Tác giả

Edgar Allan Poe

Bài thơ: Con quạ - The raven (Edgar Allan Poe

Nhân kỉ niệm 210 năm ngày sinh nhà thơ lớn của nước Mỹ
Edgar Allan Poe (1809 - 2019)

 

Edgar Allan Poe là một nhà văn, nhà thơ, nhà biên kịch, và nhà phê bình văn học người Mỹ, được xem là một cây đại thụ lớn của văn học Mỹ thế kỷ 19. Nhân kỉ niệm 210 năm (1809 – 2019) ngày sinh của ông, Mộc Nhân lưu lại vài thông tin về ông và bản dịch bài thơ nổi tiếng “The Raven” (Con Quạ), tác phẩm tiêu biểu cho bút pháp sáng tác của ông.

 

1. Edgar Allan Poe sinh ngày 19/1/1809 tại thành phố Boston, tiểu bang Massachusetts trong một gia đình nghệ sĩ. Người cha, David Poe, mất khi cậu con trai Edgar chưa chào đời, còn người mẹ Eliza cũng từ trần lúc Edgar Poe mới tròn ba tuổi. Cậu bé mồ côi được John Allan, một nhà buôn thuốc lá giàu có nhận về nuôi, cho đi học nhưng khi vào Đại học Virginia ông lại đăng kí vào quân đội. Trong thời gian quân ngũ này ông bắt đầu viết sách và đã gây tiếng vang lớn. Từ đó ông theo hẳn nghiệp văn chương.

2. Văn nghiệp: Edgar Allan Poe được coi là người mở đầu cho “chủ nghĩa tượng trưng" (Symbolism) không chỉ ở văn đàn nước Mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp và sâu rộng đến các nhà thơ lãng mạn Pháp như Charles Baudelaire, Mallarmé, Valéry... . Pautốpxki (Nga) còn cho rằng "thơ ca của ông đã trở thành báu vật không chỉ đối với thơ ca Mỹ mà còn của thơ ca toàn thế giới”.

Đặc điểm của thơ tượng trưng nói chung là không miêu tả, phản ảnh trực tiếp đối tượng hay cảm xúc mà “nói về một cái lớn hơn chính nó”.  Ba cách biểu hiện phổ biến của thơ tượng trưng: Một là mượn các dấu hiệu trong thiên nhiên (natural symbols) để biểu đạt nội dung. Hai là dùng những biểu tượng theo quy ước (Conventional symbols) được chấp nhận trong một tập thể nào đó. Ba là lấy những biểu tượng trong văn chương (Literacy symbols) kết hợp bởi cả hai cách ở trên cộng thêm yếu tố tâm lý, quan niệm, thế giới quan của nhà văn.

Nhiều nhà văn, nhà thơ Mỹ từ nửa đầu thế kỷ XIX cũng đã có ý thức trong cách sử dụng các biểu tượng nghệ thuật tượng trưng nhưng có lẽ Edgar Poe là người có những dấu hiệu sớm nhất và để lại ấn tượng độc đáo nhất. Trong hầu hết sáng tác thơ của Poe, những yếu tố tượng trưng trên dường như là thủ pháp nghệ thuật làm nên hồn thơ của ông. Trường ca The Raven (Con quạ) chính là bài thơ tiêu biểu nhất cho nghệ thuật tượng trưng độc đáo ấy.

            3. Bài thơ “Con quạ” (The Raven) – sáng tác tiêu biểu của ông:

Bài thơ “The raven” (Con quạ) được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1945. Nội dung bài thơ kể về cuộc viếng thăm bất ngờ và ma mị của con quạ trong một đêm mưa với chàng trai đang đau khổ vì mất đi người yêu (Lenore). Con quạ càng kích động chàng trai hơn khi trong cuộc đối thoại, nó cứ lặp đi lặp lai cụm từ “never more”.

Trong bài này tác giả đã sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh tượng trưng khá đậm nét. Trước hết là ngay bản thân hình ảnh con quạ theo dân gian nó bị coi là con chim báo điềm gở. Tiếng kêu của nó sẽ mang đến tai hoạ cho những ai bất hạnh bị nó đến nhà. Con quạ cổ quái ấy lại xuất hiện trong một thời gian và không gian đêm đông lạnh lẽo, gợi lên sự tăm tối, sầu thảm, thê lương. Vì thế, hình tượng con quạ giữa đêm cuối năm vừa tượng trưng cho sự bí hiểm của đêm đen, vừa là một cái gì đó sắp kết thúc, và một năm mới – một sự thay đổi cũng sắp bắt đầu.

Hình ảnh tượng trưng tiếp theo trong bài thơ mà nhiều người quan tâm là bức tượng bán thân bằng thạch cao trắng toát của nữ thần Palas (a bust of Pallas). Sự tương phản đối lập giữa con quạ đen đúa xấu xí chỉ biết lặp đi lặp lại mỗi một từ “Nevermore” (không bao giờ nữa) và màu trắng thanh khiết của vị nữ thần khôn ngoan trong thần thoại Hy Lạp phải chăng để ta ngầm hiểu rằng những điều con quạ nói không hẳn là những điều ngu muội, điên rồ mà là một điềm báo trước, đầy thông thái, tinh khôn? Bài thơ đã gói trong nó tất cả những đặc trưng tiêu biểu nhất của ngòi bút tượng trưng Edgar Poe.

Cách kể chuyện trong bài thơ đi theo thời gian hồi tưởng, nhân vật trần thuật thường là ngôi thứ nhất nên mang dáng dấp những tự thú, dằn vặt, qua ngôn ngữ độc thoại do chính nhân vật tự kể lại câu chuyện kì dị, khủng khiếp của mình. Kĩ thuật này góp phần phơi bày những giằng xé nội tâm của nhân vật.

Ngoài ra Poe cũng nhấn mạnh kĩ thuật xây dựng cấu trúc với một điểm chính, có tính cách nghệ thuật, kích thích gọi là điệp khúc (refrain). Điệp khúc chỉ được lặp lại về âm thanh, chứ không được đơn điệu về ý tưởng nhằm tránh sự nhàm chán và gây cảm xúc mới cho người đọc. Trong bài thơ “Con quạ”, kỉ thuật điệp được sử dụng ở các hình thức : điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc, điệp câu, điệp vòng tròn… Cụ thể cụm từ “Nothing more” (điệp 6 lần), “Nevermore” (điệp 11 lần), “chamber door” (9 lần )

Tất cả các bài của tác giả Edgar Allan Poe: