Hồ Xuân Hương

The Poetry of Hồ Xuân Hương
Spring Essence
-Translated by John Balaban

* Cảnh thu Thánh thót tầu tiêu mấy hạt mưa, Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ. Xanh om cổ thụ tròn xoe tán, Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ. Bầu dốc giang Sơn say chắp rượu, Túi lưng phong nguyệt nặng vì thơ. Ơ hay, cảnh cũng ưa người nhỉ, Ai thấy, ai mà chẳng ngẩn ngơ. Autumn Landscape Drop by drop rain slaps the banna leaves. Praise whoever sketched this desolate scene: the lush, dark canopies of the gnarled trees, the long river, sliding smooth and white. I lift my wine flask, drunk with rivers and hills. My backpack, breathing moonlight, sags with poems. Look, and love everyone. Whoever sees this landscape is stunned. Tự tình thơ Tiếng gà xao xác gáy trên bom Oán hận trông ra khắp mọi chòm Mõ thảm không thua mà cũng cốc Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om Trước nghe những tiếng thêm rầu rĩ Sau giận vì duyên để mõm mòm Tài tử văn nhân ai đó tá Thân này đã hẳn chịu già hom Confession (I) Gray sky. A rooster crows. Bitter, I look out on thickets and folds. I haven’t shaken grief’s rattle, yet it clatters. I haven’t rung sorrow’s bell, though it tolls. Their noise only drags me down, angry with a fate that says I’m much too bold. Men of talent, learned men, where are you? Am I supposed to walk as if stooped and old? Mời trầu Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi Này của Xuân Hương mới quệt rồi Có phải duyên nhau thời thắm lại Đừng xanh như lá bạc như vôi. Offering Betel A piece of nut and a bit of leaf. Here, Xuân Hương has smeared it. If love is fated, you’ll chew it red. Lime won’t stay white, nor leaf, grean. Tự tình (II) Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn, Trơ cái hồng nhan với nước non. Chén rượu hương đưa, say lại tỉnh, Vầng trăng bóng xế, khuyết chưa tròn. Xuyên ngang mặt đất, rêu từng đám, Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn. Ngán nổi xuân đi xuân lại lại, Mảnh tình san sẻ tí con con. Confession (II) Before dawn, the watch drum rumbles. Lonely pink face among mountains and streams addled but alert with a cup of fragrant wine as the moon sets, just a sliver not yet full. Moss seems to creep acrss the earth’s face. Stony peaks pierce the belly of the clouds. Sick with sadness, spring passes, spring returns. A bit of love shared, just the littlest bit. Khóc ông phủ Vĩnh-Tường Trăm năm ông phủ Vĩnh-Tường ơi Cái nợ ba sinh đã giả rồi Chôn chặt văn chương ba thước đất Ném tung hồ thỉ bốn phương trời Cán cân tạo hóa rơi đâu mất Miệng túi càn khôn thắt chặt rồi Hai bẩy tháng trời là mấy chốc Trăm năm ông phủ Vĩnh-Tường ơi. Lament of the Prefect of Vĩnh-Tường One hundred years. Oh, Prefect of Vĩnh-Tường Now your love debt is all paid off. Your poetic talents buried three feet down. Your fine ambitions windstrewn. The heavenly scales got dropped and lost. The mouth of earth’s bag is cinched up. Twenty-seven months seemed so short. One hundred years. Oh, Prefect of Vĩnh-Tường Khóc ông tổng Cóc Chàng Cóc ơi! Chàng Cóc ơi! Thiếp bén duyên chàng có thế thôi Nòng nọc đất đuôi từ đấy nhỉ Nghìn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi. Lament for Commissioner Cóc Oh, Cóc. Oh dear. Oh, dear Cóc. All we had together came down to this: the tadpole’s lost this tail. A pile of gold cannot restore his pale painted warts. Tự tình (Chiếc bánh) Chiếc bánh buồn về phận nổi nênh, Giữa dòng ngao ngán nỗi lênh đênh. Lưng khoang tình nghĩa dường lai láng, Nửa mạn phong ba luống bập bềnh. Chèo lái mặc ai lăm đỗ bến, Giong lèo thây kẻ rắp xuôi ghềnh. Ấy ai thăm ván cam lòng vậy, Ngán nỗi ôm đàn những tấp tênh. Confession (III) Her lonely boat fated to float aimlessly midstream, weary with sadness, drifting. Her hold overflowing with duty and feeling, bow rocked by stroms, adrif and wandering. She rows on, not caring who tries to dock, sails on, not caring who tries the rapids. Whoever comes on board is pleased as she plucks her guitar, sad and drifting. Bánh trôi Thân em thì trắng, phận em tròn, Bẩy nổi ba chìm mấy nước non. Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn, Mà em vẫn giữ tấm lòng son. The Floating Cake My body is white; my fate, softly rounded, rising and sinking like mountains in streams. Whatever way hands may shape me, at center my heart is red and true. Lấy chồng chung Chém cha cái kiếp lấy chồng chung Kẻ đắp chăn bông kẻ lạ lùng Năm thì mười họa hay chẳng chớ Một tháng đôi lần có cũng không Cố bám ăn xôi xôi lại hỏng Cầm bằng làm mướn mướn không công Thân này ví biết dường này nhỉ Thà trước thôi đành ở vậy xong. On Sharing a Husband Screw the fate that makes you share a man. One cuddles under cotton blankets; the other’s cold. Every now and then, well, maybe or maybe not. Once or twice a month, oh, it’s like nothing. You try to stick to it like a fly on rice but the rice is rotten. You slave like the maid, but without pay. If I had known how it would go I think I would have lived alone. Quả mít Thân em như quả mít trên cây Da nó xù xì, múi nó dây. Quân tử có yêu thì đóng cọc, Xin đừng mân mó, nhựa ra tay. Jackfruit My body is like the jackfruit on the branch: my skin is coarse, my meat is thick. Kind sir, if you love me, pierce me with your stick. Caress me and sap will slicken your hands. Vịnh Ốc nhồi Bác mẹ sinh ra phận ốc nhồi Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi Quân tử có thương thì bóc yếm Xin đừng ngó ngoáy lỗ trôn tôi River Snail Fate and my parents shaped me like a snail, day and night wandering marsh weeds that smell foul. Kind sir, if you want me, open my door. But please don’t poke up into my tail. Vịnh hàng ở Thanh Đứng chéo trông ra cảnh hắt hiu Đường đi thiên thẹo quán cheo leo Lợp lều mái cỏ gianh xơ xác Xỏ kẽ kèo tre đốt khẳng khiu Ba gạc cây xanh hình uốn éo Một giòng nước biếc cỏ leo teo Thú vui quên cả niềm lo cũ Kìa cái diều ai gió lộn lèo. Tavern by a Mountain Stream Leaning out, I look down on the valley, path winding to a deserted inn, thatch roof tattered and decayed. Bamboo poles on gnarled pilings bridge the green stream uncurling little tufts in the wavering current. Happy, I forget old worries. Someone’s kite is struggling up.

* Cợt ông Chiêu-Hổ Anh đồ tỉnh anh đồ say Sao anh ghẹo nguyệt giữa ban ngày Này này chị bảo cho mà biết Chốn ấy hang hùm chờ mó tay. Teasing Chiêu-Hổ Is the master drunk? Is the master awake? Why flirt with the mơn in the miđle of the day? Perhaps there’s something I ought to say: Don’t stick your hand in the tiger’s cave. Ông Chiêu-Hổ họa Này ông tỉnh này ông say Này ông ghẹo nguyệt giữa ban ngày Hang hùm ví bẵng không người mó Sao có hùm con bỗng tuột tay. Chiêu Hổ’s Reply No, I’m not drunk and, yes, I was awake. Anh why not flirt with the moon by day? At the tiger’s cave where one shouldn’t play, his cub leapt in your hands to have his way. Đèo Ba Dội Một đèo, một đèo, lại một đèo, Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo. Cửa son đỏ loét tùm lum nóc, Hòn đá xanh rì lún phún rêu. Lắt lẻo cành thông cơn gió thốc, Đầm đìa lá liễu giọt sương gieo. Hiền nhân, quân tử ai mà chẳng… Mỏi gối, chồn chân vẫn muốn trèo. Three-Mountain Pass A cliff face. Another. And still a third. Who was so skilled to carve this craggy scene: the cavern’s red door, the ridge’s narrow cleft, the black knoll bearded with little mosses? A twisting pine bough plunges in the wind, showering a willow’s leaves with glistening drops. Gentlemen, lords, who could refuse, thugh weary and shaky in his knees, to mount once more? Dệt cửi Thắp ngọn đèn lên thấy trắng phau; Con cò mấp máy suốt đêm thâu. Hai chân đạp xuống năng năng nhắc, Một suốt đâm ngang thích thích mau. Rộng, hẹp, nhỏ, to vừa vặn cả, Ngắn, dài, khuôn khổ vẫn như nhau. Cô nào muốn tốt ngâm cho kỹ, Chờ đến ba thu mới dãi mầu. Weaving at Night Lampwick turned up, the room glows white. The loom moves easily all night long as feet work and push below. Nimbly the shuttle files in and out, side or narrow, big or small, sliding in snug. Long or short, it glides out smoothly. Girls who do it right, let it soak. then wait a while for the blush to show. Đề tranh tố nữ Hỏi bao nhiêu tuổi hỡi cô mình Chị cũng xinh mà em cũng xinh. Trăm vẻ như in tờ giấy trắng Nghìn năm còn mãi cái xuân xanh. Phiếu mai chi dám đường trăng gió Bồ liễu thôi đành phận mỏng manh. Còn thú vui kia sao chẳng vẽ Trách người thợ ấy khéo vô tình. On a Portrait of Two Beauties How old are these two, anyway? Big and little sister, equally lovely. In 100 years, smooth as two sheets of paper. In 1000, they still will glow like spring time. Will the plum tree ever know the wind and moon? Will reed and willowaccept their dull fates? Why not portray the other pleasures? Blame the artist, gifted, but a bit dim about love. Vịnh người chửa hoang Cả nể cho nên hóa dở dang Nỗi lòng chàng có biết chăng chàng. Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc Phận liễu sao đà đẩy nét ngang Cái tội trăm năm chàng chịu cả Chữ tình một khối thiếp xin mang Quản bao miệng thế nhời chênh lệch Không có, nhưng mà có, mấy ngoan. The Unwed Mother Because I was too easy, this happened. Can you guess the hollow in my heart? Fate did not push out a bud even though the willow grew. He will carry it a hundred years but I must bear the burden now. Never mind the gossip of the world. Don’t have it, yet have it! so simple. Vịnh đánh đu Tám cột khen ai khéo khéo trồng Người thì lên đánh kẻ ngồi trông Trai du gối hạc khom khom cật Gái uốn lưng cong ngửa ngửa lòng Bốn mảnh quần hồng bay phấp phới Hai hàng chân ngọc ruỗi song song Chơi xuân đã biết xuân chăng tá Cột nhổ đi rồi lỗ bỏ không. Swinging Praise whoever raised these poles for some to swing while others watch. A boy pumps, then arcs his back. The shapely girl shoves up her hips. Four pink trousers flapping hard, two pairs of legs stretched side by side. Spring games. Who hasn’t known them? Swingposts removed, the holes lie empty. Vịnh dương vật Bác mẹ sinh ra vốn chẳng hèn Tối tuy không mắt sáng hơn đèn Đầu đội nón da loe chóp đỏ Lưng đeo bị đạn rủ thao đen. Male Member Newborn, it wasn’t so vile. But, now, at night, even blind it flares brighter than any lamp. Soldierlike, it sports a ređish leather hat, musket balls sagging the bag down below. Vịnh nữ vô âm Mười hai bà mụ ghét chi nhau Đem cái xuân tình cắm ở đâu Rúc rích thây cha con chuột nhắt Vo ve mặc mẹ cái ong bầu Đố ai đố biết vông hay trốc Nào kẻ nào hay cuống với đầu Thôi thế thì thôi, thôi cũng được Trăm năm càng khỏi tiếng nàng dâu. Girl without a Sex Did the fairy midwives have a falling out and somehow misplace her maidenhead? The little father mouse squeaking about, doesn’t care, nor the mother honeybee buzzing along, fat with pollen. Can anyone tell whether it’s ovule or anther? Can anyone say if it’s stem or bud? Well, fine. It’s really okay. Since her whole life she’ll never have to hear “daughter-in-law!” Vịnh cái quạt Mười bẩy hay là mười tám đây Cho anh yêu dấu chẳng rời tay Mỏng dầy chừng ấy chành ba góc Rộng hẹp dường nào cắm một cây Càng nóng bao nhiêu thời càng mát Yêu đêm chưa phỉ lại yêu ngày Hồng hồng má phấn duyên vì cậy Chúa dấu vua yêu một cái này. The Paper Fan Seventeen, or is it eighteen… ribs? Let me have it in my hands. Thick or thin, opening its lovely angles. Wide or narrow, inserted with a stick. The hotter you get, the more refreshing. Wonderful both night and day. Cheeks juicy soft, persimmon pink. Kings and lords just love this thing.

***
*