Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 11 * Sai Mon Thi Dan

Thơ dịch

Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 11

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh * đăng lúc 11:27:57 AM, Jul 17, 2020 * Số lần xem: 737

Hình ảnh

THẦN KHÚC bài 11, Thi ca khúc XXVII, XXVIII, XXIX, XXX

NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU

DANTE   ALIGHIERIE
(1265-1321)

ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC XXVII

Vòng thứ VIII. Ngục thứ 8 . Guido da Montefeltro. Nước Romagne.
Đối thoại với Guido da Montefeltro. Vai trò Giáo Hoàng Boniface VIII. Một con quỷ lý luận.

Lửa cháy thẳng và yên bình,
Không nói gì nữa xa dần chúng tôi.
Nhà thơ hiền hậu thuận lời,
Khi ngọn lửa khác tiếp thời đến sau.
Quay nhìn trên đỉnh lửa cao,
Từ đâu không rõ, phát vào âm thanh.
Bò Sicilien rống trước tiên,*
Cũng là hợp lý, tiếng còn kêu than,
Như tiếng chiếc dũa tạo nên,
Nó rống tiếng thét nhục hình đớn đau.                    10
Đù được đúc bằng đồng thau.
Như cắt da thịt đớn đau xé lòng.
Chẳng đường ra, chẳng lối ngang,
Những lời sầu thảm từ trong lửa hồng.
Bằng ngôn ngữ lửa hiện thân,
Như từ ngọn lửa tìm đường lối đi,
Ngọn lửa rung động lời chi,
Tiếng nói xuất phát từ nơi lửa này:
Hỡi người xin nhắn lời đây,
Tiếng Lombard một phút giây tâm tình.                20
Rằng : Istra, nói đi, chẳng phiền,
Bởi vì tôi đã muộn màng tới đây.
Vui lòng nán lại phút giây.
- Tôi vui lòng gặp hồn này lửa thiêu.
- Người vào địa ngục mù đui,
Từ La Tinh đất nước nơi diệu hiền.
Từ nơi tôi mắc lỗi lầm.
Nói tôi : Romagne hoà bình, chiến tranh ?
Tôi sinh nơi đó núi non.
Urbino đồi núi phát nguồn sông Tever.                    30
Nghiêng mình chăm chú lắng nghe,
Đến khi Thầy lại gần kề bên tôi :
Nói đi, anh người La Tinh,*
Và tôi cũng sẵn lòng câu trả lời.
Không chần chừ tôi đáp lời :
Ôi âm hồn ẩn náo nơi chốn này,
Romagne xưa cũng như nay,
Không chiến tranh bạo chúa, hay trong lòng.
Chẳng gì thông báo lời thăm,
Ravenne vẫn thế nhiều năm nay rồi.                    40
Đại bàng Polenta ấp tốt thôi,*
Với đôi cánh rộng che trời Cervia.
Đất hứng chịu nhiều gian lao.*
Cho quân Pháp đổ máu đào bao năm.*
Vẫn còn đó, móng vuốt xanh,
Verruchio, chó lai già với thằng con mới này.*
Cho Montagna một vố đau,
Xé con mồi có khác nào tục xưa.*
Thành phố Lamone và Santeno,
“Sư tử con trong ổ trắng” cơ đồ trị dân.*                50
Đổi phe đảng hè sang đông,
Savio đó bên sông phố thành.*
Giữa đồng bằng và núi non,
Sống đời chuyên chế và vòng tự do.
Người là ai, tôi cầu lời,
Chớ nên khe khắc với tôi khác người.
Cho tên người truyền lâu dài.
Sau khi ngọn lửa phút giây gầm gừ,
Lửa hồng chao đảo, lắc lư,
Một lời lại cất tiếng như thầm thì.                    60
Nếu rằng ta tin trả lời,
Là người sẽ trở về nơi dương trần.
Ngọn lửa chẳng lay động, ngừng,
Mọi người đều nói đúng rằng chẳng ai.
Từ đáy ngục sâu nào có ai,
Vẫn còn sống trở về nơi dương trần.
Đáp rằng chẳng sợ ô danh,
Ta thầy tu, vốn chinh nhân ban đầu.
Ta tin chuộc lỗi lầm sau,
Có cơ sở đức tin nao vững vàng,                        70
Nếu vị Giám Mục chẳng mang,
Kéo ta trờ lại tộn ban đầu về.
Tại sao ta muốn người nghe.
Khi còn xương thịt chỡ che linh hồn,
Mẹ cho, nhưng hành động luôn,
Chẳng là sư tử, mà chồn cáo thôi.
Mọi mưu mẹo dấu che đời,
Ta thông thạo mọi nghề chơi thuộc lòng.
Khắp mặt đất vang tiếng danh,
Đến khi ta tự thấy mình lúc nao,                        80
Mỗi cuộc đời, mỗi kẻ nào,
Nên thu buồm, cuộn dây neo bến thuyền.
Những điều đè nặng tâm hồn,
Ăn năn hối hận ta làm thầy tu.
Ôi điều đó tốt bao nhiêu,
Là ông Hoàng tử của nhiều tân Fariser.*
Mở cuộc chiến tranh Laterano.*
Chẳng chống Do Thái, chẳng chống nào Sarasin.*
Kẻ thù đều người Chrétiens.*
Chiếc ngai Acre chẳng ai riêng được dành.                90
Chẳng làm cỏ đất Hồi Vương,
Chẳng kể gì đến chức quyền tối cao.
Sứ mệnh thiêng, dòng tu nào.
Làm người đeo nó ốm bao hao gầy.
Như Constantin tìm Silveste đây,
Trên đỉnh Soratte chữa nguy bệnh cùi.
Người ấy tìm lương y thôi,
Để chữa căn bệnh cùa người ngạo kiêu.
Ông hỏi, ta chẳng nói nhiều,
Bởi vì người hỏi ra chiều rượu say.                    100
Ông rằng : Chớ sợ tin này,
Ta xóa tội, báo tin này cho ta.
Làm sao hạ thành Palestrina.
Ta cỏ thể mở đóng cửa nhà trời thiêng
Khoá hai chìa con biết chăng,
Người tiền nhiệm chẳng dám trông giữ gìn
Điều nghiêm trọng thúc đẩy thêm,
Là điều tệ hại nếu im lặng lòng.
Rằng : Đức Cha xóa tội con,
Những điều phạm tội đầu tiên lỗi lầm.                    110
Hứa nhiều nên thực hiện nhanh,
Thì người sẽ chiếm danh thành, ngôi cao.
Thánh François tìm ta nào,
Khi ta đã chết, hắc thù cản ngăn,
Quỷ rằng : Xin có chớ mang,
Chúa gây cho nó điều còn hại hơn.
Phải nhập bầy nô lệ thần,
Vì nó cho những lời khuyên phản loàn.
Tôi nắm tóc nó tội hành,
Chẳng lòng hối hận thì không tha hồn.                    120
Dục vọng hối hận không chung,
Mâu thuẫn đó mãi mãi không dung hòa.
Ta tỉnh ngộ, khốn nạn ta,
Quỷ thần đó túm tóc ta bảo rằng :
Người chẳng nghĩ: Ta nhà lý luận học chăng ?
Rồi dẫn ta đến trước thần Minos,
Chiếc đuôi quấn tám vòng vo,
Trong cơn giận dữ thét to rống rằng :
Tên tội lỗi này lửa tha vần.
Và người thấy đấy ta hành tội mang.                    130
Hắn đi trong bước than van.
Sau khi kết thúc thở than một mình.
Xa dần ngọn lửa rỉ rên,
Trên đỉnh lửa nhọn bập bùng quẹo quanh.
Thầy và tôi lại lên đường,
Lên trên mõm đá cầu vòng bắc ngang.
Bắc qua hố ngục nợ trần,
Những hồn tội phạm gieo mang bất hoà.

CHÚ THÍCH:

7. Trong truyện thơ Odyssée, nhân lúc Ulysse vắng mặt, các bạn đồng hành vì đói đã xẻ thịt bò thần Sicilien ăn nên thần trả thù làm cho đắm tàu cả thủy thủ đoàn chết hết trừ Ulysse. Bò thần khi chết các mảnh thịt nướng trên lửa vẫn còn rống vang. Tượng bò thần bằng đồng thau rỗng bò Phalaris của bạo chúa Agrigente để nhốt kẻ phạm tội, sơn đỏ.
33. Nước Ý.
41. Polenta. Gia huy là “một con đại bàng” của lãnh chúa Ravenne từ năm 1270, cai trị đến vùng Cerva trên Adriatique.
43. Đất hứng chịu nhiều gian lao : Forti quân đội đào tạo bởi người Pháp, gửi bởi Giáo Hoàng Martin IV thảm bại ngày 1 tháng năm 1282 bởi Guido de Montefeltro. Các lãnh chúa Forti là Ordelaffi gia huy “con sư tử xanh.”
46. Con chó lai già và thằng con mới : Malatesta de Verruchio và con Malatestio.
47. Montagna thủ lãnh phái Gibelin mà Matesta đã giết.
48. Bị xé xác ở Rimini.
49. Thành phố Lamone và Santerno: Feanza và Imola.
50. “Sư tử con trong ổ trắng”: Maghinardo Pagani de Susinana gia guy là con sư tử màu xanh nhạt trên cánh đồng trắng.
52 Savio chảy bên sông phố thành : Cesena.
67. Chinh nhân sau là thầy tu : Guido de Montefeltro thủ lãnh danh tiếng phái Gibelin, thắng nhiều trận phe Guelfe, bị rút phép thông công, ông ta nhiều lần xin hòa với Giáo Hội La Mã, ông vào dòng tu Thánh François
85. Ông Hoàng các tân Pharisiens. Giáo Hoàng Boniface VIII.
86. Gần Latran, ở Rome, giữa lòng Ki Tô giáo. Cuộc chiến chống lại Colona.
94. Như Constantin cho vời Silveste: Huyền thoại được biết thời Trung Đại thế kỳ thứ IV Constantin mắc bệnh cùi nằm mơ thấy các môn đồ của Chúa là Pierre và Paul gửi đển Giáo Hoàng Sylvestre, ẩn cư dưới núi Soratte gần Rome để trốn tránh bị cấm đạo. Sylvestre chữa lành Constantin và rửa tội cho nhà vua.
102. Palestrina : Thành trì Orsini.
112. Thánh François d ́ Assise.

ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC XXVIII

Tầng Địa Ngục thứ VIII, Ngục thứ 9. Bọn chia rẽ và ly gián tôn giáo. Cuộc gặp gỡ với Mahomet. Pier della Medicina. Bertrand de Born.

Nào chỉ có thể không vần,
Kể cho đầy ̣đủ máu hồng, vết thương.
Dù lập lại việc tôi trông.
Bao nhiêu ngôn ngữ đều không diễn lời.
Vì tư tưởng và ngôn lời,
Không đủ thấu hiểu tận nơi mọi điều,
Toàn dân họp đủ bấy nhiêu,
Puglia sôi động, bao điều xãy ra,*
Từng đau đớn, máu đổ sa,
Cuộc chiến dài tựa dân Troie thủ thành.*                    10
Góp bao lợi phẩm chiến công,*
Tite-Live chép sử sai lầm viết nên,
Kẻ còn đau đớn vết thương,
Chống Ruberto Guiscardo con đường đấu tranh.*
Kẻ còn gặp lại xương tàn,
Ceprano đó ai dân phản lòng.
Cả Puggliese và Tangliacozzo.
Thắng không vũ khí Alard lão già.
Cụt què chân tay chìa ra,
Kẻ khác thân trụi xót xa nào bằng.                        20
So ngục thứ chín khiếp kinh,
Dù cho lủng ván, thùng lăn trật niền,
Không bằng lổ hổng âm hồn,
Xẻ từ cằm đến hậu môn lòng thòng.
Ruột lòng treo giữa hai chân,
Thấy phêo phổi, bao tử tròn tởm kinh.
Nơi thành phân mọi thức ăn,
Khi tôi chăm chú mãi nhìn xét trông.
Hắn nhìn, tay mở ngực trần,
Bảo rằng xem đấy: Ta thành thế nao ?                        30
Xem Mahomet què cụt thế nào,*
Ali trước mặt đi vào khóc than.*
Mặt chẻ cằm đến tóc trên,
Tất cả kẻ khác người còn thấy chăng.
Lúc sống gieo bao tiếng tăm,
Gây bao chia rẽ nên đền tội đây.
Con quỷ phía sau sắp bày.
Hung hăng dồn mọi hồn ngay vào hàng.
Bằng gươm dọa nạt ngang tàng.
Chúng tôi đi hết ngục cong thảm sầu.                        40
Các vết thương khép lại mau,
Trước chúng tôi lại gặp nhau quỷ sầu. :
Người là ai, đứng trên cầu ?
Chắc là để chậm lại sau, nhục hình.
Bị phán quyết khi thú tội xong.
Thầy rằng : Cái chết chưa cùng anh ta.
Không tội lỗi, địa ngục sa,
Chỉ muốn kinh nghiệm biết qua ngục hình.
Còn tôi đã chết dẫn đường.
Thăm các địa ngục bao tầng tận nơi.                        50
Đó là sự thật tỏ lời.
Trăm âm hồn đứng nghe, ôi lạ lùng.
Dừng trong hố chăm chú nhìn.
Ngạc nhiên quên cả nhục hình, đứng coi:
Vậy người sẽ thấy mặt trời,
Bảo Dolcin khiếu nại, hẵy vui sẵn sàng.*
Theo chúng ta sớm, nếu không,
Tích trử lương thực coi chừng tuyết rơi.
Mang thắng lợi cho Navarrais,
Nếu làm cách khác khó thời thắng chi.                        60
Mohamet nói những gì,
Một chân cất bước đi ra rồi,
Và chân trên đất xa vời.
Một kẻ khác đến, họng người thủng đâm.
Mũi bị xẽ dưới mày lông,
Hắn ta duy nhất chỉ còn một tai.
Hắn dừng kinh ngạc nhìn tôi,
Miệng thời há hốc, trước nơi cả đoàn.
Một cái họng máu đỏ lòm,
Rằng : Ồ ! người chẳng có làm tội chi,                        70
Tôi biết đất La Tinh kia.
Bị lầm có lẽ chỉ vì giống nhau.
Nhớ chăng Pier da Medicina,*
Cánh đồng hiền diệu nếu qua nơi này.*
Macaba trải rộng đến Versenti,
Hai người ưu việt Faro hay tin cùng,
Các ngài Guido và Agiolello,
Nếu tiên liệu được chẳng vô ích. Rằng :
Họ sẽ bị ném khỏi tàu buồm,
Cổ bị cột đá, chết đuối gần Cattolica.                        80
Vì bạo chúa phản bội, ác ma,
Giữa các đảo Cipri và Maiolica,*
Thần Neptune chẳng thấy tội vượt qua.
Của bọn hải tặc, Argos giết người.
Kẻ phản bội một mắt thôi,
Chiếm giữ thành phố, chẳng ai dưới này,
Muốn chẳng bao giờ ai đây,
Đến để thương thuyết điều gì nữa đău.
Chẳng chúc tụng, chẳng nguyện cầu,
Chẳng che chỡ họ gió lùa Focara.                        90
Tôi rằng: Nói rõ kia là,
Nếu tôi mang cõi trần về tin ông.
Ai nhì̀n cay đắng về ông.
Rồi thì, hắn đặt tay ngang trên cằm,
Người bạn đường rồi vạch mồm.
Thét rằng : Hắn đấy, hắn không nói nào.
Tội nghi ngờ đã rắc gieo,
César khẳng định: “Việc nao sẳn sàng.
Sẽ chẳng thành nếu hoãn làm.”
Ô hay hắn kẻ vô cùng tởm kinh.                            100
Lưỡi bị cắt từ họng mồm,
Curron xưa đã nói năng lắm lời.
Kẻ khác tay cụt cả hai,
Giơ hai tay cụt trong trời tối đen,
Cao hơn mặt, vấy máu bầm,
Hắn gào : Xin nhớ đến gùm Mosca,
Than ôi lời nói gian tà,
Kẻ gieo đau khổ dân nhà Toscan.
Tôi thêm: Chết cả giống dòng,
Hắn bao đau khổ gây càng khổ thêm.                        110
Bỏ đi, một gã buồn, điên,
Còn tôi đứng lại nhìn thêm cả đoàn.
Có điều gì tôi hãi hùng,
Một mình cảm thấy, chẳng bằng cớ chi.
Nếu không trấn tỉnh tâm này,
Vốn là bạn tốt cho người tự do.
Là áo giáp chỡ che cho.
Tôi sống thực tế, còn chờ thấy trông.
Một cái thân, không đầu đi,
Như những kẻ khác sầu bi một đoàn,                        120
Hắn nắm tóc, xách đầu lên,
Hai bàn tay tựa như mang đèn lồng.
Đầu nhìn chúng tôi, than rằng :
Từ mình, mình lại hoá thành đuốc đi.
Là hai trong một, một thành hai.
Làm sao biết được lệnh Ngài xanh cao.
Khi hắn đến đúng chân cầu,
Hắn giơ tay với cái đầu lên không.
Để lời gần chúng tôi hơn.
Hãy xem trừng phạt khiếp kinh tôi làm.                    130
Anh còn sống thăm âm hồn,
Thử xem hình phạt nào còn lớn hơn.
Cho tôi, anh hãy báo tin,
Bertram dal Bornio ắy tên tôi là.*
Dâng vua trẻ lời xấu xa,
Làm cha con họ hoá ra hận thù:
Architofel lời hiểm sâu,
Absalon và David Đối đầu chống nhau.
Vì chia hai kẻ gần nhau,
Ta mang ôi hỡi ! cái đầu lìa thân.                        140
Lẽ ra đầu phải ở trên,
Với ta hình luật, tội danh ngang tầm.                        142

CHÚ THÍCH
8. Puglia sôi động; vùng vương quốc Naples thời Trung Cổ.
10. Dân Troie thủ thành chống liên quân Hy Lạp trong mười năm. Troyens là dân Romains vì họ là hậu duệ Énée, sau khi thành bị hạ Énée dẫn dân chúng sang Roma.
Trong cuộc chiến trừng phạt thứ hai, trận Cannes người chết Romains và Carthaginos nhiều đến mức nhẫn tháo từ các ngón tay chất thành đống.
14. Robert Guiscard chiếm vương quốc Naples thế kỷ thứ IX.
16. Ceprano. Vị trí chiến lược của vương quốc đã bỏ thành không một trận đánh. Dante đã lầm với Bénevent nơi vua Manfred chết với quần thần.
17. Taghiacozzo . Chiến thắng Carradin, con Manfred.
18 . Alard de Valery Mưu sĩ Charles Ier d ́Anjou.
31. Mahomet người sáng lập ra đáo Hồi.
32. Ali : Ali tên Abi Talib, con rễ Mahomet    Năm 632 sau khi Mahomet chết Hồi Giáo chia thành hai phái Chiite et Sunnites.. Ali con rễ tín đồ trung thành thành phái Chiites. người lãnh đạo Chiites là dòng dõi từ Ali và con gái Mohamet (như Quốc Vương Maroc). Chiites chiếm đa số ở Iran, Irac, Azerbaidjan, Bariin Abou Barkr vị tướng tiếp tục truyền bá Hồi Giáo bằng gươm, ai không theo thì giết, thành lập phái Sunnites chiếm 85 phần trăm đạo Hồi trên thế giới.
56. Thầy dòng Dolcin: Fra Dolcino Tornielli, de Novare. Điều khiển các thầy dòng Frères apostoliques chủ trương làm mọi điều cấm kị, kể cả với phụ nữ.. Giáo hoàng Clémenct V làm một cuộc thập tự chinh chống hắn năm 1305. Dòng thầy tu Dolcine cố thủ trên núi Zalello ở Piémont nhưng bị thiếu lương thực và bị tuyết lớn kéo dài, hắn phải đầu hàng Giáo hoàng.
73. Pier da Médicina: Sống giữa Bologne và Romagne, cả đời gây chia rẽ dân Bologne người này chống lại người khác.
74. Cánh đồng hiền diệu: La Lombardie.
76. Hai người ưu việt Fano : Guido del Cassero và Angiolello da Carignano. Bị bỏ vào bị và cột đá ném xuống biển theo lệnh của Malatestinom bạo chúa Félon. (Enfer XXVII 46-48)
80. Cattolica giữa Pesaro và Rimmi, trên Adriatique.
82. Đảo Chypre và Majorque.
84. Argos tên gọi Hy Lạp trong cuộc chiến thành Troie.
96. Curion kềm kẹp dân chúng thành Rome. Thúc đẩy Cészr vượt Rubicon.
106. Mosca dei Lamberti. người Firenze sau lời cố vấn của hắn Amidei và đồng bọn giết Buondelmonte nhân lễ phục sinh năm 1215, là nguyên nhân các bất hoà tại Firenze.
134, Bertrand de Born Lãnh chúa lâu đài Hautefort ở Périgord nước Pháp, sống giữa thế kỷ XII. Cũng là một thi sĩ du ca nổi tiếng. Dante xem là một thi sĩ làm thơ chiến tranh trong De Vulgari Eloquentia và Convivio. Hắn gây chia rẽ giữa vua Henri II và con là Henri III nước Anh.

ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC XXIX

Vòng thứ VIII, ngục thứ 10 . Những kẻ làm đồ giả. Làm giả vàng bạc, biến chì thành vàng, bị phủ đầy ghẻ và phong cùi. Griffolino d ́Arezzo - Alberto de Sienno.

Đám đông đủ loại vết thương,
Làm tôi xúc động trên đường, mắt trông.
Khát khao bật khóc trong lòng,
Nhưng Virgile bảo : Con nhìn gì chăng ?
Tại sao mắt cứ chăm chăm,
Cụt què buồn bã hồn âm dưới này.
Không thể tất cả ngục đây,
Thấy được tất cả nơi này được chăng ?
Hai mươi nghìn dặm lũng vòng.
Vì vầng trăng đã dưới chân ta rồi,*                    10
Chỉ còn ít thời gian thôi,
Còn nhiều cái khác con thời chưa thăm.
Tôi rằng : Thầy đã lưu tâm,
Lý do đã khiến con tìm muốn xem.
Cho con nén lại chút xem.
Thầy vẫn tiến bước, tôi luôn theo người.
Thầy hướng đạo bước thay lời,
Tôi thêm rằng: Ấy trong nơi ngục này.
Con mong muốn kiếm tìm đây,
Con tin có một hồn đầy họ con.                        20
Khóc than đền tội lỗi lầm.
Rồi Thầy tôi nói : Để lòng làm chi !
Bận tâm về hắn làm gì,
Quan tâm điều, khác xá gì hắn đâu.
Ta đã thấy hắn chân cầu,
Hằn học, chỉ chỏ con, nào biết cho.
Ta nghe gọi tên Geri del Bello,*
Nhưng trong lúc đó con lo bận lòng,
Altaforte lâu đài chủ nhân,*
Con không nhìn thấy, hắn dông đi rồi.                    30
Thưa Thầy: Ông chết dữ thôi,
Đến nay cũng vẫn chưa ai trả thù.
Ai cũng chịu nhục chung điều,
Khiến ông khinh bỉ con nhiều, bỏ đi.
Không nói với con, con tự suy.
Điều này càng khiến con đầy thương tâm.
Chúng tôi đến chỗ đầu lên,
Trên mõm cầu đá nơi còn thể trông.
Thung lũng kia tỏa sáng hơn,
Chúng tôi đã đến ngục giam cuối cùng.                40
Hố thảm sầu kẻ giam cầm,
Hiện ra tất cả trước tầm mắt tôi.
Tiếng kêu lạ xé lòng thôi,
Nỗi đau như ngọn lao dài xót thương.
Hai tay bịt kín, tai ôm,
Như nỗi đau các nhà thương thấy cùng,
Val de Chiana, Maremme và Sardaigne.*
Từ tháng bảy đến tháng chín ở cùng một nơi.
Cùng một lúc, một ngục thôi,
Người ta còn thấy các mùi bốc lên,                    50
Từ thối rữa các tay chân.
Chúng tôi đi đến ngục thăm cuối cùng.
Đường đá dài mé trái luôn.
Ở nơi đó chúng tôi nhìn rõ hơn.
Trông dưới sâu nơi Diêm Vương,
Toàn năng lãnh chúa chẳng lầm luật công.
Hình phạt ghi sổ tội hình,
Tôi nghĩ không có nỗi buồn nào hơn.
Nhìn Egina bệnh toàn dân,*
Một bầu chướng khí đầy tràn không gian.                60
Cả loài vật đến côn trùng,
Đều chết, dân cổ đại còn về sau.
Các thi sĩ đoán chắc nào,
Từ giống loài kiến, mầm nào tái sinh.*
Thấy đây thung lũng tối tăm,
Âm hồn áo não chất thành đống kia.
Kẻ nằm sấp, kẻ vai kề,
Kẻ nằm ngữa, kẻ bò lê, bò càn,
Bốn chân trên đường tởm kinh.
Từng bước, tôi chẳng nói năng được gì.                70
Nhìn nghe cả bệnh nhân đây,
Họ không nhấc nỗi nữa thay, thân mình.
Tôi thấy hai người tựa lưng,
Như hai viên ngói xếp chồng sưởi hong.
Đầu đến chân vẩy ghẻ hòm,
Chưa bao giờ thấy một bàn chải nhanh,
Bởi người hầu chủ chờ mong.
Hay bởi kẻ chẳng muốn làm thức khuya,
Bằng hai kẻ dùng móng tay cào,
Cào vào mình mẩy nhanh mau điên rồ.                80
Bởi cơn ngứa chẳng cách mô,
Họ dùng móng nhọn kéo vồ ghẻ ra.
Như con dao đánh vẩy qua,
Một con cá chép hay là cá to.
Nhìn một người Thầy lắng lo :
- Hỡi anh dùng móng tay vồ tuột da,
Móng tay như gọng kềm kia,
Hãy cho ta biết ai là người La Tinh,
Trong các anh. Và móng tay mình
Sẽ làm hết ngứa thỏa lòng luôn luôn.                    90
- Hai chúng tôi người La Tinh,
Tàn phế ông thấy. Rưng rưng khóc ròng.
Nhưng các ông là ai mà hỏi thăm ?
Vị Thầy hướng đạo lời rằng : Ta đây,
Cùng anh còn sống, đến nơi này,
Phiêu du địa ngục đá này, đá kia.
Thăm Địa ngục nhiệm vụ chia.
Nghe vậy họ chẳng dựa, lìa cách thân.
Quay về tôi họ hỏi thăm,
Tình cờ một số khác cùng lắng tai.                    100
Thầy tốt lòng lại gần tôi :
Hãy nói với họ những lời con mong.
Nghe Thầy, tôi bắt đầu rằng :
Mong rằng kỷ niệm các ông mãi cỏn.
Hồn người, thế gian đầu tiên,
Nhưng đã sống được qua ngàn ánh dương.
Các anh là ai ? Đâu phố phường ?
Mong rằng hình phạt khiếp kinh tởm này,
Không ngăn các anh tỏ bày.
- Tôi Arezzo, anh này Albert de Sienne.*                110
Tôi tội ném vào lửa hồng,
Tôi ở đây lại không cùng lý do.
Tôi rằng : Thực nguyên do nào ?
Rằng : Tôi biết nhảy bay vào không trung.
Còn hắn, tò mò kém tinh,
Hắn muốn tôi dạy tài năng đó mà,
Tôi không dạy thành Dédale ra,*
Hắn làm tôi chết, kẻ tà con nuôi,*
Mười ngục ̣đây, ngục thứ mười,
Cho kẻ làm giả kim nơi cõi trần.                        120
Minos kết án chẳng lầm.
Tôi nói thi sĩ sai chăng bao giờ.
Người Sienne phù phiếm chẳng thua,
Còn hơn dân Pháp ở kề gần bên.
Một anh cùi khác gần nên.
Lời rằng “ Có đúng trừ miền Stricca.*
Tiêu xài độ lượng chăng là,
Nơi Nicolo phát hiện ra đần đầu.
Đinh hương mùi dùng biết bao,
Trong vườn và những hạt gieo nẩy mầm.                130
Trừ đất Cacia Ascian,*
Với vườn nho đất bao la cánh đồng.
Abbagliato có lương tâm,*
Nhưng để người biết ai từng giúp ngươi.
Chống lại Sienne hãy nhìn tôi,*
Để cho bộ mặt trả lời đúng nơi.
Anh thấy tôi hồn Capocchio,*
Kẻ làm vàng bạc bằng chì giả kim.
Tôi nhớ anh nếu không lầm,
Người có bản chất bẩm sinh tốt vời.                    140

CHÚ THÍCH
10. Vầng trăng dưới chân. Thời Dante quan niệm trăng mọc ở Jésuselem.
Địa ngục là nơi đối cực, trăng mọc dưới chăn.
27. Geri del Bello : Anh em cô cậu với cha Dante, giết người vì phản bội và bị ám sát.
29. Altaforte: Hautefort, Bertrend de Born lãnh chúa Hautefort.
47. Val di Chiana : thung lũng giữa Arezzo và Montepulciano, cũng như Maremme và Sardaigne thời Dante là những nơi dơ bẩn, nhiều chướng khí sinh ra bệnh tật, bệnh truyền nhiễm.
59. Égina hay Égine là một đảo nhỏ ở gần Athènes theo thần thoại Hy Lạp bị cơn dịch hạch mang đến bởi Junon (Héra) vì ghen tuông với Jupiter (Zeus) đã yêu tiên nữ Égine, đã thay dân chúng chết bằng loài kiến hoá thành người, les Myrmidons (Ovide). Achille là con vua Myrmidons.
110. Arezzo : Griffolino, biệt danh là Bal làm chì giả vàng và làm tiền giả.
117. Dédale; người xây dựng Knossos lâu đài hàng trăm phòng, đảo Crẻte.
118. Người được yêu như con. Giám Mục Sienne.
126. Stricca. Dante mỉa mai Stricca de ́ Salimbeni cai trị Bologne từ 1276 đến 1286. Anh hắn là Nicolas là người đầu tiên phát kiến ra cách dùng đinh hương ở Ý tạo ra nhiều món ăn ngon ở Sienne.
131. Caccia d ́ Asciano: gia đình giàu có Scialrnghi.
133. Eboui hay Abbagliato nơi Bartolomeo de ́ Folcacchieri tuổi trung niên đã cai trị nơi này.
137. Hồn Capocchio người Firenze bạn học của Dante, khéo tay vẽ chân dung hí họa. Chuyên làm đồ giả kim, tiền giả bị đốt sống ở Sienne en 1293.

Ý kiến bạn đọc

Vui lòng login để gởi ý kiến. Nếu chưa có account, xin ghi danh.

Menu

Thơ dịch

Ý kiến bạn đọc