Trường ca Kẻ Hành Hương Từ Đời Đến Thơ

Chương IV - phần một

Tôi cứ đi
Băng qua băng qua
những luỹ tre làng
đâu đâu cũng thấy
giống hệt làng mình
những nhà tranh vách đất
những cầu ao tắm rửa
những người đàn bà chít khăn mỏ quạ
lam lũ gánh gồng ....
kĩu cà kĩu kịt

những người đàn ông
quần nâu ống xớ
đi sau trâu cày
xiêu qua xiêu lại
cho đến một chiều
dần dần núi thấp xuống đồi
và những đường non nhấp nhô
tan hẫng chân mây trắng
tôi bỗng nghe sóng vỗ ầm ì
xạc xào tiếng lá dừa quẫy gió
cát mịn đỡ bàn chân tôi
xưng tấy đỏ
dấu ấn dặm trường
những cơn gió lồng lộng
ùa vào ngực tôi sức sống mênh mông
của chân trời vô tận

Ôi biển cả!
trước mắt tôi là biển
bầu trời xanh vắt nâng lên thăm thẳm
thả xuống chân mây xa tắp
dải voan ranh giới trắng ngần
vạch mầu xanh của trời và mầu xanh của nước
từ đó dội về
những cơn sóng cuộn về hối hả
lo mình đi xa chẳng tới được bờ
sóng nâng sóng
sóng đuổi sóng
sóng tiếp sóng
dìu nhau cuốn xô
ập mình ấp vào bờ dịu hiền
tất cả sức sống của cuộc hành trình
từ cõi hư vô đến bờ sự sống!

Quên cả quần áo trên mình
Tôi nhảy ùm xuống
Ôi sự mát dịu từ vô tận
Đi qua tôi
những lớp sóng chẳng bao giờ dứt
cuốn trôi mọi cát bụi
mọi nhọc nhằn và nóng bức
của cuộc hành trình
tôi vốc nước
nếm vị mằn mặn
muốn tìm xem muối từ đâu đến ?

tôi ngửa mặt
nhìn trời muốn hỏi
những con sóng từ đâu vỗ đến?

Tôi ngụp xuống nước
ngắm từng xác vỏ sò dưới đáy
để tìm xem biển đến từ đâu ?

Tôi lên bờ
nghỉ ngơi
buông mình trong ám ảnh
tại sao những con sóng miệt mài kia
cứ vỗ miên man không dứt
một điệu đàn không nghỉ?
Tôi bỗng thấy thương những con sóng bao la
Gào mãi khúc bạc đầu
Tôi ngẩng nhìn vòm trời bất dịch
một mầu xanh bình thản
mấy đám mây thong thả
nhởn nhơ vừa đi vừa đứng
và mặt trời khoan thai tắt nắng vàng
phơi tấm thân hình cầu lạn
buông mình xuống tắm
cuối chân trời
tôi càng thấy thương những con sóng bạc đầu
không nghỉ giây phút cuộn mình
trên mặt nước bao la!

Gió chiều nổi lên
Hơi nước hoàng hôn mát lạnh
ngấm qua người
da gà bỗng nổi
rét run lên
và thấy đói cồn cào
bụng thức tỉnh
chiếc dạ dầy lép kẹp
từ hai ngày nay chẳng được ăn gì
cứ gào lên!

Chân bước dọc theo bờ
hướng về bãi xa xa
thấp thoáng những chiếc thuyền phơi cạn
cát dầy níu bước
hằn năm ngón lả
đến đầu bãi thuyền
tôi ngã mình trên cát ẩm
trời biển nhoè đi
hoàng hôn thắm hồng chao đảo
sập mầu đen trong mắt
vạn vật thiếp mình mệt mỏi
ào ... ào...
ào ... ào ...
nhưng ở ngòai kia
sóng vẫn vỗ ầm ì
...
Mùi cá nướng thơm phức
Đánh thức tôi từ giữa dạ dầy
Tôi cựa mình khó nhọc giữa cơn chao đảo
của khối bập bềnh du lắc mạnh
chòng chành chòng chành

Nào cố gắng lên anh!
giọng con gái dịu dàng êm ái
nhẹ êm đáp xuống mi mắt tôi
lời khích lệ
anh hãy mở mắt ra
hãy cố ăn chút cá
rồi sẽ khá ngay mà!

Hãy đổ cốc nước ngọt
Vào mặt cậu ta
tiếng trầm trầm phát ra
giọng trung niên rắn rỏi
dòng nước mát lịm

chảy xuống trán tôi
thật dịu dàng!
thật êm đềm
ôi năm ngón tay ai
chắc phải duyên dáng lắm
nước chảy xuống môi tôi
khô cháy như hai bờ cát
ùa vào chiếc lưỡi
mở ra hứng trọn
những giọt nước thần tiên
không mùi vị tinh tuyền trong vắt
như nguồn sữa sống của trùng khơi
tôi bỗng nhớ lời mẹ bảo:

con hãy uống sữa đời
nguồn sữa của mặt trời mặt trăng và muôn sao tụ lạ

dòng nước chảy đến đâu
tôi hồi sinh đến đấy

Tôi mở mắt
Không thể nào tin được
giữa biển khơi lồng lộng trăng soi
khuôn mặt hồn nhiên của cô gái trẻ
ngời lên như một nàng tiên
hay nàng là tiên cá?
Tôi dụi mắt, không tin vào mắt thấy!

Bố ơi, anh ấy tỉnh rồi này
giọng cô reo lên một niềm vui lớn
và cánh tay cô luốn xuống gáy tôi

êm êm ấm ấm mềm mềm
đúng thật rồi!
Ôi hạnh phúc tuyệt vời!

Cô không phải tiên
Mà là người thật
Đang quì xuống bên tôi
đỡ đầu tôi dậy
những sợi tóc dài theo gió biển
nhảy múa trên trán tôi mắt tôi tai tôi
làn da trẻ trai căng sức sống
chưa một lần
ở kề người khác giới
tôi gượng mình dậy
thấy mình ngồi giữa lòng thuyền đánh cá
đầu thuyền hai đứa bé trai đang ngồi hóng gió
cuối thuyền bác dân chài đang xoay con cá lớn
trên lớp than hồng
bác đưa cá lên miệng
thổi những lớp tàn than
tiến lại phía tôi bảo
Khá lắm! chàng trai trẻ
cậu đã tỉnh dậy rồi
đó là nhờ gió biển
phơi phới đưa về sức sống bao la
nhờ nguồn nước ngọt tinh ròng
mang từ mạch đất dịu hiền
và nhờ con cá này đây
món quà của đại dương tặng cậu
cậu sẽ khoẻ ngay thôi!

Cám ơn bác dân chài
Sao bác không nói hết
phải nhờ có tình người
tình của bác và con gái bác
cháu mới được cứu giúp
để trở về cuộc sống với con người

Cậu ăn đi
từ từ thôi nhé
nhịn đói lâu rồi
ăn nhanh sẽ nghẹn

Tôi vừa ăn
vừa nghĩ đến nỗi ám ảnh của mình
liền hỏi: này bác ơi
tại sao, những vì sao thì được đứng yên

trăng kia trôi thủng thỉnh
mà những con sóng
cứ lăn lộn vỗ dạt dào không nghỉ
thì chẳng mệt lắm sao?

Cậu cứ ăn đi cho khoẻ đã
Bác dân chài đứng lên
Đi về phía mũi thuyền
Còn câu hỏi đó
chẳng chóng thì chầy
cậu cũng biết thôi

Hí... Hí... Hí...
Cô gái bên tôi cất tiếng cười
để lộ hàm răng
như ngọc giữa trăng ngà
anh này lạ thật!
anh thử đưa tay lên mũi
xem có bao giờ anh ngừng thở
ngay cả khi anh ngất trên bãi cát
em đã cúi tai sát mặt
vẫn nghe mũi anh
phập phồng hơi thở
hoặc anh thử đưa tay lên ngực
xem có bao giờ
tim mình ngừng đập

Tôi ngạc nhiên
lắng nghe nàng chăm chú
như nuốt từng lời

Nàng vén mái tóc mình
Qua một bên rồi lý giải
Đêm đêm em theo cha ra khơi đánh cá
Ngày ngày lại theo mẹ gánh cá ra ngoài chợ
Em chẳng được học nhiều
Nhưng vẫn cảm thấy
biển là sức sống của thế giới này
nó vỗ miên man như nhịp thở của đất không ngừng nghỉ

anh biết không
dân chài chúng em
đoán xem thời tiết đất trời
bằng cách nhìn mầu con nước
đất lặng câm nặng chịch vững vàng
thì làm sao nói được
nên đất phải mượn lời của biển
làm ngôn ngữ hiện bày đời sống của mình
anh ơi, kỳ lạ lắm!
khi biển đổi sóng
những con chuồn chuồn liền bay nhấp nhổm
tỏ nỗi lo âu cùng con nước
về một trận phong ba

và em lớn lên
chưa thấy khác một lần
mỗi khi trăng đầy tuần
thì nước cũng đầy tuần
lúc trăng tròn đầy nhất
thì sóng triều cũng dâng cao nhất
tại sao như vậy?
em luôn tự hỏi
mặt trăng trên tít trời cao
thì liên quan gì đến biển?

rồi em hiểu được
muôn vật ở đời
mặt trời mặt trăng các vì tinh tú
chim chóc trên trời cá dưới biển sâu
con người trên mặt đất cùng muôn vàn cây cỏ
đều chung mối giàng buộc vô hình
trong sức sống của toàn vũ trụ

rất nhiều khi em ngồi một mình
vẫn không giấu nổi lòng xấu hổ
bởi tự nghĩ rằng
ý nghĩ của mình chẳng giấu được ai
em có thể giấu bố mẹ và hàng xóm
nhưng làn da thầm kín của em
làm sao giấu được mình trong sóng
dù em đi trong bóng tối
làm sao giấu nổi màn đêm
bước chân em dù nhẹ đến đâu
làm sao có thể không in trên cát
em có làm chi cách xa lối xóm
làm sao có thể xa được mặt trời
bởi thế em luôn thú nhận với vạn vật rằng
xin chớ cười tôi
và em luôn thầm nói với mọi người
tôi chưa phải là một con người hoàn thiện
hãy tha thứ cho tôi

Chương IV - phần hai

Nào, các con của bố
đến vùng có cá rồi
hãy đốt lửa lên!

Bác dân chài kêu lớn vươn mình đứng dậy
họ thắp đèn....
những con chuồn chuồn ở đâu
bỗng ào ào lao tới
sau nữa là bầy thiêu thân
cũng bay đến tức thì
tôi ngạc nhiên thốt hỏi
giữa biển lộng thế này
những con vật nhỏ bé kia
làm sao có nơi neo cánh
chúng nấp ở đâu ra lắm thế này
bờ thì xa lắc xa lơ?

Có gì khó hiểu đâu
Bác dân chài bảo
ở đâu con người xuất hiện
thì đó hoá trung tâm cuộc sống muôn loài!
họ thả câu
và giật lên những con cá lớn đang ào ào lượn đến
cậu hãy cầm lấy một cần
câu cho vui
ngồi rỗi cũng buồn bác dân chài bảo

tôi vớ một cần câu
nhìn lại mồi
sao kỳ lạ thế này! Tôi la lớn
cần câu chẳng hề có lưỡi
chỉ có một miếng mồi buộc thẳng vào dây

Hà... Hà... Hà...
Bác dân chài cười ngất

cậu chỉ quen câu cá ao chuôm
nên chưa biết thuật câu của biển
cá đại dương khi thấy được mồi
là lao ào đến đớp
trong nháy mắt thôi
miếng mồi đã trôi vào bụng cá
hoá thành búi mắc giữa lòng
và bị kéo lên
thấy mặt tôi tần ngần
bác liền nói rõ hơn:
cá biển khác cá ao chuôm nhiều lắm
bởi chúng sinh ra trong lòng nước mênh mông
nên cách bơi cách săn mồi cách ăn
dũng mãnh và thẳng thắn
còn cá ở ao chuôm
bơi lủi từ hốc này sang hốc nọ
để tránh đòn săn và nấp rình mồi
nên cách bơi cách ăn và cách đề phòng cũng khác
chúng rỉa con mồi
từ bên này sang phía bên kia
cho đến khi lưỡi câu người thả
chỉ còn trơ sợi thép

cá ở ao nhỏ
ăn như chuột nhấm hay như quạ rỉa
còn cá đại dương lao mình vút đến
nuốt chửng con mồi
một lần cho tất cả
nếu gặp phải mồi của biển
chúng sẽ ăn no
nếu gặp phải mồi của con người
chúng vui lòng tự hiến
bởi lẽ bằng bản năng
chúng hiểu rõ một điều
nếu những con cá nhỏ
được sinh ra để làm mồi cho chúng
thì chúng cũng sinh ra
để nuôi dưỡng một sinh vật nào lớn lao hơn
và con người là sinh vật xứng đáng hơn tất cả
để chúng vui lòng tự hiến
...
Cá câu đã nhiều
Bác ngư dân bảo
Cô con gái lớn và hai bé trai
Các con cứ câu đi
để cha bắc bếp
luộc ít cá tươi
thiết khách của chúng ta
chàng học trò dài lưng tốn vải
vài chén rượu

Cha cứ uống rượu với anh ấy trước
để con bắc bếp cho
cô gái nói to
rồi liếc nhìn tôi
miệng tủm tỉm một nụ cười nhân hậu

Tôi ngồi với bác dân chài ở mũi thuyền
rượu rót ra
dậy mùi men bừng lên trong gió lộng
vị cá vừa luộc
sực nức hương tươi của biển
cậu uống đi!
Nhưng chớ uống say
đừng quên rằng
dù chúng ta có bồng bềnh trên mặt biển
dù men say du hồn ta chao đảo
thì ta vẫn chẳng bao giờ là cá
nên hãy bám chặt sàn thuyền!

Rượu được vài tuần bác dân chài hỏi
cậu đi đâu mà lạc đến nơi đây
không hành trang không tiền của
đến nỗi đói lả người
gục mình trên bãi cát ?

Dạ, thưa cháu chia tay cha mẹ
Đi lập nghiệp đời
bằng nghiệp thi ca
vì bác cháu dặn
con đường làm thơ là đường ngắn nhất

bác dân chài nhấc chén rượu lên
rồi hạ xuống
thở dài! chẳng nói một lời
hồi lâu mới bảo
tội nghiệp cho cháu
vừa bước vào đời
đã mắc ngay phải
lời nguyền ranh mãnh
cháu ạ, lời của bác cháu
là thói khôn ngoan
muốn thoát ly đồng ruộng
nhọc nhằn khốn khổ
kiếm chút thảnh thơi
của kẻ sĩ nhác lười
ăn đói nằm co
còn hơn ăn no vác nặng

cháu hãy nhìn kia
có phải chúng ta vừa thắp đèn lên
thì chuồn chuồn lượn đến vui vầy
thiêu thân đến liệng mình vào lửa
để vui với con người
và từng đàn cá
xô nhau đến hiến cuộc sống mình
vào dây câu mắt lưới của con người
điều đó nói gì đây
có phải vạn vật sinh ra
để hiến mình cho cuộc sống của con người
mong con người khôn lớn
để tác thành thế giới

vậy bác muốn nói cùng cháu
điều cao cả của chúng ta
là được sinh ra
tận hiến cho đời
chim trời cá biển sinh ra
cây cối trên rừng vươn dậy
suối sông lặn lội trên nguồn
hạt thóc mệt nhoài hai sương một nắng
là vì cứu cánh con người!

còn con người sinh ra sẽ vì ai?
chẳng lẽ con người sinh ra
chỉ để tiêu dùng thả cửa
muôn loài như vậy?

Không! Cháu phải tìm đến thơ
bằng con đường dài nhất
cháu hãy xem
muốn đánh cá to
hải ra giữa đại dương tìm nơi nào sâu nhất
muốn ăn đào tiên
phải trồng trước ba đời
ngựa hay thì phải đi xa
ngựa què ngựa ốm mới đi đường gần
muốn có vinh quang
trên đường làm thơ
cháu nên ghi nhớ:

sự vinh quang ở trận tiền
phải tương xứng với máu
sự bội thu trên cánh đồng
phải tương xứng với mồ hôi
sự tôn vinh một kẻ hành hương
phải xứng với chặng đường nó đã đi qua
sự tài ba của một dân chài
phải xứng với số cá mà anh ta bắt được
vậy thì vinh quang của một nhà thơ
chắc hẳn phải là
sự tương xứng của con đường chữ nghĩa!

Cha ơi! Cha ơi...
Hai bé trai ngồi mạn thuyền gọi thất thanh
Cha hãy nhìn kìa
những con chuồn chuồn chao tán loạn
trời sắp nổi gió rồi

thôi chết! bác dân chài lo lắng
hạ buồm xuống con gái
bác vừa nói vừa chạy xuống cuối thuyền
mải nói chuyện với cậu
tôi không để ý
gió trời đã đổi
bác bẻ vội bánh lái
mũi thuyền xoay hướng đất liền
một cơn gió thốc tới
thổi tắt ngấm các ngọn đèn
đám mây đen khổng lồ
ùa tới theo gió thổi
cắt ngang ánh trăng
ập xuống mặt biển
dải bóng tối sầm

Nhanh lên! Nhanh lên
Con gái hãy hạ nhanh buồm xuống
Hai cậu con trai
Hãy cuốn nhanh cần câu và lưới
Vào ngay khoang thuyền đi
lạy Chúa! Bác đưa tay làm dấu
sao gió đêm nay
kỳ lạ thế này
xin Chúa bình an
và gìn giữ chúng con
một gái hai trai
ba đứa còn bé bỏng
còn cậu học trò
tuổi chưa kịp lớn
mong Chúa hãy thương xót chúng!
những đưa trẻ công dân của nước Thiên Đàng

Lạy Chúa tôi! Bác la lên
một con sóng đập mạnh mạn thuyền
chiếc thuyền chao mạnh
anh hãy bám chặt cột buồm
cô gái nhìn tôi lo lắng
anh có biết bơi không?

Chương IV - Phần ba

Không!
Không một chút nào sao?
ừ, anh có biết bơi chút ít
nhưng chỉ vùng vẫy ở ao làng
còn ở đây đại dương rộng lớn thế này
ầm ầm sóng vỗ điên cuồng
sức anh làm sao bơi nổi...

Vậy thì anh hãy nắm chặt tay em
Cô chìa bàn tay nhỏ bé cho tôi
Em ở đâu thì anh ở đấy
đừng dời em một bước nghe không!

Tôi nắm chặt tay nàng
Đám mây dầy quất những roi mưa
Tơi bời xuống
Này con! Con ơi...
Oành! Oành! Oành!
tiếng sét cắt ngang tiếng cha nàng

Rầm! Rầm! rầm!
Gió quất tới tấp mui thuyền
Sóng dập mạnh thuyền kêu răng rắc
Cha ơi! Cha ơi!
tiếng hai bé trai la
Con ơi! Các con ơi
ối cha ơi...
tiếng nàng la nghẹn trong suối tóc
xoáy và lốc
mưa và gió
Anh! Ầm!
một ngọn sóng đập mạnh
tôi văng khỏi bàn tay nhỏ bé của nàng
rơi xuống biển

Cha ơi! Cha ơi!
Nàng la thất thanh
Anh ấy rơi xuống biển rồi
Nàng gào trong tiếng nấc
Cha hãy cứu anh ấy
Anh ấy không biết bơi
Ầm một con sóng lao tới
mạnh chưa từng thấy
con thuyền lật nghiêng

Cha ơi! Hãy nhảy xuống
cứu anh ấy đi!

Cha không thể!
Cha đang giữ bánh lái
Con thuyền sắp lật rồi
Còn hai đứa em con
Còn con
Còn cả con thuyền...

Nhưng không thể để anh ấy chết
Chúa ơi! Anh ấy đang chìm
Như một khúc gỗ tươi
Anh ấy còn trẻ quá, cha ơi...

Ầm! một con sóng lớn hơn
nhấn con thuyền xuống
con ơi
đừng bắt cha làm điều không thể!
nếu cha buông bánh lái
con thuyền sẽ ụp ngay
cha đang lái sự sống của các con
giữa lòng trắc ẩn
của hai ngọn sóng

Không! Nhưng không thể không cứu anh ấy được
Anh là khách của dân chài ta
cầu Chúa ban phước cho cha
cùng hai em nhỏ
nàng buông cột buồm ra
nhảy ùm xuống nước

Trời! cha nàng kêu rạch vào sóng biển
nỗi đớn đau
mũi thuyền quay đầu lại
này con! Hãy cầm lấy
cha nàng ném xuống chiếc phao
hãy cầu nguyện để Chúa
cứu giúp con và anh bạn trẻ
Ầm! một con sóng lớn
Ào tới
Xô chiếc thuyền đi

Anh! Anh! Anh ơi...
Nàng quờ tay trên sóng dập vùi
Tìm tôi đang tuyệt vọng
Ngã lòng chào thế giới
lời vĩnh biệt cuối cùng
may quá! Nàng reo át tiếng sóng gào
anh hãy bám tay em
hãy vững lòng
nếu phải chết giữa trùng khơi sâu thẳm
thì hãy an tâm
cái chết của em sẽ thuộc về anh!

Em! Tôi bíu lấy nàng
Anh nợ em cuộc sống
lớn hơn giông tố của đại dương này
có em bên cạnh
với anh cái chết mang ý nghĩa
chẳng khác gì cuộc sống
vì đằng nào
anh cũng được
ở bên em
một trái tim nhân hậu
dũng cảm đầy đức hiến dâng...

sóng cứ dập vùi
mây cứ quất roi mưa
bầu trời cứ tuôn giông tố
nhưng tôi không còn sợ nữa
tôi bíu sát nàng
nghe tiếng đập con tim nhân ái
vang tiếng kêu sự sống
và tiếng rung tình ái âm thầm
xuyên qua tiếng sóng tiếng mưa và tiếng gió

giữa cơn giông
tôi lắng tai nghe
tiếng thở của nàng
đang đạp sóng
dẫn tôi đi!

giữa cơn giông
tôi lắng tai nghe
lời tim nàng thổn thức
sóng tình!

Giữa cơn giông
Tôi ngắm nhìn
Thân mảnh mai của nàng
cố sức bơi
vì sự sống!
vì tình yêu!

Em kiệt sức rồi
Nàng lả đi
Mái tóc xoã trôi
chảy trên ngực tôi muôn dòng suối nhỏ
anh ơi! Nàng bảo
không biết chúng mình có duyên phận với nhau không
chẳng được sống cùng
mà lại chết bên nhau
chân nàng ngừng đạp
chiếc phao ngỉm xuống

Em hãy an tâm
Em mệt rồi, giờ đến anh bơi
ở bên em
giây phút sợ hãi qua rồi
em ơi
trước lúc em nhảy xuống cứu anh
anh thật hãi hùng
nghĩ rằng đời mình thế là xong
chân tay anh đã thả lỏng trong cơn tuyệt vọng
em đã cứu anh
đúng lúc những con sóng đang nhấn anh chìm nghỉm
thật là lớn lao
em có biết
anh được cứu không phải dưới đáy đại dương
mà dưới vực thẳm
của ý nghĩ rằng
nếu con người buông tay nản chí sống còn
trong cuộc đời mình
thì điều đó
còn tệ hơn cái chết!

Em hãy nghỉ đi
Hãy ngả đầu vào ngực anh mà ngủ
cứ để anh bơi
anh sẽ bơi đến khi nào
ý chí sống không còn dầu để thắp lên
một ngọn đèn hy vọng...

Ôi chàng học trò dũng mãnh của em
Nàng hôn vào má tôi
Anh không biết bơi
Nhưng ý chí của anh lại cho em biết
Ý chí sống mới là điều cao cả nhất
Anh cứ đạp chân đi
để chúng mình đừng chìm
hãy phó mình cho biển cuốn ta đi
những con sóng chẳng bao giờ
không cuốn về quê đất

Chúng tôi nương vào nhau
mặc cho sóng dập vùi...
Trời hửng dần
mặt trời ngoi lên
những con sóng dịu dàng lắng xuống
vào lúc sóng yên biển lặng
thì chao ơi
chiếc phao của tôi lại xì hơi

nàng vẫn lả đi
mái tóc xoã vào ngực tôi phó thác
sự kiệt sức của mình
phao xì rồi! em ơi
tôi lay nàng dậy
nàng ú ớ
mở mắt ra rồi lại nhắm vào
tôi quẫy đạp
nhưng đôi chân nặng như chì võng xuống
vòng tay ôm nàng mỏi rã rời
muốn tháo tung ra từng khớp

Lạy Trời!
Tôi xiết chặt lấy nàng
mặc hai cuộc đời chìm xuống
chìm mãi chìm mãi
trong làn nước biếc
tôi luyến tiếc nhìn
lần cuối cùng
mái tóc nàng dựng ngược
như muốn ngoi lên
hít thở bầu khí quyển

Vĩnh biệt em!
Vĩnh biệt cuộc đời!
Vĩnh biệt đại dương!
Dù ở giữa lòng ngươi
Ta đang phải xa ngươi
Tôi ghé môi vào tai nàng
Thì thào lời cuối
Vĩnh biệt anh!
Nàng cố hé môi đáp lại
Anh! Hãy ôm chặt lấy em
đừng bao giờ buông em nhé

Sự sống đang cáo chung
Hơi thở hoá bong bóng nước trở thành ngôn ngữ
yếu dần chậm dần
bé dần bé dần
những hạt bong bóng cuối cùng của sự sống
ngạt thở ngoi lên
chúng tôi chìm xuống như hai khối đá
còn vương vấn đôi tay
vĩnh biệt em!
vĩnh biệt anh!

Chương IV - phần bốn

Ào ào . ào ào
chợt có sức mạnh phi thường
đỡ lấy hai chúng tôi
lao lên mặt nước
như hai khối thuỷ lôi

Rầm! Rầm
mặt nước rách mạnh
không khí lùa vào buồng phổi chúng tôi
như gió thốc vào nhà trống ......
Anh! Chúng ta sống rồi
Nàng ôm lấy tôi
Em! Tôi ghì lấy nàng
Trong cuộc hồi sinh kỳ diệu như thần
Chúng tôi cùng nhìn xuống
gặp bốn mắt ngước lên đầy hạnh phúc
của hai chú cá heo

Cám ơn cá heo
Nàng vuốt ve hai con cá lớn
giọng ngậm ngùi
hai chú cá vẫy đuôi chia sẻ
rồi rẽ nước lao đi
đưa chúng tôi về phía đất liền
chúng ta sống rồi!

ôi em
ôi anh
chúng tôi nhìn nhau reo lên sung sướng
bỗng nghe
Rầm Rầm Rầm Rầm
tứ phía nổi lên
bóng những con cá mập
giương vây hung hãn
lao vào chúng tôi
Lạy Chúa! Hãy cứu vớt chúng con...
Ánh mắt nàng lo lắng
miệng nói chẳng thành lời
Rầm! Rầm! Rầm!
Sóng dựng đứng xung quanh chúng tôi
Máu cá khoanh một vòng tròn
những con cá mập đang lao đến
tưởng sắp bắt được mồi
bỗng chạm trán những chú cá heo
từ lòng nước phóng lên
bảo vệ chúng tôi
xung quanh
nước sôi sùng sục
những vây cá lớn ngầu máu
phóng lên phóng xuống
lao đầu quật đuôi đánh vây
quần thảo lẫn nhau
thật là một cuộc thuỷ chiến thư hùng
giữa cái thiện và cái ác của thiên nhiên
để bảo vệ ngai vàng cuộc sống
một con cá mập bỗng phá vòng vây
lao thẳng về phía tôi

Trời ơi! Tôi chưa kịp định thần
Ầm! người tôi lắc mạnh
Con cá heo của tôi lao trúng
Làm trọng thương cá mập
Vòng chiến nới rộng dần
những con cá mập cuối cùng rút chạy
trước những chú cá heo quyết bảo vệ con người
hai chú cá lại tiếp tục bơi

Anh ơi đất liền kìa
Nàng vươn mình trên lưng cá heo
chỉ về phía trước
đúng lúc tôi thấy
thân cá heo chở tôi
cứ lạng lạng mình
bàn chân tôi âm ấm
rồi một luồng nước nhỏ phun ra nóng rực
trời ơi cá heo
đã bị cá mập đánh đuôi một cú
trúng cạnh sườn rất mạnh
máu phun ra rất nhiều
nó đuối sức dần
cá heo theo cùng
phải dìu nó bơi

Chúng tôi vừa chạm bờ
Thì chú cá heo thân ái
Cũng chút hơi thở cuối cùng
Vây nó đờ ra
Đuôi quẫy ba cái
Nói lời vĩnh biệt
Nàng xoa đầu và vây
Con cá heo còn lại
Nói lời cảm tạ
Và chào vĩnh biệt

Tôi kéo con cá chết lên bãi cát
lấy tay đào hố
chôn người bạn của thiên nhiên hết mực ân tình
Lạy Chúa! Nàng quì xuống cát
cất lời cầu nguyện
con xin cảm tạ
tất cả những gì
Người đã giúp chúng con
để trở về sự sống

tôi quì xuống bên nàng hỏi
có Chúa không em
và Chúa là ai?
Nàng thành kính trả lời
Em chẳng biết Chúa là ai
Vì em chẳng nhìn thấy Chúa
Nhưng Chúa là Chúa
Là tất cả những gì chúng ta đã thấy
những con cá heo
đến giúp chúng ta như một phép thần
xả thân giúp chúng ta
trước những hàm cá mập
chúng làm nghĩa cử hiến dâng
cứu giúp con người như chủ nhân ông
điều đó phải chăng là không có Chúa?

Anh có tin Chúa không?
Anh cũng không biết nữa
Nhưng anh chắc một điều
tất cả những việc vừa qua
không thuộc về anh
chúng ở ngoài sức lực anh
ngoài dự tính anh
và khả năng anh!

Có tiếng cá quẫy bên mép nước
Chúng tôi quay lại nhìn
Chú cá heo đã vĩnh biệt chúng tôi bơi trở lại
Nàng chạy ra vuốt ve và thì thầm cùng nó
rồi quay lại bảo
nó xin lại người bạn đời của nó
với lý do
chúng sinh ra giữa lòng biển cả
xin được trở về cùng quê nước bao la
giống con người sinh ra từ đất
đến ngày kia lại trở về cát bụi

tôi bới hố chôn
kéo con cá heo lên
trả về cho bạn nó
công việc chưa xong
thì nghe nàng kêu
anh ơi! Em rét quá
trải một đêm ngâm nước
sóng lạnh đại dương
làm môi nàng tím ngắt
tôi ngồi xuống
cuốn chặt nàng vào lòng
ủ cho nàng hơi ấm

mặt trời rẽ đám mây
hơi thở nàng vừa kịp ấm
đã ửng lên
một mầu hồng e thẹn
nàng khẽ đẩy tôi
thôi về nhà em đi
nàng bảo

tôi quyến luyến nhìn nàng
rồi quyết định
anh chưa thể về cùng em được
anh còn phải đi tiếp

hành trình của cuộc đời
xin em hãy hiểu anh
cuộc hành trình của anh mới chỉ bắt đầu

Anh đi đâu?

Anh đi tìm hiểu ngọn nguồn cuộc đời
Tìm ngọn nguồn ngôn ngữ con người
để làm những vần thơ

Dù anh đi đâu
Cho em đi với
Sau đêm ở bên anh
Tay trong tay
mắt trong mắt
lòng trong lòng
dù chưa thành thân
em đã cùng anh
gối ấp má kề
nếu anh không chê em
hãy cho em theo với
khắp chân trời góc biển
anh đi đâu em cũng muốn theo
giờ em chẳng muốn và chẳng bao giờ có thể
xa anh được nữa!

anh là một người trai ôm chí lớn
có lòng quảng ái

có chữ nghĩa thánh hiền
danh dự cho em
nếu được cùng anh
kết ước trăm năm
...
Ôi cô gái dịu hiền của anh
Em có tấm lòng nhân hậu
Luôn chìa cánh tay cho người khác
Em là ân nhân của anh
hạnh phúc sao
nếu anh được lấy em làm vợ...

Vậy anh hãy cho em
Theo anh luôn mãi!

Nhưng em ơi, chưa thể
Đã làm trai có chí
phải lập thân rồi mới lập gia
anh mới bước ra gió cuộc đời
như chim non cánh còn non bấy
làm sao che chở cho em
người yêu anh bé nhỏ
chặng đường phía trước thì xa
bao gian nan thử thách đang chờ
nhưng có mặt trời kia làm chứng
anh thề
ngày mai ngày mốt
khi cuộc hành trình hoàn tất
anh sẽ về đón em
nhanh hơn cả con thuyền lướt gió
anh sẽ quì xuống xin cha em
được cưới em làm vợ!

thôi đành vậy
anh hãy lên đường
chân cứng đá mềm
sớm đi đến đích
để về với em
giờ em theo anh
sẽ bắt anh gánh nặng
suốt cả dặm đường
anh có sự nghiệp của anh
vậy anh hãy lên đường
em có sự nghiệp cùng anh
đó là làm nên một công trình chờ đợi

em sẽ đợi
đợi mãi bao giờ anh trở lại
anh hãy nhìn ngọn núi phía xa kia
tên nó là Vọng Phu
nhà em ở kế bên khối đá
hình người đàn bà
xoã tóc trước biển đứng chờ chồng

tôi hôn nàng tạm biệt
nụ hôn đầu tiên
tê liệt đất trời
chở mang cả quãng đời thơ ấu
vượt qua một ranh giới cuộc đời
tim đập dồn
những bờ môi đắm đuối chập chờn
như muôn lớp sóng
tự đắm vào nhau
...
Tôi bước về phía cửa sông
vừa đi vừa ngoái lại
bóng nàng dập dình
theo bàn tay vẫy
mờ dần mờ dần
bóng nàng càng mờ thì càng lan toả
một tình lưu luyến
một ý nghĩa con người
và một ý nghĩa yêu thương...

Hết chương

Chương V

Từ cửa sông
Tôi ngược về phía thượng nguồn
dồn bước đi
gối mỏi chân chồn
sức dần dần kiệt
may thay bỗng gặp
một chiếc thuyền bơi ngược
thật kỳ lạ
phía bên bờ lở ...
con thuyền từ cửa biển
cứ lao trên dòng trôi về phía trước
ngược nước dòng xuôi

đến thượng lưu
tôi chia tay bác lái đò
cắm cổ bước lên non
sáng chèo đèo
chiều lội suối
miệt mài đi không nghỉ
từ lúc mặt trời nở tới lúc mặt trời tàn

ngày kia tôi tới được
làng cao nhất hành tinh
ở lưng chừng núi
cách mặt biển dư ba cây số
tôi hỏi dân làng
về ngọn nguồn con sông
mất hút nơi chân núi
họ lắc đầu bảo
chúng tôi chỉ là dân sơn cước
ngày ngày chọc lỗ tra hạt bên sườn núi
kiếm bát gạo nương
đêm đêm lần theo chân thú vắt ngang đèo
kiếm thịt thú rừng
trình độ chúng tôi
quê mùa cục mịch
làm sao mà hiểu
điều cao siêu như vậy
nếu anh muốn biết
thì rạng sáng ngày mai
hãy leo lên đỉnh cao vòi vọi
tìm gặp ông già tuyết
sẽ được chỉ cho

Sáng sớm mai
Sau đêm dài ngủ kỹ
Sức lực dồi dào
Tôi hăm hở leo lên
đỉnh non dựng đứng đầy tuyết phủ
đến xế chiều thì thấy
một chiếc am bằng cỏ
vắt vẻo khuất trong mây
chênh vênh sườn núi
một ông già
râu tóc trắng phau như tuyết bước ra

có phải cháu đến tìm ta
để hỏi ngọn nguồn của con sông lớn?

Vâng! Đúng thế
Nhưng sao ông biết cháu đến tìm ông
Và ông là người hay thánh
Mà thân thể lâng lâng như một áng mây bay?

Ta không phải là thánh
Vì ta vẫn đứng đây
Trên mặt đất này
Nhưng ta cũng chẳng phải là người
Vì tâm linh ta thanh thoát
Đã nâng đôi chân ta
bước ra ngoài trọng lượng
đi bập bềnh trên đất trần gian

Vậy gọi ông là người là người hay là thánh?

Hãy gọi ta là người
vì ta sinh ra từ một người mẹ và một người cha
mang bản tính loài người
hãy coi ta là thánh
vì ta đã cất cánh bay lên
khỏi lề luật máu thịt
của cốt nhục trần gian

sao ông biết được
cháu sẽ đến đây?

Ha Ha Ha
Ông già cười ngất
điều đó chẳng có chi
với luật thân xác cái khó hiểu
sẽ trở thành dễ hiểu
trong nguyên lý linh hồn
tựa những chiếc đài cách xa nhau ngàn dặm
chẳng hề biết hình thù của nhau
nhưng chúng vẫn hoà vào ngôn ngữ
cùng tần số với mình
linh hồn ta cũng vậy
nó luôn vượt ra ngoài thân xác
phiêu du khắp không gian
và nó đã gặp ý chí một chàng trai
đang hăm hở đi tìm
nơi ngọn nguồn của nó

Ông hãy cho cháu hỏi
Dòng sông từ núi trôi ra biển
Hay từ cửa biển đổ về chân núi?

Thật là một câu hỏi lạ kỳ
từ nhỏ đến giờ
chưa từng thấy ai
hỏi ta như vậy?

Cháu đã ngược dòng sông
Bên lở bên bồi
Trên một chiếc thuyền
Và thấy:
Bên bồi nước thuận êm chảy ra cửa biển
đắp mãi phù xa cho chiếc bờ đầy
nhưng bên lở nước cuốn thành dòng ngược
xô về thượng nguồn
xói chiếc bờ hao cứ hao thêm mãi...

một cách nhìn
không xoàng chút nào
ông già bảo
cháu có biết không
người ta vẫn nói
con sông là con đường đang chảy
con đường trên cạn
đứng im không chảy
nhưng trên đó
kẻ ngược người xuôi
còn con sông
là con đường tự mình vận động
nó tách ra dòng chảy xuôi phía bờ bồi
và dòng chảy ngược bên bờ lở
nhưng dẫu vậy
mọi con sông luôn khởi từ nguồn
và chảy về cửa biển
dòng chảy ngược
không ngăn cản con sông
chảy về miền cứu cánh
mà chỉ thôi thúc
dòng xuôi chảy nhanh hơn

nhìn vào đó
cháu hãy nhận biết rằng
vạn vật ở đời
đều có xuôi và ngược
cái ngược sinh ra
nhân danh bởi cái xuôi
và cuốn theo cái xuôi
chảy về nơi nhập thể
nơi muôn vàn con nước
tác thành thế giới hoà đồng

Thi ca cũng vậy
Dù dòng xuôi hay ngược
đều không cưỡng nổi
dòng cuốn chảy về
đại dương nhân loại
đại dương đó

là ý nghĩa toàn thể của con người
là ý nghĩa toàn thể của đời sống con người
là ý nghĩa toàn thể của xã hội con người!
Ông ơi sao cháu lần ngược dòng sông
Dòng sông lại dẫn cháu về với núi?

Cháu không biết sao
người ta vẫn bảo
núi và sông bao giờ
cũng là những hàng xóm kề vai sát cánh

đường thi ca của cháu cũng vậy
nó như dòng sông duyên dáng chảy
từ ngọn nguồn tư tưởng
núi càng cao thì sông càng sâu
sông càng sâu thì nước càng trong
tâm hồn thi nhân như dòng trong đó
thi nhân ít nhất
là một người có khả năng bày tỏ
thế giới xung quanh
và thế giới của lòng mình

cháu hãy thử xem
nếu dòng nước không trong
làm sao có thể
uống lấy mầu xanh của vòm trời biếc
và hoá dòng trắng phau cho những đám mây trôi?

Nếu dòng nước không trong
Làm sao có thể
In bóng núi vươn lên lừng lững
Và hoá gương cho hàng liễu soi mình?

nếu dòng nước không trong
làm sao có thể
tắm rửa những nhọc nhằn lầm lỗi của con người
để cứu rỗi cuộc đời trong cát bụi?

Còn trái lại
nếu núi thấp
sẽ chảy ra một dòng sông
vừa bé vừa nông
đục ngầu những vẩn phèn
khiến hai bờ hoá đất chua
không trồng cấy được
và khiến cá trong dòng trôi ngạt thở
còi cọc làm sao lớn
những con sông nông
chẳng bao giờ có
những con cá to
và cũng chẳng bao giờ
có cá lớn khôn
để hoá thành rồng

đã là dòng nước đục
thì làm sao có khả năng mẫn cảm
mở dòng trôi uống lấy
hình ảnh vũ trụ bao la
bầu trời mầu xanh ư
những đám mây mầu trắng ư
đỉnh non ửng hồng trong bóng tà ư
những cành liễu non tơ ư
tất cả soi xuống dòng sông đục
chỉ mang mầu đất xám

và dòng sông
là nơi con người tắm gội
bụi trần của cuộc đời
nhưng thân nó còn đục
thì tắm cho ai?
Cháu có nghe
một nhà thơ đã than
nếu gặp dòng trong
ta sẽ giặt dải mũ mình
nếu gặp dòng đục
chỉ đáng cho ta nhúng rửa đế giầy

Muốn làm một thi nhân
Hãy học dòng sông

Dòng sông là con đường
Lúc nào cũng lên đường
Nó là con đường
tự thân luôn vận động
trọn vẹn từ khởi điểm
nhắm cứu cánh của mình
trôi chảy từ nguồn
nhắm về cửa biển

cháu hãy coi thi ca
như một dòng sông
khởi từ cuộc đối thoại cao cả
của non ngàn cao ngất
với những làn mây
đong đầy sắc nắng của mặt trời chói lọi
và dòng sông đó
khơi nguồn từ nơi sâu thẳm nhất
mạch chảy huyền nhiệm của mình
giữa lòng đất bao la
dòng sông đó lúc nào cũng lên đường
miệt mài chở nặng phù sa
cho đất cuộc đời
và dâng hiến dòng trong
cho cát bụi trần ai rửa tội
dòng sông đó chẳng lúc nào quên
hướng về cửa biển
đem theo cuộc hành trình
đã dâng hiến bao khúc quanh cho đất
hội nhập vào thế giới mênh mông toàn thể
muôn giọt nước tụ về

Chung qui, thi ca là một cuộc hành trình toàn thể
từ trán đỉnh núi mang tầm tư tưởng
từ cung lòng đất mẹ huyền nhiệm vô biên

chảy đi
lên thác xuống ghềnh
dâng hiến phù sa dòng trong và những khúc quanh
cho đời sống
và dấn mình trôi chảy
về chốn bao dung vũ trụ vẹn toàn

một dòng sông chỉ là sông
khi luôn luôn chảy
về nơi vô tận
không phải là mình
mà là nơi hội tụ
cuộc đời nhập thể

một dòng sông
chấm dứt là sông
ở khúc quanh nào
nó không chảy nữa
khi đó dòng trôi hoá nước ao tù

hãy nên biết
chỉ có khối nước nhỏ
mới vo viên cho mình một chu vi
tạo thành chiếc ao tù hãm

nhưng dòng sông không vậy
nó luôn luôn trôi chảy
phá vỡ những ranh giới vô hình
để lao về phía trước
...
Cám ơn ông! Có phải
muốn làm một thi nhân
mang nghệ thuật sống còn
thì có phải
hãy luôn luôn lên đường
luôn luôn trôi chảy
luôn luôn sống
và luôn luôn sáng tạo...
biết được bí quyết rồi
từ nay cháu cứ việc làm thơ?

Chưa đủ!
Dòng sông mới chỉ là
Hình ảnh dòng thi ca
chảy trên đất cuộc đời
và nhắm về biển cả
nhưng muốn làm thơ
cháu còn phải học
nguyên lý thi ca

dòng sông mới chỉ dẫn cháu
ngược về cội nguồn luồng mạch
giờ đây cháu còn phải lần về
cội rễ của thi ca
hãy đi tìm thi sĩ Hô-me
người cách đây hơn hai thiên kỷ
đã tác thành nguyên lý
cho nghệ thuật làm thơ

đây ông tặng cháu
chiếc rìu này
cháu hãy xuống chân núi
đẵn cây nào to nhất
đẽo một con thuyền độc mộc
cắm lên một cánh buồm
còn đây là tấm lụa tơ tằm
dệt đường đi tới
Hy Lạp miền duyên hải
Quê hương của Hô-me

Vâng! Thưa ông
Tôi nhận lấy chiếc rìu
Và tấm hải đồ
Chưa kịp nói lời cảm tạ
ngẩng lên
đã thấy ông già biến mất
...