“Tài và bất tài”: thời hiện đại

 

Trong một chuồng gà, chú gà trống nào cũng cho mình là kẻ có tài, hữu dụng nên sáng sáng, chú nào cũng cao giọng làm vang cả xóm. Những ả mái cũng thế, cô nàng nào cũng cho mình là đẹp, õng ẹo càng làm cho lũ trống thêm điên tiết. Mới đầu lũ trống còn đánh giặc mồm, sau đánh đá nhau loạn xạ.Tất cả đều không qua khỏi mắt ông chủ. Ông xem xét thấu đáo từ tiếng gáy đến hình dáng, tính nết, khả năng chọi của từng con.

Một hôm có khách. Ông sai con ra chuồng bắt gà trống giết thịt làm tiệc. Lũ gà nghe được sợ xanh mặt. Những anh có chút học vấn thì tự trấn an mình “ Tài dữ bất tài” của Trang Tử đây… Việc gì phải sợ. Chúng thi nhau gáy dữ…

Ra đến nơi đứa con hỏi:

-       Bắt con nào, thưa cha?

-       Bắt con to nhất, lớn giọng nhất kia!

Thằng nhỏ đáp:

- Theo Trang Tử, con không biết gáy mới là kẻ bất tài, đáng chết. Sao cha lại giết con có tài nhất?

- Tài hay không tài không nằm ở tiếng gáy con à! Kẻ thực tài tự biết ẩn mình, đợi thời, chỉ lên tiếng khi cần thiết; kẻ lúc nào cũng phô trương, cao giọng chẳng qua là ngụy quân tử mà thôi. Tốt phổi nhưng không tốt tâm con trai ạ!

Đứa con cho là phải, đành nghe theo lời... Rồi theo cha chặt chuối làm ghém. Thấy cha làm điều ngược với lời dạy của Trang Tử, con lại hỏi:

 

- Cây chuối ở ngoài vừa non, mềm lại vừa thẳng là hữu dụng sao cha lại không cắt nó lại chọn cây chuối bên trong vừa cong vừa khó, cho phí công?  

Người cha đáp:

- Có cái nên theo sách, có cái không nên theo. Cái nên theo là phải biết tùy hoàn cảnh mà ứng dụng. Sở dĩ cha chọn cây nằm bên trong, vừa cong lại khó như thế là vì nó bất tài nên phải chết. Nó ỷ có cây lớn che chở mà cong queo thì chẳng ích gì! Giữ lại chỉ phí đất. Cây bên ngoài không có cây lớn che chở mà phát triển tốt, ngay thẳng mới là kẻ có tài nên đáng để sống.

     Lời người cha dạy chí lí thay!

      Trà Vinh: 06/12/2016

       Võ Quốc Tuấn