Phạm Thành Tính

Bẵng đi một thời gian khá lâu, nếu kể ra cũng gần bảy năm. Tôi đã mất liên lạc và không có cơ hội sinh hoạt văn nghệ với một số anh em văn nghệ sĩ vùng Boston, thuộc tiểu bang Massachusetts. Năm 2001, tôi đã di chuyển về thành phố Austin , thuộc tiểu bang Texas, do yêu cầu của cuộc sống gia đình. Nói đúng hơn là vì lý do sức khỏe của tuổi già, nên không còn khả năng chịu đựng thời tiết khắc nghiệt, nhất là cái giá rét mùa đông ở vùng Ðông bắc Mỹ..

Những kỷ niệm với anh chị Phan xuân Sinh.

Cũng vì lý do đổi vùng sinh kế, nên tôi đã mất liên lạc với một số bằng hữu, kể cả điện thoại và điện thư. Nhưng mấy lúc gần đây, tôi cũng có dịp gặp lại nhơn lúc đọc báo, nên mới có địa chỉ Email của nhà thơ Phan xuân Sinh. Nhờ thế mới biết anh chị cũng từ Boston vừa dời cư về thành phố Dallas.

Trong thời gian định cư ở vùng Boston, tôi cũng có dịp làm quen biết và quí mến nhau, trên lĩnh vực thơ văn, với anh chị Phan xuân Sinh . Tôi đã nhận ra ở nơi vợ chồng anh, cũng là một nhà văn, nhà thơ có tâm hồn rất đẹp, rất cao quí, bằng tấm lòng ái mộ đối với bằng hữu, mà anh chị đã thể hiện trong những lần họp mặt tại tư gia của anh chị. Tôi đã cảm nhận và rất cảm ơn tấm lòng tốt của anh chị đã dành cho tôi trong thời gian quen biết anh chị

Giờ này viết lại những dòng kỷ niệm này, trước là để cảm ơn anh chị đã có những cái đẹp đối với bạn be trong thời gian qua. Ðồng thời cũng để cảm ơn quyển thơ Khi tình đang ru đời mà anh vừa mới gửi tặng tôi qua đường bưu điện.

Ðối với nhà thơ Phan xuân Sinh, đây không phải là lần đầu tiên tôi mới được đọc thơ của anh. Tôi cũng đã có dịp đọc thơ của anh trước đây , từng đăng tải trên các báo ở hải ngoại này. Và tôi có đọc thơ anh nhiều nhất là sau cái ngày mà tôi gặp được anh lần đầu, tại thành phố Lowell, một thành phố cổ xưa, cũ kỹ, nằm ở hướng Tây Bắc, cách Boston vào khoảng 45 phút lái xe. Lần ấy, anh cùng đi với nhà thơ Lâm Chương và tôi, cùng gặp nhau tại tư gia nhà báo Việt Hùng và Hồ Công Tâm, đồng chủ biên tờ Dân Chủ Mới , năm ấy là năm 1995.

Tôi cũng có cái hân hạnh được biết anh qua tập thơ đầu tay đã xuất bản chung với nhà thơ Dư Mỹ. Tôi còn nhớ trong cái đêm 19 tháng 8 năm 1996, ở South Boston, trong buổi hội ngộ bằng hữu, đa số là nhà văn nhà thơ của vùng Ðông Bắc Hoa Kỳ. Ðêm ra mắt tập thơ đầu tay Chén rượu mời người ờ của nhà thơ Phan xuân Sinh và nhà thơ Dư Mỹ. cũng là một kỷ niệm vui đối với tất cà bạn bè. Kể cả những buổi họp bạn tại nhà anh chị Phan xuân Sinh ở Stoneham ở khu Ðông Bắc thành phố Boston với 20 phút lái xe.

Tôi đọc thơ Phan xuân Sinh

Tôi có đọc thơ Phan xuân Sinh từ trước với tập thơ đầu tay của tác giả, là tập Chén rượu mời người tự xuất bản chung với nhà thơ Dư Mỹ, tại Boston năm 1996.

Về sau này, tôi không có cơ hội tham dự vào buổi ra mắt những tập thơ kế tiếp như: . Dưới trời đổ nát ( thơ) do Tạp chí Văn xuất bản năm 2000. Và quyển Bơi trên dòng nước ngược ( tạp văn ) do Song Thu xuất bản năm 2004.

Nhưng lần này, nhà thơ Phan xuân Sinh, đã gửi tặng tôi tập thơ vừa mới xuất bản . Khi tình đang ru đời. Rất tiếc, lần này tôi cũng không có cơ hội đến chia vui với anh, khi tập thơ này ra mắt với bằng hữu yêu thơ và làm thơ làm văn ở thành phố Dallas.thuộc tiểu bang Texas .

Nhận được tập thơ Khi tình đang ru đời tôi chợt nghĩ ra và tự hỏi: Có nên viết một đôi dòng ghi lại những cảm xúc của lòng mình, khi tiếp nhận tập thơ do nhà thơ Phan xuân Sinh gửi tặng. không ? Tôi chỉ lo ngại có một điều là văn tài mình quá kém cỏi. Vả lại mình cũng chẳng là nhà thơ nhà văn gì cho ra hồn cả, trong khi đang tạm dung ở nơi xứ lạ quê người này. Kể cả cái thời xa xưa , xa lắc xa lơ nữa đó. Nhưng cuối cùng , tôi cũng có suy nghĩ lại, thấy cũng nên cố gắng viết đôi dòng, dù có thế nào, cũng hết tình để nói lên tấm lòng mình, từng gắn bó với tình nghĩa anh em bằng hữu ngày nào , vẫn còn tồn đọng trong trái tim mình.

Tôi đọc những dòng chữ đượm nét thân tình của nhà thơ Phan xuân Sinh viết ở trang đầu của tập thơ, gửi tặng tôi ngày 10 tháng 8 năm 2008, với con dấu triện son và chữ ký của tác giả. Còn dán kèm theo mẫu giấy nhỏ với những chữ Tập thơ 225 trang kiểm duyệt còn 115 trang. Thật là đáng tiếc quá ! . Tập thơ được xuất bản do NXB Văn Nghệ, Quận 3 TP HCM., năm 2008, nhơn chuyến về thăm và.ăn Tết nơi quê nhà.

Sở dĩ tôi thấy tiếc quá, vì sách in ấn rất công phu và đẹp đẽ, mà nội dung sách bị cắt xén bỏ bớt đi gần phân nữa, do chế độ kiểm duyệt thật là uổng phí . . Bìa sách do họa sĩ Nguyễn trọng Khôi vẻ bằng những nét vẽ đầy tính nghệ thuật tuyệt vời. Ở mặt sau của bìa sách có in những lời nhận xét và phê bình của các nhà phê bình văn học, cùng nhà văn , nhà thơ tên tuổi, như Nguyễn đình Toàn, Lương thư Trung, Lưu Hoán, Nguyễn mạnh Trinh, Vương Trùng Dương. Ngoài ra cũng được biết thêm trên bìa sách này, tác giả sinh ngày 01/02/1948 tại thành phố Ðà Nẳng. Hiện định cư tại Hoa Kỳ.để thay phần tiểu sử của tác giả.

Tôi đã đọc qua hầu hết 63 bài thơ, từ trang 9 đến trang 112 ở phần cuối của thi tập, có bài Huế của ta cũng được nhạc sĩ Nguyễn trọng Khôi phổ nhạc. Ngoài ra cũng còn có các Phụ bản do các Họa sĩ Ðinh Cường, ; Họa sĩ Ðinh Dũng và Họa sĩ Nguyễn trọng Khôi. đã vẻ tặng khiến tập thơ có thêm màu sắc sinh động hơn.

Khi đọc lại thơ Phan xuân Sinh, tôi có những cảm nhận qua cái nhìn riêng ở một góc độ của thân phận một người lính chiến đã hiến dâng một phần thân thể cho quê hương, cho chiến trường xưa, với nỗi đau đầy uất nghẹn dâng tràn hòa lẫn với những bất hạnh phũ phàng trong cuộc đời của nhà thơ.

Nếu những ai chưa từng sống trong cái thời đại nhiễu nhương dẫy đầy những oan trái, có thể cũng dễ cảm thông khi đọc thơ Phan xuân Sinh. Vì thơ anh dù có những lời thơ ngạo mạn đầy hào khí ngang tàng, nhưng không cầu kỳ lắt léo, đầy ngõ ngách, không siêu hình, trừu tượng, khiến cho người đọc phải động não nhiều. Một phần tác giả dùng lối viết tả chân, dùng chữ nghĩa không rắc rối, không làm người đọc khó hiểu , tự nó cũng đã diễn đạt hết ý thơ, qua những câu ở trang 21, KTÐRN như :

Người đi vào tuyệt lộ
Thịt da cháy niềm tin
Mặt sạm đầy tủi nhục
Mắt đục mờ điêu linh

Trên vai cằn nỗi khổ
Ðè xuống từng oan khiên
Lưng cong vòng khiếp nhược
Xin một chút bình yên

Ðời như cơn bão dữ
Tình như đám mây bay
Gửi vào thân củi mục
Giữa căn phần đọa đày.

( Cơn Hồng thủy của người, thơ Phan xuân Sinh )
.
Ý tôi muốn nói khi đọc thơ Phan xuân Sinh chúng ta có thể thấy được như mình đang ở nơi đó, trong một khoảng đời của con người, trong con tim đau nhói, trong hơi thở nghẹn ngào phẩn uất trước cái thế thái nhân tình của người đời.

Viết đến đây, khiến tôi chợt nhớ đến một câu triết lý đầy ý nghĩa của văn hào Pháp, Victor Hugo, đã nói:

Không có gì làm ta lớn lên hơn chỉ vì một niềm đau lớn (Rien ne nous grand plus grand que une grande douleur )

Cũng do tư duy này, mà tôi thấy những lời thơ Phan xuân Sinh là những hội tụ những tư tưởng, những niềm đau từ bản thân , từ quê hương, từ tình người với người, đã và đang diễn ra trong thời đại thất thổ lưu vong này,.qua những câu thơ lục bát sau đây ở trang 63, KTÐRN:

Cũng quanh quẩn mấy con đường
Mà sao vẫn lạ một phương hướng về
Ðêm nằm ôm nỗi ê chề
Như nghe thân thể dầm dề xót xa

( Nỗi niềm, thơ Phan xuân Sinh )


Nếu có dịp đọc qua bài viết của Phan xuân Sinh trong truyện ngắn Một đời giông bão tác giả cũng kể lại những nỗi đau của cuộc đời, có thể nhờ những nỗi đau này mà anh đãờ biến đau thương thành sức mạnh trong cuộc sống hôm nay và qua những lời thơ của anh. Anh đã thành công với với những bài thơ thất ngôn tứ tuyệt , hoặc là thể loại thơ 7 chữ 4 câu, như ở trang 9, KTÐRN :

Sáng nay thức dậy nhìn quanh quẩn
Ðã thấy mình lạc nơi rất xa
Tiếng nói tiếng cười sao lạ hoắc
Bỗng dưng thèm hai tiếng quê nhà .

( Quê Nhà, thơ Phan xuân Sinh )

Hoặc thể loại thơ 5 chữ, như ở trang 22, 23, KTÐRN, với những câu như :

Khi tình đã ru đời
Là tình bay trong gió
Vô tình ta qua ngõ
Chết ngất giữa lối đi

( Khi tình đang ru người, thơ Phan xuân Sinh )

Khi đọc thơ Phan xuân Sinh, ta thấy được tấm lòng vì bằng hữu của anh qua ly rượu mời, do rượu là lễ, là nghĩa. Mến bạn và thương bạn , điều này cũng thể hiện cái phong cách của tác giả trong tác phẩm đầu tay của Phan xuân Sinh là Chén rượu mời người .Và lần này, ngay trong tập thơ Khi tình đang ru người qua bài Bữa rượu ở Atlanta ( xem trang 14, 15, 16, KTDRN ) với những câu :

Lâu lâu cũng thèm một bữa rượu
Mấy khi ngồi đủ mặt bá quan
Mấy khi được uống cùng bằng hữu
Lòng bạn lòng ta cứ mở toang

Mấy thằng Huế, Quảng châu đầu lại
Cà khịa nhau chơi cho hả lòng
Cầu Hai, Cẩm Lệ, bên tê cả
Bên ni mình cũng nhớ gió đông
.........

Nửa khuya tỉnh rượu ta nhìn bạn
Giữa xứ người lòng mãi bên tê
Ruột đau vẫn cứ hoài mong nhớ
Mãi quẩn quanh tìm một chỗ về

( Bữa rượu ở Atlanta,thơ Phan xuân Sinh)

Và cũng trong bài Xem hoa đào đọc thơ Thôi Hộ ( xem trang 91 ,92 , 93, có những câu :

Bạn đãi ta năm ba chén rượu
Ðể cùng vui ngắm cảnh đào hoa
Thôi Hộ, khi xưa đâu được vậy
Chỉ buồn vui mấy đứa đàn bà

Hoặc câu:

Ðứng dưới cội hoa mắt còn dáo dác
Nhưng quanh ta chỉ có trời mây
Thôi Hộ, có đội mồ sống dậy
Cũng chỉ tìm vui trong chén rượu này

( Xem hoa đào đọc thơ Thôi Hộ, thơ Phan xuân Sinh )

Như bài thơ trên đây, Phan xuân Sinh đã dùng hai câu thơ của Thôi Hộ để kể tâm sự của mình . Thôi Hộ, một nhà thơ tên tuổi đời nhà Ðường, bên Tàu, khiến tôi nhớ đến câu Nhân diện bất tri hà khứ xứ. Ðào hoa y cựu tiếu đông phong trong bài Phong Kiều Dạ Bạc của Thôi Hộ.

Ðọc thơ Phan xuân Sinh mới thấy tác giả đã chọn lựa lối diễn đạt tâm trạng uất ức , nghẹn ngào qua thơ, qua rượu chan chứa đầy hơi men cay với chén đắng như :

Bạn uống cùng ta đôi ba chén rượu
Cố gượng cười vì u uất trong lòng
Mẹ kiếp cuộc dời đen hơn mõm chó
Cứ đuổi theo người đến bạc tóc răng long

Chẳng có cái gì ghê gớm lắm
Khi bạn nếm qua mùi vị tù đày
Giữ chi trong lòng cái buồn bã đó
Ðể mất ngon của một bữa say này

Hãy để hồn bay lên chất ngất
Cố gượng vui cùng với thế gian
Mai kia mốt nọ ta về núi
Cũng chỉ còn một nắm xương tàn

( Uống rượu với bạn hiền, thơ Phan xuân Sinh )

Xuyên qua những vần thơ mà tôi vừa trích dẫn trên đây, cho thấy Phan xuân Sinh không phải là ông tiên ghiền rượu, mượn rượu làm thơ, hoặc làm thơ nhậu như thời xưa của Nguyễn Khuyến.

Nếu nói về chuyện rượu đối với kẻ sĩ, cũng là chuyện thường của thời xưa và thời nay. Nói ra đây không có nghĩa là muốn bao che những ai uống rượu. Tôi chỉ nói về ý nghĩa cách dùng rượu để kết nghĩa tâm giao với bằng hữu cùng chung chí hướng, cùng chung lý tưởng, vì đại nghĩa hay vì đại cuộc. Dùng rượu kiểu như Kiều Phong và Ðoàn Dự kết nghĩa bạn bè cùng chung lo đại nghĩa, trong truyện phim Tàu, Thiên Long Bát Bộ, Bắc Kiều Phong Nam Mộ Dung. Về tửu lượng chắc không ai sánh nổi với Kiều Phong, nhưng ở đây tôi muốn ví Phan xuân Sinh có cái giống với Kiều Phong là thường hay dùng chén rượu kết nghĩa tâm giao với bằng hữu, trọng nghĩa khinh tài, hào sảng và khí khái.. Phan xuân Sinh có cái đặc điểm tốt với bằng hữu qua chung trà chén rượu chào mời, như đã thể hiện qua thơ của anh.

Khi đọc thơ Phan xuân Sinh, thấy tác giả đã nói lên lòng mình qua chén rượu, qua tình nghĩa với bằng hữu , mục đích để nói lên cái nỗi đau ray rức, sâu lắng trong buồng tim khối óc cùng với những suy tư, đem trút những nỗi đau vào men cay chén đắng của kẻ phải ly xứ, ly hương, hay khóc cho số phận đau buồn của riêng mình. Cũng như mỗi nhà thơ, nhà văn, hoặc nghệ sĩ của từng bộ môn nghệ thuật, thường có lối tạo cảm hứng cho những sáng tác hoặc tạo nên những cảm xúc cho riêng mình bằng những cách khác nhau Ý tôi muốn nói Phan xuân Sinh đã tạo cho mình một lối đi của riêng anh, tôi thấy anh đã thành công trong thơ anh

Suốt tập thơ , đọc qua những vần thơ là những chuỗi dài u uất tiềm tàng , cùng những nỗi đau bất hạnh phũ phàng của cuộc đời làm người, được đem diễn đạt qua từng chữ từng nghĩa chất chứa trong lời thơ của Phan xuân Sinh. Tuy hương vị có chua cay đau đớn, nhưng do hoàn cảnh của quê hương ly loạn, tác giả phải chấp nhận do lẽ sống ,vì cuộc sống, phải sống để coi đời. Những nỗi đau nỗi hận của cuộc đời mà anh cố gắng trang trải để lộ ra rõ nét hoặc tiềm ẩn trong thơ anh, cũng giúp cho người đọc hiểu được và nhận ra rõ ràng khi đọc thơ anh.

Hết phần đọc thơ.

Với phạm vi nhỏ bé của một người đọc thơ, tôi đã đọc thơ Phan xuân Sinh , tôi có cảm nhận và hiểu được những nỗi đau uất nghẹn, những nỗi đau ray rứt, trăn trở , những xúc cảm rung động trong lòng anh. Tác giả đã cố gắng đem trang trải nỗi lòng mình qua từng câu thơ ,từng chữ, từng nghĩa trong toàn tập thơ. Như vậy ở nơi anh , tôi nhận thấy gần như anh vẫn còn một cái gì , chưa toại ý hoàn toàn với tập thơ Khi tình đang ru người vừa mới xuất bản. Vì lý do có những cái mà anh có ý muốn đem phơi bày cái tâm sự đang uất nghẹn, nhưng lại bị tắt nghẽn, do sự cắt xén bởi chế độ kiểm duyệt. Không biết có đúng như vậy không? Nếu có,tôi xin chia xẻ cùng anh điều không ưng ý này.

Tôi xin một lần nữa, để cảm ơn nhà thơ Phan xuân Sinh, đã gửi tặng tôi tập thơ Khi tình đang ru người . Tôi đã làm theo sự mong muốn của tác giả, như trong lời mở đầu, là đọc và phê bình thơ anh một cách chơn thành trong tình bè bạn như thuở nào./

Austin, mùa hè 2008
Phạm Thành Tính