MẠC ĐĨNH CHI

[1284 - 1361]

Tiểu sử

Ông tự là Tiết Phu người làng Lan-khê, huyện Bàng-hà lộ Lạng-giang (nay là huyện Thanh-hà, tỉnh Hải-hưng) sau dời sang làng Lũng-động, huyện Chí-linh cùng trong lộ đó (nay cũng thuộc Hải-hưng). Theo Công dư tiệp ký, ông sinh ngày 8 tháng 6 năm Giáp thân (21-VII-1284), nhưng thật ra ngày sinh và ngày mất đều còn nhiều nghi vấn. Mạc Đỉnh Chi thuộc dòng dõi Mạc Hiển Tích trạng nguyên đời Lý. Năm Hưng Long thứ 12 (1304) đời Trần Anh Tông, ông đỗ trạng nguyên, làm thái học sinh hỏa dũng thủ, sung Nội thư gia, sau thăng đến Tả bộc xạ dưới thời Trần Hiến Tông (1329-1341). Ông học rộng thông minh, tính liêm khiết, thẳng thắn, làm quan nhưng vẫn nghèo. Năm 1308 đi sứ Nguyên, nhiều lần bị thử tài nhưng đều ứng đối trôi chảy, tỏ ra rất nhanh trí. khí tiết cứng cỏi của Mạc Đỉnh Chi còn được truyền lại trong nhiều giai thoại về chuyến đi sứ Bắc của ông, Về tài ứng đối và biện luận làm tăng thêm quốc thể và làm cho quan lại Trung-quốc phải nể.

Tác phẩm: hiện còn một bài phú, 4 bài thơ. Các sách Kiến văn tiểu lục. Công dư tiệp ký còn chép ông có một bài biểu tạ (trong Quốc triều chương biểu tập), một bài văn bia dựng ở mộ Bùi Mộc Đạc, nhan đề Bùi Công Mộc Đạc thần đạo bi ký, nhưng 2 tác phẩm này đến nay chưa tìm thấy. Ngoài ra, Thiền long bản hạnh có chép bài Giáo tử phú bằng chữ Nôm, cũng ghi là công của ông , và Đại Việt sử ký toàn thư chép bài Phiến minh. Tuy chưa thể kết luận dứt khoát ai là tác giả đích thực của những tác phẩm này, nhưng để giữ lại những tài liệu văn học có phần chắc là xuất hiện rất sớm trong lịch sử, theo tập truyền, chúng tôi vẫn đặt chúng vào phần sáng tác của Mạc Đĩnh Chi.