Tướng Đồng Văn Khuyên và niềm trăn trở cuối đời

Tôi có dịp gặp mặt Tướng Đồng văn Khuyên 2 lần vào dịp ông đến làm lễ bế giãng khóa Sĩ Quan tiếp liệu binh đoàn năm 1971 và vài năm sau đó là khóa Sĩ quan tiếp vận trung cấp vào năm 1973 , tại trường Tiếp vận Quân lực Việt Nam Cộng Hòa , khi tôi về học chuyên môn tại đậy . Ông có tác người trung bình , không đen lắm , mặt vuông cương nghị  , tiếng nói lại sang sảng , dứt khoát ,  khi ông lên bục , dăn dò các sĩ quan khóa sinh mãn khóa về nhiệm vụ của họ khi trở về đơn vị cũ .Thật xứng đáng là một tướng tham mưu giỏi , tinh khôn mới giữ được một cương vị tột cùng của ngành Tiếp vận hơn 10 năm . Tướng Khuyên là người đứng đầu Tổng cục Tiếp vận , cánh tay phải thân tín của Đại tướng Cao văn Viên , Tổng tham mưu trưỡng Quân lực Việt nam Cộng Hòa . Với cương vị nầy , ông phụ trách kiểm soát toàn bộ tài sản của Quân lực chúng ta lúc ấy . Ông có trách nhiệm  chỉ huy , điều hành hàng chục cục khác nhau và cũng phụ trách nhiều lãnh vực khác nhau như là các cục : Quân nhu , Quân cụ , Công binh , Mãi dịch , Quân tiếp vụ ….
Tình hình chiến sự của Việt Nam trong tháng 4 năm 1975 càng ngày càng thêm bỉ đát . Miền Trung  thì từng tỉnh mất dần . Thị xã sát kề Sài Gòn là Xuân Lộc thì đã bỏ ngõ vì vì Sư đoàn 18 đã rút . Tướng Khuyên còn ở  lại Sài Gòn cho đến ngày 29 tháng 4 năm 1975 mới bỏ nước ra đi . Ông ra đi với tâm trạng rả rời của bên thua cuộc , giống tâm sự của kiếm sĩ Đặng Dung ngày xưa lúc giặc Minh vào cỏi . Đành phải chịu nuốt hờn sống kiếp lưu vong .Ra đi vào  những giờ phút cuối cùng khi Sài Gòn đang cơn hấp hối  , thế trận đến hồi vô phương cứu vản .
Tới  Mỹ , cũng giống như hàng hàng lớp lớp kẻ sĩ lưu vong khác , gia đình ông Khuyên như thu nhỏ lại , sống âm thầm trong góc hẹp , ít khi xuất hiện nơi công cộng và giới hạn tiếp xúc với đồng hương . Sau đó ông xuất gia và tu hành lặng lẻ trong một ngôi chùa hẻo lánh ít đồng hương lễ bái . Ngày xưa kiếm sĩ Đặng Dung cũng từng nói lên tâm sự nảo nề  của một kẻ lưu vong trong bài thơ bất hủ Thuật  hoài  . Có một chiếc bóng cô đơn đi Thiền hành trên đường chiều dưới núi , trong bóng xế cuộc đời . Biết nói cùng ai , biết chia xẻ cùng ai trong vô cùng thiên địa , qua mấy lời tâm sự , gởi gió , gởi mây như sau :
Quốc thù dị báo đầu tiên bạch
Kỳ độ Long tuyền đới nguyệt ma ( Thuật hoài – Đặng Dung )
Dịch :
Thù trả chưa xong , đầu đã bạc
Gươm mài bóng nguyệt biết bao rày ( Phan Kế Bính )
Rồi đến một chiều Đông , sau khi nếm trãi mọi truân chuyên trần thế , nhà sư già kia đã từ giả cuộc đời . Sống trong âm thầm , lúc trở về với cát bụi cũng lặng lẻ như chiếc lá Thu rơi . Chỉ có mấy người thân đưa ông ra nghĩa trang hiu quạnh .  Ta hãy lắng lòng  nghe đọc bài Thơ về ông như sau :

Tướng quân quét lá

Sáng  đi trên lối cỏ
Bước thiền hành nhẹ tênh
Sương tan đầu ngọn gió
Nghe cuộc đời biến thiên

Hơi thở dài sâu chậm
Đi tận cùng phế nang
Thẳng lưng lòng trống rổng
Máu tuần hoàn khắp thân

Lỡ không tròn mộng lớn
Vẫy tay chào cố nhân
Thiền môn nghe vắng lặng
Nhẹ gánh đời tướng quân

Tăng bào bay gió lộng
Đón tiết trời Thu sang
Sân sau vàng sắc lá
Dáng Thu đi muộn màng

Chiều sang im tiếng gió
Chổi lướt đường sỏi con
Nhà sư già quét lá
Quét nỗi buồn nước non

Một thời khoát chinh y
Mộng vá trời lấp núi
Giang sơn giờ đã đổi
Khung trời mây bay đi

Lá rơi trên bờ cỏ
Lá bay triền suối con
Quét vừa xong lớp trước
Đợt khác lối đi mòn

Quét làm sao cho hết
Tâm bao giờ thấy an
Thân chưa vào thanh tịnh
Thao thức chiều gió sang

Tướng quân giờ thí phát
Đầu trọc áo nâu sòng
Việc đời trôi chốc lát
Thôi…nép mình cửa không

Tướng quân thường quét lá
Chiều xuống lại chiều lên
Tăng bào theo bóng  gió
Phơ phất trời lãng quên

Gặp vài ba người quen
Hỏi han đôi chuyện cũ
Quãng trời xưa đâu đó
Chớp mắt trời gió im

Hôm qua và hôm nay
Từng mùa Thu qua vội
Nhà sư già ngưng chổi
Ngắm gió đùa bóng mây …

Hồ Thanh Nhã .