thần Tiên Việt
Trong truyền thống văn hóa Dân gian cổ, dân gian tôn thờ rất nhiều, mỗi nhà mỗi vẻ…nhưng thờ cúng tổ tiên là nét văn hóa chung nhất cho toàn thể dân tộc Người Việt Việc thờ phụng cúng bái tổ tiên đã thực hành nhiều thế hệ nên đã trở thành chuẩn mực “đạo đức luân lý” của mọi người. TÍN NGƯỠNG THỜ CÚNG TỔ TIÊN Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, phong tục thờ cúng tổ tiên hay còn gọi được gọi khái quát là Đạo Ông Bà là tục lệ thờ cúng những người đã chết, đặc biệt là tổ tiên, của nhiều dân tộc Đông Nam Á và đặc biệt phát triển trong văn hóa Việt và văn hóa Trung Hoa. Đối với người Việt, nó gần như trở thành một thứ tôn giáo; không gia đình nào không có bàn thờ tổ tiên trong nhà. Trong gia đình người Việt thường có một bàn thờ tổ tiên, 1 bát hương thờ thổ công táo quân. 1 bát hương thờ gia tiên. Ngoài sân thắp hương mời thổ địa vào các ngày tuần, ngày lễ. Mời thổ công táo quân, gia tiên tiền tổ, thổ địa khi có việc như: Ngày tết ngày giỗ, ngày cưới, ngày tang, ngày sinh con, ngày động thổ làm nhà, ngày thi cử, ngày xuất hành, cầu tai qua nạn khỏi, cầu an, cầu mua bán và rất nhiều việc đều thắp hương trình báo Tổ tiên, Táo vương, Thổ địa. Đó là phong tục ngàn đời truyền lại của người Việt Đồ cúng cơ bản không thể thiếu hương, hoa, chén nước lã. Ngoài ra có thể có thêm thức ăn, trà rượu, và có khi có cả đồ vàng mã (quần áo đồ dùng làm bằng giấy), tiền âm phủ... Sau khi tàn một nửa tuần hương, đồ vàng mã và tiền âm phủ được đem đốt, được gọi là hoá vàng, còn chén rượu cúng thì đem rót xuống đống tàn vàng. Tục truyền rằng phải làm như vậy Trời đất cảm động phù cho dòng dõi con cháu, tòng tư tử tôn sinh sôi nảy nở, phát đạt và hưng vượng. Đa số người đều có niềm tin rằng, tổ tiên, ông bà mình có năng lực ban phúc hay trừng phạt con cháu. Cho nên, việc thờ cúng tổ tiên ngoài ý nghĩa chính là con cháu “nối dõi tông đường”, còn hàm ý “phù trợ” của ông bà cho con cháu phát đạt. Lý luận này thực ra cũng dễ hiểu và hợp lý thôi, bởi vì ngày xưa nếu không có ông bà làm sao có mình ngày nay ? Nếu ông bà không gắng sức tạo lập tài sản ruộng đất nhà cửa, làm sao mình có mà hưởng thụ hiện giờ ? *. Việc cúng bái tổ tiên bao gồm nhiều công việc, như là: kỷ niệm ngày sinh, cúng giỗ ngày mất, vào những dịp lễ tiết lớn trong năm, cùng những việc trọng đại của con cháu: cưới gả, sinh con, xây dựng nhà cửa về nhà mới… mỗi mỗi đều phải cúng bái ông bà tổ tiên cả. *. Việc tôn trí “bài vị tổ tiên” để thờ phụng thì nơi nào cũng có, nhưng hình thức an vị khác nhau rất nhiều, tùy thuộc vào phong tục tập quán, truyền thống gia đình… Tuy nhiên, nguyên tắc chung là “trang nghiêm, tôn kính” và nên để bài vị tổ tiên riêng khác chỗ với Thần, Thổ công táo vương, Tiên, Thổ công táo vương hoặc nếu nhà cửa chật chội thì phải có thứ lớp cao thấp khác nhau tuyệt đối tránh sự hỗn tạp, loạn thứ tự, thiếu tôn ti…thì chẳng những không được sự gia hộ của ai mà lại còn bị quở trách là khác! *. Những gia đình thờ phụng tổ tiên, đa số đều chọn đại sảnh gian chính để đặt bài vị “Thần Chủ” tổ tiên, một số khác xây một căn riêng bên cạnh để thờ. Ở, vì nhà cửa chật hẹp, người ta phải thiết kế phòng thờ thành ba tầng:tầng trên thờ Thổ công táo vương,, tầng giữa thờ tổ tiên cha mẹ, tầng dưới thờ “Thổ Địa”. Việc hương khói lễ bái sớm chiều rất nghiêm chỉnh. Mỗi năm có hai ngày giỗ cha và giỗ mẹ. Việc cúng tế tùy theo khả năng, nhưng chủ yếu là chí thành, tinh khiết, nghiêm trang. Lễ vật được bày biện trật tự thứ lớp. Người chủ lễ niệm hương khấn vái, lạy trước rồi đến người nhà khấn lạy sau. Con cháu ở xa và con gái đã lấy chồng cũng phải tề tựu đầy đủ. *. Ngoài hai lễ giỗ, các dịp lễ tiết khác như: Nguyên Tiêu, Thanh Minh, Đoan Ngọ, Trung Nguyên, Trung Thu, Trùng Dương Cửu, Đông Chí, đêm giao thừa trừ tịch đều có thiết bày lễ phẩm cúng bái tổ tiên. *. Những vong mới từ trần, lập bàn thờ cúng tế ở nhà, sau ba năm thì đem bài vị vào “Nhà Thờ Họ” để thờ, gọi đó là “Hợp Lô”. *. Ngoài việc mỗi gia đình thờ phụng cha mẹ, những họ lớn, lâu đời có xây dựng “Nhà Thờ Họ” ở nơi riêng, gọi đó là “Tổ Thố” hay “Từ Đường”. Vai trò của nhà thờ họ này rất quan trọng cho sự gắn bó đoàn kết thâ tộc, hàng năm đều có “giỗ họ” rất trọng thể, con cháu khắp nơi tụ về tối đa. Một số nơi còn tổ chứa tế lễ hai kỳ gọi là “Xuân Thu nhị tế”. *. Thực tế, trong xã hội từ xưa đến nay, việc cúng tế tổ tiên vẫn được xem là “Nghĩa vụ quan trọng” sau việc cúng tế “Thổ Địa Công” . Các sự cúng bái tế lễ khác mang tinh cách tôn giáo như Thần, Thổ công táo vương, Tiên, Thổ công táo vương vẫn người có người không, chứ việc cúng bái tổ tiên thì tất cả phải có. Như vậy, trong quan niệm dân gian từ xưa đến nay, luôn luôn coi trọng việc cúng tế tổ tiên, ông bà, cha mẹ, không phân biệt giai cấp, địa vị, sang hèn, giàu nghèo …Đó là nét văn hóa chung của dân tộc. *. THỨ TỰ SẮP XẾP BÀN THỜ: Từ trong ra ngoài như sau: -. Đèn -. Cặp chân đèn hai bên *. Bài vị tổ tiên không được đặt cao hơn tượng Thổ công táo vương, *. Trên bàn thờ, không được đặt dao, kéo, bình chai, lọ… đựng thuốc uống… hay những vật dụng linh tinh khác tạp vật, kể cả “Văn Công Xích” Thước Lỗ Ban. Mỗi lần đốt bảy cây nhang.
越南道教 - 道教神仙 - 越南道士 Đạo Giáo Thần Tiên Việt
VĂN SỚ AN VỊ BÀI VỊ THỜ TỔ TIÊN “ Phục Dĩ: Nông lịch …..niên …nguyệt ………nhật, cát nhật lương thần, an thần vị đại cát xương, Thổ công táo vương Quang phổ chiếu, trấn trạch quang minh, bảo hựu hợp gia bình an, vạn sự như ý. Thân thể kiện khang, quí nhân đắc trợ, tài nguyên cổn cổn, toàn gia sự nghiệp thành công, hồng đồ đại triển. Bảo hựu gia đình hạnh phúc, tử nữ ưu tú, cát nhật lương thần *. Đọc xong, chú ý nhìn vào bài vị một phút tỏ lòng thành kính. *. Nhang cháy đến hai phần ba thì đốt giấy tiền vàng bạc. *. Ngày an bài vị thờ cúng tổ tiên ấy, vào buổi chiều nên làm lễ bái “Thổ Địa” *. Phẩm vật cúng “Lễ bái Thổ Địa” gồm có: cơm canh, ba chén rượu, đèn cầy, chén đũa, muỗng canh, giấy tiền vàng bạc, quần áo đồ mã. Cúng ở nhà bếp, hướng mặt về phòng thờ, bàn đặt phẩm vật không nên quá cao. *. An vị bài vị tổ tiên xong, trong vòng ba ngày phải thắp đèn nhang liên tục mới tốt. *. Mỗi năm vào ngày 24 tháng chạp, làm lễ “tống thần”. *. Những điều cần lưu ý khi an vị bài vị tổ tiên: 1-. Bài vị phải hướng về phía sáng sủa, không hướng về phòng ngủ hoặc nhà xí. 2-. Bài vị phải đối diện với cửa cái hoặc cửa sổ, không đối diện với vách tường. 3-. Bài vị không bị con đường trước nhà đâm ngay vào hay bị góc nhọn nhà đối diện đâm vào. 4-. Bài vị không nên đặt ở trung tâm căn nhà, vì như vậy minh đường không hiển lộ. 5-. Bài vị không nên hướng về cầu thang lên lầu, hoặc giường ngủ hay nhà xí. 6-. Bài vị không chọn chỗ thờ ở gian nhà phụ, đối diện bài vị không được để gương kính phản chiếu. 7-. Bài vị phải đặt trước “vách tường thật” vững chắc, phía sau bài vị không phải là tường di động hay màn vải. 8-. Bài vị phải đặt ở phòng có vách cửa, không đặt nơi trống trải hay ở góc nhọn của nhà. 9-. Phía sau bài vị không được làm công việc gây ra sự dao động, ồn ào. 10-. Bàn trang thờ phải thiết trí vật cúng trang nghiêm, sạch sẽ, gọn gàng không bày biện quá nhiều thứ, tuyệt đối không để tạp vật linh tinh. *. Ngày sinh và ngày giỗ tổ tiên: Vào ngày ấy, người chủ lễ phải dậy sớm, lau dọn bàn thờ sạch sẽ, làm sạch lư hương, đốt nhang đèn, châm trà rượu đầy đủ. Buổi trưa bày phẩm vật cúng tế thịnh soạn, khấn vái cúng tế ông bà, lạy tổ tiên. Con cháu theo thứ lớp cũng vào cúng bái đầy đủ. con cháu ở xa hay con gái có chồng cũng phải về dự lễ. *. Phẩm vật cúng tế tổ tiên: -. Cơm sáu, tám hoặc mười hai bát. -. Bông, trái cây. -. Ba tô canh -. Các loại bánh -. Ba chén trà -. Rượu:bảy, chín hoặc mười một chén. hễ cúng bao nhiêu chén rượu thì dọn bấy nhiêu đôi đũa. *. Phẩm vật đặc biệt cần có trong lễ cúng tùy theo tiết: -. Tết Nguyên Tiêu: cao bính, thang viên. -. Tết Thanh Minh: nhuận bính. -. Tết Đoan Ngọ: tống tử,thuỷ quả trái cây -. Tết Trung Nguyên: sinh lễ. -. Trung Thu: dứu nguyệt bính .bánh Trung Thu -. Trùng Dương: ma tư . -. Đông Chí: noạ mễ viên, thái bao. *. Trình tự cúng: AN THẦN VỊ “An vị bài vị thờ Thần, Thổ công táo vương, Tổ Tiên …” nhằm vào ba mục đích: -. Trấn trạch bình an nhà cửa -. Rước phúc đức vào nhà. -. Rước tài lộc vào nhà -. Chủ yếu là thể hiện sự “uống nước nhớ nguồn” đối với ông bà tổ tiên. Lập bàn thờ Thần Tài, mang ý nghĩa vừa tâm linh vừa tôn giáo. Hy vọng được thần linh phù trợ cho tài vận hanh thông, đối tác thuận hòa lợi lạc…tức là sở cậy vào lực lượng vô hình hỗ trợ. Cho nên, việc cúng Thổ công táo vương hay an thần vị tổ chức rất chu đáo. *. Trình tự AN THẦN VỊ: -. Quét dọn, lau chùi sạch sẽ trong nhà phòng để thờ. -. Làm phép “Tẩy Uế” chỗ thờ bằng cách: *. Dùng bảy tờ “lá vàng” giấy vàng bạc đốt lên, rà qua rà lại bốn xung quanh tường chỗ thờ để trừ bỏ “tà khí”. *. Vừa làm vừa niệm chú “tẩy uế” -. Đặt đèn vào cặp chân đèn -. Bày phẩm vật cúng lên: tam sinh, mâm ngũ quả, cơm canh, ba chén trà, ba chén rượu. *. Đặt Lư Hương: ở phía ngoài cùng. -. Chủ tế đốt 15 cây nhang, vái 3 vái cắm vào lư hương. -. Chủ tế hai tay bưng “Bài Vị hoặc Tượng Thờ ” hơ trên khói hương ba vòng, vừa hơ vừa đọc: “Tiến, tiến, tiến. Cát nhật an thần. Thần quang phổ chiếu. Trấn trạch quang lâm” *. An tọa “Tượng Thờ” Bài Vị vào đúng vị trí. -. Chủ tế lại đốt ba cây nhang vái 3 vái làm lễ bái thần, tiếp thần, xong, cắm vào lư hương. -. Tất cả người tham dự quì xuống thành tâm nghe chủ tế đọc sớ văn. Xong, bồi tế người phụ giúp cúng tế đốt văn sớ. Tất cả lạy, lui ra. -. Châm trà rượu đủ ba lần. -. Nhang cháy đến hai phần ba, chủ tế hai tay bưng lư hương vái 3 vái cúng thần. Cần phải có đủ bốn loại giấy vàng bạc là: đại thọ kim, thọ kim, quải kim, phúc kim *. Đốt giấy tiền vàng bạc, an vị “Tượng Thờ / Bài Vị”, tống tiễn các vị ngoại thần tất cả lạy ba lạy. *. Trong vòng ba ngày sau đó, phải cử người đốt nhang liên tục đừng để tắt có thể dùng nhang khoanh, mỗi ngày thay trà rượu. *. VĂN SỚ AN THẦN VỊ: “ Tâm hương nhất chú , ngưỡng khấu hồng ân Thiện tín ……tên chủ tế thành tâm linh đái .... toàn gia, nhân viên công ty đẳng nhân quyên ư ……niên ……nguyệt ……nhật……thời ……….. Tên vị thần hoặc Tổ Tiên giáng lai bản gia thụ thiện tín …… tên người chủ tế đẳng kiền thành phụng kính, khấu cầu thần quang phổ chiếu, trấn trạch quang minh, hựu kì hợp gia bình an, sự nghiệp hưng long tài nguyên quảng tiến, thân thể kiện khang, chư sự như ý, quí nhân tương trợ. Thần linh hiển hách gia an thái , Vô tai vô hoạ phúc thường lai . Cung Thử Thướng văn Thiên vận niên nguyệt nhật thời. Bách khấu thượng sớ. *. Sau khi An Thần Vị phải làm lễ “Bái Thổ Địa” Thổ Địa -. Phẩm vật cúng: nhang đèn, cơm canh, ba chén rượu, hai chén hai đôi đũa. -. Giấy vàng bạc gồm:giấy bạc, mũ áo, tứ phương kim. *. Cúng vào buổi chiều. NHỮNG ĐIỀU CẤM KỴ ĐỐI VỚI ĐỊA ĐIỂM AN THẦN VỊ 1-. Kỵ đối diện với nhà xí hay nhìn thẳng ra cổng chính. Uế khí của nhà xí sẽ phản tác dụng cho thần vị, sinh thị phi khẩu thiệt. Bài vị thẳng cổng chính, sinh ra tranh chấp với hàng xóm. 2-. Phòng thờ phải hạn chế tối đa sự đi lại, sự hiện diện của những “tạp khách”, “tạp nhân” tạo thành khí lưu hỗn tạp, mang lỗi bất kính Thần Thổ công táo vương, bất an cho Tổ Tiên. 3-. Kỵ đặt bàn thờ ngay dưới “cây đòn dông” gian nhà, tức là Thần Thổ công táo vương luôn bị “sức đè ép”, ảnh hưởng đến người trong nhà không có sự thoải mái, mất hòa khí. Nếu nhà chật hẹp quá, phải tạm có tấm ván hay trần nhà che đở. 4-. Không dồn ép bài vị thờ vào một góc, một xó phòng, gây ra người bị tai nạn thương tích. 5-. Trước mặt bài vị không bị góc nhọn đâm vào, cây lớn hay trụ điện, đường dây điện án ngữ. 6-. Bài vị thờ cũng nên tránh bị ánh nắng mặt trời chiếu thẳng vào. 7-. Nếu nhà nhiều tầng, phải tránh tầng trên chỗ thờ là nhà bếp hoặc nhà xí. PHÉP AN VỊ LƯ HƯƠNG 1-. Phải an vị lư hương trước khi an thần vị, để thỉnh Thần Chỉ giáng lâm. 2-. Thờ thần linh ở Thiên Giới, nên chọn lư hương bằng đồng, hình tròn.viên trụ 3-. Thờ Tổ Tiên, Thổ Địa…tức Thần ở Địa Giới, nên chọn lư hương hình vuông có hai quai lỗ tai hai bên. 4-. Có nhiều loại lư hương khác như:thiêm đinh lô thêm người, ích lợi lô tăng lợi lạc, nạp phúc lô thêm phúc, thiêm đinh đại cát lô thêm người thêm điều tốt. 5-. Dùng giấy vàng của vàng bạc đốt hơ xung quanh và giữa lòng lư hương để tẩy uế khí. 6-. Dưới đáy lư hương đặt ba đồng xu thành hình tam giác hoặc 12 đồng xu theo vòng tròn 7-. Dùng tro sạch hoặc cát sạch đổ đầy 2/3 lư hương. 8-. Đốt 15 cây nhang, xác định vị trí như sau: phía trong lư hương đối diện thần vị kể là cung Tí, cắm tiếp theo chiều kim đồng hồ từ trong nhìn ra thành 12 cây là Sửu, Dần, Mão, Thìn……..Hợi. Còn thừa lại ba cây, cắm cây thứ nhất ngay giữa trung tâm, cây thứ hai bên phải trong nhìn ra, cây thứ ba bên trái. 9-. Xong, chấp hai bàn tay lại, xá ba xá, vừa xá vừa thành tâm mặc niệm: “an lô đại cát, thần quang phổ chiếu, hạp gia bình an " .
CHÚ Ý KHI THẮP HƯƠNG 1-. Việc thắp hương đốt nhang khởi đầu do Đạo Gia Lão chủ trương, ngày nay phổ biến rộng rãi cả mọi người mọi nơi. 2-. Số lư hương tùy theo bài vị tượng thờ, mỗi lư hương thắp một hoặc ba cây nhang. Thắp ba cây tượng trưng cho “tôn thờ Tam Thanh” hay “tam dương khai thái”. Tam Thanh là chỉ cho:Thượng Thanh Linh Bảo Thiên Tôn, Ngọc Thanh Nguyên Thủy Thiên Tôn, Thái Thanh Đạo Đức Thiên Tôn Thái Thượng Lão Quân. 3-. Việc thắp hương ngoài việc biểu đạt ý cung kính, còn là phương tiện và phương thức để “thông lưu” với thần minh. 4-. Trước khi thắp hương, phải rửa hai bàn tay sạch sẽ, các phẩm vật cúng đã bày xong đủ. 5-. Không được dùng miệng thổi tắt lửa đang cháy ở đầu cây nhang lúc mới đốt mà phải dùng bàn tay trái quạt cho tắt lửa tay phải thường làm nhiều công việc không tinh khiết . 6-. Chắp hai bàn tay kẹp nhang ở giữa, đưa lên trán khấn nguyện: tên họ, tuổi, chỗ ở, việc cần cầu xin … -. Xá ba xá. -. Dùng tay trái cắm hương vào lư hương. 7-. Thứ tự cắm hương: ở giữa trước, kế là bên phải trong nhìn ra, rồi bên trái. Như thế là hoàn thành việc thắp hương. 8-. Khi vào các Miếu Vũ của Đạo Giáo, thắp hương theo thứ tự lư hương như sau: -. Kế là vị chủ của Miếu Thờ, nếu có thờ hai vị hai bên, thì thắp vị bên phải trong nhìn ra trước, rồi mới tới vị bên trái. 9-. Cũng áp dụng thắp dãy bàn bên phải Miếu trước, rồi đến dãy bàn bên trái. 10-. Vào đền, phải thắp hương cúng Thổ công táo vương trước rồi sau mới thắp hương ngoài sân. 11-. Ở nhà, nếu có Cây hương Lô thì cũng thắp nơi đây trước rồi mới thắp bàn thờ trong nhà.
越南道教 - 道教神仙 - 越南道士 Đạo Giáo Thần Tiên Việt
THỨ TỰ BÁI LẠY KHI VÀO ĐỀN MIẾU 1-. Bái Thổ công táo vương 2-. bái Thần 3-. Tổ tiên bàn vong 4-. Ngũ quỷ quỷ mị, hung thần ác sát . PHẨM VẬT DÂNG CÚNG 1-. Cúng Thổ công táo vương, Thổ công táo vương: -. Hoa tươi -. Trái cây 2-. Cúng Thần:
CÁC LOẠI PHẨM VẬT CÚNG VÀ SỐ LƯỢNG 1-. Tiểu tam sinh sênh: dùng cúng cho Quỷ mị, Ông Hổ, Thiên binh Thần tướng. Gồm có: trứng gà vịt, cá, khổ thịt lợn . Cúng Ông Hổ thì để sống. Cúng Thiên binh Thần tướng thì luộc chín. 2-. Tam Sinh Sênh : dùng cúng Thổ Địa Công, Táo Quân, Tổ Tiên, Các Thần minh trong nhà. Gồm có: con gà, cá lớn, khổ lớn thịt lợn. -. Nửa chín nửa sống luộc sơ dùng cúng Thần Minh -. Luộc chín hoàn toàn: cúng Tổ Tiên *. Đặt khổ thịt ở giữa, gà bên phải, cá bên trái trong nhìn ra 3-. Tứ Sinh: cúng Thần, Tổ Tiên, Ngày Vía Thần Dùng trong các lễ cúng thông thường, nhưng vì bốn là số chẵn, không dùng cho tang sự dùng số lẻ. Cách bày biện không có nghi thức nào cố định. 4-. Ngũ sinh: cúng Ngọc Hoàng Thượng Đế, Tam Quan Đại Đế, Thành Hoàng Gia. Thuộc về lễ “Đại Tế”. *. Gồm có:khổ lớn thịt lợn, gà, vịt, ngỗng, mỗi thứ một con, một con cá lớn. Tất cả đều luộc chín. *. Đặt khổ thịt lợn ở chính giữa, gọi là “Trung sinh”. -. gà và vịt đặt ở hai bên, gọi là “Lưỡng Biên sinh”. -. ngỗng phía trước là “Tiền sinh”, cá phía sau gọi là “Hậu sinh”. 5-. Nguyên con trâu bò:dùng để cúng tế ngày đản sinh của Khổng Tử. Cúng nguyên con trâu sống, chỉ bỏ lông và huyết. 6-. Nguyên con lợn hoặc dê:dùng để cúng lễ “đại hình” hình thức lớn, cúng trả lễ hoàn nguyện, quan, hôn, tang, tế. -. cúng sống không luộc nấu 7-. Ngũ Tề: dùng để cúng Cây hương trời, lễ cúng đại hình. *. Gồm có:đông phấn thuộc thủy, mộc nhĩ mộc, nấm hương cô hỏa, duẫn càn thổ, kim châm kim, tất cả đều là đồ chay. -. Đủ cả ngũ hành:kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Ý nói ngũ phương đều đến dự cúng tế. 8-. Lục Tề:cúng Cây hương. *. Gồm có:đông phấn, mộc nhĩ, hương cô, duẫn càn, kim châm, quế viên, gừng, đường, rau, đậu uyển, rau tâm, đậu tàm, đậu miêu, rong biển, mì chay. Chọn ra sáu thứ trong số những thứ đó. 9-. Sơn Trân:dùng để cúng bái Thần, Cây hương, Thổ công táo vương. *. Gồm có:hương cô, kim châm, mộc nhĩ, quế viên, gừng, đường, thức ăn chay. Có thể hòa hợp với “Hải Vị” để cúng. 10-. Hải Vị:dùng để cúng bái Thần, Cây hương, Thổ công táo vương. *. Gồm có:muối ăn, rau biển, rong biển, thức ăn chay cùng sơn trân hợp cúng 11-. Ngũ Vị Uyển:dùng để cúng Thổ địa Chủ đất đai, cô hồn, quỷ hoang dã. Dùng năm món ăn nấu chín khác loại với nhau để cúng, đựng trong năm chén. 12-. Thất Vị Uyển: chỉ dùng để cúng Thất Nương Mụ Má. -. Dùng bảy món ăn khác nhau đựng trong bảy chén để cúng. Thí dụ như: cơm chiên, rượu thịt lợn, gà chiên dầu mè, canh, bánh bột gạo, canh đậu phọng, quế viên, lòng đỏ trứng gà, hạt sen, lạc nấu…Không hạn chế thức loại. 13-. Tam quả: dùng để cúng Thần, lễ tế. Dùng ba loại trái cây khác nhau như: phượng lê, thủy quả, quít. 14-. Tứ quả:cũng dùng để cúng Thần, lễ tế. -. Nguyên nghĩa là dùng bốn loại trái cây của bốn mùa, nhưng việc này khó thực hiện, nay chỉ có thể dùng bốn loại trái cây khác nhau là được. 15-. Cây mía: cam giá hàm ý chỉ “từng nấc leo lên cao, ngọt ngào tốt đẹp”. -. Khi kết hôn, người con gái đem theo cây mía về nhà chồng, ngụ ý mang theo điều tốt đẹp ngọt ngào, cũng nói lên ý sinh sôi nảy nở nhiều. -. Cúng Cây hương thì đặt hai cây mía hai bên, ý cầu cho tiền tài từng bậc thăng tiến thêm lên. -. Đêm “Trừ Tịch”, róc vỏ mía rồi cắt thành từng khoanh nhỏ để cúng thần minh và tổ tiên, biểu đạt mong cầu vạn sự như ý, những ngày năm mới sẽ ăn được nhiều ngọt ngào hơn là cay đắng. 16-. Ngũ quả:dùng cúng Cây hương, bái Thần, lễ tế. -. Dùng năm thứ trái cây khác nhau như: phượng lê, tần quả, quít, thủy quả, mía. -. Hoặc: chuối tiêu, trái lý, trái lê, mễ cao, sinh nhân. 17-. Ngũ tử:dùng để cúng Chức Nữ. *. Gồm có: xôi nước, táo hồng, tần tử, đậu phọng, dưa; gọi là ngũ tử. 18-. Bánh in:dùng để cúng Thần, lễ tế, năm mới. -. Biểu hiện ý cầu cho “niên niên bộ bộ cao thăng” mỗi năm mỗi bước được cao thăng. 19-. Bánh gạo:dùng cúng Thần, lễ tế. -. Ý cầu cho thời vận hanh thông cải đổi tốt lành, bổ sung chỗ thiếu, cúng xong có thể ăn. Thông thường, người ta đặt thêm vào ở giữa nhân bánh một hột long nhãn, biểu hiện ý cầu mong vận thế hóa rồng. 20-. Xôi nước: để cúng Thần, lễ tế, qua năm mới, Đông Chí. -. Biểu hiện ý “tròn đầy”, ngọt ngào, vui mừng, dời chỗ mới, vị trí mới. 21-. Bánh cải La bặc cao:dùng để cúng Thần, tế lễ, đưa tiễn năm cũ. -. mang ý nghĩa tốt lành. Người Thương Gia buôn bán gọi rau cải là “Thái đầu”, mang ý nghĩa là việc tốt lành đứng đầu. 22-. Phát khỏa: dùng để cúng Thần, tế lễ, đưa năm cũ, lễ an vị mới . -. mang ý nghĩa phát tài, cho nên hầu hết các lễ cúng tế đều không thể thiếu món này. 23-. Hồng qui khỏa Bánh qui: cúng ngày Thái Ất Chân Nhân đản sinh, cúng Thần, tế lễ,giỗ, mừng thọ,đấy tháng, thôi nôi, tiệc mừng, lễ tang. -. Mang các ý nghĩa:tốt lành, tròn đầy, phát tài,trường thọ, con cháu đông đúc. -. Có thể làm theo hình dạng con rùa, hình tròn, hình trái đào, hình vành khăn… 24-. Điềm khỏa Bánh ngọt: dùng cúng Thần, tế lễ, các ngày Tết. -. Mang ý nghĩa: mỗi năm mỗi thăng tiến, không bị trở ngại, không bị bao vây thắt ngặt. 25-. Viên hình khỏa bánh ngọt tròn: dùng để cúng Thần, tế Cây hương, Tam Quan Đại Đế, tế lễ. -. có hình dạng như xâu chuỗi đồng tiền, hàm ý con cháu đông đúc, sum họp, đoàn kết gắn bó. 26-. Bánh ngọt hình quả đào Đào hình khỏa: dùng để cúng mừng đứa trẻ tròn bốn tháng, hoặc trong lễ “phản bái” cô dâu trở về thăm cha mẹ ruột sau ngày cưới. 27-. Thử xác khỏa:dùng để cúng tế phần mộ, cúng tổ tiên. 28-. Mì sợi:dùng để mừng thọ, cúng ngày vía Thổ công táo vương, Thần . -. Mang ý nghĩa trường thọ, thường có đặt thêm trên tô mì sợi chỉ dây đỏ. 29-. Cơm, rau: dùng cúng tổ tiên, cúng cô hồn. -. Sắp xếp theo sáu kiểu, mười kiểu hoặc 12 kiểu. 30-. Thái Uyển:dùng để cúng Thổ công táo vương Quan Thế Âm . -. Cũng sắp xếp theo sáu kiểu, mười kiểu hoặc 12 kiểu. 31-. Các loại rau: dùng để cúng Văn Xương Đế Quân. -. Người đi học cần cúng những loại rau như: Rau cần siêng năng, cải la bặc bồ: tốt đứng đầu, tỏi toán: thu đạt kết quả, hành thông: thông minh. Khi cúng thường có đặt thêm sợi chỉ dây đỏ, tượng trưng cho sự may mắn. -. Rau cần thì dùng cả rễ cả thân, biểu hiện sự chu toàn siêng năng, hành thì cũng dùng cả củ, ý nói có thủy có chung. 32-. Lợn, dê bằng bột mì: tượng trưng cho toàn thể con lợn hoặc con dê. -. Trong việc cúng quải của dân gian, có lúc phải cúng chay, người ta dùng những thứ làm bằng bột này để cúng thế, khỏi phạm trai giới mình đang thọ giữ. -. Dùng cúng trong những lễ liên quan đến việc nuôi nấng con trẻ. 34-. Nước trà:cúng Thổ công táo vương, Thần, Tổ Tiên… -. Trà biểu hiện cho sự thanh khiết, chân thành, cúng thần bày tỏ sự thành tâm. 35-. Rượu:dùng cúng thần, tế lễ, tổ tiên, quan hôn tang tế, năm mới. -. Cúng thần thì dùng ba chén nhỏ, cúng tổ tiên thì dùng năm, bảy, chín, mười một chén nhỏ số lẻ. Tục ngữ nói “Cúng thần không có rượu, Xin keo chẳng được đâu”. Ý nói, khi cúng mà không dâng rượu thì thần không chứng minh cho. 36-. Trái cây ngọt:ý nói ngọt ngào, khắn khít. -. Như các loại:dưa hấu, quít, băng đường, sinh nhân quả… 37-. Xôi nước đỏ:cúng đầy tháng trẻ con, đám mừng việc gì thành tựu. 38-. Các loại đậu:mang ý nghĩa sự truyền thừa tiếp nối lâu dài. -. Dùng cúng trong các lễ ăn mừng, tế lễ. -. Thường dùng: đậu đỏ, đậu xanh, lạc hoa sinh, uyển đậu. -. Lễ tang thì dùng đậu đen, đậu trắng. 39. Hoa tươi:ý nghĩa “phồn hoa tráng lệ” phát đạt, càng cúng nhiều càng phát đạt. -. Hay dùng:hoa thủy tiê, lan, mẫu đơn, mai, quế, sen, kiếm lan, lài, dạ lan… -. Không dùng hoa có tên xấu. 40-. Nước phấn hoa đồ trang sức: dùng cúng nữ thần như: Thất Tinh Má, Nguyệt Nương, Chức Nữ … NHỮNG ĐIỂM CẦN CHÚ Ý -. Không dùng các loại trái cây sau:phiền gia, ba lạc, chuối già, trái lý. -. Thứ tự cúng:Thổ công táo vương, Thổ công táo vương, Thần, rồi mới cúng tổ tiên sau, cô hồn sau chót. -. Cúng gà phải luộc chín rồi tréo cánh lại cho đầu ra phía trước. -. Những lễ mừng vui thì chọn cúng có số chén, dĩa tổng cộng mang số chẵn: 4, 6, 8, 10 … Lễ tang dùng số lẻ:3,5,7,9… NHỮNG PHẨM VẬT KHÔNG DÙNG ĐỂ CÚNG -. Thịt trâu, thịt chó, cá đuối. -. Phiền gia, ba lạc, khổ qua, chuối già, trái lý. -. dùng bột để nặn thành hình con vật để cúng thay gọi là vật chay như: gà chay, vịt chay, bồ câu chay… Trong lễ cúng phổ độ ngày rằm tháng bảy cũng dùng thức chay như: nhang đèn, mì chay, gạo, bánh khô, trái cây, thức ăn chay khác, thức uống …
越南道教 - 道教神仙 - 越南道士 Đạo Giáo Thần Tiên Việt
CÁC LOẠI GIẤY VÀNG BẠC Vàng, bạc tượng trưng cho sự giàu có lợi lộc, giá trị của nó rất lớn, nên cúng Thần không thể thiếu nó được. 1-. Đỉnh Cực Kim Vàng khối: dùng cúng ngày Thổ công táo vương đản của Cây hương Ngọc Hoàng Đại Đế mùng chín tháng giêng. Gồm hai loại: tiểu cực và đại cực, là loại giấy vàng bạc cao cấp nhất. 2-. Thiên kim: dùng để cúng Tam Giới Công, các Thần trên trời, các thiên tướng của Ngọc Hoàng Đại Đế. Cũng có loại thiên kim không đóng ấn mộc xích mà đóng hai chữ “Thiên kim” nằm trong một vòng tròn, lên trên đó. 3-. Thái Cực Kim: dùng để cúng Ngọc Hoàng Thượng Đế và Tam Quan Đại Đế. -. Còn gọi là “Tài Tử Thọ Kim”, giá trị đứng sau loại Đỉnh Cực Kim, trên có đóng ấn cầu bình an. 4-. Thọ Kim:dùng cúng ngày Thổ công táo vương đản của Thổ công táo vương, Thần, khi vái nguyện điều gì, hoặc khi cúng trả lễ. -. Trên có đóng ấn đủ bộ ba tượng:Tài, Tử, Thọ. -. Chia ra làm hai loại:đại hoa thọ kim và nhị hoa thọ kim. 5-. Ngãi Kim Vàng lá: dùng để cúng tế thần minh, tổ tiên, Thổ Địa. -. Còn gọi là “Tứ Phương Kim”, chia thành hai loại: đại bạc ngãi kim và trung bạc ngãi kim lá mỏng, lá dày 6-. Trung Kim: dùng để cúng tế thần minh sông núi hay cúng tế ngoài trời. 7-. Phúc Kim: dùng để cúng Thần Tài, Thổ Địa. -. còn gọi là “Thổ Địa Công Kim”, chia thành hai loại: đại bạc và tiểu bạc phúc kim. 8-. Ngũ Lộ Tài Thần Kim: dùng cho lễ cúng khai trương công ty, xí nghiệp. Trên có đóng dấu ấn hình tượng của “Ngũ Lộ Tài Thần”, để cầu cho tài nguyên quảng tiến nguồn tiền mở rộng 9-. Bồn Kim: dùng để cúng tạ thần. -. có hình dạng khối vàng tròn, bên trong có sợi chỉ luồn qua một khối vàng tròn nhỏ hơn nằm bên trong. -. vòng tròn ngoài biểu trưng cho một lòng thành kính, cầu được bình an. -. Trên có đóng ấn ba chữ: Phúc, Lộc, Thọ. 10-. Cửu Kim: dùng cúng tạ thần, khao quân. Trên có đóng hai ấn hình tượng Tài,Tử, Thọ và Phúc, Lộc, Thọ màu đỏ. 11-. Ngân Chỉ giấy bạc: dùng cúng Tổ Tiên hay cô hồn ngạ quỷ. -. Mang ý nghĩa trừ tà ma, tiêu trừ tai nạn, thành tựu công việc. Có các loại: a/-. Đại ngân: dùng để cúng tổ tiên hay đưa đám táng đi chôn, cúng tế quỷ âm. -. dài bốn tấc 12 cm, rộng ba tấc 9 cm, trên có phết lớp bạc mỏng dài hai tấc 6 cm. -. chia thành:đại bạc ngân, nhị bạc ngân và trung bạc ngân. bạc 箔:dát mỏng b/-. Tiểu ngân: dùng cúng tế vong hồn, cúng trong các lễ cầu siêu tổ tiên hay cô hổn ngạ quỷ. -. chia thành ba loại: đại thấu ngân thấu 透:trong suốt, nhị thấu ngân, tập trung thấu ngân. *. Thứ tự đốt giấy vàng:trước khi cúng thì đốt để “thỉnh thần chứng”, sau khi cúng xong thì đốt để “tiễn thần”. Giấy đốt lần đầu đó gọi là đại trương, giấy đốt sau gọi là tiểu trương. -. Khi cúng có hai loại: vàng và bạc, khi đốt phải phân riêng ra từng loại. GIẤY TIỀN Mang ý nghĩa khác với giấy vàng bạc, trên đó không có ấn cũng không phết lớp bạc mỏng, mà làm thành như một xâu tiền xu, có lỗ xỏ dây xuyên qua. Có các loại là: kim bạch tiền, khố tiền, cao tiền, bản mệnh tiền, tượng trưng cho đồng tiền hiện đang sử dụng ở dưới âm cung. -. Còn có loại tiền dành cho thần, quỷ sử dụng gọi là “Chuẩn Chỉ Tiền”, trên có họa vẽ hình những vật dụng hay y phục . -. Lại còn có loại giá trị hơn tiền giấy, đó là loại “giấy áo” cắt theo hình y phục bằng giấy ngũ sắc. *. Phân loại và công dụng: 1-. Huỳnh cao tiền:dùng cúng tạ trời đất, cúng Ngọc Hoàng Thượng Đế và Tam Quan Đại Đế. -. Trước khi cúng thì mang vác tiền đến, cũng cúng thỉnh thần và tiễn thần. trước và sau khi cúng 2-. Kim bạch tiền:dùng để cúng thần binh và tùy tướng của Thần Minh, cúng cho Thần chúa mụ của đền, miếu. -. Cũng dùng cúng tế tại phần mộ, lấy đá hay cục đất dằn ép sát vào mộ gọi là Áp Mộ Tiền. -. Có hai loại sắc vàng và sắc xám tro. 3-. Bạch cao tiền:dùng cúng tế quỷ thần, làm công đức trong trai đàn pháp sự 4-. Khố tiền:đặt vào trong quan tài người chết khi tẩn liệm, ý là để cho vong linh sử dụng đi đường xuống âm phủ. 5-. Ngoại khố tiền:rải trước quan tài khi đi chôn, cho các tiểu quỷ sử dụng. 6-. Thái Tuế tiền:chỉ dùng cho lễ an vị Thái Tuế hàng năm, loại này ngày nay hiếm thấy, đa số dùng kim bạch tiền thay thế. 7-. Diêm Vương Tiền:đốt để dâng cúng cho Diêm Vương. 8-. Hoa Công Hoa Bà tiền: đốt để cúng Thần chúa mụ trẻ con là Hoa Công Hoa Bà. 9-. Hỏa Thần tiền:dùng trong dịp cúng thỉnh thần Chung Quỳ trấn gia trạch, đề phòng tai nạn lửa củi cho gia đình. 10. Sơn Thần Thổ Địa tiền:dùng cúng Sơn Thần trong dịp chôn cất người chết ở những nơi gần núi rừng. 12-. Âm Dương tiền: dùng trong lễ cầu phúc cho bản mệnh. Thường dùng hình tượng nhật, nguyệt để biểu thị. 13-. Bản Mệnh tiền:dùng cúng khi thời vận không tốt, gặp xui xẻo. Đốt cúng giải trừ vận xấu, nghênh đón vận tốt, sửa đổi vận mệnh. 14-. Chuyển luân tiền:dùng cúng cho vong linh khi đi đầu thai trong lục đạo, được sinh vào thiên đạo hay nhân đạo, không rơi vào ba đường ác:địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh. 15-. Vãng sinh tiền: dùng trong lễ tang, cầu cho vong linh được vãng sinh Tiên Cảnh. Khi sử dụng, bó lại thành một bó để đốt một lần. Hoặc tạo thành hình hoa sen rồi đốt, ý mong cầu người chết đi rên hoa sen sớm về Cùng Tiên Tổ. 16-. Tiền thế Phụ Mẫu tiền: đốt cung cấp cho cha mẹ nhiều đời trước, để cha mẹ trả nợ nần cũ, mới được đi đầu thai. CÁC LOẠI CHUẨN CHỈ TIỀN 1-. Kinh Y giấy áo: cũng gọi là chuẩn chỉ tiền, dùng cúng trong dịp cầu siêu rằm tháng bảy, dành cho cô hồn dã quỷ. Bề dài một thước 40 cm, ngang ba tấc rưỡi 10 cm, trên có đóng ấn y phục. 2-. Sàng Mẫu Y: còn gọi là Điểu Mẫu Y, trên có vẽ mây tía, hoa cỏ hoặc hình tượng của Sàng Công, Sàng Mẫu ông giường bà giường, hoặc Chú Sinh Nương Nương, là Thần chúa mụ của trẻ con. Loại này tuy không phải là tiền, nhưng là y phục cúng cho thần minh. 3-. Ngựa giấy:còn gọi Giáp Mã Tiền. Dùng trong những lễ cúng khao thưởng thiên binh thiên tướng, hay nghênh thần, tống thần. Phải cúng kèm với bộ khôi giáp thì thần mã mới dùng được. 4-. Giấy ngũ sắc:còn gọi là Áp Mộ Chỉ, dùng khi làm lễ tảo mộ. Loại này không đốt mà dùng đá hay đất dằn sát vào phần mộ áp mộ. -. Ngũ sắc là: đỏ, vàng, xanh lam, xanh đậm, trắng. CÁC LOẠI CHUẨN CHỈ TIỀN KHÁC 1-. Ngũ Quỷ tiền:đốt cấp cho ngũ quỷ dùng, trê có vẽ hình ngũ quỷ và ghi chữ. 2-. Thiên Cẩu tiền:dùng để cầu phúc, thay đổi vận mệnh, dùng khi tuổi mình phạm vào Thiên Cẩu. Đốt ở đền, miếu vào đầu năm khi đến viếng những nơi này, biết tuổi mình năm đó bị phạm Thiên Cẩu. Trên tiền này có in hình Thiên Cẩu. 3-. Cải liên chân kinh: tiêu trừ tai nạn, sửa đổi vận thế cho mình. -. Cũng gọi là “Cải niên kinh”, hai bên có in những bài chú tiêu tai kiết tường. Dùng khi thời vận không tốt, đến cầu nguyện nơi nào thì đốt nơi đó. Cũng gọi là “Bổ Vận Tiền” bồi bổ vận mệnh cho mình, thường đốt chung với loại Bản Mệnh tiền. 4-. Người giấy cải vận:dùng để cầu phúc, bồi bổ vận thế cho mình. Khi thấy thời vận không thông đạt, thỉnh cầu thần minh phù trợ, đốt loại hình nhân này để cải đổi cho tốt. 5-. Hiện sao:là loại tiền giấy kiểu mới do Thương Gia buôn bán sản xuất, dùng cúng cho tổ tiên sử dụng. VIỆC CÚNG BÁI Từ ngàn xưa, loài người đã sớm thực hành cúng bái, có hay không tôn giáo cũng vậy. Cúng bái là loại thần dược giúp cho con người bình tỉnh, an tâm. Niềm hy vọng sinh ra hết sức mạnh mẽ, to lớn. Nên có người nói:“Hữu bái hữu bảo hựu” có cúng bái mới có phù hộ . Đó là lý do chính, nhưng ít ai phân tích ra thành các kiểu cúng bái. Đây xin tạm chia ra các kiểu cúng bái như sau: 1-. Biểu kính bái: -. Biểu hiện sự cung kính Thần Minh. Đến trước Thần, Thổ công táo vương dâng cúng trà, trái cây, bánh khô, thắp hương, lạy, đốt giấy tiền vàng bạc. Nếu không có phẩm vật để cúng, thì chỉ hết sức thành tâm vái lạy là đủ. 2-. Tạ ân bái: -. để đáp tạ ơn thần minh đã phù trợ. Có thể nhờ Thầy đạo sĩ hướng dẫn cúng. 3-. Tiêu tai mô bái: cầu xin tiêu trừ tai nạn, được may mắn phúc thọ. Cúng trong những dịp:động thổ xây nhà, khai trương, sơn lắp nền, xây mồ mã, vay tiền của Thần Thổ công táo vương. Thổ công táo vương để làm ăn tốt, dời chỗ ở, về nhà mới… Việc cúng này có tên là “Bái Thần” .
NGHI THỨC DỜI CHỖ Ở, VỀ NHÀ MỚI Mọi người khi dời nhà,dời chỗ ở về nhà mới… đều có hy vọng mong mỏi là sẽ được an cư lạc nghiệp, công việc làm ăn thuận lợi. Cho nên, phải lưu ý đến những điều cấm kỵ mà tránh, chọn việc tốt mà làm. Thực hành những điều sau đây: 1-. Chọn ngày giờ tốt theo Lịch Thông Thắng coi ngày. 2-. Lúc mới về nhà mới, đàn bà có thai không nên cùng theo về nên để sau vài giờ. 3-. Chủ nhà không được kêu la quát tháo người nhà khi chuyển đồ đạc vào trong . 4-. Ngày về nhà mới, mọi người không được giận dỗi, rầy rà nhau, nên vui vẻ hòa thuận, nói năng nhỏ nhẹ với nhau. 5-. Những đồ vật ở nhà cũ, tốt nhất mượn người bên ngoài mang giùm đến. 6-. Khi bước vào nhà mới, mọi người từ chủ hộ đến thành viên, mỗi người đều có cầm một vật dụng gì trên tay, tuyệt đối không đi tay không vào nhà. 7-. Nếu phải nhờ người ngoài, cố gắng mượn cho được hai người có tuổi Thìn và tuổi Dậu mang đồ đạc vào giùm, biểu trưng cho hai ý “Khởi gia” bắt đầu gầy dựng gia đình và “Long phụng trình tường” rồng phụng tốt lành. 8-. Có thể đặt ở giữa nhà một bồn “Vạn niên thanh”, dùng chỉ đỏ vắt ngang trên bồn này. 9-. Giờ vào nhà mới nên chọn buổi sáng trước 12 giờ, tránh chọn buổi chiều, tối kỵ là về ban đêm. 10-. Trước ngày về nhà mới, nên chọn một ngày tốt để đặt sẵn một hỏa lò và đủ dụng cụ củi lửa, để khi về nhà mới là bắt đầu nổi lửa, nấu “Xôi nước đỏ” hay “Trà ngọt” mà cúng.
CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI DỜI CHỖ Ở -. Trước khi dời đến chỗ ở mới, phải quét dọn phòng ốc sạch sẽ, mở các cửa ra hai ba ngày cho thoáng khí, làm cho khí tốt lưu thông khắp nhà. -. Trước khi dời đến chỗ ở mới, phải làm lễ cúng Thần minh Thổ Địa nơi nhà mới, gọi là hành lễ “Bái Tứ Giác”. lạy bốn góc -. Nhà mà trước đây đã có người ở, hoặc nhà ở nông thôn, bốn góc nhà thường tụ tập mùi xú uế do ẩm thấp tạo ra. Nhờ làm động tác “Bái tứ giác” mà có thể tẩy bớt mùi vị hôi hám, xua đuổi ruồi bọ côn trùng…ra khỏi nhà, cùng là hóa giải những tà khí xâm nhập vào nhà, vào đồ dùng trong nhà v.v… PHẨM VẬT CÚNG LỄ “BÁI TỨ GIÁC” -. Trái cây tươi, một tô lạc nấu, năm miếng đường, một miếng thịt lợn còn dính da lông. năm phần như thế -. Bày phẩm vật ở bốn góc và giữa trung tâm căn nhà thành ra năm chỗ, đặc biệt ở giữa phải có thêm ba chén rượu hâm nóng. -. Mua một bộ giấy áo tứ giác, hoặc nếu nơi đó quá ẩm thấp lâu ngày, nên mua thêm các loại giấy tiền vàng bạc, giấy áo Thiên thần y, Thổ Địa y … để đốt, mới trừ khử hết mùi hôi khí độc tích tụ lâu ngày.
NHỮNG ĐỒ VẬT CẦN CHUẨN BỊ MANG VÀO NHÀ MỚI Ngày về nhà mới cần phải chuẩn bị trước một số đồ vật, đặt sẵn trước cửa nhà. Đúng giờ tốt mới đem vào. Trước tiên mang số vật dụng dùng để nấu ăn, đem vào đặt ở nhà bếp, kế tiếp mới mang những thứ khác: *. Đặt một cái thùng lu, khạp … trong đựng đầy gạo ít nhất tám phần mười. Đặt một gói “lì-. xì” đỏ bên trên thùng gạo, tượng trưng cho sau khi về nhà mới được ấm no sung túc. *. Chén đũa đã dùng ở nhà cũ, mỗi người một bộ, trên có đặt sợi chỉ đỏ, tượng trưng cho mọi người khi về ở chỗ mới, việc ăn uống đầy đủ, sức khỏe tốt, không bệnh hoạn đau ốm. *. Một cái bếp lò mới, cầu cho gia đình hưng vượng. *. Trước khi về nhà mới một ngày, đặt một thùng nước đầy tại giữa nhà, mở quạt trần cho gió thổi vào thùng, tượng trưng cho “phong sinh thủy khởi” gió sinh ra, nước dấy lên, ý nói có việc làm tốt, tiền bạc vào nhiều *. Nên đem theo một bếp lò cũ để vào nhà bếp, phòng khi thủy thổ chỗ ở mới không hợp. Đặt lò cũ kế lò mới, bên trên hai lò phủ một tấm vải đỏ. Làm xong lễ “Bái tứ giác” ngày trước, hôm sau mới bắt đầu sử dụng. PHƯƠNG THỨC DỌN ĐỒ ĐẠC VÀO NHÀ MỚI THEO TRUYỀN THỐNG Nếu nhà có bài vị thờ tổ tiên, thì nên mang bài vị này vào trước. Chuẩn bị sẵn một số tiền xu xưa cũ càng tốt, lúc bắt đầu bước vào nhà, gia chủ cầm túi tiền vừa đi vừa niệm “Song cước đạp nhập lai, Phú quí đái tiến lai” Hai chân bước vào nhà, Giàu sang cũng theo vào. Kế đem rãi những đồng tiền ấy khắp nhà, vừa rãi vưa niệm:“Mãn địa huỳnh kim, tài nguyên quảng tiến, tiền tài phong doanh” Vàng ròng đầy đất, nguồn tiền bạc rộng chảy đến, tiền bạc luôn sung túc . *. Đặt giường thì cũng phải chọn ngày thường dùng trực Nguy, nếu chưa chọn được ngày thì đặt tạm đâu đó, chờ đúng ngày tốt mới đặt vào chỗ chính thức. *. Trong buổi tối ngày về nhà mới, chủ nhà phải nằm trên giường độ khoảng năm đến mười phút, ngồi dậy đứng lên vận động tay chân mình mẫy một lúc, rồi mới trở lại nằm ngủ chính thức, tượng trưng cho việc đến ở nhà mới ít bị bệnh hoạn. *. Sau khi đã an bài xong mọi thứ, tất cả người nhà tập họp lại trước bàn thờ tổ tiên vái lạy, cầu nguyện ông bà phù hộ về chỗ mới này được bình an thịnh vượng. *. Những động tác kể trên, cố gắng thực hành được càng đủ càng tốt. *. Ngày về nhà mới, trước cổng treo một cặp “đại thái đầu” bắp cải lớn, cửa nhà treo một cặp trái “Phượng lê”, ý cầu mong cho được “lành tốt nhất” hảo thái đầu và “thịnh vượng đến” vượng lai. *. Buổi chiều ngày về nhà mới, nhớ phải cúng lễ “Bái Thổ Địa” nói ở bài trước, còn gọi là “Thần giữ nhà”. Như vậy thì mới tỏ ra hòa bình thân thiện với “chủ cũ”, mang lại bình an hạnh phúc. *. Đêm đầu tiên ở nhà mới, nên mở tất cả các đèn cháy sáng đến hôm sau, làm cho vượng khí không bị gián đoạn. PHONG TỤC VỀ GẢ CƯỚI A-. PHONG TỤC theo XƯA: Truyền thống xưa về hôn lễ gồm có sáu nghi lễ là: “Nạp Thái, Vấn Danh, Nạp Cát, Nạp Trưng, Thỉnh Kỳ, Thân Nghênh ”. Thường gọi là “Hôn sự lục lễ”. 1-. Lễ Vấn Danh: Ngày xưa khi bắt đầu một cuộc hôn nhân, trước hết phải tiến hành nghi lễ “Vấn Danh”, còn gọi là “Nghị Hôn”. Nội dung chính của lễ này là trao đổi “Niên canh bát tự” tám chữ của năm, tháng, ngày, giờ sinh của đôi nam nữ. Khi một đôi trai gái quen biết nhau và phát sinh tình cảm ít nhất là bên trai đồng ý, đàng trai mới yêu cầu “Ông Mai Bà Mai” đến nhà gái để xin “Bát tự” của cô gái. Trở về, bên trai đem tờ giấy bát tự đó đặt trên bàn thờ tổ tiên, dùng phép bói xem tốt xấu. Nội trong ba ngày, bên nhà trai không có chuyện gì không hay xãy ra, đàng trai mới cho Ông Bà Mai mang bát tự của chú trai đem sang nhà gái. Bên nhà gái sau khi xem xét nếu thấy hai tuổi hợp nhau, liền cho chép lại nội dung của cả hai tuổi giao cho Ông Bà Mai đem về nhà trai. Nếu không đồng ý thì chỉ giao trả lại tờ giấy ghi tuổi trai mà thôi. *. Xong lễ vấn danh này, hai bên hợp chọn một ngày tốt kế tiếp để làm lễ Nạp Thái. Động tác chọn ngày nạp thái này gọi là Văn định, Quá định, Định sính hay Huề định. Hai bên thống nhất ngày giờ, trước ngày đàng trai đến nhà gái để làm lễ Nạp Thái, phải làm lễ cúng Tổ Tiên bên nhà trai trước. Lễ cúng này chủ yếu là “hộp bánh” hoặc “một bánh lớn” đặt trên bàn thờ tổ tiên, khấn nguyện ông bà phù hộ cho cuộc hôn nhân tiến hành thuận thảo suông sẻ, tương lai cặp vợ chồng này được sáng sủa tốt đẹp. 2-. Lễ Nạp Thái: a/-. Xuất phát: -. đàng trai mang sính lễ loại sáu lễ hay mười hai lễ đem đến nhà gái. -. đến trước cửa nhà gái, đàng trai đốt một phong pháo để báo hiệu. Đàng gái cũng đốt trả một phong pháo để tỏ ý nghênh đón. b/-. Đón khách: -. Ông Bà Mai xuống xe trước, những người khác xuống sau. -. chú rễ thì do một “chú bé” bên đàng gái cử ra tiếp đón. -. đàng trai mang sính lễ vào, nhà gái tiếp nhận, đem bày trên bàn phòng khách. c/-. Giới thiệu: -. nhà gái mời khách ngồi, chú rễ được ngồi “ghế danh dự”. -. cô dâu được một “người đàn bà tốt phúc” hướng dẫn ra chào khách, mời khách dùng trà, rồi quay vào trong. -. Ông Bà Mai chính thức giới thiệu người bên nhà trai cho nhà gái biết, nhà gái giới thiệu đáp lễ. d/-. Cúng Tổ Tiên: -. nhà gái nhận sính lễ nhà trai mang đến, cử một vị có tuổi, đạo đức tốt, phúc lộc nhiều, đại diện đến trước bàn thờ tổ tiên để thắp đèn, thắp hương, dâng lễ vật, rượu trà bánh của nhà trai mang đến. e/-. Dọn dẹp bình trà: Lát sau, cô dâu tương lai trở ra, dọn dẹp bình trà. Những người bên nhà trai tặng “bao tiền mừng” cho cô gái. -. cô dâu mang bình trà vào rồi trở ra. f/-. Đeo nhẫn: Dưới sự chứng kiến của hai họ, cô dâu ngồi trên một chiếc ghế cao tại giữa nhà, mặt hướng ra cửa chính nếu là bắt rễ, gởi rễ thì mặt hướng vào trong nhà, hai chân gác lên một cái ghế tròn thấp, bà mẹ chồng đeo nhẫn cho cô dâu và chú rễ ở ngón giữa nam thì bàn tay trái, nữ bàn tay phải. -. nhạc trổi lên chúc mừng. -. nếu cha mẹ bên gái không muôn nhận tiền của đàng trai mang đến thì chỉ nhận phong bì đỏ, còn tiền thì giao trả lại cho bên nhà trai. g/-. Hồi lễ: -. Những lễ vật họ nhà trai mang đến, bên nhà gái nhận xong, đem vào trong chia ra, hoặc phân nửa, hoặc một phần ba giao lại cho Ông bà mai, để “hồi lễ” cho bên nhà trai. -. Lễ vật là “sáu món” hay “mười hai món” tùy giao ước hai bên. h/-. Ăn tiệc: -. Đến đây thì xong phần nghi thức “Đính hôn”, nhà gái dọn dẹp ly tách uống trà để dọn tiệc chiêu đãi họ nhà trai bên trai ngồi phía tay phải, bên gái ngồi phía tay trái từ trong nhìn ra -. Khi tiệc kết thúc, đàng trai ra “lễ kiếu” từ tạ để xin phép ra về. Đàng gái ra “lễ đưa” tiễn khách . -. Nhà gái cho một số chú bé xinh xắn mang những thau nước ra cho họ nhà trai rửa mặt, rửa tay trước khi ra về. -. Họ nhà gái đưa tiễn khách, chỉ đưa tới cổng mà thôi, chủ khách đều không nói câu “Tái kiến” hẹn gặp lại. -. Bà mẹ chồng cũng tặng cô dâu món “thưởng diện lễ” đáp tạ. 3-. Lễ Sáu Món: Sính lễ trong ngày đính hôn mà bên nhà trai đưa đến cho nhà gái, hàm ý cảm tạ công lao cực khổ, tốn kém… của cha mẹ cô dâu tương lai đã bỏ ra để nuôi con cho đến ngày trưởng thành như hôm nay. -. Ngày này cũng có ý nghĩa là cho bên nhà gái biết mặt “chú rễ tương lai”. -. có hai hình thức: Lễ sáu món hoặc Lễ mười hai món. 2/-. Bánh trong hộp tức bánh lễ, đa số là dùng bánh tây, ít ngọt. 3/-. Bánh mễ hương gạo thơm. Tục ngữ nói:“Ăn gạo thơm như cưới được dâu tốt”. 4/-. Nhang lễ, pháo lễ, đèn lễ: một cặp hương thơm lớn, hai bánh pháo, hai cây đèn cầy có hình rồng phượng. 6/-. Vàng sính lễ, đồ trang sức cho cô dâu, tơ vải lụa, tiền tiệc bên nhà gái Về tiền, có hai loại: tiểu sính và đại sính. Nhà gái chỉ thường thu nạp tiểu sính mà thôi. Trang sức và tơ vải, thường là do “bà nội ngoại tương lai” tặng cô dâu khi cô ra mắt ông bà, những thứ này sẽ được cô dâu mặc trong ngày cưới. Các loại y phục phụ, giày dép, hòm rương của cô dâu thường là do đôi bên thỏa thuận. 4-. Lễ mười hai món: Dùng sáu món trên, gia thêm các món sau: 1/-. Các loại đường như: tứ sắc, đông qua, xảo khắc kim tảo, băng đường và bánh quít. 2/-. một cặp rượu ngon ý nói một năm 24 tiết khí đều được bình an thuận lợi 3/-. mì sợi tượng trưng cho nhân duyên tốt đẹp lâu dài. Mười hai sợi là để chúc cho vợ chồng trẻ phúc thọ lâu dài. 6/-. hoa đẹp, bình hoa đẹp, các món đồ cổ quí giá. *. Những món mà nhà trai mang đến nhà gái, sẽ được nhà gái “hồi lễ” cho nhà trai là:long nhãn khô, gà ướp muối, nhang lễ, pháo lễ, đèn lễ. Lợn chỉ thu phân nửa để tặng thân tộc nhà gái. Bánh lễ thì thường bên gái cũng hồi lại bên trai một số. *. Hồi lễ của bên nhà gái để tặng cho chú rễ tương lai: 1/-. than đá tượng trưng cho mối tình nóng bỏng như than cháy đỏ 2/-. gạo hoặc lúa mì tượng trưng cho sau ngày cưới, cuộc sống vợ chồng đước no ấm 3/-. đường cát đen: tặng cho thân tộc nhà trai dùng uống trà, vị ngọt ngào, nhiều người thích. 4/-. khăn quấn đầu: dùng tơ mềm xếp thành nhiều lớp làm khăn quấn đầu. Bên trong có “thủ bạch” lụa trắng và “hồng bao” bao lì xì đỏ, tượng trưng cho sự cầu chúc người nam “tay trắng làm nên” bạch thủ thành gia và “sự nghiệp phát triển” hồng đồ đại triển 5/-. Hoa liên tiêu và vu diệp: là hai loại thực vật sinh sôi nẩy nở nhiều, nhanh, ý chúc nhiều con nhiều cháu, nhiều phúc lộc. 6/-. Quả thạch lựu: nhiều hạt, cũng chúc cho nhiều con nhiều cháu. 7/-. Hoa quế:chúc phú quí. 5-. Những nghi thức trong lễ đính hôn: Bên trai cần phải chuẩn bị tiền đầy đủ để dùng vào các lễ sau: 1/-. “Lễ tương kiến”: chú rễ tặng cho chú bé bên nhà gái đến mở cửa xe cho mình. 2/-. “Uống trà ngọt”: thân tộc nhà trai tặng cho cô dâu khi cô dâu đến mời trà. 3/-. “Lễ Cữu Tử”: chú rễ tặng cho các em trai, em gái của cô dâu. 4/-. “Lễ mang bồn rửa tay”: tặng cho các chú bé mang bồn nước đến cho thân tộc nhà trai rửa tay sau khi dự tiệc. 5/-. “Lễ đoan trà”: tặng cho người hướng dẫn cô dâu ra mời trà, thường chọn là người đàn bà được “phúc lộc song toàn”. 6/-. “Lễ đốt đèn”: tặng cho người phụ giúp đốt đèn để cúng tổ tiên. 7/-. “Lễ trang điểm”: tặng cho vị giúp cô dâu trang điểm. tổ chức buổi tiệc. 9/-. “Lễ bà mối”: tặng cho Ông bà mai. 6-. Trình tự nghi thức lễ thỉnh họ, rước dâu: Sau lễ đính hôn, là việc chọn ngày “đám cưới”. Trước tiên phải do Ông Bà Mai đem niên canh bát tự của đôi trai gái đến nhờ một vị thầy xem số mệnh, chọn một ngày lành tốt, phù hợp với tuổi tác nam nữ và cha mẹ đôi bên. Kế đó, bên nhà trai làm một cái thư gọi là: “Thỉnh kỳ nghênh thân thư” Báo ngày giờ cưới và rước dâu và “Thỉnh kỳ lễ thư” Xin cho biết lễ vật ngày cưới do bên gái yêu cầu kèm ít lễ vật đưa sang nhà gái. Phía nhà gái xem xong, gởi thư trả lời kèm theo áo gấm và giày châu để hồi đáp. Ngày xưa, lễ cưới được chia làm hai loại:đơn đỉnh thú lễ đơn và song đỉnh thú lễ kép. -. Lễ đơn thì chú rễ vẫn ở nhà, không đến bên nhà gái để rước dâu, chỉ do Bà mối đến nhà gái đón cô dâu mà thôi. -. Lễ kép thì nhà trai phải chuẩn bị hai chiếc kiệu, một cho chú rễ, một cho cô dâu. Họ nhà trai và chú rễ phải đến nhà gái rước cô dâu về nhà trai. 7-. Rước dâu: Tổng số xe đi rước dâu phải là “số chẵn” chứ không được số lẻ. Trước khi xuất phát thì đốt pháo ăn mừng. Theo tập quán, trên mỗi xe ngoại trừ người điều khiển xe, phải có ít nhất một người ngồi trên đó chứ không được để xe trống. Bà mối thì ngồi chiếc xe thứ nhất dẫn đầu. 8-. Khăn Lụa đỏ che đầu, mặt: Chú rễ cầm bó hoa vào nhà. Bên gái lo chuẩn bị nhang đèn để cúng tổ tiên. Cô dâu ở trong phòng được bà mẹ phủ lên đầu mặt một tấm khăn lụa lớn màu đỏ, bà mối hướng dẫn cô dâu bước ra đại sảnh phòng khách. Cô dâu và chú rễ đứng ngay ngắn trước bàn thờ nam tả nữ hữu, trong nhìn ra. Người cậu hoặc vị trưởng tộc họ nhà gái đốt hương, đốt đèn, người phụ lễ cắm hương lên bàn thờ. Trước hết là lạy tạ thần minh, sau mới lạy tạ tổ tiên. Tiếp theo, cô dâu lạy cha mẹ ruột ba lạy từ biệt. Lễ xong, dâu rễ chầm chậm bước ra khỏi nhà gái khi ra khỏi nhà, không quay lại nói “tái kiến” với những người bên nhà gái. 9-. Ra khỏi cửa: Địa vị của cô dâu trong ngày cưới này là rất lớn, nhưng không thể “tranh lớn nhỏ” với ông trời, nên phải có một người đạo đức cao cầm chiếc dù ô đen để che đầu cô dâu và hướng dẫn cô đi, cho đến khi đến chỗ để xe, cô dâu mới được chú rễ đở lên. Khi cô dâu đi ra, không được quay lại nói “tái kiến” với thân tộc nhà gái 10-. Xe rước dâu: Xe rước dâu thường được treo một cây tre có đủ từ rễ đến lá, hàm ý “có đầu có đuôi”. Trên thân cây tre, treo một khổ thịt lợn để tà thần bách hổ không phạm đến dâu rễ. Sau xe có vẽ một hình bát quái bằng mực đen và son đỏ, tượng trưng cho sự phồn vinh. 11-. Quạt tôn kính: Kính phiến Cô dâu trước khi ra để lên xe, có một chú bé trai, đem một chiếc quạt giấy đến đặt trên bàn trà, cô dâu lấy mang theo, tặng bao lì xì đỏ cho chú bé. Chiếc quạt này gọi là “kính phiến”. 12-. Tạt nước: Khi cô dâu đã lên xe rồi, trưởng tộc nhà gái cầm một chén nước trong, tạt vào phía sau xe, tượng trưng cho sự “ra đi khỏi nhà” của đứa con gái, cũng hàm ý cầu chúc cho đứa con gái gặt hái thành công, đủ ăn đủ mặc về sau. Khi xe cô dâu bắt đầu khởi hành, từ trên xe ném xuống đất một cái quạt xếp, trong có bao lì xì đỏ, gọi là “trừ bỏ tính xấu của người con trai”. 14-. Đốt pháo: Ngoài đầu đường để sẵn phong pháo, khi xe cô dâu ra khỏi cửa, người nhà đốt phong pháo đó, gọi là “chúc mừng cô dâu lên đường”. 15-. Vò trái quít: Khi xe cô dâu đến nhà, có đứa bé mang hai trái quít đến tặng cô dâu, gọi là “bổng cam” dâng điều ngọt ngào. Cô dâu vò hai trái quít, tặng bao lì xì đỏ cho chú bé. Động tác này hàm ý tình cảm vợ chồng sau này luôn luôn ngọt ngào ấm cúng hạnh phúc. 16-. Dắt cô dâu: Khi xe đến nhà, bên nhà trai cử một vị có nhiều phúc đức, đi ra cầm cái dù đen hoặc nón tre, che đầu cô dâu rồi dắt đường đi, gọi là “Tị tà” tránh tà, đưa cô dâu vào đại sảnh. 17-. Kỵ dừng lại ở ngạch cửa: Cô dâu tuyệt đối không dừng lại hay dẫm lên ngay chỗ ngạch cửa, mà nên bước cao qua cho khỏi ngạch cửa ấy. Ngạch cửa tượng trưng cho bộ mặt danh giá của cái nhà. 18-. Bước qua bồn lửa, dẫm chân lên viên ngói: 19-. Lạy trời đất: Dâu rễ đến lạy ba lạy gồm:một lạy trời đất, một lạy tổ tiên cha mẹ, một lạy vợ chồng lạy nhau phu thê giao bái. Xong, chú rễ hướng dẫn cô dâu vào phòng 20-. Vào phòng: Hai người tiến vào phòng, cùng ngồi trên một tấm đệm bằng tre, bên dưới có lót sẵn một cái quần dài của đàn ông, gọi là hai người cùng đồng một lòng, lại ý cầu chúc được sớm sinh con trai, Trong túi quần ấy có chứa những đồng tiền xu, tổng số là số chẵn. Ý mong mỏi vợ chồng ngồi trên kho tiền, nguồn tiền bạc dồi dào. Chú rễ giở tấm lụa che mặt của cô dâu ra. Cả hai cùng uống “rượu giao bôi”, cùng ăn “trầu cau mới”. Kế là uống trà ngọt, hàm ý “sớm sinh quí tử”. 21-. Tiệc đãi quan khách và làm nghi thức “Quán lễ”: Cô dâu và chú rễ được ngồi mâm “thượng tịch” chiếu trên, hai bên là các vị trưởng bối của hai họ, cùng một số quan khách đặc biệt. Tiệc được nửa chừng, Ông bà Mai và trưởng tộc hai họ nam nữ hướng dẫn cô dâu chú rễ đứng trên cao hướng về quí quan khách mời uống “rượu lễ” để cảm tạ mọi người. 22-. Tiễn khách: Tiệc xong, mời khách uống trà, có thuốc hút và “hỉ đường”đường mừng vui. Dâu rễ ra đứng ở cổng để tiễn khách. Họ nhà gái vẫn còn ở lại. 23-. Uống trà: Khách khứa về hết, thân tộc bên nhà trai ngồi vào bàn để uống trà ngọt điềm trà do cô dâu bưng mời. Mọi người chúc lành cho vợ chồng mới, tặng bao lì xì đỏ. Trước khi họ nhà gái về, Ông bà mối hướng dẫn họ vào thăm phòng tân hôn, gọi là “thám phòng”. Lúc ấy, dâu rễ đứng ở cửa phòng tặng mỗi vị một bao lì xì đỏ lớn. LỄ MỪNG THỌ Song long chúc thọ
越南道教 - 道教神仙 - 越南道士 Đạo Giáo Thần Tiên Việt
*. KẾ TIẾP LÀ CÚNG TẾ TỔ TIÊN: -. cơm sáu, mười hoặc mười hai bát CÚNG ĐẦY THÁNG Theo phong tục của vùng Mân
越南道教 - 道教神仙 - 越南道士 Đạo Giáo Thần Tiên Việt
NGHI THỨC TANG LỄ Những phong tục ấy do điều kiện sinh hoạt của địa phương, nghề nghiệp sinh sống … tạo thành. Kiêng kỵ[sửa] Tang ma là việc đại sự, vì vậy cần phải tránh những điều sau để những điều xui xẻo khác sẽ không tiếp diễn: *. Với những người bị chết đuối, khi cứu chữa kiêng để cha mẹ hay người thân thích đến gần vì nếu có mặt người thân thì chắc chắn vô phương cứu chữa. *. Khi gặp người chết ngoài đường, kiêng đưa xác về nhà vì có âm khí sẽ không có lợi cho việc làm ăn, sinh sống của những người trong nhà. Thân nhân người chết phải tổ chức tang lễ tại nơi chết hoặc dựng lán ngoài đồng để làm lễ. Người chết do tai nạn tàu xe, sông nước... thì phải cúng lễ trực tiếp nơi bị nạn. *. Với những người treo cổ tự tử thì phải chém đứt dây mà không tháo dây vì mối oan nghiệt mới dứt, tránh bị họa chết. *. Khi con cái mất trước cha mẹ thì cha mẹ kiêng đưa tang con vì con cái mất trước là nghịch cảnh, bất hiếu, gây nhiều đau thương. Cha mẹ có thể đau buồn mà ngất trên đường đi đưa ma, ảnh hưởng tính mạng nên phải làm vậy để vơi nỗi buồn, tránh trùng tang. *. Khi chôn cất thì kiêng dùng quần áo hay đồ dùng của người còn sống cho người mất vì như vậy là người mất đã mang đi một phần của người sống, khiến người sống có thể bị ngớ ngẩn, hay quên. Đồng thời người sống cũng kiêng nằm giường thừa, mặc quần áo thừa, dùng đồ thừa của người chết để lại. *. Khi khâm liệm, tránh để nước mắt rơi xuống vì con cháu sẽ làm ăn khó khăn và cũng tránh quỷ nhập tràng, vì vậy người khâm niệm không được khóc. Người chứng kiến dù thương xót người quá cố đến đâu cũng phải đứng xa một quãng để tránh nước mắt bị nhỏ vào thi hài. *. Người dự đám tang chỉ mặc đồ đen trắng, tránh ăn mặc lố lăng, lòe loẹt, hở hang, không cười nói quá lớn, nô đùa gây ầm ĩ. *. Con cháu phải canh giữ thi hài ngày đêm, tránh để chó, mèo hay vật nuôi di chuyển qua để tránh hiện tượng quỷ nhập tràng. *. Ở những gia đình mà có người già mất, chập tối phải đóng cửa, kiêng trả lời nếu chưa nhận tiếng gọi người đứng ngoài cổng. Sở dĩ là do theo tín ngưỡng dân gian, người già mới mất còn quyến luyến con cháu, tối về gọi con cháu và sẽ bắt theo những ai thưa. *. Người cao tuổi, phụ nữ có thai, trẻ em hoặc những ai bị chó dại cắn kiêng dự lễ khâm liệm, an táng và cải táng vì có thể bị nhiễm hơi lạnh từ thi thể người mất mà ốm bệnh. Những nhà có người già, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai sống gần nhà gia đình có tang thì phải đặt lò than đốt vỏ bưởi và bồ kết để trừ uế khí. Ngày tang lễ Nghi lễ đối với người bình thường Lúc hấp hối Ai cũng mong muốn mình được ra đi thanh thản, nhẹ nhàng. Những người lâm trọng bệnh, biết rằng mình khó qua khỏi thì rất mong muốn được đón nhận cái chết. Cái chết đối với họ chính là sự giải thoát, chấm dứt mọi nỗi đau khổ mà họ phải chịu đựng. Người thân đều mong muốn người ốm nhanh chóng được giải thoát. Có gia đình lễ tổ tiên cho người ốm được ra đi nhẹ nhàng hoặc mời thầy cúng đến cúng bái, yểm bùa. Khi sắp mất, sự có mặt của người thân xung quanh chính là niềm an ủi lớn lao, khiến người ốm có thể nhắm mắt bình an, thanh thản. Những người theo các tôn giáo thì làm phép cầu nguyện của tôn giáo đó. Con cháu người quá cố phải làm những nghi lễ sau: *. Đưa người sắp mất sang phòng chính tẩm, hướng phía Đông. *. Hỏi han xem người mất có dặn dò, trăng trối gì không, nguyện vọng chính của người sắp mất là gì? *. Đặt tên thụy hiệu, hỏi xem người sắp mất đồng ý hay không? *. Thay nhau túc trực bên cạnh. *. Chuẩn bị mọi thứ để làm lễ mộc dục (tắm rửa) và khâm liệm, nhập quan. *. Ghi nhớ thời gian người chết tắt thở, sau đó nắn chân tay thật thẳng và vuốt mắt cho người chết. Người chủ tang và ban lễ tang *. Người chủ tang và chủ phụ: Người chủ tang sẽ là con trai trưởng và con dâu trưởng. Người con trai trưởng chống gậy tre nếu là tang cha, gậy vông nếu là tang mẹ. Nếu là tang cha mà mẹ còn sống thì mẹ là chủ phụ. Nếu con trai trưởng mất trước thì cháu đích tôn thừa trọng (thay thế cha đã mất) là chủ tang. Những người chú đứng 2 bên chỉ là bồi tế vợ của người cháu là chủ phụ thay thế bà chồng hay mẹ chồng đã mất, các bà thím chỉ là những người phụ. Cháu đích tôn còn quá nhỏ, chưa chống gậy tạ được thì người con trai thứ hoặc người chú thứ hai vào thay thế, nhưng vẫn phải nhân danh cháu đích tôn mà lạy tạ. *. Người hộ tang: Người hộ tang là người thay thế tang chủ và gia đình điều hành những công việc quan trọng trong lễ tang. Phải chọn người có tuổi, kinh nghiệm tốt, tháo vát, uy tín trong dòng họ, hướng dẫn những nghi lễ chính: mộc dục, phạm hàm, khâm liệm, nhập quan... *. Người chấp sự: Là người thay thế cho người hộ tang cúng lễ, nếu người hộ tang biết cúng thì kiêm luôn. Người chấp sự cũng chăm lo những nghi lễ chính như trên. Phải chọn người có văn hóa (biết chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ...) có thể kiêm luôn việc viết văn tế, văn cúng, bài vị, cáo phó... *. Người thu lễ: Là người thu lễ của khách khứa đến phúng viếng đến hết 3 ngày sau khi an táng. Người thu lễ tức trực bên ngoài, thu lễ của người đến viếng đặt lên bàn thờ, báo tang gia đến để bái tạ. Người thu lễ có trách nhiệm ghi đầy đủ danh sách người đem lễ đến để tang gia cảm ơn sau này, kiểm tra lễ vật khách đem đến. Phải chọn người thân tín. *. Người chấp hiệu: Là người chỉ huy việc đưa quan tài ra xe hay lên kiệu, điều khiển việc đi đứng, nâng lên hạ xuống, sang trái sang phải... bằng hiệu lệnh hay bằng cây gậy gỗ chỉ huy đến khi hạ huyệt xong. Người chấp hiệu ngồi trên đại dư hoặc đi lùi trước quan tài để điều khiển. Mộc dục Lễ Mộc dục (tức là tắm gội) là lễ tắm rửa để người chết sạch bụi trần. Khi làm lễ này, đặt một con dao nhỏ, một vuông vải (khăn), một ít đất ở ông đồ rau, một nồi nước ngũ vị hương, một nồi nước nóng khác. Khi làm lễ mộc dục, quây màn xung quanh thật kín, tang chủ quỳ xuống khóc rồi cáo từ: "Nay xin tắm gội để sạch bụi trần". Cha mất thì con trai vào tắm, mẹ mất thì con gái vào tắm. Lấy tấm vuông vải đắp trên ngũ vị, lau mặt, lau mình cho thật sạch sẽ rồi lấy lược chải tóc và lấy vải buộc tóc (nếu là tang mẹ), lấy khăn khác lau hai tay hai chân, cắt móng tay móng chân. Móng tay gói lại để phía trên quan tài, móng chân gói lại để phía dưới quan tài, mặc quần áo cho chỉnh, phủ một tờ giấy bản trên mặt. Dao, lược, thìa đem đi chôn xuống đất, rước thi thể đặt lên giường. Sau một thời gian chưa nhập quan, đặt chiếc ghế con trên đầu người chết, đặt trên đó một bát cơm úp, một quả trứng luộc, dựng đôi đũa trên bát cơm và thắp hương. Có thể để thêm một con dao trên bụng nhằm mục đích đuổi tà ma ác quỷ đến quấy rối vong hồn. Phạm hàm Lấy ba nhúm gạo nếp sát cho sạch, ba đồng tiền mài thật sáng (nhà giàu thì ba miếng vàng sống, chín hạt châu trai). Tang chủ và người chấp sự quỳ, cáo từ rằng: "Nay xin phạn hàn, phục duy hâm nạp". Người chấp sự lần lượt xướng: Sơ phạm hàm (lần thứ nhất), Tái phạm hàm (lần thứ hai), Tam phạm hàm (lần thứ ba cũng là lần cuối cùng). Tang chủ làm liên tục 3 lần, mỗi lần một nhúm gạo nếp và một đồng tiền tra vào miệng bên phải, bên trái và giữa. Làm xong thì bóp mồm lại, phủ giấy bản lên mặt như cũ. Hiện nay, nhiều nơi đã bỏ tục trên, thay thế bằng một chiếc túi đựng tiền và ít gạo cùng với những đồ lặt vặt mà người chết hay dùng lúc còn sống. Khâm liệm và nhập quan Trước khi khâm liệm, đặt thi thể của người chết dưới đất một lúc để nguồn điện âm thoát hết ra ngoài, tránh hiện tượng quỷ nhập tràng(người chết đuổi theo và đứng song song với người sống, ngã xuống tức thì), đồng thời không cho chó mèo nhảy qua, tránh để giọt nước mắt hoặc chén rượu hắt vào xác chết. Sau đó, để kích thích người chết sống lại, thì người con cầm chiếc áo của người đã tắt thở, trèo lên nóc nhà chỗ cao nhất, hú ba lần "ba hồn bảy vía" nếu là tang cha hoặc "ba hồn chín vía" nếu là tang mẹ. Hú ba lần mà người chết không sống lại thì đành chịu lòng khâm liệm mà chưa đóng chốt áo quan vội. Con cháu đứng sang hai bên quan tài, con trai bên trái, con gái bên phải. Người chấp sự lần lượt xướng: Tự lập (đứng gần vào), cử ai(khóc cả lên), quỳ. Người chấp sự cũng quỳ theo, cáo từ: "Nay được giờ lành, xin được khâm liệm nhập quan". Sau đó lại lần lượt xướng tiếp: Phủ phục (lễ xuống), hưng (dậy), bình thân (đứng thẳng). Con cháu đứng tránh sang hai bên, người giúp việc quay và đều cầm tạ quan nâng lên để đưa người vào cho êm ái, đặt cho chính giữa quan tài, nếu có hở chỗ nào cần lấy áo cũ của người vừa mất bổ khuyết cho kín, rồi gấp dưới lên đầu trước, bên trái rồi đến bên phải, trên đầu gấp sau cùng, sơn nẹp đóng kín lại. Nếu những quần áo người đang sống có mặc chung thì không nên bỏ vào áo quan. Để khâm liệm, dùng những thứ sau: Nhà giàu dùng vóc nhiễu, tơ, lụa; nhà bình thường dùng vải trắng may làm đại liệm (một mảnh dọc, năm mảnh ngang) hoặc tiểu liệm (một mảnh dọc, ba mảnh ngang). Ngày trước, quy định đại liệm hay tiểu liệm vì khổ vải nhỏ. Ngày nay, dùng vải khổ rộng, miễn kín chân, tay, đầu, gót là được. Xong xuôi thì gắn quan tài lại cho thật kỹ càng, đặt ở gian giữa. Nếu nhà có người bậc cao hơn người chết còn sống thì đặt sang gian bên trái hoặc bên phải của nhà. Đặt linh sàng hoặc linh tọa Sau khi nhập quan thì làm lễ thiết linh (tức đặt bàn thờ tang). Nhà hẹp thì đặt linh sàng, nhà rộng thì đặt linh tọa (tức bàn thờ người qua đời lúc chưa chôn cất; linh sàng là chỗ để linh hồn người chết ngự trên nơi đó chứng lễ của con cháu, kích cỡ nhỏ hơn; linh tọa là chỗ ngồi của linh hồn, đồng nghĩa như trên, kích cỡ lớn hơn). Vật phẩm con cháu dùng để cúng phải thật tinh khiết, hoa quả phải tươi và mới. Bên cạnh linh sàng, linh tọa đặt chậu nước để tang chủ rửa tay sách trước khi thắp hương, đặt đồ cúng lên. Thành phục Trong thời gian chưa chôn cất có Lễ triêu tịch điện: Buổi sáng dậy bưng khăn lược vào linh sàng, các con quỳ khóc ba tiếng rồi quấn màn lên cáo từ rằng: "Ngày đã sáng rồi xin rước linh bạch ra linh toạ (hoặc linh sàng)". Sau đó rước hồn bạch ra đặt vào ỷ, vắt màn, dọn chăn gối, chiều tối lại rước linh bạch vào, đắp chăn thả chiếu, màn xuống. Thờ như lúc cha mẹ còn sống, chỉ lạy hai lạy (chỉ sau khi an táng, làm lễ thành phục xong mới lạy bốn lạy theo nghi lễ người chết). Sau khi thiết linh, con cháu đều phải mặc đồ tang phục để cúng tế và đáp lễ khi khách khứa đến phúng viếng. Trước khi thành phục, nếu có khách đến thì người chủ tang chưa ra tiếp mà người hộ tang thay mặt tiếp khách và thông cảm với khách. Sau lễ thành phục mới là lễ chính thức phát tang, nổi kèn trống cho họ hàng, làng xóm đến phúng viếng. Khi thân bằng cố hữu đến phúng viếng, người chủ tang và người chủ phụ đứng cạnh linh sàng hoặc linh toạ và ngoảnh mặt về phía khách, hễ khách lạy hai lạy thì chủ lễ tạ lại một lạy. Khách vái cha mẹ mình ba vái thì vái tạ một vái. Người hộ tang có trách nhiệm tiếp trầu, nước, cỗ bàn cho người phúng viếng. Trước khi làm lễ chuyển cữu để chuẩn bị phát dẫn thì áo quan vẫn trở đầu vào trong, coi như lễ người sống, đọc văn cũng chưa dùng chữ Hiển thảo (cha) hay Hiển tỷ (mẹ) mà con vẫn dùng chữ Cố phụ (cha), Cố mẫu (mẹ). Nếu có con trai nào vắng mặt, chưa về kịp thì phải đặt áo, gậy, mũ lên bên cạnh hương án. Năm hạng tang phục (ngũ phục) Theo sách Thọ mai gia lễ: Có năm hạng tang phục tuỳ theo quan hệ huyết thống và nghĩa tình phân biệt thân sơ. Những đồ tang phục đó như sau: *. Đại tang (trảm thôi và tề thôi; để tang ba năm): *. Quần áo có sổ gấu gọi là trảm thôi: Con để tang cha hoặc con để tang mẹ khi cha đã mất. *. Quần áo không sổ gấu gọi là tề thôi: Con để tang mẹ, vợ để tang chồng khi cha chưa mất (mẹ mất trước cha). *. Thời hạn: 3 năm, đời sau giảm bớt còn 2 năm 3 tháng (sau lễ giỗ 2 năm, thêm 3 tháng dư ai). *. Áo xô, khăn xô có hai giải sau lưng (gọi là khăn ngang): Nếu còn cha hoặc còn mẹ thì hai giải dài ngắn lệch nhau, nếu cả cha và mẹ đều đã mất thì hai giải bằng nhau. *. Con trai chống gậy: Tang cha chống gậy tre vót tròn, tang mẹ chống gậy vông đẽo vuông. *. Con trai trưởng mất trước thì cháu đích tôn thừa trọng (thay thế cho cha đã mất) đại tang ông bà nội thay thế cha. *. Cơ niên (để tang một năm): *. Cháu nội để tang ông bà nội. *. Con riêng của vợ để tang bố dượng nếu bố dượng có công nuôi và ở cùng đến khi trưởng thành, nếu không ở cùng thì không tang. *. Con để tang mẹ đẻ ra mình nhưng bị bố ruồng rẫy (xuất mẫu) hoặc cha chết, mẹ lấy chồng khác (giá mẫu). *. Chồng để tang vợ cả có gậy, nếu cha mẹ còn sống thì không gậy. *. Cháu để tang bác trai, bác gái, chú ruột, thím, mợ và cô ruột. *. Anh chị em ruột để tang cho nhau (cùng cha khác mẹ cũng tang 1 năm, cùng mẹ khác cha thì tang 5 tháng). *. Cha mẹ để tang con trai, con gái và con dâu cả, kể cả con đi làm con nuôi nhà người. *. Chú, bác, thím, mợ, cô ruột để tang cho cháu (con anh em ruột). *. Ông bà nội để tang cho cháu trưởng (đích tôn). *. Đích mẫu, kế mẫu, từ mẫu tang các con chồng, thứ mẫu tang con mình và con chồng như nhau đều một năm. Tang con dâu cả cũng một năm. *. Con dâu để tang dì ghẻ của chồng (tức vợ lẽ cha chồng). *. Con rể để tang cha mẹ vợ (vợ chết đã láy vợ khác cũng vậy). *. Nàng hầu để tang cha mẹ chồng, vợ cả của chồng, các con riêng chồng cũng như con riêng của mình (các họ hàng bàng thân bên nhà chồng đều không tang). *. Đại công (để tang chín tháng): *. Anh chị em con chú ruột, con bác ruột để tang cho nhau. *. Cha mẹ để tang con dâu thứ hoặc con gái đã lấy chồng. *. Chú, bác, thím, mợ, cô ruột để tang cháu (con gái đã xuất giá, con dâu của anh em ruột). *. Cháu dâu để tang ông bà của chồng, chú, bác, thím ruột, hoặc cô ruột của chồng. *. Mẹ để tang con dâu thứ và con gái riêng của chồng. *. Con gái đã xuất giá để tang bác trai, bác gái, chú thím, cô ruột. *. Tiểu công (để tang năm tháng): *. Chắt để tang cụ nội, ngoại. *. Cháu để tang anh chị em ruột của ông nội (ông bà bác, ông chú, bà thím, bà cô). *. Con để tang vợ lẽ, nàng hầu của cha (nếu cha giao cho nuôi mình thì để tang 3 năm như mẹ đẻ). *. Cháu để tang đường bá thúc phụ mẫu và đường cô (anh chị em con chú bác ruột của cha). *. Anh chị em con chú, bác ruột để tang cho vợ của nhau. *. Anh chị em chung mẹ khác cha để tang cho nhau (vợ con của anh chị em ấy thì không tang). *. Chú bác ruột để tang cho cháu dâu (con dâu của anh em ruột). *. Ông bà bác, ông chú, bà thím, bà cô để tang cho cháu (tức là cháu nội của anh em ruột). *. Ông bà nội để tang cho vợ cháu đích tôn hoặc cháu gái xuất giá. *. Cháu ngoại để tang ông bà ngoại và cậu ruột, dì ruột (anh chị em ruột của mẹ, kể cả đối với anh chị em ruột của đích mẫu, thứ mẫu, kế mẫu). *. Cháu dâu để tang cô ruột của chồng. *. Chị dâu, em dâu để tang anh chị em ruột của chồng và con của những người đó (tức là cháu gọi bằng bác, bằng thím, bằng mợ). *. Ty ma (để tang ba tháng): *. Chít để tang can (kỵ) nội. *. Chắt để tang cụ nhà bác, nhà chú (tằng tổ bá thúc phụ mẫu và tằng tổ cô, tức là anh em ruột với cụ nội). *. Cháu để tang bà cô đã lấy chồng (chị em ruột với ông nội). *. Cháu để tang cô bá (chị em con chú bác ruột với bố). *. Con riêng của vợ để tang bố dượng (nếu trước có ở cùng, sau mới về bên nội). *. Con để tang nàng hầu của cha. *. Con để tang bà vú (cho bú mớm). *. Cháu để tang tộc bá thúc phụ mẫu (anh em cháu chú, cháu bác với cha). *. Chồng để tang vợ lẽ, nàng hầu. *. Anh chị em họ nội 5 đời để tang cho nhau. *. Bố mẹ vợ để tang con rể. *. Ông bà ngoại để tang cháu ngoại và cháu dâu ngoại. *. Ông của chồng để tang cháu dâu. *. Cụ để tang cho chắt nội. *. Cháu để tang vợ cậu, chồng cô, chồng dì có cùng ở một nhà. *. Anh chị em con cô ruột và bạn con dì ruột để tang cho nhau. *. Cậu ruột để tang vợ của cháu trai *. Cháu dâu để tang ông bà ngoại của chồng, cậu ruột, dì ruột chồng *. Cháu dâu để tang các ông bà anh chị em ruột với ông nội chồng. *. Chắt dâu để tang cụ nội của chồng. *. Cụ để tang chắt nội trai gái. *. Ông bà để tang các cháu gái của con nhà chú, nhà bác. Chuyển cữu và yết cáo tổ tiên Trước ngày phát dẫn thì có lễ yết cáo tổ tiên rằng sẽ có thân phụ hoặc thân mẫu về chầu tổ. Nếu không đưa được linh cữu thì chỉ cần rước hồn bạch đến nhà thờ họ. Hồn bạch không để trên bàn thờ mà phải để phía dưới. Xong lại rước hồn bạch về nhà, đặt lại lên linh sàng hoặc linh tọa. Điếu văn Điếu văn là văn bản được viết bởi người chấp sự hoặc một người có khả năng viết để đọc tại nhà tang lễ. Nội dung bài điếu văn gồm thân thế, sự nghiệp người mất. Điếu văn sẽ là người cao tuổi có vị thứ trong họ tộc với người qua đời đọc điếu văn, nếu tang lễ tại cơ quan thì người có chức vụ đọc. Khi đọc điếu văn, con cháu người quá cố đứng 2 bên quan tài, người đến dự đứng nghiêm hướng về người đọc điếu văn. Phát dẫn và an táng Lễ phát dẫn Ngày phát dẫn là ngày đưa tang. Con trai trưởng phải chống gậy đi đầu tiên, con trai thứ thì chống gậy đi sau con trai trưởng. Tang cha thì chống gậy tre vót tròn, tang mẹ thì chống gậy vông đẽo vuông. Đầu tiên, có hai thần phương tướng làm bằng giấy đặt hai bên, dáng vẻ giữ tợn cầm đồ qua mâu để đuổi ma quỷ. Có hai người khiêng thể kỳ, đặt một bức mành vải trướng làm bằng vóc nhiễu, đề dòng chữ Hồ sơn vân ám (胡山云闇) nếu là tang cha hoặc Dĩ lĩnh vạn mê (已岭万迷) nếu là tang mẹ. Hai bên treo đèn lồng đề chức tước, húy hiệu người đã mất. Sau nữa đến minh tinh, được làm bằng vóc nhiễu, trên đề họ tên thụy hiệu người mất bằng phấn trắng treo lên cành tre. Tiếp đến là hương án lớn đặt giá hương, độc bình, đồ tam sự và mâm ngũ quả. Tiếp theo là thực án bày chiếc tam sinh và linh xa để rước hồn bạch, rồi theo sau là phường bát âm và những đồ minh khí, gồm có: Đèn làm bằng giấy, tấm biển đan triệu đề hai chữ trung tín (中囟) nếu là đàn ông hoặc trung tiết (中暬) nếu là đàn bà, đặt những bức trướng, câu đối viếng của con cháu và người phúng viếng sang hai bên. Sau đó đến cờ công bố, đèn chứ á. Nhà phú quý thì có thêm nghị trượng sứ thần, đồ bộ lộ, áo mũ đại trào, chiêng, trống cà rùng... Nhà bình dân thì chỉ cần phường kèn trống thổi nhạc đưa ma. Cuối cùng là đại dư rước linh cữu, trên linh cữu đặt nhà táng bằng giấy. Thân nhân, theo thứ tự nhân sơ quy định, tang phục theo gia lễ, đều xếp hàng đi theo sau linh cữu hoặc ngồi hai bên linh cữu. Thời xưa có cái bạt bằng vải trắng che trên đầu gọi là bạch mạc. Người con trưởng đi trước hoặc kèm sau xe quan tài theo tục Cha đưa mẹ đón. Trên đường đi, rắc vàng giấy sang hai bên đoàn đưa tang làm lộ phí cho ma quỷ. Nhà trạm Đối với những nhà phú quý, đám tang giữa đường có dựng nhà trạm để dừng linh cữu mà điện tế. Nhà trạm lợp bằng lá hoặc cót, bên trong kết hoa, treo đèn, bài trí lịch sự. Lúc tế thì người phủng chủ ra đặt trên án, người đề chủ chấm nét bút trên đầu chữ chủi, sổ một nét. Nhà có lễ hậu tạ người đề chủ. Lễ an táng (gọi là hạ huyệt) Giờ hạ huyệt (下穴) thường chọn giờ hoàng đạo. Trước lúc hạ huyệt phải cúng thổ thần nơi hạ huyệt, đồ lễ gồm trầu rượu, đĩa xôi, vàng hương, thủ lợn hoặc chân giò... Tất cả mọi người cầm một nén hương, đi một vòng xung quanh huyệt thả một hòn đất xuống dưới, sau đó đắp mộ thành vòng rồi trồng cỏ. Đắp mộ xong, mọi người đứng vòng quanh mộ, người hộ tang, người chấp sự tiến hành lễ thành phần, tiếp đãi trà, thuốc lá cho người qua đường. Nếu đĩa dầu lạc và chén rượu đặt trên quan tài mà không bị đổ, người khiêng quan tài sẽ được tang gia thưởng tiền rất hậu. Kể từ ngày này, chủ nhà thắp hương cơm canh vào hai bữa chính hằng ngày cho đến hết 100 ngày thì dừng lại. Lễ 3 ngày (tế ngu) Sau 3 ngày chôn cất, con cháu sẽ đến mộ để sửa sang lại mộ phần, đắp lại mộ tròn, sửa soạn cỗ bàn để tiếp đãi họ hàng thân thuộc, khách khứa đến dự, gọi là lễ tế ngu (蔽虞). Con cháu chỉ lấy đất đắp vào những chỗ bị hở và khơi rãnh thoát nước, kiêng động cuốc hay chèo lên mộ vì làm thế mộ dễ bị sập trong thời gian áo quan và thi hài đang bị tan rữa. Việc viếng mộ ngày này không cần thiết phải đi đầy đủ con cháu tang gia mà chỉ cần vài ba người cũng được, nhưng bắt buộc phải có trưởng nam hay cháu đích tôn thừa trọng. Nếu trưởng nam hay cháu đích tôn thừa trọng có việc bận hay bị đau ốm thì phải nhờ người khác vào thay thế. Buổi lễ này tính theo âm lịch. Lễ 49 ngày (chung thất) Lễ cúng 49 ngày còn gọi là lễ chung thất (终七) hay tứ cửu (四九): Âm hồn sau khi chết phải trải qua tất cả là 7 lần phán xét, mỗi lần mất 7 ngày (tương đương 1 tuần), đi qua một điện lớn dưới âm ty, sau 7 tuần vong hồn người chết mới được siêu thoát. Tuần chung thất là tuần quan trọng, đưa linh hồn người chết được về mộ phần của mình. Lễ 100 ngày (tốt khốc) Khi người chết đã được 100 ngày là đến tuần tốt khốc (卒哭). Từ tuần này trở đi, con cháu người mất sẽ thôi không khóc nữa. Tuần tốt khốc thì con cháu cũng làm lễ để cúng và làm cỗ bàn mời họ hàng thân thuộc. Sau lễ trăm ngày, hằng năm con cháu lấy ngày chết là ngày làm giỗ. Cải táng Sau từ 3 đến 4 năm, người ta sẽ làm lễ Cát táng tức đem táng ở nơi khác. Vì người ta quan niệm rằng, trong thời gian hung táng thì người mất hay bị ma quỷ quấy nhiễu, sau khi cát táng thì mới không bị ma quỷ quấy nhiễu nữa. Hoạt động này nhiều nơi còn được gọi là bốc mộ, cát cải. Cải táng phải chọn một ngày thích hợp, không nên xung khắc với người mất. Trước khi cát táng, người ta sẽ cúng Thổ thần Thiên địa nơi đào mả lên, rồi lại cúng Thổ thần Thiên địa nơi sẽ đem chôn cất. Người ta sẽ dùng cuốc đào đất, lấy hài cốt người chết cho vào Tiểu nhỏ làm bằng sành), đem chôn ở vị trí khác. Sau đó sẽ xây mộ kiên cố. VIỆC CẢI TÁNG Dân gian tin rằng, linh hồn con người là “một cái gì” bất diệt. Con người có “ba hồn bảy vía” hợp lại mà thành người sống. Lúc chết, chỉ có bảy vía theo thi thể mà tan rã vào đất, còn ba hồn thì rời khỏi xác thân, bay về “một không gian nào đó”. Linh hồn này có khả năng phù hộ cho con cháu được bình yên phát đạt, nên người ta luôn luôn kính sợ. Đạo lý này đã thấm sâu vào đầu óc của con cái nhiều đời, trở thành “tiêu chuẩn đạo đức con người”. NHỮNG PHƯƠNG THỨC AN TÁNG “Hôm nay là ngày…tháng…năm, tôi tên là …xin kính trình với Thần Hậu Thổ.
HƯỚNG DẪN TANG LỄ THƯƠNG GIA BUÔN BÁN I-. TẨN LIỆM 4. Chuẩn Bị Vật Phẩm Để Đón Quan Tài:–một đoạn ống tre tròn tượng trưng cho sự đoàn kết Làm xong những phần trên, tiếp đến đậy nắp quan tài lại. Ngày xưa do người tẩn liệm dùng dây có đòn bẫy để ép sát nắp hòm với quan tài, rồi dùng đinh đóng khóa chặt lại. Nay mọi việc đã có trại hòm lo liệu, dùng máy nén khí để ép chặt, trong có keo dán sắt dán kín lại. Có loại hòm hai nắp, nắp trong có phần kính ở phần mặt để thân nhân nhìn mặt trễ, nắp ngoài bằng gỗ đậy kín. Đạo giáo thì tụng “Độ nhân kinh” v.v… 9. Hiếu Đường Bàn thờ *. đã tẩn liệm rồi 5-. Đả Đồng trét kín quan tài 10-. NHỮNG ĐIỀU CẦN CHÚ Ý TRONG TANG LỄ 14-. Tác Tuần ：-. 15-. 【CÚNG TRĂM NGÀY】 NỘI DUNG NHỮNG VĂN THƯ DÙNG TRONG ĐÁM TANG Trong thời gian cử hành tang lễ, tang gia nhất định phải sử dụng một số văn kiện, hoặc là những câu trong trướng, đối phúng viếng của thân hữu … đều thuộc về loại văn thư dùng trong đám tang, có nhiều chủng loại khá phức tạp. 5-. BẢNG CÁO PHÓ
越南道教 - 道教神仙 - 越南道士 Đạo Giáo Thần Tiên Việt
-------0o0------- |
