Nov 21, 2024

Đường thi Trung Quốc

Tỳ bà hành - 琵琶行 (Nhạc Bình Sa Lạc Nhạn)
Bạch Cư Dị 白居易 (772-846) * đăng lúc 03:29:32 PM, Sep 08, 2022 * Số lần xem: 6683
Hình ảnh
#1
#2
#3

Thể thơ: Hành  (thời kỳ: Trung Đường)

Lời tựa

元和十年,予左遷九江郡司馬。明年秋,送客湓浦口,聞船中夜彈琵琶者,聽其音,錚錚然有京都聲;問其人,本長安倡女,嘗學琵琶於穆曹二善才。年長色衰,委身為賈人婦。遂命酒,使快彈數曲,曲罷憫然。自敘少小時歡樂事,今漂淪憔悴,轉徙於江湖間。予出官二年 恬然自安,感斯人言,是夕,始覺有遷謫意,因為長句歌以贈之,凡六百一十六言,命曰琵琶行。

Nguyên Hoà thập niên, dư tả thiên Cửu Giang quận Tư mã. Minh niên thu, tống khách Bồn phố khẩu, văn thuyền trung dạ đàn tỳ bà giả, thính kỳ âm, tranh tranh nhiên hữu kinh đô thanh; vấn kỳ nhân, bản Trường An xướng nữ, thường học tỳ bà ư Mục, Tào nhị thiện tài. Niên trưởng sắc suy, uỷ thân vi cổ nhân phụ. Toại mệnh tửu, sử khoái đàn sổ khúc, khúc bãi mẫn nhiên. Tự tự thiếu tiểu thời hoan lạc sự, kim phiêu luân tiều tuỵ, chuyển tỷ ư giang hồ gian. Dư xuất quan nhị niên điềm nhiên tự an, cảm tư nhân ngôn, thị tịch, thuỷ giác hữu thiên trích ý, nhân vi trường cú ca dĩ tặng chi, phàm lục bách nhất thập lục ngôn, mệnh viết Tỳ bà hành.

Năm Nguyên Hoà thứ 10, ta về giữ chức Tư Mã ở quận Cửu Giang. Qua mùa thu năm sau, đêm ra tiễn khách bên bến sông Bồn, chợt nghe thuyền ai có tiếng đàn tỳ bà vọng lại. Nghe trong tiến đàn thánh thót, âm vang điệu nhạc ở kinh đô. Bèn hỏi gốc gác. Người đàn bà trả lời rằng "Tôi vốn là con hát, quê ở Trường An, học đàn tỳ bà với hai danh sư Mục và Tào. Nay tuổi đã cao, nhan sắc tàn tạ, lấy chồng làm con buôn (thường theo thuyền buôn đi đây đi đó)". Nghe vậy, cho dọn rượu ra đãi, xin nàng đàn lại cho nghe. Đàn xong cảm xúc vô vàn, nàng bèn kể lại cuộc đời mình từ lúc còn trẻ, vui sướng, cho tới lúc lưu lạc giang hồ khổ nhọc. Ta về đây làm quan đã được hai năm thanh thản yên ổn. Hôm nay nghe nàng nầy nói chuyện, cảm thương cho số phận lưu đầy! Bèn làm một bài thơ dài tặng nàng ta, gồm 616 lời, gọi là Tỳ bà hành.

Gồm các bản dịch : Phan Huy Vịnh - Trần Trọng Kim - Lam Nguyễn - Trần Nhất Lang - Nguyễn Phước Hậu - Nguyễn Tâm Hàn - bản dich anh ngữ
 

*

琵琶行

潯陽江頭夜送客,
楓葉荻花秋瑟瑟。
主人下馬客在船,
舉酒欲飲無管弦。
醉不成歡慘將別,
別時茫茫江浸月。
忽聞水上琵琶聲,
主人忘歸客不發。
尋聲暗問彈者誰,
琵琶聲停欲語遲。
移船相近邀相見,
添酒回燈重開宴。
千呼萬喚始出來,
猶抱琵琶半遮面。
轉軸撥弦三兩聲,
未成曲調先有情。
弦弦掩抑聲聲思,
似訴生平不得志。
低眉信手續續彈,
說盡心中無限事。
輕攏慢撚抹復挑,
初為霓裳後六么。
大弦嘈嘈如急雨,
小弦切切如私語。
嘈嘈切切錯雜彈,
大珠小珠落玉盤。
閒關鶯語花底滑,
幽咽流景水下灘。
水泉冷澀弦凝絕,
凝絕不通聲漸歇。
別有幽愁暗恨生,
此時無聲勝有聲。
銀瓶乍破水漿迸,
鐵騎突出刀鎗鳴。
曲終收撥當心畫,
四弦一聲如裂帛。
東船西舫悄無言,
惟見江心秋月白。
沈吟放撥插弦中,
整頓衣裳起斂容。
自言本是京城女,
家在蝦蟆陵下住。
十三學得琵琶成,
名屬教坊第一部。
曲罷常教善才服,
妝成每被秋娘妒。
五陵年少爭纏頭,
一曲紅綃不知數。
鈿頭銀篦擊節碎,
血色羅裙翻酒污。
今年歡笑復明年,
秋月春風等閒度。
弟走從軍阿姨死,
暮去朝來顏色故。
門前冷落車馬稀,
老大嫁作商人婦。
商人重利輕別離,
前月浮梁買茶去。
去來江口守空船,
繞船明月江水寒。
夜深忽夢少年事,
夢啼妝淚紅闌干。
我聞琵琶已歎息,
又聞此語重唧唧。
同是天涯淪落人,
相逢何必曾相識。
我從去年辭帝京,
謫居臥病潯陽城。
潯陽地僻無音樂,
終歲不聞絲竹聲。
往近湓城地底濕,
黃蘆苦竹繞宅生。
其間日暮聞何物,
杜鵑啼血猿哀鳴。
春江花朝秋月夜,
往往取酒還獨傾。
豈無山歌與村笛,
嘔啞嘲晰難為聽。
今夜聞君琵琶語,
如聽仙樂耳暫明。
莫辭更坐彈一曲,
為君翻作琵琶行。
感我此言良久立,
卻坐促弦弦轉急。
淒淒不似向前聲,
滿座重聞皆掩泣。
座中泣下誰最多,
江州司馬青衫濕。

Tỳ bà hành

Tầm Dương giang đầu dạ tống khách
Phong diệp địch hoa thu sắt sắt
Chủ nhân hạ mã khách tại thuyền
Cử tửu dục ẩm vô quản huyền
Tuý bất thành hoan thảm tương biệt
Biệt thời mang mang giang tẩm nguyệt
Hốt văn thuỷ thượng tỳ bà thanh
Chủ nhân vong quy khách bất phát
Tầm thanh âm vấn đàn giả thuỳ
Tỳ bà thanh đình dục ngữ trì
Di thuyền tương cận yêu tương kiến
Thiêm tửu hồi đăng trùng khai yến
Thiên hô vạn hoán thuỷ xuất lai
Do bão tỳ bà bán già diện
Chuyển trục bát huyền tam lưỡng thanh
Vị thành khúc điệu tiên hữu tình
Huyền huyền yểm ức thanh thanh tứ
Tự tố bình sinh bất đắc chí
Đê mi tín thủ tực tực đàn
Thuyết tận tâm trung vô hạn sự
Khinh lung mạn nhiên mạt phục khiêu
Sơ vi Nghê thường hậu Lục yêu
Đại huyền tào tào như cấp vũ
Tiểu huyền thiết thiết như tư ngữ
Tào tào thiết thiết thác tạp đàn
Đại châu tiểu châu lạc ngọc bàn
Gian quan oanh ngữ hoa để hoạt
U yết tuyền lưu thuỷ hạ than
Thuỷ tuyền lãnh sáp huyền ngưng tuyệt
Ngưng tuyệt bất thông thanh tiệm yết
Biệt hữu u sầu ám hận sinh
Thử thời vô thanh thắng hữu thanh
Ngân bình sạ phá thuỷ tương bính
Thiết kỵ đột xuất đao thương minh
Khúc chung thu bát đương tâm hoạch
Tứ huyền nhất thanh như liệt bạch
Đông thuyền tây phảng tiễu vô ngôn
Duy kiến giang tâm thu nguyệt bạch
Trầm ngâm phóng bát sáp huyền trung
Chỉnh đốn y thường khởi liễm dung
Tự ngôn bản thị kinh thành nữ
Gia tại Hà Mô lăng hạ trú
Thập tam học đắc tỳ bà thành
Danh thuộc giáo phường đệ nhất bộ
Khúc bãi tàng giao thiện tài phục
Trang thành mỗi bị Thu Nương đố
Ngũ Lăng niên thiếu thanh triền đầu
Nhất khúc hồng tiêu bất tri số
Điễn đầu ngân tì kích tiết toái
Huyết sắc la quần phiên tửu ố
Kim niên hoan tiếu phục minh niên
Thu nguyệt xuân phong đẳng nhàn độ
Đệ tẩu tòng quân a di tử
Mộ khứ triêu lai nhan sắc cố
Môn tiền lãnh lạc xa mã hy
Lão đại giá tác thương nhân phụ
Thương nhân trọng lợi khinh biệt ly
Tiền nguyệt Phù Lương mãi trà khứ
Khứ lai giang khẩu thủ không thuyền
Nhiễu thuyền nguyệt minh giang thuỷ hàn
Dạ thâm hốt mộng thiếu niên sự
Mộng đề trang lệ hồng lan can
Ngã văn tỳ bà dĩ thán tức
Hựu văn thử ngữ trùng tức tức
Đồng thị thiên nhai luân lạc nhân
Tương phùng hà tất tằng tương thức
Ngã tòng khứ niên từ đế kinh
Trích cư ngoạ bệnh Tầm Dương thành
Tầm Dương địa tích vô âm nhạc
Chung tuế bất văn ty trúc thanh
Trú cận Bồn giang địa thế thấp
Hoàng lô khổ trúc nhiễu trạch sinh
Kỳ gian đán mộ văn hà vật
Đỗ quyên đề huyết viên ai minh
Xuân giang hoa triêu thu nguyệt dạ
Vãng vãng thủ tửu hoàn độc khuynh
Khởi vô sơn ca dữ thôn địch
Âu á triều triết nan vi thính
Kim dạ văn quân tỳ bà ngữ
Như thính tiên nhạc nhĩ tạm minh
Mạc từ cánh toạ đàn nhất khúc
Vị quân phiên tác Tỳ bà hành
Cảm ngã thử ngôn lương cửu lập
Khước toạ xúc huyền huyền chuyển cấp
Thê thê bất tự hướng tiền thanh
Mãn toạ trùng văn giai yểm khấp
Toạ trung khấp hạ thuỳ tối đa
Giang Châu tư mã thanh sam thấp

Dịch Nghĩa :

Ban đêm đưa tiễn khách ở đầu sông
Tầm Dương
Gió thu thổi vào lá phong, hoa lau hiu hắt
Chủ nhân xuống ngựa, khách trong thuyền
Nâng chén rượu muốn uông (mà) không có đàn sáo
Say mà không vui vẻ gì (vì) biệt ly sầu thảm
Lúc chia tay lòng mang mang, sông đượm
bóng trăng
Chợt nghe có tiếng tỳ bà trên mặt nước
Chủ nhân quyên về, khách cũng không khởi hành
Tìm theo tiếng để hỏi người đàn là ai
Tiếng tỳ bà im bặt, muốn nói mà còn
(ngại ngùng) trì hoãn
Bèn dời thuyền lại xin được gặp mặt
Rót thêm rượu, khêu đèn lên, trùng tân tiệc rượu
Gọi đến ngàn lần vạn lần mới bước ra
Tay ôm tỳ bà che khuất nửa gương mặt
Vặn trục gảy dây hai ba tiếng (để thử)
Chưa có khúc điệu gì mà nghe đã hữu tình
Dây nào cũng nghẹn ngào, tiếng nào cũng có ý
Bày tỏ nỗi bất đắc chí trong cuộc đời
Hạ thấp lông mày cứ gảy cứ gảy mãi
Giãi bày hết tâm sự vô cùng hạn
Nhẹ nắn, chậm vuốt, rồi lại gảy tiếp
Thoạt đầu là khúc Nghê thường, sau đó
là khúc Lục yêu
Dây lớn ào ào như mưa rào
Dây nhỏ nỉ non như tỉ tê chuyện riêng
(Rồi tiếp đến) tiếng rào rào lẫn tiếng nỉ non
(Nghe như) hạt châu lớn hạt châu nhỏ
rắc vào trong mân ngọc
(Nghe như) tiếng chim oanh giọng (líu lo)
qua lại trong hoa
Nhịp suối ngập ngừng, nước chãy xuống bãi
Suối nước bỗng lạnh đông, dây đàn ngưng bặt
Tiếng đàn ngưng bặt, không thuận,
bấy giờ bỗng yên lặng
Tự có mối sầu u uất riêng, nỗi hận âm thầm
phát sinh
Lúc này không có âm thanh mà nghe con
hay hơn có
(Bỗng dưng nghe như) tiếng nước bắn tung ra
khỏi thành bình bạc vị phá vỡ
(Nghe như) đoàn quân thiết kỵ ào ào đến,
đao thương sáng ngời
Nàng dạo tay vào giữa bốn dây (và)
chấm dứt ca khúc
Bốn dây vang lên một âm thanh như lụa xé
Thuyền mảng đông tây lặng im,
không một tiếng nói
Chỉ thấy vầng trăng thu rọi sáng giữa sông
Nàng trầm ngâm gỡ phím, cài vào giữa
các dây đàn
Sửa gọn xiêm áo lại, đứng dậy chỉnh vẻ mặt
Tâm sự rằng, nàng nguyên là con gái
chốn kinh thành
Nhà ở lăng Hà Mô
Mười ba tuổi học được ngón đàn tỳ bà
Tên thuộc bộ thứ nhất của giáo phường
Mỗi gảy hết khúc đàn, từng khiến
các nhà dạy đàn phục
Mỗi trang điểm xong là đến nàng
Thu Nương cũng đố kỵ
Những chàng trai trẻ ở Ngũ Lăng
tranh nhau tặng biếu
Một bài ca, thưởng không biết bao
là tấm lụa đào
Vành lược bạc, cành trâm vàng
đánh nhịp vỡ tan
Quần lụa màu huyết dụ để rượu đổ
ra hoen ố
Năm này vui cười, năm sau cũng như vậy
Trăng thu gió xuân, trải một đời nhàn hạ
Em trai đi lính, rồi dì chết
Chiều qua, sớm lại, nhan sắc cũng lão đi
Trước cổng dần vắng tanh, thưa thớt
đi ngựa xe
Cũng có tuổi rồi mới làm vợ người lái buôn
Người lái buôn chỉ tham lợi, coi
thường biệt ly
Tháng trước đi Phù Lương mua trà
Từ đó đến giờ ở đầu sông một mình
với con thuyền không
Quanh thuyền trăng sáng, nước sông lạnh lẽo
Đến khuya bỗng mộng thấy lại thời trẻ trung
Trong mộng thấy khóc nhoè má hồng phấn son
Tôi nghe tiếng tỳ bà đã thán tức
Giờ nghe thêm những lời tâm sự
lại càng bùi ngùi
Cùng là kẻ luân lạc ở chốn chân trời
Gặp gỡ nhau đây hà tất đã từng quen biết
Năm ngoái tôi từ biệt kinh vua
Bị biếm đến thành Tầm Dương cho đến nay nằm bệnh
Tầm Dương xứ hẻo lánh không có âm nhạc
Cả năm chưa nghe được tiếng đàn sáo
Tôi ở gần sông Bồn, chỗ thấp và ẩm ướt
Lau vàng, trúc võ mọc quanh nhà
Ở nơi đây sáng chiều nghe được những gì
Có tiếng quốc khóc ra máu và
tiếng vượn hú bi ai
Mùa xuân sáng hoa nở, mùa thu ban
đêm có ánh trăng
Tôi thường thường đem rượu ra uống một mình
Có phải không có sơn ca thôn địch đâu
Khốn nỗi líu lo, líu liết, thật khó nghe
Đêm nay nghe được tiếng tỳ bà của nàng
Như nghe được tiếng nhạc tiên,
tai tạm nghe rõ ràng
Xin ngồi lại đàn một khúc
Tôi sẽ vì nàng làm bài Tỳ Bà hành
Cảm động vì lời tôi nói, nàng đứng
một lúc lâu
Rồi ngồi xuống gảy đàn, tiếng bỗng chuyển
thành cấp xúc
Buồn thảm không giống như tiếng đàn vừa rồi
Hết những người trong tiệc nghe lại
đều che mặt khóc
Trong những người ấy ai là người
khóc nhiều nhất
Tư mã Giang Châu ướt đẫm vạt áo xanh
*
Tỳ bà hành (Người dịch: Phan Huy Vịnh)

Bến Tầm Dương canh khuya đưa khách
Quạnh hơi thu lau lách đìu hiu
Người xuống ngựa khách dừng chèo
Chén quỳnh mong cạn nhớ chiều trúc ti
Say những luống ngại chi chia rẽ
Nước mênh mông đượm vẻ gương trong
Đàn ai nghe vẳng bên sông
Chủ khuây khoả lại khách dùng dằng xuôi
Tìm tiếng sẽ hỏi ai đàn tá
Dừng dây tơ nấn ná làm thinh
Dời thuyền ghé lại thăm tình
Chong đèn thêm rượu còn dành tiệc vui
Mời mọc mãi thấy người bỡ ngỡ
Tay ôm đàn che nửa mặt hoa
Vặn đàn mấy tiếng dạo qua
Dẫu chưa nên khúc tình đà thoảng hay
Nghe não nuột mấy dây buồn bực
Dường than niềm tấm tức bấy lâu
Mày chau tay gảy khúc sầu
Dãi bày hết nỗi trước sau muôn vàn
Ngón buông bắt khoan khoan dìu dặt
Trước Nghê thường sau thoắt Lục yêu
Dây to dường đổ mưa rào
Nỉ non dây nhỏ khác nào chuyện riêng
Tiếng cao thấp lựa chen lần gẩy
Mâm ngọc đâu bỗng nảy hạt châu
Trong hoa oanh ríu rít nhau
Nước tuôn róc rách chảy mau xuống ghềnh
Nước suối lạnh dây mành ngừng đứt
Ngừng đứt nên phút bặt tiếng tơ
Ôm sầu mang giận ngẩn ngơ
Tiếng tơ lặng ngắt bây giờ càng hay
Bình bạc vỡ tuôn đầy dòng nước
Ngựa sắt giong xô xát tiếng đao
Cung đàn trọn khúc thanh tao
Tiếng buông xé lụa lụa vào bốn dây
Thuyền mấy lá đông tây lạnh ngắt
Một vầng trăng trong vắt lòng sông
Ngậm ngùi đàn bát xếp xong
Áo xiêm khép nép hầu mong giải lời
Rằng xưa vốn là người kẻ chợ
Cồn Hà Mô trước ở lân la
Học đàn từ thuở mười ba
Giáo phường đệ nhất chỉ đà chép tên
Gã thiện tài so phen từng khúc
Ả Thu Nương ghen lúc điểm tô
Ngũ Lăng chàng trẻ ganh đua
Biết bao thê thảm chuốc mua tiếng đàn
Vành lược bạc gãy tan dịp gõ
Bức quần hồng hoen ố rượu rơi
Năm năm lần lữa vui cười
Mải trăng hoa chẳng đoái hoài xuân thu
Buồn em trảy lại lo dì thác
Sầu hôm mai đổi khác hình dong
Cửa ngoài xe ngựa vắng không
Thân già mới kết duyên cùng khách thương
Khách trọng lợi khinh đường ly khách
Mải buôn chè sớm tếch nguồn khơi
Thuyền không đậu bến mặc ai
Quanh thuyền trăng dãi nước trôi lạnh lùng
Đêm khuya sực nhớ vòng tuổi trẻ
Chợt mơ màng dòng lệ đỏ hoen
Nghe đàn ta đã chạnh buồn
Lại rầu nghe nỗi nỉ non mấy lời
Cùng một lứa bên trời lận đận
Gặp gỡ nhau lọ sẵn quen nhau
Từ xa kinh khuyết bấy lâu
Tầm Dương đất trích gối sầu hôm mai
Chốn cùng tịch lấy ai vui thích
Tai chẳng nghe đàn địch cả năm
Sông Bồn gần chốn cát lầm
Lau vàng trúc võ âm thầm quanh hiên
Tiếng chi đó nghe liền sớm tối
Cuốc kêu sầu vượn hót véo von
Hoa xuân nở nguyệt thu tròn
Lần lần tay chuốc chén son ngập ngừng
Há chẳng có ca rừng địch nội
Giọng líu lo buồn nỗi khó nghe
Tỳ bà nghe dạo canh khuya
Dường như tiên nhạc gần kề bên tai
Hãy ngồi lại gảy chơi khúc nữa
Sẽ vì nàng soạn sửa bài ca
Đứng lâu dường cảm lời ca
Lại ngồi lựa phím đàn đà kíp dây
Nghe não nuột khác tay đàn trước
Khắp tiệc hoa sướt mướt lệ rơi
Lệ ai chan chứa hơn người
Giang Châu tư mã đượm mùi áo xanh
*
Bản dịch Trần Trọng Kim

Đêm đưa khách bến Tầm dương,
Gió thu san sạt lá vàng bông lau.
Người xuống ngựa, khách đón chào,
Rượu kèo mời uống có đâu sáo đàn.
Chén suông ngán nỗi hợp tan,
Trăng sông man mác, chứa chan nỗi lòng.
Tiếng tì chợt vẳng trên sông,
Chủ quên trở lại, khách không vội về.
Lần tìm sẽ hỏi ai kia,
Tiếng đàn nín bặt, người e ngỏ lời.
Ghé thuyền đến cạnh chào mời,
Khêu đèn thêm rượu, lại bày tiệc hoa.
Nằn nì mời mãi mới ra,
Ôm đàn che nửa, mặt hoa thẫn thờ.
Ướm dây vặn trục dạo qua,
Chưa thành khúc điệu, thiết tha hữu tình.
Đắn đo, nắn nót, rõ rành
Dường như tố cáo bình sinh nỗi buồn.
Dang tay cúi mặt gảy luôn,
Xiết bao tâm sự như tuôn mạch sầu.
Tiếng đàn đi tựa thấp cao,
Nghê Thường vừa dứt, lại vào Lục yêu.
Dây to sầm sập mưa dào,
Nỉ non dây nhỏ, thì thào nỗi tây.
Nhặt thưa réo rắt mấy dây,
Hạt châu to nhỏ rơi đầy trên mâm.
Trong hoa ríu rít oanh ngâm,
Cuối ghềnh nước suối réo ngầm bãi khơi.
Tiếng đàn, suối lạnh không trôi,
Không trôi ngập ngừng, tạm thôi nhịp nhàng.
Lắng nghe sầu oán ngổn ngang,
Bấy giờ lặng lẽ, lại càng hay hơn.
Nước tuôn bình bạc vỡ tan,
Giáo gươm thiết kỵ tiếng ran rợn người.
Khúc xong gảy một tiếng dài,
Bốn dây một tiếng như ai xé là.
Đông tây thuyền lặng như tờ,
Giữa sông bóng sáng thẫn thờ gương nga.
Trên dây cày móng ngẩn ngơ,
Dung y chỉnh đốn, đứng xa phân trình.
Kể rằng xưa ở kinh thành,
Hà Mô lăng ấy gần quanh là nhà.
Học đàn từ thửa mười ba,
Giáo phường đệ nhất, tiếng đà đồn xa.
Thiện tài phục ngón tỳ bà,
Thu nương tấm tức, khi đà giồi trau.
Ngũ lăng tuổi trẻ đua nhau,
Đàn xong một khúc biết bao khăn điều.
Lược trăm gõ nhịp gãy nhiều,
Chén mời, giọt rượu quần điều ố hoen.
Năm qua năm lại bao phen,
Xuân thu trăng gió đã quen vui vầy.
Nỗi buồn dì chết em đày,
Sớm chiều thấm thoắt, mặt mày kém xuân.
Ngựa xe lẻ tẻ trước sân,
Về già lấy một thương nhân bạn bè.
Trọng tài lợi, nhẹ biệt ly,
Phu lương tháng trước chồng đi buôn chè.
Một mình nấp bóng chiếc ghe,
Quanh thuyền nước lạnh trăng kề vẩn vơ.
Đêm qua mộng thấy chuyện xưa,
Lệ rơi tầm tã, mắt mờ đỏ hoen.
Tiếng tì đã gợi nỗi phiền,
Lại nghe mụ nói, chẳng yên nỗi lòng.
Cùng nhau góc bể long đong,
Gặp nhau lọ phải đã cùng quen nhau
Đế kinh từ biệt bấy lâu,
Tầm Dương bị chích lại đau bấy chầy.
Có đâu âm nhạc chốn này,
Suốt năm tơ trúc chẳng ngày nào nghe.
Bến Bồn đất thấp ở kề,
Lau vàng trúc cỗi bao vi bốn bề.
Sớm chiều nghe tiếng vật gì,
Cuốc kêu vượn hú, ùa bi đêm ngày.
Xuân thu hoa nguyệt khoả khuây,
Thường thường chuốc chén lại say một mình.
Ca rừng sáo nội đã đành,
Liu lo ríu rít nào mình có hay.
Tì bà giọng ấy đêm nay,
Nghe như tiên nhạc bên tai rach ròi.
Gảy thêm khúc nữa hãy ngồi,
Tì bà hành sẽ vì ai đặt thành.
Cảm lời, đứng lúc lặng thinh,
Lại ngồi lựa ngón, lanh lanh gảy bài.
Véo von khác trước một hồi,
Những người ngồi đó lệ rơi ngắn dài.
Khóc nhiều hơn cả là ai,
Giang Châu tư mã đẫm mùi áo xanh.
*
Bản dịch Trần Nhất Lang

Tầm Dương bến đêm khuya tiễn khách
Lá phong bay, hiu hắt bờ lau
Xuống yên, thuyền khách đón chào
Chén hoa mong cạn, tìm đâu sáo đàn.
Say ngán nỗi hợp tan chia cách
Trăng soi dòng man mác, mênh mông
Tỳ Bà tiếng vẳng trên sông
Chủ vui vẻ lại, khách không nỡ rời.
Lần theo tiếng, hỏi ai đàn đó
Bặt dây tơ, chẳng ngỏ lời qua
Ghé thuyền hỏi chuyện lân la
Đèn khêu, rượu rót tiệc hoa lại bầy.
Mời mấy lượt, đàn tay ôm đến
Khuôn mặt nàng tơ phím nửa che
Lên dây, đàn dạo thoảng nghe
Chưa thành khúc điệu, có bề thiết tha.
Những ngao ngán cùng là buồn bực
Như than niềm uẩn ức từ lâu
Khúc buồn tay gẩy, mày chau
Nỗi lòng u ẩn trước sau giãi bầy.
Nắn nhẹ gẩy, đường dây buông bắt
Trước Nghê Thường, bỗng thoắt Lục Yêu
Dây to như đổ mưa rào
Véo von dây nhỏ thì thào niềm tây.
Cung cao thấp, lựa dây nhấn phím
Mâm ngọc đâu như tiếng châu rơi
Dưới hoa oanh ríu rít cười
Rì rào suối chẩy về xuôi cuối bờ.
Đàn ngừng, đứt dây tơ suối lạnh
Ngưng cung đàn, im hẳn tiếng ngân
U tình, nỗi hận chan chan
Bây giờ lặng ngắt lại càng hay hơn.
Như bình bạc vỡ tuôn nước chẩy
Quân kỵ xông, tiếng gẫy thương đao
Phím đàn dứt khúc thanh tao
Tiếng ngân xé lụa phổ vào bốn dây.
Thuyền thấp thoáng đông tây yên lặng
Vầng trăng thu chiếu sáng trên sông
Ngậm ngùi đàn phím xếp xong
Áo xiêm chỉnh đốn những mong tỏ lời.
"Ngày xưa vốn là người kinh khuyết
Nhà bên cồn ở miệt Hà Mô
Tỳ Bà học tuổi còn thơ
Giáo phường đệ nhất bấy giờ có tên.
Thiện tài cũng nhiều phen thán phục
Ả Thu Nương ghen tức điểm trang
Ganh đua chàng trẻ Ngũ Lăng
Biết bao gấm lụa, tiếng đàn đuổi đeo.
Thoa vàng, lược gẫy theo nhịp gõ
Quần lụa hồng rượu ố giọt rơi
Bao năm đàn hát, vui cười
Xuân thu trăng gió qua trôi đã nhiều.
Em lính thú, lo điều dì thác
Tháng ngày qua nhan sắc tàn phai
Trước sân xe, ngựa đâu ai?
Đến khi luống tuổi duyên hài khách thương.
Khách tham lợi, nhẹ đường ly biệt
Đi buôn trà mải miết Phù Lương
Bên sông đậu chiếc thuyền suông
Dưới bầu trăng dãi, nước tuôn lạnh lùng.
Canh khuya chợt nhớ nhung thời trẻ
Phai phấn son, dòng lệ mơ tràn"
Đã buồn vì nỗi nghe đàn
Lại rầu thêm nỗi thở than đôi lời.
"Cũng là kẻ chân trời tang hải
Gặp gỡ nhau lọ phải từng quen
Đế kinh từ giã mấy niên
Giáng ra, nằm bệnh ở miền Tầm Dương.
Chốn hẻo lánh chẳng thường tiếng nhạc
Suốt năm không nghe được trúc tơ
Sông Bồn gần bãi cát nhơ
Trúc gầy, lau úa phất phơ quanh nhà.
Sáng lại tối tiếng đà như hú
Vượn khóc than, cuốc rũ kêu sầu
Xuân hoa nở, đêm trăng thâu
Riêng mình nâng chén, ai đâu bạn cùng.
Há chẳng có sáo đồng, ca núi
Tiếng khó nghe, giọng nói líu lo
Tỳ Bà nàng lướt trên tơ
Nghe như tiên nhạc, thẫn thờ lòng ai!
Gượm ngồi lại, đàn vài ba khúc
Ta vì nàng sáng tác bài ca"
Ngập ngừng, nàng cảm lời ta
Lựa dây, nắn phím tay ngà gẩy mau.
Sao ai oán, giống đâu khúc trước?
Khách tiệc hoa lệ rớt từng hàng
Ai người nước mắt chứa chan?
Giang Châu Tư Mã lệ tràn áo xanh.
*
Bản dịch Lam Nguyên

Lá thu động bông lau xào xạc
Đêm tiễn người hiu hắt Tầm Dương.
Thuyền neo bến, ngựa dừng cương
Rượu mời muốn uống sáo đàn vắng tanh.
Cùng nâng chén rồi đành ly biệt,
Sông nước in bóng nguyệt u sầu.
Tỳ bà chợt vẳng đêm thâu,
Chủ quên trở gót, khách đâu muốn về.
Theo tiếng nhạc hỏi kìa ai đó?
Đàn vụt im muốn tỏ còn e.
Cập thuyền đến hỏi mọi bề,
Đèn khêu rượu chuốc đề huề tiệc vui.
Cạn lời mời gót hài lưỡng lự,
Đàn nâng cao che nửa mặt hoa.
So dây vặn trục thử qua,
Chưa thành khúc điệu thiết tha tâm tình.
Lựa cung bậc âm thanh diễn tả,
Nỗi bất bình lã chã nhặt thưa.
Lặng thinh cúi mặt đón đưa,
Đắn đo nắn nót đường tơ gợi sầu.
Tiếng dìu dặt cung cao cung thấp,
Dứt Nghê Thường tiếp gấp Lục Yêu.
Đại huyền tựa tiếng mưa rào,
Tiểu huyền như tiếng thì thào mông lung.
Khi thánh thót rơi trong dạ yến,
Lúc dập dồn dường quyện không gian.
Giữa hoa oanh hót rộn ràng,
Bên ghềnh suối vắng nước mang mang buồn!
Tiếng đàn vọng suối nguồn lạnh ngắt,
Nước ngừng trôi u uất lời than.
Lắng nghe lòng những bàng hoàng,
Phút giây yên lặng lại càng tuyệt hay.
Tựa nguồn đổ bình bay lọ vỡ,
Tựa gươm va pháo nổ chiến trường.
Thôi dài dứt cuối một chương,
Bốn dây âm hưởng tựa đương xé là.
Đông Tây ngạn thuyền đà yên lặng.
Giữa dòng sông nguyệt rạng trời thu.
Trầm ngâm ngón tựa đường tơ,
Dung y chỉnh đốn bước ra ngỏ lời.
Rằng thơ ấu sống nơi thành thị,
Lăng Hà Mô vốn dĩ quê nhà,
Rành đàn từ thuở mười ba,
Giáo phường đệ nhất tiếng đà dội vang.
Thiện Tài phục tay đàn độ ấy,
Thu Nương ghen lúc thấy điểm trang.
Tranh đua lớp trẻ Ngũ Lăng,
Khăn điều tặng thưởng khi ngưng mỗi bài.
Lược theo nhịp chiếc rơi chiếc gãy,
Vết rượu hoen đầy dẫy quần là.
Cuộc vui suốt những năm qua,
Xuân thu trăng gió la cà ăn chơi.
Dì quá vãng em nơi biên thú,
Sắc phai theo tháng cũ năm tàn.
Ngựa xe vắng vẻ trước sân,
Về già chọn một thương nhân bạn đường.
Người ham lợi tháng trường đi biệt,
Buôn bán trà ở miệt Phù Lương.
Thuyền nan sóng nước bẽ bàng,
Dòng sông lạnh lẽo trăng vàng ngẩn ngơ!
Đêm qua mộng chuyện xưa ngày cũ,
Lệ đầm đìa mặt ủ mày chau.
Tiếng tỳ giục khách nao nao,
Giờ nghe nàng kể dạt dào thương tâm.
Cùng cảnh ngộ, cảm thân lưu lạc,
Lọ phải là quen trước hay sao?
Đế kinh từ biệt năm nào,
Tầm Dương đất trích yếu đau tháng ngày.
Ca hát vắng cõi ngoài hoang dã,
Tiếng trúc tơ im đã một năm.
Bồn Trì bến thấp kề gần,
Lau già trúc cỗi mấy tầng bao quanh.
Sớm chiều những âm thanh gì nhỉ?
Chỉ chuốc sầu vượn nỉ non than.
Xuân thu hoa nguyệt quen dần,
Một mình say tít đâu cần thế nhân.
Chẳng nghe cả trùng than, sáo trổi,
Tiếng chim ca gió thổi ngàn cây.
Tỳ bà chợt vẳng đêm nay,
Nghe như tiên nhạc khoan thai rõ ràng.
Xin tiếp nối cung đàn dang dở,
Tỳ bà hành tác tự vì ai?
Một hồi đứng lặng câm lời,
Lại ngồi nắn nót chơi vơi tiếng đàn.
Giờ khác trước, cung than dây oán,
Khiến người nghe tâm trạng ngẩn ngơ.
Khóc nhiều hơn cả bấy giờ,
Giang Châu Tư Mã đậm tà áo xanh!
*
Bản dịch Nguyễn Phước Hậu

Tầm Dương tiễn khách lúc canh tàn
Xào xạc lau thu động lá vàng.
Khách xuống thuyền rồi người xuống ngựa
Chén đưa không sáo cũng không đàn.
Từ biệt cùng say, chẳng cuộc vui
Trăng dầm sông nước lững lờ trôi
Chợt nghe văng vẳng tỳ bà vọng
Chủ khách bâng khuâng chẳng muốn rời.
Đến nơi sẽ hỏi: "ai đàn tá?"
Ngừng bặt muốn thưa, ngại chẳng ra.
Thuyền đến gần bên xin gặp mặt
Giong đèn thêm rượu tiệc vui mà.
Hết lời mời mọc thuận tình ra
Ôm chiếc tỳ bà khuất mặt hoa
Vặn trục dạo dây đôi ba tiếng
Dẫu chưa thành điệu, ý tình xa.
Dây ngân ấm ức bấy nhiêu tình
Dường kể cho vơi nỗi bất bình
Khẻ nhíu đôi mày tay gãy nhẹ
Nỗi niềm tâm sự cả đời mình.
Nắn nhẹ bắt khoan rồi lại dạo
Lục Yêu nối tiếp khúc Nghê thường
Dây to rào rạt mưa sầm sập
Dây nhỏ tỉ tê nỗi khổ riêng.
Rào rạt tỉ tê xen lẫn nhịp
Như bao châu ngọc đỗ mâm vàng
Dưới hoa oanh líu lo trơn giọng
Nhịp suối ngập ngừng thác nước tuôn
Dây đàn ngưng bặt suối ngừng reo
Cả một trời thu vắng lặng theo
Thầm kín hiện ra niềm hận tủi
Lặng nghe tình tứ hơn đàn nhiều.
Bỗng như bình vỡ, nước rơi tung
Đao kiếm gầm gừ, thiết kỵ xung.
Ngưng khóc, mặt đàn tay phất mạnh
Bốn dây xé lụa tiếng tưng bừng.
Thuyền mảng đông tây lặng gió đùa
Trăng thu trắng xóa nước sông đưa
Gài que gẫy giữa dây cầm sắt
Xốc áo dịu dàng đứng dậy thưa:
"Em vốn là người chốn đế đô
"Nhà xa làng tận ở Hà Mô
"Mười ba tuổi học tỳ bà thạo
"Hạng nhất trong bao đám hát trò.
"Thiện tài phải phục tiếng đàn em
"Trang điểm Thu nương lại ghét ghen
"Bao lụa đào trao không đếm xuể
"Ngủ Lăng bọn trẻ kháo nhau khen.
"Lược bạc, hoa vàng gãy nhịp xong
"Rượu rơi hoen ố đốm quần hồng
"Gió xuân trăng tỏ thờ ơ ngắm
"Năm lại sang năm cuộc lạc hoan.
"Mất dì, em lại phải tòng quân
"Sớm lại chiều qua kém mỹ quan
"Trước cửa lặng tanh xe ngựa vắng
"Về già gá nghĩa với người buôn.
"Lái buôn tham lợi biệt ly thường
"Tháng trước buôn trà tận phủ Lương
"Từ đấy một mình trên thuyền vắng
"Trăng dọi quanh thuyền, nước lạnh băng.
"Đêm sâu mơ lại tuổi xuân xưa
"Mơ mộng ngổn ngang rớt lệ thừa"...
Nghe tiếng tỳ bà ta cảm động
Lại nghe câu chuyện mắt đầy mưa.
Chân trời lưu lạc khách tha hương
Biết trước hay không, gặp chuyện thường
Năm ngoái giả từ Kinh tráng lệ
Giáng quan nằm ốm ở Tầm Dương.
Tầm Dương hẻo lánh đâu âm nhạc
Năm tháng không nghe tiếng sáo đàn
Nhà lại gần sông Bồn ẩm ướt
Quanh nhà lau trúc gió mênh mang.
Sớm tối ở đây thấy được gì ?
Quyên kêu khắc khoải vượn sầu bi
Cảnh sông, hoa sớm, trăng thu tỏ
Ta rót chén về nốc chen đi.
Há phải sáo đồng câu hát núi
Líu lo đến nổi khó nghe thêm
Đêm nay nàng gãy tỳ bà khúc
Khoan khoái dường như bản nhạc tiên.
Vui lòng ngồi lại đàn thêm nữa
Ta sẽ vì nàng chuyển khúc hành
Cả nể bồi hồi nàng đứng lựa
Rồi ngồi nắn nót nhộn âm thanh.
Rầu rầu khác hẳn tiếng đàn qua
Cả tiệc đều bưng mặt khóc òa.
Trong đó khóc nhiều hơn hết thảy:
Tư mã áo xanh đẫm lệ nhoà.
*
Bản dịch Nguyễn Tâm Hàn

Tiễn người đêm bến Tầm Dương
Lau, phong xào xạc, thu vương dịu hiền
Chủ xuống ngựa, khách lên thuyền
Không đàn chẳng sáo chén buồn vân vê
Say nào vui lúc phân ly
Trăng chìm đáy nước, sông chia đôi tình
Chợt nghe tiếng nhạc lênh đênh
Khách ngơ, chủ ngẩn chẳng đành bước đi
Rằng sao âm quá não nề ?
Đàn ngưng ngỡ đáp, nào dè kín môi
Ghé thuyền gạn hỏi đôi lời
Chong đèn, rượu tiếp, tiệc vui đậm đà
Cạn lời nàng mới bước ra
Nửa phần má phấn tì bà khuất che
Chỉnh đàn tay ngọc vân vê
Dạo qua vài tiếng đã nghe tài tình
Đàn rung nghèn nghẹn, bồng bềnh
Xót xa như tả nỗi mình đắng cay
Tay đàn, cúi nhẹ, chau mày
Âm nghe kể lể dãi bày tâm tư
Bắt khoan, nắn nhẹ, dạo, vê
Hết Nghê Thường lại tiếp về Lục Yêu
Dây to rào rạt mưa gào
Dây con ngỡ tiếng lời nào oán than
Tiếng trầm tiếng bổng tràn lan
Tựa trên mâm ngọc rớt ngàn hạt châu
Lời oanh trơn giọng nhuốm sầu
Ngập ngừng tiếng suối, thác sâu nước gầm
Suối đông lạnh, đàn lặng câm
Nét sầu phảng phất, vẻ trầm bi ai
Bâng khuâng lòng khách ngậm ngùi
Bỗng âm oà vỡ tả tơi ngọc bình
Vó câu dồn dập đao binh
Giữa đàn tay ngọc thình lình phất lên
Âm như xé lụa giữa đêm
Đông, tây tĩnh lặng... khắp thuyền ngẩn ngơ
Trên sông trăng bạc dật dờ
Nhẹ cài que gẩy vào khe dây đàn
Đứng lên khép nép dịu dàng
Nguồn cơn nàng kể rõ ràng đầu đuôi:
"Chốn thành đô thiếp ra đời
"Chính quê xưa vốn là người Hà-Mô
"Thạo tỳ bà thuở mười ba
"Nhất danh đào hát chẳng là thua ai
"Ngón đàn át cả Thiện tài
"Thu còn ghen nét trang đài thắm xinh
"Ngũ Lăng tài tử nặng tình
"Lụa đào trao tặng quanh mình biết bao
"Hoa vàng, vành lược cài đầu
"Gẫy theo nhịp gõ, rượu mầu vương y
"Vui triền miên tuổi xuân thì
"Thu trong, xuân mát qua đi chẳng cần
"Bỗng người em phải tòng quân
"Người dì vắn số, muôn phần xót xa
"Xuân tàn, sớm lại, chiều qua
"Ngựa xe thưa thớt, cửa nhà vắng tanh
"Về chiều kết nghĩa tơ mành
"Chồng người buôn bán, nhẹ tình biệt ly
"Phù Lương tháng trước chàng đi
"Thuyền không lẻ bóng sầu bi não nùng
"Nhìn trăng lạnh lẽo trên sông
"Tơ vương lại thuở má hồng xa xưa
"Xót thương thân phận đong đưa
"Nhạt nhòa má phấn hoen mờ lệ sa"
Đã buồn theo tiếng tỳ bà
Càng thêm se sắt nghe qua chuyện nàng
Cùng thân lưu lạc trên đường
Chả cần quen biết cũng vương nặng tình
"Tròn năm ta đã rời kinh
"Tủi buồn nằm bệnh nơi thành Tầm Dương
"Chốn này hẻo lánh nhiễu nhương
"Quanh năm đàn nhạc chả thường được nghe
"Cạnh sông Bồn ẩm, trũng kia
"Trúc gầy, lau úm còn gì nữa đâu
"Sớm khuya nghe mãi thêm rầu
"Quyên kêu, vượn hú nỗi sầu khó vơi
"Sông xuân, hoa sớm, trăng ngời
"Một thân quạnh quẽ đầy vơi chén nồng
"Giá đừng hát núi, sáo đồng
"Líu lo thì hẳn bớt không bực mình
"Đêm nay nghe khúc nhạc tình
"Tưởng như từ chốn thiên đình vọng ra
"Xin nàng hãy niệm tình ta
"Đàn thêm khúc nữa gọi là tri âm
"Bài Tỳ Bà tạ tình thâm"
Cảm lời nàng đứng lặng câm tần ngần
Trầm ngâm tay vuốt dây đàn
Âm nghe ray rứt chứa chan giọt sầu
Khách nghe mắt lệ rầu rầu
Áo xanh Tư Mã Giang Châu ướt dầm.
 


*
English

THE SONG OF A GUITAR

In the tenth year of Yuanhe I was banished and demoted to be assistant official in Jiujiang. In the summer of the next year I was seeing a friend leave Penpu and heard in the midnight from a neighbouring boat a guitar played in the manner of the capital. Upon inquiry, I found that the player had formerly been a dancing-girl there and in her maturity had been married to a merchant. I invited her to my boat to have her play for us. She told me her story, heyday and then unhappiness. Since my departure from the capital I had not felt sad; but that night, after I left her, I began to realize my banishment. And I wrote this long poem -- six hundred and twelve characters.

I was bidding a guest farewell, at night on the Xunyang River,
Where maple-leaves and full-grown rushes rustled in the autumn.
I, the host, had dismounted, my guest had boarded his boat,
And we raised our cups and wished to drink-but, alas, there was no music.
For all we had drunk we felt no joy and were parting from each other,
When the river widened mysteriously toward the full moon --
We had heard a sudden sound, a guitar across the water.
Host forgot to turn back home, and guest to go his way.
We followed where the melody led and asked the player's name.
The sound broke off...then reluctantly she answered.
We moved our boat near hers, invited her to join us,
Summoned more wine and lanterns to recommence our banquet.
Yet we called and urged a thousand times before she started toward us,
Still hiding half her face from us behind her guitar.
...She turned the tuning-pegs and tested several strings;
We could feel what she was feeling, even before she played:
Each string a meditation, each note a deep thought,
As if she were telling us the ache of her whole life.
She knit her brows, flexed her fingers, then began her music,
Little by little letting her heart share everything with ours.
She brushed the strings, twisted them slow, swept them, plucked them --
First the air of The Rainbow Skirt, then The Six Little Ones.
The large strings hummed like rain,
The small strings whispered like a secret,
Hummed, whispered-and then were intermingled
Like a pouring of large and small pearls into a plate of jade.
We heard an oriole, liquid, hidden among flowers.
We heard a brook bitterly sob along a bank of sand...
By the checking of its cold touch, the very string seemed broken
As though it could not pass; and the notes, dying away
Into a depth of sorrow and concealment of lament,
Told even more in silence than they had told in sound....
A silver vase abruptly broke with a gush of water,
And out leapt armored horses and weapons that clashed and smote --
And, before she laid her pick down, she ended with one stroke,
And all four strings made one sound, as of rending silk
There was quiet in the east boat and quiet in the west,
And we saw the white autumnal moon enter the river's heart.
...When she had slowly placed the pick back among the strings,
She rose and smoothed her clothing and, formal, courteous,
Told us how she had spent her girlhood at the capital,
Living in her parents' house under the Mount of Toads,
And had mastered the guitar at the age of thirteen,
With her name recorded first in the class-roll of musicians,
Her art the admiration even of experts,
Her beauty the envy of all the leading dancers,
How noble youths of Wuling had lavishly competed
And numberless red rolls of silk been given for one song,
And silver combs with shell inlay been snapped by her rhythms,
And skirts the colour of blood been spoiled with stains of wine....
Season after season, joy had followed joy,
Autumn moons and spring winds had passed without her heeding,
Till first her brother left for the war, and then her aunt died,
And evenings went and evenings came, and her beauty faded --
With ever fewer chariots and horses at her door;
So that finally she gave herself as wife to a merchant
Who, prizing money first, careless how he left her,
Had gone, a month before, to Fuliang to buy tea.
And she had been tending an empty boat at the river's mouth,
No company but the bright moon and the cold water.
And sometimes in the deep of night she would dream of her triumphs
And be wakened from her dreams by the scalding of her tears.
Her very first guitar-note had started me sighing;
Now, having heard her story, I was sadder still.
“We are both unhappy -- to the sky's end.
We meet. We understand. What does acquaintance matter?
I came, a year ago, away from the capital
And am now a sick exile here in Jiujiang --
And so remote is Jiujiang that I have heard no music,
Neither string nor bamboo, for a whole year.
My quarters, near the River Town, are low and damp,
With bitter reeds and yellowed rushes all about the house.
And what is to be heard here, morning and evening? --
The bleeding cry of cuckoos, the whimpering of apes.
On flowery spring mornings and moonlit autumn nights
I have often taken wine up and drunk it all alone,
Of course there are the mountain songs and the village pipes,
But they are crude and-strident, and grate on my ears.
And tonight, when I heard you playing your guitar,
I felt as if my hearing were bright with fairymusic.
Do not leave us. Come, sit down. Play for us again.
And I will write a long song concerning a guitar.“
...Moved by what I said, she stood there for a moment,
Then sat again to her strings-and they sounded even sadder,
Although the tunes were different from those she had played before....
The feasters, all listening, covered their faces.
But who of them all was crying the most?
This Jiujiang official. My blue sleeve was wet.


****

Thi nhân ký gởi vào bài thơ nỗi lòng của kẻ luân lạc, không nói đến chữ oán, mà nặng về chữ nghiệp, khóc thương cho hoàn cảnh, mà không trách móc đến gì, đến ai. Người đọc thấy mình cũng như kẻ trên tiệc, nước mắt đầm đìa, thương cho thân phận con người, tuỳ thuộc vào hoàn cảnh như một chiếc thuyền lao đao ngoài biển cho cuộc đời, khi vinh hoa thì vậy, khi luân lạc thì vậy, nếu dứt hết mọi trần duyên, thì không biết kiếp con người sinh ra để làm gì? Để tu chăng? Đối với một kiếp người nghệ sĩ, có lẽ để tận hưởng cái ngọt ngào đắng cay,... thì phải hơn. Nhất là một người nghệ sĩ, dạt dào tình cảm, tinh tế, nhạy cảm như Bạch Cư Dị, thương xót cho đời mà cũng thiết tha vì đời... Bài thơ có nhiều chỗ diễn tả âm nhạc rất hay, có chỗ nói đến lúc tiếng đàn ngừng mà nghe "biệt hữu sầu ám hận sinh", Bạch Cư Dị là người thưởng thức âm nhạc thật cao diệu.(điệp luyến hoa)


 

Binh Sa Lac Nhan - Vien Tam suu tam



***
*

Ý kiến bạn đọc

Vui lòng login để gởi ý kiến. Nếu chưa có account, xin ghi danh.