Thượng Tượng Trần Quang Khải (1241 - 1294) , người học rộng biết nhiều thứ tiếng của các bộ tộc thiểu số. Là con thứ vua Trần Thái Tông (Trần Cảnh) và Thuận Thiên Công Chúa.

Là quan đầu triều với chức Tể Tướng.

Là danh tướng đời Nhà Trần, chỉ sau Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn.

Trong hai lần đánh bại quân Nguyên (lần thứ hai & thứ ba), Ô.lập nhiều chiến công hiển hách.

Trận Nghệ An: Tướng T Q K đã dùng mưu Trì Hoãn Chiến làm cho quân giặc Toa Đô hết lương thực, rút đi...

Trận Chương Dương: Ô.tấn công dũng mãnh đánh chìm đoàn chiến thuyền thủy binh của giặc.

Trận Thăng Long thành: Ô.đã dùng kế Phục Binh đánh tan đạo quân bộ  của Thái tử Thoát Hoan .

Ngoài tài dụng binh như thần, TQK còn là: Nhà Ngoại Giao, Nhà Thơ.

Bài Tòng Gía Hoàn Kinh, Ông làm sau khi đánh bại quân Nguyên lần thứ hai (1284 - 1285).

Thượng Tướng TQK còn để lại tập thơ Lạc Đạo, các bài: Phúc - Hưng viên, 2 bài Xuân Nhật Hữu Cảm mô tả cảnh an nhàn vui đạo của Ông trong thời bình là tiêu biểu.

Dưới đây là 4 bài thơ của Ông, và bài dịch của người biên soạn.

Ngoài ra, với lòng trân trọng ngưởng vọng tiền nhân, người biên soạn có bài thơ nhỏ ca tụng tài đức của Ngài.

 

    TÒNG GÍÁ HOÀN KINH

    Đoạt sáo Chương Dương độ

    Cầm Hồ Hàm Tử Quan

   Thái bình tu trí lực

Vạn cổ thử giang  san

       TRẦN QUANG KHẢI

 

 

THEO XE VUA VỀ KINH ĐÔ

Bến Chương Dương đoạt giáo

Cửa Hàm Tử bắt Hồ

Thái bình rèn trí xảo

Muôn thuở vẹn cơ đồ

     Nguyễn Minh Thanh   cảm dịch

 

      PHÚC HƯNG VIÊN

Phúc Hưng nhất khúc thủy hồi hoàn,

Trung hữu bình viên sổ mẫu khoan.

Mai ổ tuyết tiêu châu bội lỗi,

Trúc đình vân quyển bích lang can.

Thử lai yêu khách kiêu trà uyển,

Vũ quá hô đồng lý dược lan.

Nam vọng lang yên vô phục khởi,

Đồi nhiên nhất tháp mộng thiên an

                    TRẦN QUANG KHẢI

 

      VƯỜN PHÚC - HƯNG

Phúc - Hưng dải nước chảy quanh vòng

Một mảnh vườn xinh gió thoáng thông

Nõn trắng hoa mai khi tuyết tán

Mượt xanh khóm trúc lúc trời trong

Pha trà nắng ấm mời thân hữu

Phơi thuốc mưa qua nhắc tiểu đồng

Tin báo ải Nam không lửa khói

Giường con yên giấc cuộc thong dong.

          Nguyễn Minh Thanh  cấn dịch

 

Thơ xuân danh tướng Trần Quang Khải (2 bài)

Xuân Nhật Hữu Cảm (1)

Vũ bạch phi mai tế nhược ty 
Bế môn ngột ngột toạ thư si 
Nhị phần xuân sắc nhàn sai quá 
Ngủ thập suy ông dĩ tự tri 
Cố quốc tâm hoàn phi điểu quyện 
Ân ba hải khoát túng lân trì 
Sinh bình đỡm khí luân huân tại 
Giải đảo đông phong phú nhất thi

                           Trần Quang Khải

Ngày Xuân Cảm Xúc (1)

Mưa bụi hoa mai lấm tấm sương 
Lặng yên nghĩ ngợi chốn thư đường 
Nửa phần Xuân quá người phai sắc 
Năm chục tuổi rồi tóc nhuốm sương 
Nước cũ cánh chim giờ đã mỏi 
Nguồn xưa tâm cá hãy còn vương 
Bình sinh hào khí ngâm sang sảng 
Át gió thơ vang mấy dặm trường

 

Giăng tơ mưa bụi hoa mai 
Thư phòng nghĩ ngợi những ngày đã qua 
Sắc xuân phí nửa phần gìa 
Tới năm mươi tuổi hiểu ra suy rồi 
Nước non mỏi cánh chim trời 
Nguồn xưa sông chảy cá bơi ngược dòng 
Bình sinh hào khí còn phong 
Ngâm thơ át ngọn gió đông ào ào…

                   Nguyễn Minh Thanh cẩn dịch

 

Xuân Nhật Hữu Cảm (2)

Nguyệt sắc vi vi dạ hướng lan 
Đông phong đặc địa khởi xuân hàn 
Phiên không liễu nhứ niêm cao các 
Giác mộng Tương quân bốc họa lan 
Bị vật nhuận tòng thiên ngoại vũ 
Kinh tâm hồng thoái tích thì nhan 
Khử sầu lại hữu tam bôi tửu 
Phủ kiếm du du ức cố san

                           Trần Quang Khải

Ngày Xuân Cảm Xúc (2)

Bảng lảng đêm Xuân ánh nguyệt tà 
Gió Đông lành lạnh buốt xương da 
Ngoài hiên trúc gõ cành đưa đẩy 
Trên gác liễu vờn lá thướt tha 
Mưa đến mượt mà khơi cỏ thắm 
Ngày qua tàn tạ xót thân già !! 
Giải sầu ba chén nghêu ngao hát 
Vỗ kiếm nhớ thời chinh chiến xa

 

Trăng mơ mờ bóng đêm tan 
Đông phong lành lạnh Xuân đang trải dài 
Gió dìu bông liễu cao bay 
Lay cành trúc biếc hiên ngoài âm ba 
Chuyển dần thời tiết mưa qua 
Ngẫm ra xót dạ tuổi già hư hao 
Giải sầu ba chén nghêu ngao 
Vỗ gươm nhớ thuở ra vào quan san …

                           Nguyễn Minh Thanh cẩn dịch

Và dưới đây là thơ đề ca tụng tài đức Thượng Tướng TQK của người biên soạn:

Thượng Tướng TRẦN QUANG KHẢI

 

Mưu cao trì hoãn đợi thời gian

Mai phục kế sâu diệt bạo tàn

Nghệ Tỉnh Toa Đô lương thực cạn

Thăng Long Thái Tử* giáp y tan

Thủy binh đắm đuối Chương Dương độ

Quân bộ tả tơi Hàm Tử quan

Yên giặc đề thơ lời nhắn nhủ

Tướng Quân văn võ rõ song toàn.

          Nguyễn Minh Thanh cẩn tác

 

* Thái Tử Thoát Hoan, con thứ vua Nguyên Thế Tổ Hốt Tất Liệt,Tổng Tư Lệnh quân Nguyên Mông xâm lược nước ta lần thứ hai ( 1285 ) và lần thứ ba ( 1287 -  1288 ). Đại bại bởi Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông với Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn làm Tiết Chế

 

Nguyên Mông xâm lăng lần thứ nhứt, năm 1258, Tổng Tư Lệnh Nguyên Mông là Ngột Lương Hợp Thai. Đại bại bởi Trần Thái Tông (  Trần Cảnh  ).

GA, 25 -  9 - 2015. NMT