LỜI NHÀ XUẤT BẢN

Nguyễn Du (1765- 1820) là nhà thơ lớn của dân tộc, là cây đại thụ của văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XVIII – nửa đầu thế kỷ XIX. Ông có nhiều sáng tác văn, thơ viết bằng chữ Nôm như Văn chiêu hồn ( hay còn gọi là Văn tế thập loại chúng sinh), văn tế sống hai cô gái Trường Lưu, Thác lời trai phường nón,…nhưng phải đến Truyện Kiều, ông mới thực sự thành danh ở thể loại thơ này. Ngoài ra, ông còn sáng tác thơ bằng chữ Hán là Thanh Hiên tiền hậu tập (thường gọi là Thanh Hiên thi tập), Nam trung tạp ngâm và Bắc hành tạp lục đã góp phần hun đúc và hình thành một nhân cách Nguyễn Du, một thiên tài Nguyễn Du mãi tỏa sáng trên thi đàn của văn học dân tộc.

Không có một người Việt Nam nào, dù già hay trẻ, dù đang sinh sống, làm việc ở trong hay ngoài nước mà lại không biết đến Nguyễn Du, không thuộc lòng một vài câu thơ của Nguyễn Du. Truyện Kiều và thơ chữ Hán Nguyễn Du đã đi sâu vào tâm trí người đọc như một sản phẩm văn hóa tinh thần của người dân nước Việt. Các thế hệ cứ nối tiếp nhau, từ thế hệ này đến thế hệ sau, từ người bình dân đến bậc trí giả đều mê đọc Kiều, ngâm, vịnh, bói Kiều, nghiên cứu, phiên âm, chú giải, khảo dị Truyện Kiều và dịch thơ chữ Hán của ông ra tiếng Việt.

Các học giả nước ngoài trên khắp các châu lục cũng ngưỡng mộ Nguyễn Du, dịch thơ ông ra tiếng bản địa và nghiên cứu về ông với tình cảm kính trọng, mến yêu một thi tài đất Việt – một Danh nhân văn hóa của thế giới.

Nhiều công trình nghiên cứu về ông, nhiều bản phiên âm, chú giải, khảo dị Truyện Kiều, nhiều bản dịch thơ chữ Hán Nguyễn Du ra tiếng Việt theo thể Đường luật đã được in và tái bản nhiều lần tại Nhà xuất bản Giáo Dục. Lần này, cuốn sách mà quý vị và các bạn đang có trong tay, có lẽ là bản dịch đầu tiên ba tập thơ chữ Hán (Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm và Bắc hành tạp lục) của Nguyễn Du ra tiếng Việt theo thể thơ dân tộc (thơ lục bát) của Dịch giả Vũ Băng Đình quê gốc tỉnh Thái Bình.

Tuy bản dịch chưa hẳn hoàn thiện, bên cạnh nhiều bài hay, còn một số bài dịch chưa thật đắc ý, nhưng chúng tôi rất cảm quý tấm lòng tri ân, mến tài, yêu thơ cụ Nguyễn và trân trọng công sức lao động miệt mài của Dịch giả - Một ông già nghỉ hưu, đã ngoài tuổi “thất thập cổ lai hi” mà vẫn tâm huyết, say sưa ngồi dịch thơ và in thơ, chỉ để tặng bạn bè.

Nhà xuất bản Giáo dục vui mừng giới thiệu tập thơ dịch với độc giả và rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp để bổ khuyết khi có dịp tái bản.
NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC

ĐÔI LỜI THƯA THỐT

Mẹ tôi võ vẽ ít chữ Nôm, song thuộc lòng Truyện Kiều, Cung Oán, Chinh Phụ…
Nhờ Mẹ ru, tôi lõm bõm thuộc Kiều trước khi cắp sách đến trường.
Do thăng trầm thời cuộc, Mẹ tôi rời khỏi tòa ngang dẫy dọc sau ba lớp cổng xây, về sống trong túp lều nhỏ ven sông. Già nua, bệnh tật, cô đơn, nhưng mẹ tôi vẫn sống bình thản giữa dòng đời, bởi trong lòng Người được an ủi bằng chính văn thơ và nội dung cùng các nhân vật của cuốn Kiều trong tâm tưởng của mình.
Hơn mười tuổi tôi phải xa làng. Nhớ Mẹ, nhớ nhà…chìm nổi.
Tới một ngày lạnh giá giữa núi rừng Hoàng Liên Sơn, cùng mấy bạn, tôi đã thành tâm khấn nguyện:

“…Lạy Tố Như tiền bối, xin thương xót nòi thơ đồng điệu…Lạy vua Từ Hải, lạy vãi Giác Duyên, lạy tiên Thúy kiều…”

Cuốn Linh Kinh Đứt Ruột này đã giáng bốn câu:

“Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ
Đòi phen nét vẽ câu thơ
Cung cầm trong nguyệt nước Cờ dưới Hoa”

Quẻ này đã cứu được mấy người toan tự mình chấm dứt mạng sống.

Khi được nghỉ hưu, tôi đã mang ba tác phẩm Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm và Bắc hành tạp lục của Nguyễn Du dịch dưới hình thức Việt hóa bằng thơ Lục bát qua ngôn ngữ đời thường của thế kỷ XXI.

Phần đông người Việt đều biết Kiều, song ít người quan tâm đến thơ chữ Hán của Nguyễn Du.

Tôi yêu nhà thơ lớn Tố Như và ước ao nhiều người khác cũng thế. Nhiều cây bút uy tín như Trần Trọng Kim, Ngô Tất Tố, Tản Đà, Xuân Diệu, Quách Tấn và gần đây nhóm Mai Quốc Liên đã dịch toàn bộ hoặc một phần các tác phẩm này.

Tôi chỉ là người đi sau, thửa hưởng công lao của các vị tiền bối mà tôi trân trọng ghi ơn, nỗ lực chuyển thế 2318 câu thơ Hán thành 2450 câu thơ Việt theo thể Lục bát.

Xin hẹn vào dịp tái bản có phần chữ Hán bổ khuyết.

Ước ao chúng ta sẽ có Kiều học như Tầu có Hồng học và Anh có Shakespeare học.
Dịch Giả cẩn chí 
  

***
*