Nhân Duyên Cá Nước

                                              Lê Huy Trứ

      

 Cố Hòa thượng Thích Thanh Từ giảng, “Nhị tổ Huệ Khả sau khi
ngộ đạo vẫn được Tổ Ðạt-ma giới thiệu bốn quyển kinh Lăng-
già để ấn tâm. Lục tổ Huệ Năng nghe giảng kinh Kim Cang ngộ
đạo. Thế là đủ minh chứng Thiền tông không rời Kinh, vì Thiền
là tâm của Phật, Kinh là miệng của Phật. Ðức Phật tâm miệng
không khác thì Thiền và Giáo làm sao tách rời được. Cho nên
chúng tôi chủ trương “Thiền, Giáo đồng hành.” Đường lối tu
thiền của Thiền sư Thích Thanh Từ, Sự dung hợp từ ba vị Tổ
Huệ Khả,Huệ Năng và Sơ tổ Trúc Lâm, Trích trong Thiền tông
Việt Nam cuối thế kỷ 20, Thích Thanh Từ, 1998, tr. 46-61.

Theo thiển ý, thì kinh điển, bí kíp, tâm pháp như kim chỉ nam
dành riêng cho những người vừa đạt được căn bản chính tông
căn cứ theo đó mà tiếp tục rèn luyện, và để đạt thành công phu.
Những tâm pháp nầy cũng được dùng như là những tín vật ấn
chứng cho những đồ đệ noi theo tâm pháp để học hành, và tham
khảo. Vì khi đã luyện thành công rồi như là nhập tâm, nội lực
thâm hậu, dồi dào, làm sao quên được?

Cố Đại Hòa Thượng Tuyên Hóa đã tóm tắc trong 4 chữ ngắn
gọn “Định tuệ viên minh” trong tinh thần hài hòa trung đạo trên
con đường tu thiền định. Chứ ngài không bảo đãm đạt tới định
tuệ viên minh là sẽ tức khắc giác ngộ, thành Phật.

Trong Pháp Đàn Kinh, Huệ Năng dạy,“Miệng tụng tâm hành
tức là chuyển được kinh, [trì được kinh,] còn miệng tụng mà tâm
không hành tức là bị kinh chuyển, [bị kinh trì, Trứ].”

Tâm mê Pháp Hoa chuyển,
Tâm ngộ chuyển Pháp Hoa.

(Huệ Năng)

Pháp Đạt nghe kệ rồi bất giác rơi lệ dầm dề, ngay lời nói liền đại
ngộ và thưa với Tổ: “Pháp Đạt từ xưa đến nay thật chưa từng
chuyển Pháp Hoa mà bị Pháp Hoa chuyển.”

Cũng như Pháp Đạt đọc lại vài trang đầu của Pháp Đàn Kinh
bổng nhiên tôi bất giác rơi lệ đầm đề nhưng không liền đạt được
đại ngộ vì có thể từ trước đến nay tôi chưa từng trì kinh cho nên
chưa bị kinh trì?

Thiền Định như cá với nước. Cá sống nhờ nước. Có nước thì
có cá. Có nước là có sự sống. Ngoài ra, trong nước cũng có
những vi sinh vật (microscopics) chứ không phải chỉ có thiền và
định.

Thiền định tuệ, pháp hành hổ tương, như học bơi và tập bơi.
Không thể biết bơi bằng cách học lý thuyết từ sách vở dù được
tận tâm chỉ dạy từ tay bơi lội đoạt huy chương vàng Olympic.
Hay làm biếng, ăn gian muốn đi ngang về tắt, tưởng có thể biết
bơi bằng cách cho con chuồn chuồn cắn lỗ rốn. Mà phải tự
mình nhảy xuống nước, uống nước gần chết, tay đập chân đạp
mới mong quờ quạng nổi lên rồi từ đó thì mới biết lội, biết thở
nếu không ngạt thở, chết đuối.

Tóm lại, hầu như bất cứ cái gì trên đời, học để biết không ích lợi
gì cho mình cho người mà học phải đi đôi với hành sẽ cho mình
kinh nghiệm quý giá. Trong Phật Giáo chỉ đơn giản 2 chữ tu
hành. Như Lý Tiểu Long nói, muốn biết bơi thì phải nhảy
xuống nước.

“Người khôn học từ kinh nghiệm của người khác. Người dại
học kinh nghiệm của chính mình.” Nhưng kinh nghiệm cá nhân
và nhất là kinh nghiệm thất bại, đau khổ của chính bản thân là
bài học khôn quên được cho mình. Không ai dạy cho ai được
cái cảm xúc đó. Cho nên kinh nghiệm bản thân vẫn là kinh
nghiệm thật sự quý báu nhất cho cá nhân.

Đó là ý nghĩa của câu, “Ai tu nấy chứng. Nóng lạnh tự biết.”
Tuy nhiên, có những bẩm năng tự nhiên sẳn có nhưng vì trong
quá trình từ tử tới sinh mình quên đi, nên chỉ cần ôn lại, dợt lại
là nhớ liền và hành động một cách rất dễ dàng.

Chẳng hạn, đạp xe đạp, bơi lội, khả năng truyền giống, thở bằng
bụng, tâm bất nhị, và nhất là giác ngộ thành Phật, ...

Gần đây nhất, chúng ta đã ở trong bọc nước trong bụng mẹ trước
khi sinh ra. Đứa trẽ mới sinh ra tự nó biết bơi trong hồ nước
một cách tự nhiên. Bơi lội, thở, sống trong nước là khả năng
tiến triển tự nhiên từ trăm triệu năm của chúng sinh, trước khi
tiến hóa lên cạn rồi trở thành con người trên trái đất.

Xa hơn nữa, theo thuyết luân hồi của Phật Giáo, và luật tiến hóa
(evolution) thì sự sống từ nước (H2O) mà ra; nơi nào có nước sẽ
có sinh vật bơi lội, như là cá.

Như đã được đề cập ở trên, chúng ta cũng như những động vật
trên cạn đã từ nước, tiến hóa, và tình cờ vì nhân duyên cùng
nghiệp quả mà lạc loài, bò lên cạn trở thành giống bò sát rồi từ
đó qua nhiều giai đoạn tiến hóa cuối cùng đứng thẳng lên thành
động vật biết phân biệt rồi tự đặt tên là người. Khi có được một
chút thông minh liền tự tôn, tưởng mình là một giống thú vật
thượng đẳng (human) trên tất cả các thú vật (animals) khác.
Điều này có nghĩa, khi đã quay về với tự tánh (bơi, Phật) rồi thì
không bao giờ quên bản lai biết (bơi, Phật) nữa.

Đại khái, có thể nói hàng vạn kiếp trước chúng ta là “cá,” lội và
thở như cá ở dưới nước, rồi lên cạn thành thú vật, thực vật,
khủng long, vạn động vật, và đang là cái giống người như ký
sinh trùng ăn bám, phá hoại thiên nhiên, nghiệp quả càng ngày
càng dày trên trái đất này.

Không có nhân loại trái đất vẫn sống mạnh. Có con người chỉ
làm thế giới thêm ô uế. Con người không có lợi ích gì cho địa
cầu nầy mà chỉ là những kẻ tạo ra trùng trùng nhân quả, nghiệp
báo khổ đau cho lẫn nhau, cho những chúng sinh khác, và ngay
cả cho thiên nhiên.

Chỉ có con người mới có vô minh vì bị nhiễm bệnh vô minh.
Còn lại tất cả mọi vật trên trái đất này không bị nhiễm bệnh vô
minh nên không có vô minh. Chỉ có con người vì vô minh, có
tham sân si mới biết tạo ra nghiệp quả, thù hận, chiến tranh, tội
ác đưa đến đau khổ cho chính mình, cho đồng loại, và cho thế giới.

Con người hiện hữu không phải là đại sự nhân duyên. Cho nên,
nhân loại bị diệt chủng cũng không được xem là vô lượng bất
công.
Không mợ thì chợ vẫn đông. Có mợ đi chợ chỉ làm chợ ô nhiễm
mà thôi.

Dường như, con người được cấu thành từ những nghiệp chủng
rất đặc biệt nhưng chưa hoàn hảo cho nên nhân sinh cần phải
định tuệ tu hành nhiều kiếp nữa để tự cải thiện lấy thân và khổ
độ chúng sinh?
Có thể, con người là một cấu tạo nhầm lẫn hay tiến hóa bất bình
thường, là ung thư của sự sống trong cõi đời này.

Thế nào đi nửa, nhân vô thập toàn không phải là tội nguyên thủy
của nhân sinh.
Muốn thập toàn, không đau khổ trên đời thì,

Kiếp sau xin chớ làm người,
Làm cây thông đứng giữa trời mà reo.
(Uy Viễn Tướng Công, Nguyễn Công Trứ)

*

Kiếp sau xin cứ làm người,
Mang tâm bồ tát chơi trò chúng sinh.

(Lê Huy Trứ)