Thần Khúc bài 6,7 * Sai Mon Thi Dan

Thơ dịch

Thần Khúc bài 6,7

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh * đăng lúc 06:25:01 PM, May 24, 2020 * Số lần xem: 747

Hình ảnh

THẦN KHÚC bài 6 , Thi ca khúc XIII, XIV, XV

NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU

DANTE ALIGHIERI (1265-1321)

NHẤT UYÊN PHẠM TRỌNG CHÁNH

chuyển ngữ thơ lục bát

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XIII

Vòng Địa Ngục thứ bảy, Những người bạo hành với chính mình. Kẻ tự tử, biến thành cây than thở. Kẻ phung phí bị xé nát bởi bầy chó. Rừng những người tự tử. Pier del Vigne. Số phận những kẻ tự tử sau cái chết và sau Phán Xét Cuối Cùng. Người phung phí xuất hiện, số phận Firenze.

Nesso sang bên kia sông,

Thì chúng tôi đã vào trong khu rừng.

Lối mòn, dấu vết chưa từng,

Lá không xanh chỉ màu buồn xám tro.

Vẹo xù xì, cành quanh co.

Trái cây không có gai thô mọc đầy.

Thú rừng xa lánh đồng cây,

Giữa Céline với nơi này Corneto.*

Thật là hung dữ bạo thô,

Harpie ác điểu tổ vò nơi đây.*                                             10

Đuổi dân Troie thành Strophades chạy dài,*

Lời tiên tri một tương lai thảm buồn,

Cổ mặt người, có cánh chim,

Vuốt cong, bụng lớn, thân lông lá đầy,

Rỉ rên cây cành lạ kỳ,

Thầy tôi khẽ bảo: Trước khi sâu vào.

Ngục thứ hai, con nhớ nào,

Bắt đầu ở đó, con vào tới khi,

Bãi cát rùng rợn dị kỳ.

Con nhìn cho kỹ, thấy gì nữa hơn.                                      20

Lời ta có xóa lòng tin.

Khắp nơi nghe tiếng người than khóc sầu,

Tuyệt nhiên, chẳng bóng người đâu.

Ngạc nhiên sửng sốt, chân mau lại dừng.

Đoán chừng Thầy nghĩ tôi tin,

Tiếng kêu vọng tự giữa lùm cành cây.

Của kẻ đang núp đâu đây,

Thầy rằng : Con thử bẻ ngay một cành.

Của bất cứ một cây lùm,

Thì bao thắc mắc, sẽ làm rõ ngay.                                      30

Ra phía trước, tôi đưa tay,

Nắm cây ngâu khẽ bẻ đi một cành.

Cây kêu : Tại sao hành hung ?

Chỗ cành cây gãy túa dòng máu đen.

Cây : Sao xé ta tan tành,

Sao người không chút lòng thương xót gì !

Chúng ta xưa người, nay cây,

Bàn tay người, lẽ phải đầy khoan dung.

Dù ta rắn rết tấm lòng.

Như cành tươi đã cháy lên một phần,                                  40

Phần kia rên rỉ nghiến răng,

Thoát ra tiếng nói từ làn gió bay.

Từ cành gãy phát tiếng này,

Tiếng nói dòng máu, khiến tôi buông cành.

Buông rơi kinh hãi đứng im.

Nếu từ đầu nó đã tin, chẳng là,

Hỡi hồn thương tích xót xa.

Thầy rằng : Nó đọc thơ mà chẳng tin.*

Với người tay nó đã không,

Sự khó tin ấy, khiến lòng ta đau.                                         50

Hành vi, nặng hồn ta sao !

Người là ai ? Xin được biết cho, nếu rằng.

Để sửa sai ký ức trần.

Về trên dương thế, nó còn kể nên.

Cây : Lời thuyết phục dịu dàng,

Khiến tôi không thể lặng câm, chớ phiền.

Nếu tôi tô điểm thêm riêng,

Tôi là người giữ khoá tim hai chìa,*

Tim Fédéric, đẹp lòng vua,

Xiết chặt, mở khoá, tay đưa nhịp nhàng.                        60

Bí mật giữ kín mọi đàng.

Tận trung với nỗi vinh quang trung thần,

Quên ngủ, quên cả sức mình,

Ca kỹ dâm nữ mắt không rời nhà,*

Mắt trân tráo điện César,*

Chết chung tật xấu phân chia cung đình.

Chống tôi, nhen nhúm linh hồn,

Đến vua Auguste cháy dần con tim.*

Từ vui sướng, hóa đau buồn,

Tột cùng phẩn uất tâm hồn của tôi.                                    70

Trốn khinh thường, cái chết thôi,

Chống mình chính trực, tôi thời bất công.

Với cây gốc rễ lạ lùng,

Tôi thề chẳng phụ lòng tin bao giờ.

Vinh quang xứng đáng Chúa, tôi.

Một trong hai người có về nơi dương trần,

Bảo vệ ký ức tôi giùm,

Đang bị đè bẹp dưới đòn ghét ganh.

Chờ một giây, hắn đã ngừng,

Nhà thơ bảo : Chớ phí phung thì giờ.                                 80

Con muốn biết hỏi thêm dò,

Tôi rằng : Thầy hỏi giúp cho một điều.

Nghĩ con chưa biết bao nhiêu,

Vì con không thể thương yêu xót tình.

Thầy rằng : Đáp ứng hết lòng,

Thật lòng với những điều ông khẩn cầu.

Nói thêm nữa, hồn cầm tù,

Vì sao hồn lại nhập vào thân cây.

Hãy nói thêm, cho biết đây,

Bao giờ hồn thoát thân cây được nào ?                             90

Bấy giờ, cây thở dài to,

Gió đổi thành tiếng, thổi vô thành lời.

Xin vắn tắt một lời thôi,

Khi hồn hung dữ xa rời xác thân,

Tự mình mong muốn lìa trần,

Minos quăng xuống bảy tầng vực sâu.*

Xuống rừng này, lựa chọn đâu !

Rủi may tùy sự, chẳng sao chọn trồng.

Ở đó, mầm hạt mọc lên,

Đâm chồi và mọc cây hoang dại rừng.                               100

Harpie đến mổ lá ăn,

Làm cây đau đớn, cửa lòng đớn đau.

Muốn trở lại hình hài nào,

Chẳng còn gì để nhập vào thế gian.

Thân tự vất đi, thật bất công,

Nơi đây lây lất chẳng còn là thân.

Treo lững lơ trong rừng buồn,

Mỗi cây rung cái hồn oan hung tàn.

Lắng nghe lời nói cây than,

Nghĩ rằng còn sẽ nói thêm nhiều điều.                                110

Ầm ầm tiếng động bổng đâu,

Tưởng chừng như tiếng bước sâu phía mình.

Con lợn rừng, đoàn thợ săn,

Ầm ầm thú vật, cây cành gãy rơi.

Hai người bên trái sườn đồi,

Trần truồng tơi tả, chạy dài trốn nhanh.

Gãy rừng núi bao cây cành.

Một người : Cứu lấy, cứu giùm, chết thôi!

Người khác thấy chạy chậm rồi,

Thét : Lano hỡi nhanh gì đôi chân !                                   120

Ở Topo nơi chiến tranh,

Và hình như thấy sức mình kiệt hơi.

Lao thành khối vào bụi cây,

Phía sau chứng kiến khắp nơi khu rừng.

Bầy chó đen, đói khát hung.

Thể như tuột xích, nhảy chồm vượt bay.

Chúng ngậm người núp bụi cây,

Xé tan từng mảnh chân tay kinh hoàng.

Tha tứ chi đi thảm thương,

Vị Thầy hướng đạo dẫn đường nắm tôi.                    130

Đến bụi cây khóc than lời,

Những vết thương máu tuôn rơi ròng ròng.

Hỡi Icapope Saint André người rằng,

Ích gì anh lại ẩn mình nơi tôi.

Tôi lỗi gì anh với đời.

Thầy tôi dừng lại trước nơi bụi lùm:

Anh là ai, xum xuê cành,

Máu trào ra những lời buồn đớn đau.

Cây rằng: Hồn đến đây nào,

Dã man chứng kiến nỗi đau thương này.                           140

Đã vặt tôi bao lá cây,

Xin nhặt dùm góp gom đây gốc dùm.

Tôi là dân của đô thành,

Vì Baptiste đuổi chủ nhân đầu nhà,

Điêu linh nên nỗi tình ta.

Cầu Arno vượt qua sông hãy còn.*

Tháng năm dấu tích chưa mòn,

Bao công dân đến đô thành dựng xây,

Từ tro tàn Attila đây,

Dựng xây vô ích làm chi cửa nhà                                        150

Còn tôi treo cổ trong nhà.

CHÚ THÍCH :

8, Celina : một dòng sông nhỏ ở Toscane. Corneto nay là Tarquina.

Harpie. Ác điểu trong thần thoại, mình chim thân đàn bà,. Virgile có kể trong Énéide. Homère cũng có nhắc đến trong Odyssée.

11. Chuyện kể trong Énéide của Virgile, đuổi Énée tùy tùng tại quần đảo Strophades.

48. Trong thơ tôi: Thơ Énéide của Virgile quyển III Énée đến Thrace cắt mốt cành cẩy nhựa Myrte, để cho chảy, một tiếng nói thoát lên từ cây, ấy là hồn Polydore con vua Priam, bạn thân Énée bị vua Thrace giết chôn nơi đây.

58. Tôi là người : Pier dell Vigne Thượng Thư vua Fédéric II. Nhà luật học và thi sĩ nổi tiếng. Bị kết án phản bội, bị tù mù loà, ông tự tử. Ông vô tội trong bản án này, nổi tiếng với tài ăn nói Dante viết theo giọng văn hùng biện của ông. Ông trước Dante 50 năm như thế ông ở Địạ Ngục chỉ mới 50 năm.

64. Dâm nữ ca kỷ, hay gái mãi dâm, nghĩa bóng Thánh Kinh chỉ dân thành Babylonne Ở đây chỉ thành phố Envie.

65. César là chức của Fédéric II, Hoàng Đế La Mã nhưng thường dùng để chỉ Quốc Trưởng Đế Quốc La Mã.

96. Minos; Phán Quan phán xét dưới Địa Ngục.

120-121. Lano le Sienne, nổi tiếng là ngươi hoang phí bậc nhất. Chết trong trận Toppo năm 1247, Dân Sienne thua trận khi chống với Aretins. Boccace lại kể ông tìm cách chết để tránh sự nghèo khó.

133. Iacopo de Saint André, nổi tiếng về sự điên rồ, Vua Ezzolino IV giết năm 1239. Người ta kể rằng một ngày, trong tiệc chiêu đãi khách, ông đốt nhà mình.

139. Một người dân Firenze vô danh.

143. Mars là Thần Hoàng của thành phố Firenze lúc thành phố lập nên bởi La Mã, Khi Firenze đổi sang đạo Thiên Chúa, lập nơi đây nhà thờ La Baptistère, bức tượng bị dỡi đi đến bờ Arno, sau đó bị vất xuống sông lúc Atila phá thành phố. Thân mình được tìm thấy đặt ở cầu Vecchio, thời Dante vẫn còn, và bị mang đi bởi trận lụt năm 1333.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XIV

Tầng Địa Ngục thứ bảy, Ngục thứ ba. Kẻ hung bạo chống Chúa. Nằm dưới cát dưới trận mưa lửa. Sa mạc cát dưới mưa lửa. Capanco. Dòng sông máu. Nguồn gốc các cây Địa Ngục. Ông già đảo Crète.

Xúc động vì tình đồng hương,

Tôi nhặt những lá rơi quanh gom cùng.

Trả lại cây, giờ đã im.

Rồi đi cho tới nơi miền phân chia.

Vòng ngục hai với vòng ba,

Tôi trông thấy cảnh khác đà khiếp kinh.

Để sáng tỏ việc lạ lùng,

Chúng tôi đi đến một vùng đất nao,

Chẳng mọc nổi được cây nào,

Cánh rừng đau đớn quanh bao hoa vòng,                                              10

Bao một hố buồn giữa rừng,

Chúng tôi dừng lại sát chân bên bờ.

Đất là lớp cát cằn khô,

Quân Caton đã bước vô xéo quằn.*

Sự trừng phạt Chúa đáng kinh,

Gây điều sợ hãi những dòng đọc đây.

Trước mặt tôi cảnh phơi bày.

Tôi trông từng đám hồn đi trần truồng.

Tất cả khóc lóc thảm thương,

Hình như trừng phạt lạ thường khác nhau.                                   20

Kẻ nằm dài mặt đất sầu,

Còn những kẻ khác ngồi thu thân mình.

Số khác đi lại không ngừng,

Đông nhất là bọn đi quanh vòng tròn.

Kẻ la liệt đau ít hơn,

Không ngừng than vãn, lưỡi mồm kêu than.

Nhưng chậm chạp trên cát vàng,

Mưa lửa rơi những lửa bông to phồng.

Như tuyết núi Alpes gió ngừng.*

Alexandre đến, nóng bưng khắp vùng.*                                       30

Ở Ấn Độ rơi xuống đoàn quân,

Lửa còn bốc cháy xuống trên đất màu.

Quyết dập tắt lửa cháy mau,

Ra lệnh quân tách riêng nhau dễ làm.

Cứ thế lửa xuống không ngừng,

Như bùi nhùi bén cát bùng cháy thôi.

Dưới đá lửa, đau gấp đôi,

Tay như khiêu vũ chơi vơi không ngừng.

Bàn tay khốn khổ vẫy vùng,

Gạt khỏi thân, vết cháy hồng vừa lan.                                          40

Thưa Thầy, người thắng. Tôi rằng:

Qua bao trở ngại, trừ đàn quỷ hung.

Ùa ra chống ta cổng thành,

Kìa ! ai người lớn cao không ngại gì,

Mắt gườm lửa cháy khinh khi,

Chắc mưa giông chẳng rối chi anh này.

Cái người đó nhận ra ngay,

Khi tôi đang hỏi Thầy về lão ta.

Thét: Ta sống sao, chết vậy à ?

Dù Jupiter có nhọc qua lò rèn.*                                                   50

Nỗi cơn sấm sét dậy vang,

Đả thương ta những ngày tàn thế gian.

Sét Thần bao kẻ đời tàn.

Mongibel đó lò rèn tối đen*.

Vulcain cứu ta, cứu ta chăng !*

Phlégée trận chiến tay thần gây ra.*

Dốc toàn lực đánh vào ta,

Chẳng làm gì được, chẳng qua trả thù.

Thầy dẫn đường to tiếng lời :

Mạnh như thế chẳng bao giờ ta nghe.                                         60

Ôi Capanéo, thói ngạo kiêu,

Hình phạt chẳng giảm, có điều nặng hơn.

Chẳng đầy đọa hơn cuồng điên,

Xứng đáng cái tính hung hăng của người.

Dịu dàng quay lại phía tôi :

Người này là một, bảy người, các vua

Thành Thẻbes, hình như anh ta,

Coi khinh đánh giá thấp bao chư thần.

Như ta nói với anh rằng :

Như đồ trang sức sánh tầm con tim.                                             70

Theo ta con lưu ý luôn,

Chớ đẫm vào cát còn lên lửa hồng.

Hãy đi sát về mé rừng.

Chúng tôi im lặng, đi chừng tới nơi.

Một con suối nhỏ rừng ngoài,

Một màu nước đỏ, khiến tôi rùng mình.

Như suối từ hồ Bulicaine,*

Để chia cho những phạm nhân nơi này,

Suối chảy xuống bãi cát dài,

Lòng suối nước chảy và hai bên bờ.                                              80

Thảy đều lát đá bên lề.

Nhờ thế tôi biết đây là lối đi.

Ta chỉ con một điều này,

Chúng ta sẽ vượt từ đây cửa vào.

Lối vào không cản ai nào,

Những điều con thấy không sao lạ lùng.

Đáng chú ý con suối tuôn,

Nó làm ngọn lửa đi cùng tắt đi.

Nghe Thầy nói, tôi cầu người :

Xin Thầy giảng giải con lời rộng hơn.                                         90

Những hiểu biết gợi lòng ham.

Thầy rằng có xứ điêu tàn ngoài khơi.

Gọi tên đảo Crète mọi người.*

Nhân dân lương thiện, phúc vì nhà vua.

Một quả núi tốt tươi xưa,

Đồng cây, suối nước hiền hoà xanh tươi.

Nay không còn, hoang vu rồi,

Xưa Rhéa chọn cái nôi nơi này.*

Cho con mình, động kín thay,

Mỗi khi con khóc tiếng thời bay xa .*                                          100

Đứng thẳng tượng núi lão già,

Ngược với Damiette như là quay lưng.*

Nhìn Roma như tấm gương,

Cái đầu bằng khối vàng ròng luyện tinh.

Hai cánh tay, ngực bạc nguyên,

Từ đó đến hết toàn thân bằng đồng.

Phần dưới bằng sắt luyện ròng,

Nhưng chân phải, với đất nung ghép vào.

Chân này vững hơn chân kia,

Mỗi phần trừ khúc vàng chưa nức, và                                          110

Từ vết nức, nước mắt ra,

Tụ lại xuyên núi thành là động hang.

Qua sõi đá, thung lũng rừng,

Achéron, Styx, Phlégéton tạo thành.*

Chảy xuống thấp, khe hẹp dần,

Đi xuống tới điểm người không thể vào.

Đầm Cocyte, đầm thế nào ?*

Con còn sẽ thấy được sau với Thầy.

Thưa Thầy, nếu con suối nay,

Chảy đến từ thế giới này chúng ta.                                               120

Bờ này sao chỉ hiện ra.

Thầy rằng: Địa Ngục dưới ta hình tròn,

Dầu hành trình dài của con,

Nhưng luôn mé trái, hướng nhìn đáy sâu.

Con chưa đi hết vòng đầu,

Do đó xuất hiện những điều lạ trông.

Không có gì đáng ngạc nhiên,

Con còn muốn hỏi Thầy rằng nơi nao ?

Phlégéton và Léthé, Thầy chưa..

Sông kia Thầy bảo nước mưa tuôn đầy.                             130

Câu hỏi con, Thầy thích ngay.

Thầy rằng: Sùng sục nước sôi đỏ ngầu.

Điều hỏi, đã giải đáp câu,

Léthé con thấy ngoài cầu vực sâu.

Các âm hồn đến tắm lau,

Sau khi tội lỗi đã mau chuộc đền.

Rồi Thầy : Đến lúc đi liền,

Xa rừng con hãy quay nhìn phía sau,

Bờ không cháy, đường đi nào,

Trên những bờ ấy, lửa cao tắt rồi.                                                140

CHÚ THÍCH:

15. Chân Caton : Caton d ́ Utique dẫn quân băng qua sa mạc Libye.

31. Như Alexandre Le Grand: Dante đọc từ sách De Météoris d ́ Albert le Grand.

46. Người cao lớn. Catanée một trong bảy vua các tiểu quốc Hy Lạp phối họp đánh Thẻbes. Trong Thibaide de Stace, nổi tiếng là người kiêu ngạo bị Thần Zeus (Jupiter) dùng sấm sét đánh chết.

56. Mongibel : Núi lửa Etna nơi ThầnVulcain (Hépaistos) lập lò rèn.

58. Trận Phlégrée trong thung lũng Phlégée ở Thessalie nơi có huyền thoại cuộc đánh nhau giữa Zeus và các Khổng Lồ.

77. Dòng sông máu: Chảy ngang khu rừng những người tự tử, đồng bằng cháy bỏng, chảy xuống vòng tầng ngục thứ 8.

79. Bulticame: Suối nước nóng gần Viterne, nơi đây gái mãi dâm có quyền tắm trong hồ công cộng.

30. Làn hơi bốc từ con suối làn tắt lửa, cho phép Virgile và Dante băng qua.

100-102. Rhéa Thần Đất Mẹ vợ của Saturne Thần Thời Gian, muốn cứu con là Jupiter (Zeus). Theo thần thoại Hy Lạp, Thần Rhéa sinh ra Héra, Zeus, Hadès và Posséidon. Saturne(Cronos) nuốt con, mỗi khi Rhéa sinh ra, do đó nuôi dấu con ở núi Ida và cho Cronos nuốt đá.. Zeus sống sót cứu các em, lấy Héra làm vợ và cai trị cõi Thần, Người. Posséidon cai trị biển cả và Hadès cõi âm phủ. Cõi thần người sinh sau làm anh cả khác cõi người, Nơi đó các tu sĩ Corybantes đệm tiếng hát của họ bằng nhạc cụ âm thanh như tiếng khóc trẻ thơ. Trong thơ Homère núi Ida nằm ở vùng Tiễu Á, Dante lại cho nằm trên đảo Crète.(đảo Kiết)

103. Ông già to lớn đảo Crète lấy từ một đoạn Thánh Kinh trong giấc mơ

Nabuchodonosor, tượng trưng cho nhân loại trong tham nhũng ngày một tăng.

104. Damiette ở đồng bằng sông Nil, Ai Cặp. Dante muốn nói tới nguồn gốc văn minh phương đông của nhân loại, khác với thời Trung Cổ, nhân loại hướng về Roma, Trung tâm của Đế Quốc La Mã và Giáo Hội Thiên Chúa.

106. Đầu bằng vàng khối : Dante muốn nói đến các thời đại, Thời hoàng kim,Thời ngân kim, Thời đồ đồng và thời đồ sắt.

111. Chân đất nung. Dante biểu tượng muốn nói đến các Giáo Hoàng tham nhũng. gắn vào chân sắt, làm Đế Quốc La Mã mất cả uy tín và quyền lực.

113 , Nước mắt chảy thành sông tạo thành sông Địa Ngục. Ông già là trung tâm điểm của Thời Gian, nằm giữa ba châu lục, quay lưng phương Đông, nhìn về Roma.

119. Cocyte: Hồ đóng băng giữa Địa Ngục.

136. Léthé, theo truyền thuyết ngày xưa là sông làm quên lãng, linh hồn tắm vào sông quên hết quá khứ. Theo Dante là con sông nơi Địa Đàng trần gian.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XV

Tầng Địa Ngục thứ bảy, Ngục thứ ba. Những kẻ bạo hành với Thiên Nhiên (Sodomites) Họ chạy dưới mưa lửa. Dante gặp vị thầy cũ Brunetto Latini. Firenze và số phận Dante. Vài tu sĩ nổi tiếng.

Bấy giờ bờ vững chắc đi,

Có hơi suối bốc phủ vây sương mờ,

Bảo vệ lửa cháy suối bờ,

Như Flamands giữa Wissaut và Bruges.*

Sợ sóng dữ phá hoại đê,

Đã xây tường vững ngăn lề biển xanh

Như Padouan nơi Brenta dọc sông,

Bảo vệ thành phố và chung lâu đài,

Trước cơn nóng xuống Carinthie,

Các bờ suối cũng cách này dựng nên.                                           10

Chỉ khác kiến trúc, người làm,*

Không xây cao quá, không nhìn to hơn.

Chúng tôi đi xa khu rừng,

Đến nỗi không còn, thấy nữa nơi đâu,

Dù là ngoãnh lại đằng sau,

Chúng tôi đã gặp đường bao âm hồn.

Đang dọc bờ suối quay trông,

Mỗi người trong bọn đều nhìn chúng tôi,

Như buổi tối gặp trăng soi,

Mắt chăm chăm đến chúng tôi, nhíu mày.                                    20

Như nhìn mũi kim thợ may,

Mỗi người có vẻ như tày biết quen.

Một người nhận ra tôi liền,

Nắm tôi tà áo, kêu lên : Tuyệt vời !

Khi ông đưa tay, còn tôi,

Nhìn chăm chăm bộ mặt người cháy da.

Chẳng kịp dấu diếm nữa là..

Trí nhớ tôi kịp nhận ra tức thì.

Tôi đưa tay về mặt người,

Thầy Brunetto hỡi, Thầy nơi cõi này.*                                       30

Ôi con ta, chớ phiền lòng,

Thầy Brunetto Latino lại dừng bước chân.*

Một chút với con, mặc hồn.

Tôi rằng vui sướng lòng con, nếu rằng :

Con ngồi cạnh Thầy cho gần,

Con làm, nếu ý người thân dẫn đường.

Ôi con ơi, nếu trong đoàn,

Người dừng một chút phải đền trăm năm.

Không tránh khỏi lửa thiêu hành,

Con cứ đi tiếp, ta lần theo chân.                                                   40

Tôi không dám rẽ khác đường,

Để đi bên cạnh được cùng với ông.

Đầu cúi, trọng người kính tôn,

Ông rằng : May mắn hay hơn số phần.

Con tới trước ngày cuối cùng,

Ai là người dẫn dắt đường cho con.

Từ trên trần giới thanh bình.

Tôi rằng : Con lạc đường thung lũng này.

Trước khi tuổi chín chắn đây.

Chỉ mới buổi sáng, con quay lưng nhìn.                                      50

Vị này xuất hiện dẫn đường,

Dẫn con theo những lối mòn xuống đây.

Ông rằng : Sao chiếu mệnh này,

Rồi con đến bến bờ ngày vinh quang.

Ta đoán đời con đẹp hơn,

Nếu ta không chết sớm hơn còn nhìn.

Thấy Trời phù hộ cho con,

Giúp con tận lực công danh vẹn thành.

Nhưng dân ác độc vô ơn,

Từ Fiessole đã đi tràn xuống đây.*                                             60

Chiếm giữ rừng núi còn đây,

Họ kẻ thù của thẳng ngay con làm.

Cũng hợp lý !, bên cây lê chua chát hoang,

Cây vả ngào ngọt không còn trái hoa.

Người xưa gọi họ mù loà,

Là bọn kiêu ngạo, kiết keo ganh tài.

Những tật xấu, chớ lây ai,

Số mệnh còn sẽ dành thởi vinh quang.

Hai phe khao khát có con,*

Nhưng e ngọn cỏ, mỏ còn quá xa.                                       70

Dù bọn súc sinh Fiesolanes làm ổ nhà,

Cùng nhau cấu xé, chẳng mò đến cây.

Nếu cây mọc chuồng phân này,

Ở đó sống lại, hạt đầy giống thiêng.

Người La Mã trụ lại riêng,

Ngay khi cái ổ gian manh thành hình.

Tôi rằng : Cầu khẩn thuận thành.

Thơ Thầy còn mãi trong lòng nhân gian.

Không xa cuộc sống nhân quần,

Khắc sâu tâm khảm con hằng kính thương.                                80

Hình ảnh cha chú lòng con,

Các Thầy đã dạy con trong cuộc đời,

Giờ qua giờ, trở nên người.

Bao điều thích thú suốt đời của con.

Thơ con đời đọc rõ ràng,

Những điều con viết, sáng trong lời Thầy.

Con nhớ tất cả điều này,

Nương tử sẽ đọc, khi tôi đến nàng.*

Với Thầy bày tỏ dĩ nhiên,

Chẳng chút hối hận, bình an trong lòng.                                    90

Số phận nàng muốn con mong,

Những tiên tri đó, chẳng còn lạ tai.

Số mệnh bánh xe quần xoay,

Cũng như nàng muốn, xẻng cày nông phu.

Vị Thầy quay lại phía sau,

Hướng sang bên phải, một câu mắt nhìn.

Chăm chú nghe, hiểu rõ rành.

Tôi đi trò chuyện cùng chung với Thầy.

Brunetto hỏi Thầy: Ai đây ?

Bạn người danh tiếng, bậc thầy vĩ nhân.                                     100

Thầy rằng : Cần biết vài tên,

Còn nhiều người nữa chẳng cần nói ra.

Ít giờ để kể tên là,

Chỉ biết tất cả họ qua tu hành.

Học vấn cao, có tiếng tăm.

Ở trên trần thế, ô danh tội cùng.

Priscien khốn khổ đi trong đoàn.*

Franceso d ́ Accorso con còn sẽ trông.*

Loài sâu mọt con muốn nhìn,

“Tôi tớ cúa các tôi tớ” cũng cùng có đây,*                                 110

Chuyển từ Arno đến Bacchiglione này.*

Thần kinh căng thẳng, tàn phai biến dần.

Muốn nói không thể tiếp chân,

Xa xa đã thấy cũng không nói dài.

Một làn khói mới bốc hơi,

Đám khác đi tới sợ rơi lạc đường.

Gửi con “Kho báo” tâm tình,*

Trong đó ta sống, không mong hơn gì.

Ông quay đầu, tôi tưởng đây,

Nơi Véron đó chạy thi trên đồng. *                                              120

Một người sẽ đoạt vải xanh,

Ông là người thắng, chẳng làm người thua.                                  122

CHÚ THÍCH.

4. Flamands: nước Bỉ. Bruges được gọi là Venise phía Băc, có nhiều kinh đào đẹp. Ngày nay thường tổ chức Hội Nghị Thi Ca Thế Giới tại đây.

11. Chúa Trời làm nên.

30.32 Brunetto Latini (1230-1294) Một người Firenze xuất sắc, chưởng khế, đại sứ phe Guelfes bên cạnh vua Castille. Lưu vong tại Pháp sau khi Guelfe bị bại ở Montaperti. Trở về Firenze ông là người truyền bá văn hoá thế tục, tác giả Le Trésor một Bách Khoa Tự Điển bằng thơ tiếng Pháp.

61.63 Theo truyền thuyết Firenze hình thành bởi người La Mã và dân Fiesolans. Sự bất đồng tại Firenze là do hai nguồn gốc này.

69. Hai phe khao khát có con : Ban đầu phe Trắng, sau đó phe Đen muốn

làm hại.

89. Nương tử : Béatrice.

107. Priscien: Nhà Văn phạm học nổi tiếng thế kỷ thứ VI.

108. Francesco d ́Accrrso. Luật gia Firenxe, Giáo sư Đại Học Bologne trong nửa sau thế kỷ XIII.

110. “Tôi tớ của các tôi tớ “ : Cách thức Đức Giáo Hoàng nói : Hàng Giáo phẩm là tôi tớ các tôi tớ.

Andrea de Mozzi Giám Mục Firenxe năm 1287.

117. Le Trésor

120.121. Ngày chủ nhật đầu tiên mùa chay, Carême, các thanh niên thành phố Vérone thi chạy bộ người thắng cuộc đoạt tấm vải xanh.

THẦN KHÚC DANTE (bài 7 )

ĐỊA NGỤC Thi ca khúc XVI, XVII, XVIII

NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU

DANTE ALIGHIERI

(1265-1321)

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XVI

Tầng thứ bảy, Địa Ngục thứ ba. Những kẻ bạo hành với thiên nhiên.

Bàn chuyện với ba âm hồn Firenze. Sự xuống dốc của thành phố. Sợi dây của Dante và đi đến Géryon.

Tôi đà đến chỗ nghe trông,

Tiếng động dòng nước rơi vòng tiếp theo.

Nghe như tiếng ong rì rào,

Chợt ba cái bóng tách sau đám người.

Chúng chạy, đám đông qua thôi,

Đọa đầy tàn khốc, mưa rơi không ngừng.

Ba người nhìn tôi gọi rằng :

Đợi tôi, anh kẻ áo quần khác trông,

Như là người của cõi trần,

Tôi nhìn thân họ vết thương tràn đầy.                                 10

Mới cũ vết thẹo lửa bay,

Mỗi khi nhớ đến lòng này đau thêm.

Vị Thầy thông thái, tôi dừng.

Hãy thở một chút. Thầy nhìn nơi tôi:

Với họ nên ân cần lời,

Nếu đây không lửa cháy người tự nhiên.

Thì ta sẽ bảo nhanh lên,

Cho con, chớ chẳng phải vì cùng họ đâu.

Thấy tôi dừng, họ tiếp nhau,

Điệp khúc than vãn thương đau, đến gần,                          20

Cả ba quay lại vòng tròn,

Như người đô vật mình trần, dầu xoa.

Chộp nhau thủ thế tranh đua,

Trước khi giao đấu trận và bị thương.

Mắt nhìn tôi, bước vòng tròn,

Cổ ngẫn cao, bước chân nhìn về tôi.

Nên cổ ngược với chân đi,

“Khốn cùng bao cảnh khổ nơi cát lầy,

Nếu anh khinh lời khẩn cầu này,

Và khuôn mặt cháy đen đầy vết thương.                             30

Danh chúng tôi anh nghiêng mình,

Xuống đây an bình, anh hỡi, là ai ?

-Đến Địa Ngục, người trần đời.

Người này ông thấy, tôi thời theo ông.

-Da trần trụi, thân trụi trần,

Cao sang dòng dõi hơn lòng anh tin.

Cháu bà Gualdrada đức hạnh giống dòng.*

Guido Guerra tiếng danh kỳ tài,*

Kỳ tích trí tuệ, thanh gươm dài,

Người kia theo gót dẫm nơi cát mềm.*                               40

Tegghiaio Aldobrandi mãi còn .*

Thế gian khen ngợi vang lừng lời ca.

Còn tôi thánh giá khảo tra.

Jacopo Rusticucci cùng là đồng thân,*

Chẳng ngờ bao nỗi tang thương,

Mụ vợ ác độc mưu đường hại tôi.

Nếu tôi tránh được lửa rơi,

Tôi đà lao giữa đám người này đi.

Thầy thông thái cho phép thôi,

Nhưng tôi sẽ bị đốt thui cả người,                              50

Sợ hãi thắng ý đẹp lời,

Tôi còn chỉ muốn ôm người trong tay.

Tôi không khinh, xót thương thay,

Số phận người xót xa đầy trong tôi.

Sâu trong lòng, nhớ chẳng phai,

Từ khi lời của chúa tôi nơi này,

Ban vài lời tôi hiểu ngay,

Nhân vật như quý vị, nơi đây gặp người.

Tôi cùng quê quý vị thôi,

Từ lâu nghe nói lòng thời kính thương.                    60

Sự nghiệp tên tuổi vinh quang,

Tôi rời trái đắng cay, mong quả lành.

Thầy dẫn chính trực hứa rằng :

Trước tiên phải xuống tận vùng ngục đen.

Bóng rằng : Cầu mong hồn anh,

Sống lâu tỏa sáng tiếng danh lâu bền.

Anh hãy kể chuyện phố thành,

Phẩm giá thanh lịch có còn như xưa ?

Hay giờ tan biến phôi pha,

Vì Gughelmo Borsière vẫn la cà thở than,*                                 70

Từ mấy nay ông trong đoàn,

Chúng tôi thắc mắc không ngừng chuyện ông.

Dân nhập cư mới, lợi tức lên,

Kiêu ngạo vô độ, nẩy sinh tính tình.

Nhớ Firenze xưa, người khóc buồn.

Ngữa mặt tôi hét, ngẫn vầng trán cao.

Xem như câu trả lời nào,

Cả ba quay mặt nhìn nhau đồng tình.

Để làm người khác vui lòng,

Với anh chẳng mấy khó khăn. Họ rằng:                             80

Anh sung sướng, nói thẳng lòng.

Nếu anh thoát địa ngục vùng thương đau.

Trở về nơi đẹp muôn sao.

“Đến đây”. Anh nói với bao nhiêu người.

Cho người sống nhớ chúng tôi,

Lẫn quẩn luân hồi, bỏ chạy nơi xa.

Lẹ làng như cánh chim qua,

“A Men” vĩnh biệt cũng chưa một lời.

Cả ba biến mất đi rồi.

Đúng khi Thầy bảo dục tôi lên đường.                                         90

Tôi theo người, vài bước gần,

Tiếng nghe nước đồ, ầm ầm trên cao.

Chúng tôi chẳng rõ lời nhau,

Con sông kia vẫn đi theo một dòng.

Từ núi Viso về trời hồng.*

Trên sườn trái của cánh đồng Apennin*

Acquacheta đoạn thượng nguồn,*

Trước khi đồ xuống cánh đồng phù sa.

Đến Forli tên chẳng là.*

Tu viện Thánh Benedetto đà phía trên. *                                     100

Từ núi Alpe đổ thác nguồn,*

Hàng nghìn con thác đua tuôn trắng trời.

Dưới một vách đá thẳng vời,

Tôi nghe dòng nước sẫm rơi mịt mù.

Réo vang vọng tiếng thiên thu,

Chỉ một lát đã nghe ù, tai vang.

Quanh lưng một sợi dây thừng,*

Với nó có lúc bên lưng sẽ dùng.

Bắt con báo, lốm đốm lông,

Nghe Thầy hướng đạo tôi liền cởi ra.                                            110

Rút khỏi lưng sợi dây qua,

Cuốn sợi dây lại và đưa cho người.

Thầy quay bên phải gần thôi,

Cách xa bờ nắm dây nơi một đầu,

Quăng sợi dây xuống vực sâu.

Chắc rằng điều lạ lùng nào xãy ra.,

Tôi nghĩ thế chờ xãy ra,

Mà Thầy tôi cũng trên đà nhìn theo.

Người trông thận trọng biết bao,

Cạnh người mọi cử động nào không qua.                                    120

Cũng đều thấu tâm tư ta.

Lát nữa, Thầy nói : Đến đà từ cao.

Cái ta chờ, người nghĩ nào.

Tức thì sẽ hiện ra theo ý người.

Trước sự thật, mặt dối thôi,

Người đời giữ miệng kín lời thế nên.

Không lỗi, vẫn xấu hổ thêm.

Nhưng tôi không thể lặng im mặc lòng.

Xin thề trên những thi chương,

Bạn ơi, mong được yêu thương lâu dài.,                             130

Tôi trông không gian đen thui,

Bởi chúng tôi thấy người nơi lạ lùng.

Thật lạ kỳ, tim sắt băng.

Họ như chuyển động khi cùng ngoi lên.

Sau khi lặn gỡ gì thêm,

Vướng vào dưới đá, dấu trên biển ngàn.

Rồi vươn mình cao thu chân.

CHÚ THÍCH:

37. Guaidrada: (Quan Đà La) Con gái đức hạnh của Belliciob de ́ Ravignani, vợ Guido le Vieux, Trong huyền thoại Florence bà là một khuôn mẫu đức hạnh gia đình và phong tục.

38, Guido Guerra:(Công Đô Quế La) Người danh tiếng nhất , lãnh tụ đảng Guelfe, bút danh Guerra.

41. Tegghiaio   Adlobrandi (Tiết Chi Ai Ô An Đô Băng Đi): gia đình Adimari, chết năm 1266 thuyết phuc mọi người trong trận chiến chống lại Sienne, dẫn đến cuộc bại trận Montaperti.

44. Jacopo Rusticucci, (Gia Cô Bô Cúc Ti cut Chi) dân thành Firenze giàu có và tích cực trong nửa đâu thế kỷ XIII.

70. Guelielmo Borsière,( Du Li Âu Mô Bột Xe) Một nhân vật quan trọng trong triều đình, chuyên thu xếp những cuộc hôn nhân, mất khoảng năm 1300.

97. Acquacheta (Ất Kha Sơ Ta) nay là Mantoue.

106. Sợi dây lưng. Có thể Dante thuộc dòng Thánh Franc̣ois, sợi dây tượng trưng cho đạo đức như trung chính, thành thật. Đối lập với con báo lông lốm đốm tương trưng cho sự hoang phí, hay gian dối.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XVII

Tầng Địa Ngục thứ bảy, Ngục thứ ba. Kẻ bạo hành chống lại nghệ thuật.

Người cho vay lãi nặng ngồi dưới mưa lửa, huy hiệu gia đình trên túi treo nơi cổ. Quái vật Géryon. Dante một mình nhìn người cho vay. Virgilo và Dante cởi lưng quái vật xuống vực sâu.

Đến đây quái vật nhọn đuôi,

Đập nát vũ khí, tường cản vượt rời núi non.*

Làm rung động cả thế gian,

Quay lưng Thầy hướng dẫn đường nói tôi :

Ra hiệu tôi qua mé ngoài,

Bên bờ đá tảng chúng tôiu tiếp đường,

Dáng hình kỳ dị lạ thường,

Ngóc cao đầu thật kinh hoàng toàn thân.

Đuôi chẳng dài tới bờ trong,

Đôi mắt trước vị chính trung nhân từ.                                          10

Dáng ngoài có vẻ ôn nhu,

Toàn thân là một hình thù giao long.

Từ bờ nách đến hai chân

Trên lưng trên ngực và hai bên sườn,

Thân mình đầy những vẩy tròn.

Như người Hồ, Thổ làm nên sắc màu.*

Kết màu sắc rực rỡ thêu,

Arachné chẳng giăng tơ nhện thành.*

Như con thuyền sắp buông dầm,

Nửa thân dưới nước, nửa thân trên bờ.                                         20

Như động con chồn Đức to,

Rái Cá làm tổ đợi chờ tranh nhau,

Con thú gướm ghiếc làm sao,

Trên bờ đá tảng, quanh bao cát vàng.

Đuôi lay động trong không gian,

Ngẩng cao đầu miệng phù mang nọc đầy.

Nọc độc bò cạp hiểm nguy,

Bây giờ Thầy nói : Hãy đi tránh mình,

Đến quái thú nằm trên đường,

Chằng lành gặp thú trên con đường này.                                      30

Men theo sườn phải đến nơi,

Đến bên bờ vực chỉ mười bước thôi,

Để tránh bãi cát lửa rơi,

Và khi đi đến tận nơi thú này,

Tôi nhìn bãi cát xa bay,

Dọc bờ vực thẳm đây bao người ngồi.

Cuối cùng con đến đích thôi.

Thấy được tất cả từ nơi chốn này.

Thầy rằng : Cảnh khổ phơi bày,

Ngắn gọn, con chớ nói chi dài dòng.                                           40

Lúc nhờ quái thú giúp giùm,

Đề cho nó chở qua vùng trên lưng,

Vượt qua vực thẳm sâu cùng,

Đến vòng bảy, một mình Thầy thôi.

Nơi các người khốn khổ ngồi,

Mắt đau đớn lộ ra ngoài tâm tư.

Đó đây hai bàn tay như,

Muốn tắt ngọn lửa cháy từ đất khê.

Chó làm chi được mùa hè,

Với chân, với mõm, chét ruồi bao quanh.                                    50

Cắn chích hay đậu bu thành,

Khi tôi chú ý nhìn chăm một người.

Đi xuống lửa, đớn đau hoài.

Tôi không nhận được ai người biết quen.

Trên cổ đều đeo túi tiền,

Sắc màu mang dấu hiệu riêng họ nhà.

Gia huy quen thuộc nhận ra,*

Tôi nhìn ra được cái đà biết quen.

Màu xanh lơ trên túi vàng,

Đầu sư tử với dáng hình nhận ra. *                                              60

Nhìn túi khác đỏ máu sa,

Một con ngỗng trãng màu ngà khác bơ.*

Một kẻ khác túi trắng dờ,

Thêu trên heo nái xanh lơ da trời.*

Mi đến Địa Ngục làm gì ?

Mi còn sống hãy cút đi bây giờ.

Anh họ ta Vitaliano.*

Sẽ đến ngồi đó bên bờ trái ta.

Dân Firenze, Paduan ấy mà,

Vẫn thường to nhỏ tai qua bảo rằng :                                           70

Đây vua hiệp sĩ kỵ binh.

Mang chiếc túi với hình chim ba mồm.

Rồi hắn le lưỡi, miệng nhăn,

Như con bò lưỡi liếm quanh mũi mình.

Nén chút thêm, sợ phật lòng,

Người Thầy đã bảo sẽ không trễ giờ.

Xa các hồn tôi trở về,

Thì Thầy hướng đạo đã chờ bên trên,

Bên mình quái thú to kềnh,

Thầy rằng : Giờ hãy hùng anh, can trường.                                  80

Chúng tôi lên bằng chiếc thang,

Đi lên đằng trước, tôi len giữa ngồi,

Sợ đuôi nó đập trúng thôi,

Như lần đầu bị sốt thời run lên,

Lạnh trắng ngón tay nóng ran,

Mình run cầm cập bóng đêm quay nhìn.

Nhớ lời căn dặn dẫn đường,

Hổ ngươi tôi trước một cơn kinh hoàng,

Người hầu trấn tỉnh theo chân,

Tôi ngồi trên một cái lưng lạ lùng.                                                90

Muốn nói lời chẳng thốt nên,

Nhưng tôi tin : Hãy ôm choàng trong tay,

Vị Thầy từng cứu khốn nguy,

Bao lền hiểm hoạ, lên ngay tức thì.

Ôm người trong tay, tôi ghì,

Con Géron bảo: Bây giờ đi ngay.

Dù vòng rộng dốc êm bay,

Dù bao gánh mới thân này phải mang,

Như chiếc tàu rời bến thuyền,

Lui ra ngoài lại bơi liền ra xa,                                                        100

Khi chân thoang thả đong đưa,

Cái đuôi xếp lại cong vừa ngực thân,

Mình chuyển động như chiếc kim,

Hít hơi thở chuyền động đường đôi chân,

Tôi càng kinh hãi sợ hơn,

CHÚ THÍCH:

2. Đập nát vũ khí, tường cản : Tội lỗi do sự gian lận phá hoại nhiều hơn tội lỗi do bạo động.

17. Người Turc, người Tartare. Thổ Nhĩ Kỳ, Hồ là những người dệt vải rất đẹp thời Dante.

18 Arachnée: một người dệt vải Lydienne dám thách đố lại Thần Nữ Minerve (Athéné) về sự khéo tay, bị hóa phép biến thành con nhện.

36. Người cho vay có tội lỗi chống lại nghệ thuật, (họ không tạo ra của cải bằng sự khéo tay) và tội thứ ba, tội cuối cùng trong các tội chống lại Thượng Đế.

57. Tại Âu Châu các dòng họ lớn từng là hiệp sĩ đều có một huy hiệu riêng, tôi đặt tên là gia huy khác với quốc huy là huy hiệu một nước.

59,60 Màu xanh lơ sư tử vàng : Gia huy của dòng họ Gianfigliazzi, phái guelfes firenze.

62,63 Ngỗng trắng, gia huy dòng họ Obriachi. phái gibelins thành Firenze.

64. Heo nái trên màu xanh lơ, gia huy dòng họ Scrovegni ở Padoue.

68. Vitaliano del Dente, Padouen cai trị năm 1307.

72. Vua các hiệp sĩ kỵ mã. Giovani di Buianente dei Becchi. Quan toà năm 1293, gia huy là ba con dê trên cánh đồng vàng.

106. Phaeton: Con Thần Apollon một ngày đánh chiếc xe của cha suýt đốt cháy Thiên Đình, bị Jupiter dùng sấm sét đánh chết (Ovide)

109. Icare con của Dédale, người xây dựng cung điện đảo Crète. Icare bay lên trời bởi chiếc cánh của cha chế tạo ra, Nhưng sức nóng mặt trời làm tan sáp và Icare rơi xuống biển.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XVIII

Vòng thứ tám. Người gian lận.

Túi thứ nhất: Bọn dụ dỗ, Bọn ma cô. Hai đám chạy không nghỉ trong hai đường ngược nhau, bị đánh roi bởi các con quỷ có sừng.

Túi thứ hai : Kẻ du nịnh chìm trong đống phân. Người dụ dỗ Jason. Kẻ du nịnh Thaïs.

Chốn này Địa Ngục Túi Đau,

Đá như sắt thẳm một màu khắp nơi.

Như một vòng đá quanh trời,

Chính trung tâm một rào, nơi rủa nguyền.

Mở một giếng rộng, sâu đen,

Chốn này nơi của lệnh trên an bài.

Một hình tròn bên trong nơi.

Giữa nơi cái giếng và ngoài vực cao.

Dưới đáy mười thung lũng sâu.

Như là hào rộng quanh bao tường thành.                                     10

Hố hào lâu đài bao quanh,

Dường như sắp đặt tạo hình cùng chung.

Lâu đài cổ có cầu thành.

Đến nơi cái giếng dừng chân bên đường.

Đến nơi như sốc xương sườn.

Géryon đó tôi tìm nơi leo.

Thi sĩ phía trái, tôi theo,

Bên phải xót cảnh hiểm nghèo mới hơn.

Đau khổ mới, càng khổ thêm.

Túi đầu tiên đã ngập tràn khổ thương.                                          20

Dưới đáy người khổ trần truồng.

Từ nơi chính giữa đến đường trước tôi.

Người thật nhanh đi bên ngoài,

Như người La Mã dân thời Jubilé.*

Đã tìm cách cho mọi người,

Cuối cùng đã được qua nơi xây cầu.*

Một bên quay mặt nhìn nhau,

Hướng lâu đài để đi vào Thánh Pierre.

Một hướng khác, hướng sơn khê,*

Từ trên nơi đó đá kè xám đen.                                                       30

Tôi thấy quỷ sừng, roi song.

Đánh man rợ kẻ chậm dần phía sau.

Chân không nhấc nổi đi mau,

Phát đầu chẳng đợi, cú nào tiếp ra.

Chẳng cú thứ hai, thứ ba,

Nhưng khi tôi bước, mắt xa chợt nhìn.

Một người trong đó, tôi thầm,

Thấy rồi đâu đó, như lòng trống không.

Tôi ngừng, muốn thấy tận tường,

Vị Thầy hiền dịu cũng ngừng với tôi.                                           40

Lùi vài ba bước xem vời,

Cú roi quất xuống xem ai danh gì ?

Mặt cúi xuống khó nhìn ai,

Tôi rằng : Người cúi mặt nơi đất nhìn.*

Tôi vẫn không lầm dáng hình.

Venedico Caccianomico phải chăng người này.*

-Ai mang tới tương ớt cay ?*

Hắn rằng tôi nói lời này trái gan.

Lời nói thẳng làm tôi phiền,

Làm tôi nhớ đến cõi trần xưa thôi.                                               50

Ghisolobelle lôi kéo tôi,*

Chìu ý hầu tước kéo lôi tôi vào,

Dù chuyện hổ thẹn nói sao !

Tiếng Bologne chẳng phải nào mình tôi.

Nơi đây cũng có đầy người,

Giữa Reno với Savena thời chẳng ai.*

Bao nhiêu người nói Sipa.*

Nếu muốn bằng cớ cùng là chứng nhân.

Nhớ chăng, thèm khát trong lòng.

Lúc hắn đang nói quỷ sừng roi vung .                                          60

Vung cao : Ma cô, đi nhanh !

Ở đây không có bán thân đàn bà.

Tôi gặp lại Thầy dẫn đường ra,

Đi vài quảng nữa thật xa đến dòng.

Nơi tảng đá nhô khỏi sông,

Chúng tôi leo đến, bước chân lẹ làng.

Quay hướng phải, đỉnh dốc trên,*

Chúng tôi rời khỏi vòng lên vĩnh hằng.

Chúng tôi đến đó lặng không,

Không còn nghe tiếng roi tung nhục hình.                                   70

Bỏ qua, Thầy nói : Hãy ngừng.

Những gì trước mắt kẻ sinh xấu lòng.

Mà con từng thấy từng trông,

Bởi vì họ bước đi cùng hướng ta.

Trên cầu cao dòng người qua,

Tôi đà nhìn thấy hướng là khác bên.

Tiếng roi đánh đuổi như trên,

Vị Thầy tôi nói, tôi không hỏi lời.

Thầy rằng : Nhìn kẻ cao người,

Dù đau đớn vẫn không rơi lệ sầu.                                       80

Hình dung vương giả, cao sâu,

Ấy Jason với trí mưu can trường.*

Đoạt Colchidriens da cừu vàng,*

Hải đảo Lemnos ông từng đi lên.*

Phụ nữ hung bạo ác tâm,

Đã giết tất cả đàn ông nơi nay.

Bởi mánh khóe lời nói hay,

Lừa Hisipyle gái thơ ngây chung tình.*

Đã lừa trước cả cộng đồng,

Bỏ rơi thai nghén, một mình cô đơn.                                            90

Lỗi này kết án nhục hình,

Và Médée đã mang tâm trả thù.

Những người lừa dối từ đâu,

Họ đây trên khắp đời đều đến chung.

Còn người xé nát cảnh đồng,

Chúng ta đã thấy khi băng đường mòn.

Đê thứ hai gặp trên đường,

Ở trên nơi đó trục vòng đỡ che.

Tiếng người khác, chúng tôi nghe,

Từ trong túi khác thở lùa khói sương.                                          100

Đánh nhau, tay với lòng bàn,

Một mùi ẩm mốc xông lên nặc nồng.

Béo phì chậm bước đôi chân,

Đánh nhau bằng mắt và luôn bằng mùi.

Đáy nhìn thấy được tận nơi,

Không đường nào để lên nơi đỉnh vòm,

Nơi đây đá dựng nghiêng nghiêng,

Chúng tôi lên đó và nhìn hố hang.

Bao nhiêu người chìm trong phân,

Trút từ nhà xí nhân gian loài người.                                              110

Tôi nhìn dưới đáy xa vời,

Bao đầu người đẩm ướt nơi phân tràn.

Không biết người tu, dân thường,

Họ nhìn tôi hét : Người toàn miếng ngon,

Nhìn ta số phận thảm thương.

Đáp lời : Vì đó tôi còn nhớ xưa,

Tôi đã thấy đầu tóc đưa,

Alessio Interminei de Lucque anh là phải không ?*

Tại sao ham muốn quá lòng ?

Nên phải bì bỏm ở trong bầu này.                                                120

Kẻ nịnh hót chết đuối đáy sâu,

Lưỡi tôi chẳng thích một câu xu thời.

Lời Thầy : Cố gắng lên thôi,

Hãy nhìn con mắt sáng ngời nơi xa,

Đưa đến trước mắt thấy là,

Kẻ mình đẩm ướt nhầy nhủa đầy thân,

Bám víu móng tay đầy phân,

Khi nằm co, lúc duỗi thân đứng ngồi.

Kìa Thaïs con điếm trả lời,*

Người yêu y hỏi, y thời đáp ngay:                                        130

Tôi mang ân huệ gì cô ?

Tuyệt vời ! Và mắt chúng tôi thoả lòng.

CHÚ THÍCH :

1. Túi Đau: Vòng thứ 8 vòng tròn, là một vùng tròn dốc đứng, ở giữa có cái giếng thật sâu. Chia làm mười túi tròn, như những hào bao quanh lâu đài, Đầu kia dòng sông có những tảng đá hình như chiếc cầu qua túi đến gần giếng trung tâm.

24,26. Chiếc cầu: Cầu Saint Ange (Thánh Thiên Thần) Thời Jubilé năm thứ nhất. Dante đi đến Roma với chức vụ Đại Sứ bên cạnh Giáo Hoàng Boniface VIII.

29. Sơn khê, núi Giordano ngọn đồi nhỏ trước lâu đài Saint Ange, nơi ở của gia đình Orsini.

44. Tới điểm này Địa Ngục người bị kết án muốn được nhắc tên trên trần đời.. Ở đáy Địa Ngục, quy tắc đảo lộn, người tội lỗi dấu diếm danh tánh mình.

46. Venedico Caccianemico (1228-1302) nhân vật quyền thế phe Guelfe ở Boulogne giữ nhiều chức vụ quan trọng khắp nước Ý.

47. Biểu hiệu sự phân hoá, nghĩa bóng nói đến một khu nghèo ở ngoại ô Bologne, les Salse.

51. Ghisolabella : Em Venedico, bán thân bởi hắn cho Obizzo d ́Este Hầu tước Ferrare.

57 Sipa. Tiếng địa phương Boulogne. Si là vâng, đồng ý.

67. Sau khi đi bên trái, hai thi sĩ lên cầu họ quẹo qua phải.

82. Jason Thần thoại Hy Lạp, đã đoạt được bộ lông cừu vàng. Jason đã đóng thuyền ở Argos để vượt biển đến đảo Lemnos chàng ta đã quyến rũ cô trinh nữ Hisipylevà bỏ rơi sau khi cứu cha, bị các phụ nữ bộ tộc giết tất cả đàn ông đã khác dấu trên đảo. Ở Colchilde, Jason lừa bịp hứa hẹn hôn nhân với Médée. Médée đã trả thù giết các con của Jason.

118. Alessio Interminei: phái Guelfe Trắng thuộc gia đình quý phái de Lucques.

129. Thais nhân vật trong hài kịch Enuque của Terence, Dante kể qua Ciceron.

Ý kiến bạn đọc

Vui lòng login để gởi ý kiến. Nếu chưa có account, xin ghi danh.

Menu

Thơ dịch

Ý kiến bạn đọc