Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 7 & 8 * Sai Mon Thi Dan

Thơ dịch

Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 7 & 8

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh * đăng lúc 12:17:03 PM, Jun 02, 2020 * Số lần xem: 829

Hình ảnh

Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 7

THẦN KHÚC DANTE (bài 7 )

ĐỊA NGỤC Thi ca khúc XVI, XVII, XVIII

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh

chuyển ngữ thơ lục bát

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XVI

Tầng thứ bảy, Địa Ngục thứ ba. Những kẻ bạo hành với thiên nhiên.

Bàn chuyện với ba âm hồn Firenze. Sự xuống dốc của thành phố. Sợi dây của Dante và đi đến Géryon.

Tôi đà đến chỗ nghe trông,

Tiếng động dòng nước rơi vòng tiếp theo.

Nghe như tiếng ong rì rào,

Chợt ba cái bóng tách sau đám người.

Chúng chạy, đám đông qua thôi,

Đọa đầy tàn khốc, mưa rơi không ngừng.

Ba người nhìn tôi gọi rằng :

Đợi tôi, anh kẻ áo quần khác trông,

Như là người của cõi trần,

Tôi nhìn thân họ vết thương tràn đầy.                                 10

Mới cũ vết thẹo lửa bay,

Mỗi khi nhớ đến lòng này đau thêm.

Vị Thầy thông thái, tôi dừng.

Hãy thở một chút. Thầy nhìn nơi tôi:

Với họ nên ân cần lời,

Nếu đây không lửa cháy người tự nhiên.

Thì ta sẽ bảo nhanh lên,

Cho con, chớ chẳng phải vì cùng họ đâu.

Thấy tôi dừng, họ tiếp nhau,

Điệp khúc than vãn thương đau, đến gần,                          20

Cả ba quay lại vòng tròn,

Như người đô vật mình trần, dầu xoa.

Chộp nhau thủ thế tranh đua,

Trước khi giao đấu trận và bị thương.

Mắt nhìn tôi, bước vòng tròn,

Cổ ngẫn cao, bước chân nhìn về tôi.

Nên cổ ngược với chân đi,

“Khốn cùng bao cảnh khổ nơi cát lầy,

Nếu anh khinh lời khẩn cầu này,

Và khuôn mặt cháy đen đầy vết thương.                             30

Danh chúng tôi anh nghiêng mình,

Xuống đây an bình, anh hỡi, là ai ?

-Đến Địa Ngục, người trần đời.

Người này ông thấy, tôi thời theo ông.

-Da trần trụi, thân trụi trần,

Cao sang dòng dõi hơn lòng anh tin.

Cháu bà Gualdrada đức hạnh giống dòng.*

Guido Guerra tiếng danh kỳ tài,*

Kỳ tích trí tuệ, thanh gươm dài,

Người kia theo gót dẫm nơi cát mềm.*                               40

Tegghiaio Aldobrandi mãi còn .*

Thế gian khen ngợi vang lừng lời ca.

Còn tôi thánh giá khảo tra.

Jacopo Rusticucci cùng là đồng thân,*

Chẳng ngờ bao nỗi tang thương,

Mụ vợ ác độc mưu đường hại tôi.

Nếu tôi tránh được lửa rơi,

Tôi đà lao giữa đám người này đi.

Thầy thông thái cho phép thôi,

Nhưng tôi sẽ bị đốt thui cả người,                              50

Sợ hãi thắng ý đẹp lời,

Tôi còn chỉ muốn ôm người trong tay.

Tôi không khinh, xót thương thay,

Số phận người xót xa đầy trong tôi.

Sâu trong lòng, nhớ chẳng phai,

Từ khi lời của chúa tôi nơi này,

Ban vài lời tôi hiểu ngay,

Nhân vật như quý vị, nơi đây gặp người.

Tôi cùng quê quý vị thôi,

Từ lâu nghe nói lòng thời kính thương.                    60

Sự nghiệp tên tuổi vinh quang,

Tôi rời trái đắng cay, mong quả lành.

Thầy dẫn chính trực hứa rằng :

Trước tiên phải xuống tận vùng ngục đen.

Bóng rằng : Cầu mong hồn anh,

Sống lâu tỏa sáng tiếng danh lâu bền.

Anh hãy kể chuyện phố thành,

Phẩm giá thanh lịch có còn như xưa ?

Hay giờ tan biến phôi pha,

Vì Gughelmo Borsière vẫn la cà thở than,*                                 70

Từ mấy nay ông trong đoàn,

Chúng tôi thắc mắc không ngừng chuyện ông.

Dân nhập cư mới, lợi tức lên,

Kiêu ngạo vô độ, nẩy sinh tính tình.

Nhớ Firenze xưa, người khóc buồn.

Ngữa mặt tôi hét, ngẫn vầng trán cao.

Xem như câu trả lời nào,

Cả ba quay mặt nhìn nhau đồng tình.

Để làm người khác vui lòng,

Với anh chẳng mấy khó khăn. Họ rằng:                             80

Anh sung sướng, nói thẳng lòng.

Nếu anh thoát địa ngục vùng thương đau.

Trở về nơi đẹp muôn sao.

“Đến đây”. Anh nói với bao nhiêu người.

Cho người sống nhớ chúng tôi,

Lẫn quẩn luân hồi, bỏ chạy nơi xa.

Lẹ làng như cánh chim qua,

“A Men” vĩnh biệt cũng chưa một lời.

Cả ba biến mất đi rồi.

Đúng khi Thầy bảo dục tôi lên đường.                                         90

Tôi theo người, vài bước gần,

Tiếng nghe nước đồ, ầm ầm trên cao.

Chúng tôi chẳng rõ lời nhau,

Con sông kia vẫn đi theo một dòng.

Từ núi Viso về trời hồng.*

Trên sườn trái của cánh đồng Apennin*

Acquacheta đoạn thượng nguồn,*

Trước khi đồ xuống cánh đồng phù sa.

Đến Forli tên chẳng là.*

Tu viện Thánh Benedetto đà phía trên. *                                     100

Từ núi Alpe đổ thác nguồn,*

Hàng nghìn con thác đua tuôn trắng trời.

Dưới một vách đá thẳng vời,

Tôi nghe dòng nước sẫm rơi mịt mù.

Réo vang vọng tiếng thiên thu,

Chỉ một lát đã nghe ù, tai vang.

Quanh lưng một sợi dây thừng,*

Với nó có lúc bên lưng sẽ dùng.

Bắt con báo, lốm đốm lông,

Nghe Thầy hướng đạo tôi liền cởi ra.                                           110

Rút khỏi lưng sợi dây qua,

Cuốn sợi dây lại và đưa cho người.

Thầy quay bên phải gần thôi,

Cách xa bờ nắm dây nơi một đầu,

Quăng sợi dây xuống vực sâu.

Chắc rằng điều lạ lùng nào xãy ra.,

Tôi nghĩ thế chờ xãy ra,

Mà Thầy tôi cũng trên đà nhìn theo.

Người trông thận trọng biết bao,

Cạnh người mọi cử động nào không qua.                                    120

Cũng đều thấu tâm tư ta.

Lát nữa, Thầy nói : Đến đà từ cao.

Cái ta chờ, người nghĩ nào.

Tức thì sẽ hiện ra theo ý người.

Trước sự thật, mặt dối thôi,

Người đời giữ miệng kín lời thế nên.

Không lỗi, vẫn xấu hổ thêm.

Nhưng tôi không thể lặng im mặc lòng.

Xin thề trên những thi chương,

Bạn ơi, mong được yêu thương lâu dài.,                             130

Tôi trông không gian đen thui,

Bởi chúng tôi thấy người nơi lạ lùng.

Thật lạ kỳ, tim sắt băng.

Họ như chuyển động khi cùng ngoi lên.

Sau khi lặn gỡ gì thêm,

Vướng vào dưới đá, dấu trên biển ngàn.

Rồi vươn mình cao thu chân.

CHÚ THÍCH:

Guaidrada: (Quan Đà La) Con gái đức hạnh của Belliciob de ́ Ravignani, vợ Guido le Vieux, Trong huyền thoại Florence bà là một khuôn mẫu đức hạnh gia đình và phong tục.

38, Guido Guerra:(Công Đô Quế La) Người danh tiếng nhất , lãnh tụ đảng Guelfe, bút danh Guerra.

Tegghiaio Adlobrandi (Tiết Chi Ai Ô An Đô Băng Đi): gia đình Adimari, chết năm 1266 thuyết phuc mọi người trong trận chiến chống lại Sienne, dẫn đến cuộc bại trận Montaperti.

Jacopo Rusticucci, (Gia Cô Bô Cúc Ti cut Chi) dân thành Firenze giàu có và tích cực trong nửa đâu thế kỷ XIII.

Guelielmo Borsière,( Du Li Âu Mô Bột Xe) Một nhân vật quan trọng trong triều đình, chuyên thu xếp những cuộc hôn nhân, mất khoảng năm 1300.

Acquacheta (Ất Kha Sơ Ta) nay là Mantoue.

Sợi dây lưng. Có thể Dante thuộc dòng Thánh Franc̣ois, sợi dây tượng trưng cho đạo đức như trung chính, thành thật. Đối lập với con báo lông lốm đốm tương trưng cho sự hoang phí, hay gian dối.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XVII

Tầng Địa Ngục thứ bảy, Ngục thứ ba. Kẻ bạo hành chống lại nghệ thuật.

Người cho vay lãi nặng ngồi dưới mưa lửa, huy hiệu gia đình trên túi treo nơi cổ. Quái vật Géryon. Dante một mình nhìn người cho vay. Virgilo và Dante cởi lưng quái vật xuống vực sâu.

Đến đây quái vật nhọn đuôi,

Đập nát vũ khí, tường cản vượt rời núi non.*

Làm rung động cả thế gian,

Quay lưng Thầy hướng dẫn đường nói tôi :

Ra hiệu tôi qua mé ngoài,

Bên bờ đá tảng chúng tôiu tiếp đường,

Dáng hình kỳ dị lạ thường,

Ngóc cao đầu thật kinh hoàng toàn thân.

Đuôi chẳng dài tới bờ trong,

Đôi mắt trước vị chính trung nhân từ.                                          10

Dáng ngoài có vẻ ôn nhu,

Toàn thân là một hình thù giao long.

Từ bờ nách đến hai chân

Trên lưng trên ngực và hai bên sườn,

Thân mình đầy những vẩy tròn.

Như người Hồ, Thổ làm nên sắc màu.*

Kết màu sắc rực rỡ thêu,

Arachné chẳng giăng tơ nhện thành.*

Như con thuyền sắp buông dầm,

Nửa thân dưới nước, nửa thân trên bờ.                                         20

Như động con chồn Đức to,

Rái Cá làm tổ đợi chờ tranh nhau,

Con thú gướm ghiếc làm sao,

Trên bờ đá tảng, quanh bao cát vàng.

Đuôi lay động trong không gian,

Ngẩng cao đầu miệng phù mang nọc đầy.

Nọc độc bò cạp hiểm nguy,

Bây giờ Thầy nói : Hãy đi tránh mình,

Đến quái thú nằm trên đường,

Chằng lành gặp thú trên con đường này.                                      30

Men theo sườn phải đến nơi,

Đến bên bờ vực chỉ mười bước thôi,

Để tránh bãi cát lửa rơi,

Và khi đi đến tận nơi thú này,

Tôi nhìn bãi cát xa bay,

Dọc bờ vực thẳm đây bao người ngồi.

Cuối cùng con đến đích thôi.

Thấy được tất cả từ nơi chốn này.

Thầy rằng : Cảnh khổ phơi bày,

Ngắn gọn, con chớ nói chi dài dòng.                                           40

Lúc nhờ quái thú giúp giùm,

Đề cho nó chở qua vùng trên lưng,

Vượt qua vực thẳm sâu cùng,

Đến vòng bảy, một mình Thầy thôi.

Nơi các người khốn khổ ngồi,

Mắt đau đớn lộ ra ngoài tâm tư.

Đó đây hai bàn tay như,

Muốn tắt ngọn lửa cháy từ đất khê.

Chó làm chi được mùa hè,

Với chân, với mõm, chét ruồi bao quanh.                                    50

Cắn chích hay đậu bu thành,

Khi tôi chú ý nhìn chăm một người.

Đi xuống lửa, đớn đau hoài.

Tôi không nhận được ai người biết quen.

Trên cổ đều đeo túi tiền,

Sắc màu mang dấu hiệu riêng họ nhà.

Gia huy quen thuộc nhận ra,*

Tôi nhìn ra được cái đà biết quen.

Màu xanh lơ trên túi vàng,

Đầu sư tử với dáng hình nhận ra. *                                              60

Nhìn túi khác đỏ máu sa,

Một con ngỗng trãng màu ngà khác bơ.*

Một kẻ khác túi trắng dờ,

Thêu trên heo nái xanh lơ da trời.*

Mi đến Địa Ngục làm gì ?

Mi còn sống hãy cút đi bây giờ.

Anh họ ta Vitaliano.*

Sẽ đến ngồi đó bên bờ trái ta.

Dân Firenze, Paduan ấy mà,

Vẫn thường to nhỏ tai qua bảo rằng :                                           70

Đây vua hiệp sĩ kỵ binh.

Mang chiếc túi với hình chim ba mồm.

Rồi hắn le lưỡi, miệng nhăn,

Như con bò lưỡi liếm quanh mũi mình.

Nén chút thêm, sợ phật lòng,

Người Thầy đã bảo sẽ không trễ giờ.

Xa các hồn tôi trở về,

Thì Thầy hướng đạo đã chờ bên trên,

Bên mình quái thú to kềnh,

Thầy rằng : Giờ hãy hùng anh, can trường.                                  80

Chúng tôi lên bằng chiếc thang,

Đi lên đằng trước, tôi len giữa ngồi,

Sợ đuôi nó đập trúng thôi,

Như lần đầu bị sốt thời run lên,

Lạnh trắng ngón tay nóng ran,

Mình run cầm cập bóng đêm quay nhìn.

Nhớ lời căn dặn dẫn đường,

Hổ ngươi tôi trước một cơn kinh hoàng,

Người hầu trấn tỉnh theo chân,

Tôi ngồi trên một cái lưng lạ lùng.                                                90

Muốn nói lời chẳng thốt nên,

Nhưng tôi tin : Hãy ôm choàng trong tay,

Vị Thầy từng cứu khốn nguy,

Bao lền hiểm hoạ, lên ngay tức thì.

Ôm người trong tay, tôi ghì,

Con Géron bảo: Bây giờ đi ngay.

Dù vòng rộng dốc êm bay,

Dù bao gánh mới thân này phải mang,

Như chiếc tàu rời bến thuyền,

Lui ra ngoài lại bơi liền ra xa,                                                        100

Khi chân thoang thả đong đưa,

Cái đuôi xếp lại cong vừa ngực thân,

Mình chuyển động như chiếc kim,

Hít hơi thở chuyền động đường đôi chân,

Tôi càng kinh hãi sợ hơn,

CHÚ THÍCH:

Đập nát vũ khí, tường cản : Tội lỗi do sự gian lận phá hoại nhiều hơn tội lỗi do bạo động.

Người Turc, người Tartare. Thổ Nhĩ Kỳ, Hồ là những người dệt vải rất đẹp thời Dante.

18 Arachnée: một người dệt vải Lydienne dám thách đố lại Thần Nữ Minerve (Athéné) về sự khéo tay, bị hóa phép biến thành con nhện.

Người cho vay có tội lỗi chống lại nghệ thuật, (họ không tạo ra của cải bằng sự khéo tay) và tội thứ ba, tội cuối cùng trong các tội chống lại Thượng Đế.

Tại Âu Châu các dòng họ lớn từng là hiệp sĩ đều có một huy hiệu riêng, tôi đặt tên là gia huy khác với quốc huy là huy hiệu một nước.

59,60 Màu xanh lơ sư tử vàng : Gia huy của dòng họ Gianfigliazzi, phái guelfes firenze.

62,63 Ngỗng trắng, gia huy dòng họ Obriachi. phái gibelins thành Firenze.

Heo nái trên màu xanh lơ, gia huy dòng họ Scrovegni ở Padoue.

Vitaliano del Dente, Padouen cai trị năm 1307.

Vua các hiệp sĩ kỵ mã. Giovani di Buianente dei Becchi. Quan toà năm 1293, gia huy là ba con dê trên cánh đồng vàng.

Phaeton: Con Thần Apollon một ngày đánh chiếc xe của cha suýt đốt cháy Thiên Đình, bị Jupiter dùng sấm sét đánh chết (Ovide)

Icare con của Dédale, người xây dựng cung điện đảo Crète. Icare bay lên trời bởi chiếc cánh của cha chế tạo ra, Nhưng sức nóng mặt trời làm tan sáp và Icare rơi xuống biển.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XVIII

Vòng thứ tám. Người gian lận.

Túi thứ nhất: Bọn dụ dỗ, Bọn ma cô. Hai đám chạy không nghỉ trong hai đường ngược nhau, bị đánh roi bởi các con quỷ có sừng.

Túi thứ hai : Kẻ du nịnh chìm trong đống phân. Người dụ dỗ Jason. Kẻ du nịnh Thaïs.

Chốn này Địa Ngục Túi Đau,

Đá như sắt thẳm một màu khắp nơi.

Như một vòng đá quanh trời,

Chính trung tâm một rào, nơi rủa nguyền.

Mở một giếng rộng, sâu đen,

Chốn này nơi của lệnh trên an bài.

Một hình tròn bên trong nơi.

Giữa nơi cái giếng và ngoài vực cao.

Dưới đáy mười thung lũng sâu.

Như là hào rộng quanh bao tường thành.                                     10

Hố hào lâu đài bao quanh,

Dường như sắp đặt tạo hình cùng chung.

Lâu đài cổ có cầu thành.

Đến nơi cái giếng dừng chân bên đường.

Đến nơi như sốc xương sườn.

Géryon đó tôi tìm nơi leo.

Thi sĩ phía trái, tôi theo,

Bên phải xót cảnh hiểm nghèo mới hơn.

Đau khổ mới, càng khổ thêm.

Túi đầu tiên đã ngập tràn khổ thương.                                          20

Dưới đáy người khổ trần truồng.

Từ nơi chính giữa đến đường trước tôi.

Người thật nhanh đi bên ngoài,

Như người La Mã dân thời Jubilé.*

Đã tìm cách cho mọi người,

Cuối cùng đã được qua nơi xây cầu.*

Một bên quay mặt nhìn nhau,

Hướng lâu đài để đi vào Thánh Pierre.

Một hướng khác, hướng sơn khê,*

Từ trên nơi đó đá kè xám đen.                                                       30

Tôi thấy quỷ sừng, roi song.

Đánh man rợ kẻ chậm dần phía sau.

Chân không nhấc nổi đi mau,

Phát đầu chẳng đợi, cú nào tiếp ra.

Chẳng cú thứ hai, thứ ba,

Nhưng khi tôi bước, mắt xa chợt nhìn.

Một người trong đó, tôi thầm,

Thấy rồi đâu đó, như lòng trống không.

Tôi ngừng, muốn thấy tận tường,

Vị Thầy hiền dịu cũng ngừng với tôi.                                           40

Lùi vài ba bước xem vời,

Cú roi quất xuống xem ai danh gì ?

Mặt cúi xuống khó nhìn ai,

Tôi rằng : Người cúi mặt nơi đất nhìn.*

Tôi vẫn không lầm dáng hình.

Venedico Caccianomico phải chăng người này.*

–Ai mang tới tương ớt cay ?*

Hắn rằng tôi nói lời này trái gan.

Lời nói thẳng làm tôi phiền,

Làm tôi nhớ đến cõi trần xưa thôi.                                               50

Ghisolobelle lôi kéo tôi,*

Chìu ý hầu tước kéo lôi tôi vào,

Dù chuyện hổ thẹn nói sao !

Tiếng Bologne chẳng phải nào mình tôi.

Nơi đây cũng có đầy người,

Giữa Reno với Savena thời chẳng ai.*

Bao nhiêu người nói Sipa.*

Nếu muốn bằng cớ cùng là chứng nhân.

Nhớ chăng, thèm khát trong lòng.

Lúc hắn đang nói quỷ sừng roi vung .                                          60

Vung cao : Ma cô, đi nhanh !

Ở đây không có bán thân đàn bà.

Tôi gặp lại Thầy dẫn đường ra,

Đi vài quảng nữa thật xa đến dòng.

Nơi tảng đá nhô khỏi sông,

Chúng tôi leo đến, bước chân lẹ làng.

Quay hướng phải, đỉnh dốc trên,*

Chúng tôi rời khỏi vòng lên vĩnh hằng.

Chúng tôi đến đó lặng không,

Không còn nghe tiếng roi tung nhục hình.                                   70

Bỏ qua, Thầy nói : Hãy ngừng.

Những gì trước mắt kẻ sinh xấu lòng.

Mà con từng thấy từng trông,

Bởi vì họ bước đi cùng hướng ta.

Trên cầu cao dòng người qua,

Tôi đà nhìn thấy hướng là khác bên.

Tiếng roi đánh đuổi như trên,

Vị Thầy tôi nói, tôi không hỏi lời.

Thầy rằng : Nhìn kẻ cao người,

Dù đau đớn vẫn không rơi lệ sầu.                                       80

Hình dung vương giả, cao sâu,

Ấy Jason với trí mưu can trường.*

Đoạt Colchidriens da cừu vàng,*

Hải đảo Lemnos ông từng đi lên.*

Phụ nữ hung bạo ác tâm,

Đã giết tất cả đàn ông nơi nay.

Bởi mánh khóe lời nói hay,

Lừa Hisipyle gái thơ ngây chung tình.*

Đã lừa trước cả cộng đồng,

Bỏ rơi thai nghén, một mình cô đơn.                                            90

Lỗi này kết án nhục hình,

Và Médée đã mang tâm trả thù.

Những người lừa dối từ đâu,

Họ đây trên khắp đời đều đến chung.

Còn người xé nát cảnh đồng,

Chúng ta đã thấy khi băng đường mòn.

Đê thứ hai gặp trên đường,

Ở trên nơi đó trục vòng đỡ che.

Tiếng người khác, chúng tôi nghe,

Từ trong túi khác thở lùa khói sương.                                          100

Đánh nhau, tay với lòng bàn,

Một mùi ẩm mốc xông lên nặc nồng.

Béo phì chậm bước đôi chân,

Đánh nhau bằng mắt và luôn bằng mùi.

Đáy nhìn thấy được tận nơi,

Không đường nào để lên nơi đỉnh vòm,

Nơi đây đá dựng nghiêng nghiêng,

Chúng tôi lên đó và nhìn hố hang.

Bao nhiêu người chìm trong phân,

Trút từ nhà xí nhân gian loài người.                                              110

Tôi nhìn dưới đáy xa vời,

Bao đầu người đẩm ướt nơi phân tràn.

Không biết người tu, dân thường,

Họ nhìn tôi hét : Người toàn miếng ngon,

Nhìn ta số phận thảm thương.

Đáp lời : Vì đó tôi còn nhớ xưa,

Tôi đã thấy đầu tóc đưa,

Alessio Interminei de Lucque anh là phải không ?*

Tại sao ham muốn quá lòng ?

Nên phải bì bỏm ở trong bầu này.                                                120

Kẻ nịnh hót chết đuối đáy sâu,

Lưỡi tôi chẳng thích một câu xu thời.

Lời Thầy : Cố gắng lên thôi,

Hãy nhìn con mắt sáng ngời nơi xa,

Đưa đến trước mắt thấy là,

Kẻ mình đẩm ướt nhầy nhủa đầy thân,

Bám víu móng tay đầy phân,

Khi nằm co, lúc duỗi thân đứng ngồi.

Kìa Thaïs con điếm trả lời,*

Người yêu y hỏi, y thời đáp ngay:                                       130

Tôi mang ân huệ gì cô ?

Tuyệt vời ! Và mắt chúng tôi thoả lòng.

CHÚ THÍCH :

Túi Đau: Vòng thứ 8 vòng tròn, là một vùng tròn dốc đứng, ở giữa có cái giếng thật sâu. Chia làm mười túi tròn, như những hào bao quanh lâu đài, Đầu kia dòng sông có những tảng đá hình như chiếc cầu qua túi đến gần giếng trung tâm.

24,26. Chiếc cầu: Cầu Saint Ange (Thánh Thiên Thần) Thời Jubilé năm thứ nhất. Dante đi đến Roma với chức vụ Đại Sứ bên cạnh Giáo Hoàng Boniface VIII.

Sơn khê, núi Giordano ngọn đồi nhỏ trước lâu đài Saint Ange, nơi ở của gia đình Orsini.

Tới điểm này Địa Ngục người bị kết án muốn được nhắc tên trên trần đời.. Ở đáy Địa Ngục, quy tắc đảo lộn, người tội lỗi dấu diếm danh tánh mình.

Venedico Caccianemico (1228-1302) nhân vật quyền thế phe Guelfe ở Boulogne giữ nhiều chức vụ quan trọng khắp nước Ý.

Biểu hiệu sự phân hoá, nghĩa bóng nói đến một khu nghèo ở ngoại ô Bologne, les Salse.

Ghisolabella : Em Venedico, bán thân bởi hắn cho Obizzo d ́Este Hầu tước Ferrare.

57 Sipa. Tiếng địa phương Boulogne. Si là vâng, đồng ý.

Sau khi đi bên trái, hai thi sĩ lên cầu họ quẹo qua phải.

Jason Thần thoại Hy Lạp, đã đoạt được bộ lông cừu vàng. Jason đã đóng thuyền ở Argos để vượt biển đến đảo Lemnos chàng ta đã quyến rũ cô trinh nữ Hisipylevà bỏ rơi sau khi cứu cha, bị các phụ nữ bộ tộc giết tất cả đàn ông đã khác dấu trên đảo. Ở Colchilde, Jason lừa bịp hứa hẹn hôn nhân với Médée. Médée đã trả thù giết các con của Jason.

Alessio Interminei: phái Guelfe Trắng thuộc gia đình quý phái de Lucques.

Thais nhân vật trong hài kịch Enuque của Terence, Dante kể qua Ciceron.

THẦN KHÚC Bài 8 (Thi ca khúc XIX, XX, XXI)

NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU

DANTE ALIGHIERIE (1265-1321)

NHẤT UYÊN PHẠM TRỌNG CHÁNH

chuyển ngữ thơ lục bát

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XIX

Vòng thứ tám, túi thứ ba. Những kẻ buôn bán thần thánh. Đầu bị lộn ngược trong các hố tròn, bàn chân bị đốt cháy bởi ngọn lửa. Gặp Giáo Hoàng tham lam Nicolas III. Virgile đưa Dante trở lại cầu.

Tiên tri Simon * khốn nạn môn đồ !

Lòng tham lam đã đẩy vô giả hình.

Vì vàng, vì bạc Chúa sinh,

Điều tốt lành nhất giúp tình phu nhân.

Từ đây dóng dã tiếng kèn,

Vì đây đã xuống túi vòng ba sâu.

Chúng tôi lên hố tiếp theo,

Đến bên tảng đá cheo leo bên bờ.

Nhìn vào đáy hố giữa hồ,

Ôi Trí Cao Cả, cảnh phô thế à !                                          10

Trời đất thế giới xấu xa,

Nơi đây công lý xét qua tội hình.

Tôi nhìn tận đáy chung quanh.

Tảng đá lổ chổ, xám xanh lổ mòn.

Tròn bằng nhau chẳng lớn hơn,

Giống như đá tạc nên bồn Thánh Jean.

Làm lễ rửa tội đức tin,

Tôi từng đập vỡ một lần không lâu.*

Cứu trẻ chết đuối vì đâu,

Lời như dấu ấn tỉnh mau mỗi người.                                   20

Miệng lổ nhìn thấy tận nơi,

Bàn chân tội phạm, mỗi người đôi chân,

Chỉ thấy chân, thân bên trong.

Bàn chân cháy bỏng lửa hồng ngược thân.

Chỗ khớp động đậy mạnh hơn,

Như dường gân đứt dây chằng tả tơi.

Ngọn lửa dầu cháy khắp nơi,

Lửa trên cao xuống khắp người lửa lan.

Từ gót đến ngón lửa tràn,

Thưa Thầy: Ai bị giận hơn mọi người ?                            30

Đớn đau động đậy chơi vơi,

Cháy đỏ hơn cả các nơi lửa này ?

Thầy rằng : Ta sẽ dẫn đi,

Đến tận nơi đó, dốc này không cao,

Sẽ biết họ, hình phạt nào,

Tôi rằng : Con muốn rõ bao điều này.

Thầy là Chúa của con đây,

Hiểu lòng con, cả lúc Thầy lặng im.

Chúng tôi qua vòng bảy đê đường,

Đi xuống mé trái, quẹo lần lần theo.                                   40

Đáy hẹp, đục một lỗ sâu,

Vị Thầy tốt chẳng lúc nào rời xa,

Bên hông người dẫn tôi qua,

Đến kẻ than khóc to và treo chân,

Ông là ai dưới hố bồn,

Linh hồn đau khổ đang trồng trụ đây.

Thầy ơi ! Con hỏi điều này

Như kẻ tu sĩ tội này phải xưng.

Ai kẻ phản bội sát nhân,

Trong hố nhắc nhở xác thân chết mòn.                    50

Hắn thét: Sao người vẫn còn ?

Boniface hỡi đứng chăng hỡi người .*

Diễn từ dối trá bao lời,

Người có thỏa thích với nơi đầy vàng.

Phản bội chẳng sợ tiếng mang.

“Phu nhân xinh đẹp “ * việc làm cưỡng dâm.

Người giống mọi người cũng lầm,

Như kẻ lơ đễnh bởi không nghĩ nào,

Điều nói biết trả lời sao !

Virgile : Hãy nói hắn mau, chẳng là,                                  60

Hắn tưởng lầm hắn là ta.

Tôi đáp lời lại, điều mà thầy mong.

Trí cong vẹo, mạnh đôi chân,

Thở dài một giọng não nùng than van.

Hắn rằng : Người muốn chi chăng ?

Điều quan trọng biết ta từng là ai ?

Mục đích người xuống hố này,

Biết ta từng đã choàng vai giáo bào.*

Ta họ Orsini sang giầu,

Nỗi tham lam đẩy từ cao con dòng.                                    70

Vàng và ta, một bao cùng,

Dưới đầu ta cũng nằm chung bao người.

Bán buôn thần thánh cao vời,

Ẩn sau vết nức đá nơi thánh thần.

Như thế ta lúc rơi chung,

Người mà ta đã tưởng rằng là ngươi.

Câu hỏi hãy đặt nhanh thôi,

Từ lâu ta đã cháy rồi đôi chân,

Không còn cảm giác dưới trên,

Ngược như trồng với đôi chân cháy hồng.                         80

Sau hắn điều xấu xa làm,

“Kẻ chăn chiên không luật” giáo hoàng Tây qua.*

Đã bao che hắn và ta,

Jason de Macchabées mới hắn đà mang danh.*

Vua hắn, tuân phục trước tiên,

Vua trị nước Pháp, Giáo Hoàng dễ vâng.

Hơi điên tôi đã giận lòng,

Trả lời với hắn, giọng rằng như sau :

Nói với tôi, kho tàng nào ?

Chúa đã có trước, truyền vào Thạch Ông ( St Pierre)         90

Đã trao chìa khoá quyền hành.*

Chúa không hỏi, chỉ bảo rằng : “Theo ta.”

Không Pierre cũng chẳng Mathieu *.

Có vàng có bạc khi vừa bầu lên.

Nơi đây đánh mất linh hồn,

Ông bị trừng phạt bởi mong lấy lòng.

Giữ tủ tiền, kém giữ gìn,*

Chống Charles ông đã liều mình mà ra.

Bảo vệ chẳng phải đâu là,

Cung kính các Thánh có chìa khoá mang.                         100

Mà có cuộc đời phúc ân.

Tôi càng nói nữa lời càng nặng hơn.

Hà tiện phiền não thế gian,

Chà đạp người tốt, vênh vang xấu lòng.

Ông chăn chiên, dưới mắt Phúc Âm

Nhưng ngôi chẳng khác ngai trên nước đùa.

Bán thân cho các vị vua,

“Bảy đầu” tận thế kẻ vừa được sinh*

Và kéo với “sức mười sừng.”

Bấy nhiêu đạo đức vừa lòng “phu nhân “*                       110

Ông đắp tượng bạc, tượng vàng,

Khác chi những kẻ tôn sùng lăng nhăng.

Người thờ một, ông thờ trăm,

Constantin hỡi đau lòng mẫu thân.*

Chẳng vì đạo mà vì hồi môn,

Giáo Hoàng giàu có đầu tiên ông là.

Điệp khúc tôi lúc hát ca,

Ông càng giận dữ hay là lương tâm,

Ông càng dẫy mạnh đôi chân,

Tôi tin lời nói vui lòng Thầy tôi,                                         120

Lắng nghe vẻ mặt tươi vui,

Tiếng lòng chân thật khi lời thiết tha.

Nắm tay tôi, Thầy dẫn ra,

Đôi tay Thầy dắt tôi qua ngục hình,

Trở lại đường, bước lên dần,

Không ngừng ôm chặt trong lòng cùng chung,

Đến tận đỉnh núi vòng cung,

Nối đê bốn với đê năm một đường.

Rồi người buông xuống nhẹ nhàng,

Ở trên tảng đá dốc ngang lõm lồi.

Như lối đi bầy dê thôi,

Một thung lũng nhỏ, còn tôi thấy tìm.

CHÚ THÍCH :

1. Simon mage: Tiên tri Simon. Nhân vật trong Thánh Kinh (Ate, Apost VIII,9,20) dùng thuật phù thủy đòi Pierre và Jean trả tiền, nhờ Thánh Linh soi sáng bị xua đẩy và nguyền rủa bởi Thánh Pierre.

16-18. Bồn rửa tội Thánh Jean. Trong một đoạn về cuộc đời Dante kể bởi Benvenuto d ́ Imola một đứa trẻ tên Atonio di Baldinuccio de ́ Cavicchioli bị kẹt hai chân trong một chiếc bình, Dante đã đập vỡ bồn đá để cứu nó ra.

53 Hắn thét tôi: Nicolas III Giáo Hoàng năm 1277 đến 1280. Người bị kết án tưởng lầm Dante là ông ta, là người đứng, vì ai gặp Giáo Hoàng cũng phải quỳ xuống.

54. Boniface VII được bầu làm Giáo Hoàng năm 1294

58. “Phu nhân xinh đẹp” : tượng trưng cho Giáo Hội Roma,

bị cưỡng dâm bởi những Giáo Hoàng tham lam.

68. Giáo bào: Áo choàng Giáo Hoàng Roma.

82. Kẻ chăn chiên không luật đến từ Tây : Boniface được thay thế bởi Clément V Bertrand de Got. được bầu làm Giáo Hoàng ngày ̀5 tháng sáu 1305, ông đã cho dời Giáo đô Thiên Chúa Giáo Toà Thánh sang Avignon.

84. Jason, con Simon II, theo chứng nhân Thánh Kinh (II Macc. IV, 7-26)

Nhờ sự hứa hẹn tiền bạc yểm trợ của vua Antiochus để được chức Tổng Giám Mục người Do Thái và sống cuộc đời tham nhũng. Người ta cho rằng Bertrand de Got lên ngôi Giáo Hoàng nhờ sự can thiệp của vua Philippe le Bel, trị vì nước Pháp đương thời, đã hứa hẹn cho nhiều quyền lợi.

90. St Pierre môn đồ Chúa Jésus là vị Giáo Hoàng đầu tiên tại Roma; bị La Mã xử tội đóng đinh lộn ngược vì truyền đạo tới Roma.

94. Mathieu được bầu làm môn đồ thay thế Judas.

97. Tủ tiền : Nicolas III luôn luôn chống lại ảnh hưởng của Charles d ́ Anjou. Vua Naples, em cũa vua Thánh Louis (Pháp). Người ta kể rằng ông đã nhận tiền của Jean de Procida để phong chức Vêpres Siciliennes

107. Kẻ chăn chiên : Thánh Jean trong chương Tận Thế .

Bấy nhiêu đạo đức được lòng phu nhân tả bóng gió cảnh Roma ngoại đạo, có 7 ngọn đồi, 10 vua, Dante nhìn thấy Toà Thánh Giáo Hoàng tham lam, bảy đầu là bảy bí tích và mười sừng. Giáo Hoàng là chồng của Giáo Hội bị tha hoá.

104. Mẹ vua Constantin là người vào đạo đầu tiên, đã khiến nhà vua theo đạo. Constantin đã dời kinh đô đế quốc La Mã sang Byzance đặt tên là Constantinoble, (Istanbul) thủ đô Turquie ngày nay. Để lại Roma cho Giáo Hoàng Silvestre và các Giáo Hoàng nối nghiệp. Dante nghĩ như người đương thời, quyền lực tạm thời của Giáo Hoàng không nơi Pépin le Bref mà từ chính Constantin.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XX

Vòng thứ tám, túi thứ tư : Thầy bói và tiên tri : Đầu ngược dưới đất đi bằng hai tay thụt lùi. Tiên tri và kẻ gieo quẻ bói. Vài tiên tri như Tirésias . Nguồn gốc Mantoue. Chiêm tinh gia và Thầy phù thủy.

Cần viết thơ điều mới hơn,

Chất liệu cho thành thi khúc hai mươi.

Nhã ca đầu chưa hết lời,*

Tôi đà chú ý từ nơi cao nhìn,

Xuống đáy khám phá rõ hơn,

Tưới đầy nước mắt ngập tràn xốn xang.

Tôi đến từ thung lũng tròn,

Những người đã khóc thở than bước dần,

Đất buồn khúc hát oán vang,

Khi nhìn xuống tận cực cùng tội nhân.                                        10

Lạ lùng xuất hiện quẹo cong,

Giữa càm và với tấm thân trần truồng.

Chổng ngược đầu, mặt dưới mình,

Ngược đời tay bước thay chân thụt lùi.

Trước mặt chẳng nhìn thấy gì,

Bao nhiêu tội phạm tay đi chập chờn.

Các thân hình cũng quẹo cong,

Nếu tôi chẳng thấy, tôi không tin gì.

Trời ơi ! bạn đọc thấy chi ?

Đọc lời vả phán đoán đây tự mình.                                               20

Như tôi với mắt trông nhìn,

Khi tôi sống với ảnh hình thế nao.

Quẹo cong đến nước mắt trào,

Đẩm mình đến nỗi thương đau quặn lòng.

Tôi khóc nhiều, dựa đá nhìn.

Nguy cơ đau đớn, Thầy bèn bảo tôi:

Con vướng nỗi điên rồ rồi,

Ai thương hại kẻ chết rồi nơi đây !

Kẻ gian tội như bọn này,

Động lòng trắc ẩn chi, Trời xét soi !                                            30

Ngẩng đầu, ngẩng đầu nhìn kìa,

Kẻ mở mặt đất chôn người Thébains.*

Đồng thét lên: Người ngã chăng ?

Amphiaros chiến tranh làm gì ?*

Trong vực thẳm cứ lăn rơi.

Cho đến Minos chung nơi số phần.*

Nhìn kìa ngực trở thành lưng,

Bởi vì họ muốn thấy nhìn xa xăm.

Nhìn đằng sau, lùi bước chân,

Kìa Tisésias đổi hình thành ra.*                                                   40

Từ đàn ông, thành đàn bà,

Chân tay kia cũng cùng là đổi thay.

Khi hắn gõ phép mới này,

Với cây thần trượng tạc bầy rắn leo.

Dáng hình trai tráng chẳng theo.

Aruns theo tiếp, dựa vào ngực đi.*

Ở vùng dãy núi Luni,*

Đục đá Carrarais sống vì gần nơi.*

Giữa đá cẩm thạch trắng trời,

Nơi đây ông dựng nhà nơi tuyệt vời.                                            50

Một động nhìn biển, sao trời,

Mắt nhìn đến tận xa xôi ngút ngàn.

Nhìn kìa phủ đôi vú thơm.

Thấy chăng dưới mái tóc mềm tung bay,

Cùng một phía da lông đầy,

Ấy Mantô đã từng ngày phiêu linh.*

Dừng chân đất mẹ cha sinh.

Con muốn Thầy kể chút thêm về nàng.

Khi người cha đã từ trần,

Dân thành Bacchus nô vong phận dành.                                    60

Nàng phiêu bạt lâu thế gian,

Phía trên nước Ý đẹp xinh một hồ.

Chân núi Alpes, Đức chẳng đường vô,

Tyrol cao, Benaco gọi là,*

Hơn ngàn suối nước tuôn ra,

Apennins, de Garde, lũng Camonica một vùng.

Nước đọng lại một hồ xanh.

Từ giữa nơi Giám Mục thành phố Trente,

Thành Brescia và Vérone,

Có thể làm phép khi ngang qua đường.                             70

Reschiera cao đẹp xây thành,*

Đối đầu Brescian và cùng Bergamasques,*

Nơi hai bờ ở thấp hơn.

Từ đó sông chảy theo dòng về xuôi.

Chẳng dừng chân Benaco,

Một dòng sông tưới mát vào đồng xanh.

Từ nơi khởi nguồn dòng sông,

Benaco chẳng gọi, tên dòng Mincio.*

Tới Governal, vào sông Pô.*

Chẳng xa hơn thấy nơi vô cánh đồng.                                         80

Trải dài thành một bàu đ̣ầm,

Đôi khi hè đến khí thành độc nguy.

Qua nơi hoang dã chốn này,

Ở trong mảnh đất giữa nơi lầy đầm,

Chẳng trồng trọt, chẳng có dân,

Tránh xa nơi ấy, thương nhân chẳng tìm,

Bán buôn cùng với người làm,

Sống nơi đây cũng như thành chết đi,

Về sau người tránh qua đây,

Cùng nhau tụ họp một nơi an lành.                                             90

Phá đầm lầy lan rộng dần,

Tránh xa thành phố trên xương sọ người.

Bởi thế đầu tiên gọi nơi,

Tên Mantou gốc tích nơi lầy đầm.*

Dân chúng dần đến đây đông,

Trước Casalodi nổi cơn điên khùng,*

Bị lừa bởi Piamonte.*

Ta bảo con trước, nếu con nghe thởi,

Chuyện một thành phố ra đời,

Chẳng điều đặt chuyện, mà lời thật chân.                                   100

Thầy lời giảng dạy phân minh,

Đã xâm chiếm trọn tấm lòng của con

Mọi sự như than lụn tàn,

Kể con ai kẻ cưu mang trên đường,

Ai xứng đáng với hoài mong,

Vì lòng con cứ mãi trông điều này.

Thầy rằng : Nhìn kẻ râu dài,

Phất phơ trên má phủ đầy trên vai,

Đã đoán Hy Lạp vắng người,

Tốt chi hơn   ở cái nôi chung cùng.                                              110

Calcas nơi Aulide lệnh truyền,*

Chặt dây neo lái con thuyền ra khơi.

Eurypile ca tụng đời,

Nơi này bi kịch diễn lời thanh tao.*

Con đà đã biết ra sao.

Kìa Michel Scott danh cao tiếng nhiều,*

Mánh khóe thần diệu đủ điều,

Guido Bonatti, kìa vào Asdente,*

Mãi đến giờ vang tiếng danh,

Da và dây vẫn còn vang sau lời.                                                   120

Kẻ bất hạnh, kim bỏ rơi,*

Con thoi, khung cửi thành người tiên tri.

Gieo quẻ cọng rơm, bói bài,

Kìa trông Caïn bước mang gai trên đầu.*

Đi phiêu bạt hai bán cầu,

Trên Séville đến biển sâu ngàn trùng.

Đêm tàn đã lặn trăng tròn.

Con hãy ghi nhớ điều còn giúp con.

Như một lần trong khu rừng,

Thầy còn nói nữa lúc cùng bước đi.                                              130

CHÚ THÍCH :

3. Nhã ca đầu: Địa Ngục. (Cantique)

32. Amphiaros một trong bảy vị vua đánh thành Thẻbes, đã áp dụng thuật bói toán, biết mình sẽ chết trong chiến trận, ông tìm cách tránh đi. Jupiter dưới mắt người Thébains (Thế Ban) đã làm động đất và chôn vùi họ.(Stace)

36. Minos   Phán Quan nơi Địa Ngục.

40. Tirésias. Tinh Thế Tiên sinh. Tiên tri của Hy Lạp trong cuộc chiến thành Troie, bói điềm rắn cắn nhau tiên đoán cuộc chiến xãy ra mười năm.

Trong Ovide ông trở thành đàn bà trong bảy năm.

46. Aruns. Tiên tri người Étrusque. Người vùng nước Ý thời Cổ Đại. Sống trong thời César và Pompéi, tiên tri cuộc nổi loạn dân chúng và chiến thắng César.

47. Núi Luni : La Lunigiana vùng ở phía bắc La Spézia, nơi Dante sống hạnh phúc năm 1306.

48. Carrarais vùng mỏ đá núi cẩm thạch trắng, nơi đây khai thác mỏ đá dùng tạc tượng và trang trí nhà, giáo đường.

56. Mantô : con gái cùa Tirésias cũng trở thành tiên tri sau khi cha chết, trốn khỏi Thẻbes, thành phố Bacchus, sau nhiều năm lưu lạc cư ngụ nơi này, vì thế thành phố được gọi tên là Mantou, nơi Virgile sinh ra.

64. Benaco : nay là hồ Garde.

96. Casalodi : Alberto da Casalodi, lãnh chúa phe Guelfe ở Mantou, Pinamonte de ́ Bonacolsi dùng mưu đuổi khỏi thành phố năm 1272.

113. Eurypil: Tiên tri Hy Lạp trước Calchas, đã báo trước cho quân Hy Lạp ngày lành tháng tốt, nhổ neo đoàn thuyền khoảng một trăm ngàn quân, một ngàn chiến thuyền khởi hành đi đánh thành Troie.

114. Bi kịch thanh tao : Énéide, Virgile gọi là tragédie bi kịch bởi vì được viết bằng phong cách cao quý cũng như Dante gọi là comédie vì được viết bởi phong cách tao nhã và thân mật.

116. Michel Scott : người Écossais, bác sí và nhân chủng học của vua Fédéric II. Nhà dịch thuật và bình luận Aristote, nhưng nổi tiếng ở Écosse là nhà tiên tri.

118. Guido Bonatti de Forli : Chiêm tinh gia tin cẩn của Guido de Montefrltro.

Ardente: Thợ giầy ở Parme bỏ nghề bỏ kim may giầy, để trở thành nhà tiên tri.

124 : Caïn mang bó gai. Thành ngữ để chỉ mặt trăng, chuyện xa vời, theo tin tưởng thời trung cổ .

126. Trên Séville; mặt trăng ở trên đỉnh Séville, điểm phía Tây thế giới và lặn ở Jérusalem, trên cao bán cầu phía bắc.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XXI

Vòng thứ 8 , túi thứ 5. Kẻ buôn bán bất chính và kẻ ăn hối lộ. Nhúng trong nhựa nóng bỏng và bị đâm đinh ba bởi các con quỷ.

Một tội phạm thành phố Lucques. Virgile thương thuyết với các con quỷ. Dante sợ hải. Những gian dối của Malacode, Dante và Virgile dẫn đường bởi các con quỷ.

Cầu nọ, cầu kia khác điều,

Khúc ca thần diệu bao nhiêu nỗi sầu.

Tôi đi đến đỉnh vòng cao,

Khi tôi dừng bước nhìn vào hố sâu.

Lời than vãn nơi Túi Đau,

Và tôi bỗng thấy biết bao lạ lùng.

Như Venise trong xưỡng thuyền,

Đầu đông nấu nhựa trám thêm vững bền,

Trét lên thuyền nấu nhựa đen,

Khi thuyền lên cạn, thời gian nghỉ ngừng.                                   10

Cải tạo mới, trám khe thân,

Mạn con thuyền đã lênh đênh lái chèo.

Đóng đinh mũi, sửa đuôi neo,

Cái lại thay chèo, cái lại thay dây.

Buồm mũi, buồm lái, kết may,

Lúc thì dùng lửa khéo tay diệu kỳ,

Bỏng sôi phía dưới nhựa dày,

Phết lên sườn gỗ cho đầy các bên.

Tôi chỉ nhìn thấy mặt trên,

Sục sôi bong bóng chập chờn nổi lên.                                          20

Bong bóng to rồi xẹp tung,

Thấy tôi chăm chú mãi nhìn sâu thâm.

Cẩn thận ! cẩn thận! Thầy rằng :

Kéo tôi ra khỏi nơi đang đứng nhìn.

Quay tôi lại, người lo chăm,

Như thấy nguy hiểm phải cần tránh đi.

Nỗi sợ bất ngờ ngã chi,

Nhìn ai để thấy, làm gì trể thêm.

Sau chúng tôi, con quỷ đen,

Cũng vừa chạy đến phía trên đá chồng.                              30

A kìa có vẻ dữ hung,

Chân đi lướt nhẹ, cánh vờn dang xa.

Trên lưng nhọn và vễnh ra,

Phạm nhân bị cắp thân qua háng mình.

Kẹp chặt gân guốc đôi chân,

Ô Malebranche ! quỷ nói lúc băng qua cầu.*

Môn đồ Saint Zita xưa đâu,*

Ném vào nơi tận vực sâu, ta tìm,

Thành phố cung đủ cấp đồng.

Mọi người buôn lậu, trừ ông Bonturo.*                                     40

Mọi điều không, tiền là có thôi,

Ném hắn vào đáy và rồi quay ra.

Nơi đá dựng bao kẻ tinh ma,

Chẳng ngừng bị ném xuống cùng là kẻ gian.

Kẻ rớt xuống sôi nhựa tràn,

Các con quỷ vẫn tiếp mang lên cầu.

Saint Voult chẳng cứu đâu !*

Nơi đây lội khác sông cầu Serchio.*

Nếu chẳng muốn móng ta cào,

Thì trên nhựa nóng rớt vào chớ la.                                               50

Lũ quỷ đâm trăm chỉa ba :

Nơi đây nhảy múa hát ca rõ ràng,

Có còn dang dối ngược ngang.

Như người đầu bếp đang dùng thìa xiên,

Xáo trộn xuống dần từ trên,

Chẳng để thịt nổi lênh bênh trong nồi.

Thầy rằng: Chớ đế thấy nơi,

Đến đây con hãy quỳ ngồi đôi chân,

Phía sau tảng đá chắn ngang,

Lén nhìn, chớ để chúng nhìn thấy thôi.                                        60

Con chớ sợ ta rành nơi,

Ta từng đã đến chốn thời hổn mang.

Nói rồi Thầy lại bước sang,

Đến bên bờ sáu phía bên kia cầu.

Tỏ với chúng chẳng sợ đâu,

Vững lòng, dù chúng nóng đầu hung hăng.

Như chó xông tới tấn công,

Bổng dưng dừng lại đòi ăn chút mồi.

Lũ quỷ ra khỏi mé ngoài,

Chỉa đinh ba vào một kẻ nơi đỉnh đầu.                                        70

Hắn thét : Chớ phản ta nào !

Trước khi mi muốn đâm vào đinh ba,

Một quỷ hãy đến nghe ta,

Để rồi phán xét nếu mà phải đâm.

Ôi Malacoda ! Chúng đồng thanh,*

Một tên rung động, cả đoàn ngừng ngay.

Một tiến đến : Sao thế này ?

Malacoda đó ! Lời Thầy tôi vang.

Ta đến nơi đây đàng hoàng,

Đã được bảo đảm, chớ đừng tấn công.                                        80

Với ý thánh, với thượng ân,

Cho phép ta đến ý lòng trời cao.

Ta chỉ dẫn đường hiểm nghèo.

Lũ quỷ kiêu ngạo nghe theo quy hàng.

Bỏ đinh ba xuống dưới chân,

Bảo nhau chớ có lăng nhăng đụng vào.

Thầy rằng : Con ngồi phía sau,

Đá trên cầu đó từ cao ẩn mình.

Xuống đây, giờ đã an bình.

Tức thì đứng dậy, tôi liền xuống ngay.                                         90

Một bước, quỷ chào cả bầy.

Lòng tôi lo lắng, phép hay chúng ngừng.

Tôi trông sợ lũ quân binh,

Caprona đó tiếng vang một lời,*

Nhìn quanh kẻ thù xem coi,

Tôi đi đến cạnh dựa nơi thân tình,

Cạnh Thầy, tôi quay mắt nhìn.

Mặt trông như chẳng điều lành Thầy tôi.

Hạ đinh ba : Có đâm ngay ?

Hỏi nhau bàn tán: Hay này trên mông ?                                      100

Chúng trả lời : Phải đâm mông.

Nhưng con quỷ lại tính toan điều làm.

Với Thầy tôi rồi quay lưng:

Scarmiglionne bình an, an lành.*

Chúng rằng : Chớ đi xa xăm,

Sau nơi tảng đá, vì vòng sáu đây,

Đã sụp xuống dưới đáy này.

Nhưng chúng tôi vẫn tiếp đi mặc kìa.

Đi dọc đường dài mép rìa,

Không xa nơi sụp có vừa lối đi.                                                    110

Hôm qua năm giờ, sau giờ này,

Ngàn hai sáu sáu năm đây ấy thì,*

Đã thành từ đường cắt đi,

Tôi đã gửi đến chốn đây một người.

Để nhìn thấy dưới nhựa sôi,

Xuống đây một lũ, chẳng ai xứng là.

Đi trước Alichino và Calcabrina,*

Bắt đầu và với người là Cagnazzo,*

Barbariccia dẫn mười môn đồ,*

Tiếp theo Libicocco và Draghignazzo.   *                                    120

Ciriatto móng vuốt và Graffiacane,

Farfarello và Rubicante là thằng điên.

Lục bỏ vào nhựa sôi liền,

Phủ toàn nhựa nóng khắp miền ổ hang.

Trừ hai kẻ ở đá trên.

Kià Thầy, tôi đã thấy thêm những gì ?

Không người dẫn, một mình đi,

Nếu con biết đến có gì kể đâu ?

Nếu chú ý như bao lâu,

Con sẽ không sợ quỷ dầu nghiến răng.                             130

Chau lông mày, chúng dọa hăm.

Thầy rằng : Ta chẳng muốn con hãi hùng.

Mặc chúng nghiến răng như không.

Vì chúng tội hành kẻ khốn nhựa sôi.

Chúng quanh vòng trái đê ngoài,

Nhưng mỗi chúng lại lưỡi dài thè ra.

Cắn xé, chào chủ hắn ta.

Và Thầy nghe tiếng kèn qua lỗ tròn.                                            138

CHÚ THÍCH:

36. Malebranche. Cành xấu. ý nói người tội lỗi

37. Saint Zita: Một cô giúp việc ngoan đạo thế kỷ thứ XIII trở thành Thần Hoàng thành phố Lucques.

40. trừ ông Bonturo : Dante chế diễu Bonturo Dati, chủ tịch đảng Bình Dân thời Dante là người tham nhũng chức tước quyền thế.

47. Saint Voult Là một Thập tự giá xưa ở Byzantin bằng gỗ mun, người ta tin rằng được khắc bởi chính Chúa, làm nhiều phép lạ tại thành phố Luques, thường được rước kiệu đi khắp thành phố.

48. Serchio: dòng sông chảy qua thành phố Luques.

75. Malacoda : quỷ dữ có đuôi.

94. Caprona: Lâu đài Pisans, người Firenxe chiếm năm 1289, Dante có trong đoàn.

112. 1266. Dante nghĩ theo Kinh Thánh Luc, Chúa Jésus chết năm 34 vào buổi trưa. Bửa tiệc biệt ly, theo tính toán vào ngày thứ bảy tuần thánh năm 1300 lúc 7 giờ sáng.

117-122 Tên những kẻ phạm tôi do Dante đặt ra

Alichimo có nghĩa Cánh Dưới

Cacabrina Đám đông sương giá.

Cagnazzo: Con chó dữ.

Barbaticcio : Râu dựng ngược.

Licocco: người Libie.

Draghignazzo: Con rồng dữ.

Ciriatto : Con heo.

Graffiacan : Móng chó

Farfarello: Con yêu tinh

Rubicante. Mặt đỏ.

Ý kiến bạn đọc

Vui lòng login để gởi ý kiến. Nếu chưa có account, xin ghi danh.

Menu

Thơ dịch

Ý kiến bạn đọc