Hồi “xưa” tôi dạy học:  Cô giáo mặc áo dài, nữ sinh mặc áo dài.  Áo học sinh áo trắng, quần trắng hoặc quần đen.  Áo cô giáo áo màu hay có hoa thanh nhã.  Quần cô giáo quần đen.  Cô giáo và các em, thấy không hề lẫn lộn.  Tất cả đều khiêm tốn dù có em nhà giàu, nhiều cô giáo cũng giàu có chồng giữ chức lớn.  Chỉ có cô Hiệu Trưởng đến trường bằng xe hơi, còn tất cả “mọi người” đi bộ hay xe đạp.  Hồi  xưa ở Đà Lạt, trường Nữ - trường dễ thương. 

Tôi, nằm trong số ít, trường ít nam Giáo Sư, (chỉ vì trường thiếu Cô nên Thầy được điều tới, không có ai kêu gọi Thầy phải dạy Nữ Sinh…nên Thầy phải “công minh” đóng cái vai Cô Giáo).  Đà Lạt hai trường Đạo cũng dạy toàn nữ sinh, một là trường Couvent và hai là trường Thiên Hương; trường Franciscain cũng Đạo, dạy nữ sinh học nghề. 

Năm 1975 đổi thay, tôi không biết gì nữa vì tôi đi biệt xứ, sáu năm sau đồi đời rồi học lại làm người, sống xa rời nghề giáo… 

Hăm tám năm nay tôi đi dạo / trên thế giới lang thang.  Tôi giống Vũ Hoàng Chương:  “Lũ chúng ta lạc loài dăm bảy đứa bị Quê Hương ruồng bỏ, giống nòi khinh”.  Tôi rất nhớ học sinh nhất là các em trường Nữ, nhớ áo quần hồi đó…mộc mạc mà đẹp sao.  Em nào cũng má đào ửng trên nền áo trắng, hồng hơn khi trời nắng thấy như từng trang thơ…Nhiều đêm tôi nằm mơ thấy mình còn thật trẻ.  Nhưng khi mắt ứa lệ biết mình là lưu dân!  Tôi sống bằng bâng khuâng nhìn trăng bên khung cửa.  Tôi sống đời ở đợ ít nhiều cũng đớn đau!

Chừ, các em áo màu, chừ các em jupe màu, chừ các em robe màu.  Các cô giáo hao hao các em trong quần áo.  Tôi thấy mình lảo đảo nhìn ảnh chụp nhà trường giống như ở Tây Phương, giống như là nước Mỹ, Tôi tưởng tôi đang thấy…các em thi hoa khôi.  Các cô giáo chao ôi môi kề môi cốc rượu, các quan chức líu quíu:  “Rót thêm đây đi cưng!”.  Ông Bộ Trưởng họ Phùng cũng nâng ly “vui vẻ”!  Việt Nam mình mới mẻ bốn mươi hai năm tư duy! Tôi thật đáng khinh khi như Vũ Hoàng Chương đã nói…Ba mươi tháng Bốn ngày chi / lại lù lù xuất hiện?  Nhiều người nuốt nước miếng khi nhớ cái ngày này?

 

Trần Tế Xương tỉnh hay say / làm bài thơ Cái Giát Giường hay tuyệt!  Quả là hay hết biết:  “Đù mẹ đù cha cái giát giường, đêm nằm chỉ thấy những đau xương; mai đi mua nứa ông mần lại.  Đù mẹ đù cha cái giát giường!”.  Tôi không xứng đáng nếm cứt Trần Tế Xương!  Tôi là “ông” Thầy Giáo Mất Dạy!   Ba mươi tháng Bốn đúng là ngày “ấy” – Ngày Mất Dạy Việt Nam!

 

Trương Nghĩa Kỳ