Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 2

 

NHỮNG CA KHÚC THẦN DIỆU (bài 2, thi ca khúc II,III)

Stradano_Inferno_Canto_02

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh

chuyển ngữ thơ lục bát

 

THẦN KHÚC DANTE THI CA KHÚC II

TÓM LƯỢC.

 

Đăng Tử (Dante) do dự, Việt Sinh (Virgile) trấn an chàng. bảo rằng  Bích Thi (Béatrice) xuống cõi Minh Phủ (Limbes) nhờ ông cứu giúp chàng. Dante lấy lại can đảm.

 

Ngày qua trời lại tối tăm,                                                               1

Muôn sinh vật trút nhọc nhằn trần gian.

Tôi vào cuộc chiến, lên đường,

Lòng tôi ghi nhớ hành trình không sai.

Thi Thần Trí Cả giúp tôi,*

Ký ức tôi viết điều tôi thấy nhìn.

Tấm lòng cao quý nẩy sinh,

Khởi đầu thi hứng dẫn tầm mắt trông.

Kiên cường can đảm tấm lòng,

Trước khi dẫn dắt vào trong hành trình.                             10

Tôi rằng Thân phụ Sinh Vương,(Silvius)*

Mang thân trần thế vào nguồn vô biên.

Nhờ thần chống lại ác  tâm,

Hộ trì giúp sức điều lành hiển vinh.

Những điều nào tưởng người trần,

Vì trời cao đã chọn ban phúc lành.

Cha Thánh Rô Ma Giáo Hoàng,(Rome)*

Đô thành, lãnh địa, thánh linh cơ đồ.

Nơi Ngôi truyền thánh Pi-e-rô, (Saint Pierre)

Vinh quang thay kẻ bước vô hành trình.                                      20

Người đà biết rõ nguyên nhân,

Cuộc vinh quang, áo Giáo Hoàng tặng ban.

Thánh Pôn ngài cũng ở trên. (Saint Paul)*

Tặng cho sức mạnh đức tin khởi đầu.

Nhưng tôi, ai cho phép đâu ?

Chẳng Ê Nê chẳng phải nào Thánh Pôn ̣(Énée, St Paul)*

Chẳng tôi, chẳng kẻ khác tin,

Tôi phân vân, chuyến đi thành chuyện điên.

Người sáng suốt hiểu tôi chăng ?

      Đổi thay ý định lúc đang khởi đầu.                                              30

      Trên dốc tăm tối, tôi hoang mang,

Càng suy càng nghĩ tiêu tan ý đồ.

Mới đầu đã thấy cam go.

Người thầy hào hiệp thanh cao lời rằng :

“Lời con ta hiểu rành rành,

Nhát hèn con nặng mang trong tâm hồn.

Nó thường ngăn cản con đường,

Ý đồ cao cả chùng mòn bước chân.

Như nhìn bóng thú trên không,

Nghe ta  con sẽ chẳng ngăn sợ gì.                                                40

Vì sao ta đến, nghe đây,

Phút đầu tiên đã đau thay nỗi lòng.

Ta là người cõi hư danh,

Nương tử xinh đẹp phúc hằng gọi ta.*

Như ta mong được khiến sai,

Mắt nàng lấp lánh sao mai trên trời,

Giọng thiên thần, nhẹ êm lời

Hỡi hồn tao nhã cõi đời Mân Tô Va*

Vinh quang trần thế chói loà.

Còn vang vọng mãi yên hà thái không,                                       50

Bạn đường ơi chớ bận lòng,

Gian nan gặp nạn trên đường vắng tanh.

Lòng lo âu muốn quay lưng,

Ta lo người đã lạc đường quá xa,

Cứu người ta sợ muộn ra,

Chuyện người ta đã nghe qua cõi trời.

“Hãy đi cứu giúp chàng  thôi.

Lời từ tâm sẽ cứu người bình an.

Cứu chàng cho tôi an lòng. “

Bích Thi danh gọi, tôi mong cầu người,(Béatrice)                     60

Từ xa đến, mong về thôi,

Tình yêu gửi gắm một lời tâm tư.

Khi ta về với ngôi cao,

Tán dương ca ngợi công lao của người.:

Nàng ngừng, tôi bày tỏ lời:

“Nương tử đức hạnh, loài người ngưỡng trông,

Dưới trời cao vòng thái không,

Lời người truyền nức nô lòng của tôi.

Vâng lời còn thấy chậm thôi,

Ước mơ nàng cắt nghĩa lời ước mong.

Xin nàng cho biết nguyên nhân,

Vì đâu nàng bảo xuống trần hôm nay.                                         70

Cõi vô biên nàng về đây,

Nói cùng tôi bí mật này nàng mong.

Nàng rằng : Người muốn biết chăng ?

Ta xin vắn tắt nguyên nhân đôi lời,

Sao ta không sợ đến nơi,

Lòng ta chỉ sợ lộ thôi những điều.

Phương hại kẻ khác không đâu,

Ngoài ra ta chẳng lo âu trong lòng.                                            80

Trời sinh ta ban hồng ân,

Chẳng làm ám ảnh cõi trần khổ đau.

Lửa thiêu chẳng đốt ta nào,

Đức Bà từ cõi ngôi cao thương tình.

Người nguy nan mở lòng nhân.

Thế nên đã bỏ khắc nghiêm luật trời.

Gọi Linh Chi đến dặn lời :(Lucie)*

Tín đồ con hiểm nguy thôi lúc này.

Ta ủy thác con ra tay,

Lính Chi thù địch của bầy ác tâm.                                                90

Lên đường tìm đến ta thăm,

Ra Sen thuở xa xăm hằng ngồi.(Rakenle, Rachel)*

Bích Thi ca ngợi Chúa Trời.

Sao không đi cứu giúp người dấu yêu.

Vì người vào cõi cô liêu,

Có nghe tiếng khóc đớn đau của chàng

Lo âu cái chết hãi hùng,

Còn hơn sông dữ, biển ngàn sóng dâng.

Không ai cấp bách cho bằng,

Làm lành tránh dữ, an lành tấm thân.                                         100

Nghe theo lời nói thăm trầm,

Xuống đây từ cõi vĩnh hằng vinh quang.

Cậy người lời nói tâm can,

Vinh danh người những ai trông cậy người.

Sau khi nói bấy nhiêu lời,

Long lanh đẩm lệ, nàng thời nhìn ta,

Dục đi nhanh đến cõi xa,

Đến với người, ấy vì ta theo nàng

Cứu người thoát thú chặn đường,

Chỉ con đường ngắn đỉnh non tươi hồng.                                   110

Chuyện gì dừng bước ngại lòng,

Sao đầy bạc nhược, nhát hèn trong tim.

Thiếu dũng khí, chẳng bình an.

Ba Tiên nương cõi trời ban phúc mầu.*

Lắng nghe từ cõi thiên cao,

Và ta, ta hứa người bao chuyện lành.

Như hoa rủ cánh khép cành,

Qua đêm trường lạnh giá băng, mặt trời

Bỗng bừng dậy, nắng hồng soi.

Lòng tràn dũng khí sáng tươi trong lòng.                                   120

Bắt đầu người tự do rằng :

Hỡi tiên nương đã rộng lòng giúp tôi.

Người hào hiệp chóng nhanh lời ,

Những lời chân thật trên môi tỏ bày.

Lời ái từ đẹp đẽ thay,

Trái tim nung nấu, nỗi này hằng mong.

Giúp tôi ý định đầu tiên.

Và hai ta cũng cùng chung một lòng.

Người thầy, chủ soái dẫn đường,

Giúp tôi thêm nỗi can trường tự tin,                                            130

Lời người dẫn lối hành trình,

Tôi vào địa ngục u minh hiểm nghèo.                                          132

 

 

CHÚ THÍCH

5, Trí Cả : Trí các nàng Thơ, chỉ trí tuệ của Dante, ý thức sự cao cả của nhiệm vụ.

  1. Cha của Silvius tức Éncée, Virgile tả trong cảnh xuống Địa Ngục.
  2. Thánh Pierre, xuất thân là người đánh cá, môn đệ chúa Jésus là vị Giáo Hoàng đầu tiên tại Roma, bị tử đạo thời đế quốc La Mã đóng điinh trên Thập Tự giá lộn ngược. Trên các tác phẩm hội họa tôn giáo, thánh Pierre cầm chìa khoá mở cửa Thiên Đàng.
  3. Thánh Paul, Giáo Hoàng nối tiếp thánh Pierre cũng bị tử đạo như thánhPierre.
  4. Énée. Sau cuộc chiến thành Troie bị hạ, Énée cháu vua Priam dẫn gia đình cùng dân thành Troie sống sót chạy sang Ý lập thành đế quốc  Rome.
  5. Nương tử xinh đẹp là Béetrice Bích Thi.
  6. Lucie de Siracuse Thánh Tử Đạo thế kỷ thứ IV. Thánh báo hộ sự trông thấy, được Dante yêu mến.

102.Rakenle( Rachel) vợ của Jacob, nhân vật biểu tượng thời Trung Cổ tượng trưng cho sự mặc niệm.

  1. Ba tiên nương cõi trời có nguồn gốc từ ba nữ thần cõi Olympe trong thần thoại Hy Lạp : Héra, Athénée, Vénus

 

THẦN KHÚC

THI CA KHÚC III

 

NƠI SẮP VÀO ĐỊA NGỤC

 

Virgile đưa Dante thăm cõi Địa Ngục. Cánh cửa vào xứ Thảm sầu. Đoàn người bị kết án đầu tiên. Âm hồn  dững dưng và hèn nhát. Bị côn trùng quấy nhiễu, sông A Kê Rông  và lão lái đò đưa đường, Ca Rông. Động đất rung chuyển,  Dante bất tỉnh.

 

“Qua đây vào xứ thảm sầu,                                                  1

Qua đây vào cõi thương đau vĩnh hằng.

Qua đây vào kiếp long đong,

Công lý tạo hóa,

Thánh Thần khai sinh.

Trí tuyệt vời tình đầu tiên,

Trước ta chẳng có gì nên tạo thành.*

Chẳng vĩnh cữu,

Ta tồn tại vĩnh hằng.

Bước vào đây vất bỏ lòng ước mơ. “                                   10

 

Lời ghi trên, màu tối mờ,

Khắc lên cánh cửa đi vô lối vào.

Thầy ơi, hung dữ làm sao  !

Cảm thông thầy đáp nỗi nào lòng tôi.

Bỏ ngờ vực, đây là nơi,

Nhát hèn vào cõi chết thời ích chi. ?

Chúng ta đã đến cõi này,

Đớn đau sẽ thấy đám người thương đau.

Mất rồi trí tuệ từ lâu.

Vững tin tôi nắm tay trao tay người.                                   20

Lòng tin tưởng, mặt tươi vui,

Bao điều bí ẩn, giúp tôi biết tìm.

Thở dài, than khóc gào lên.

Tiếng vang vọng cõi không còn vì sao.

Mới nghe, tôi nước mắt trào,

Trăm nghìn ngôn ngữ, lao xao tiếng ồn.

Lời đau đớn, lời dại khùng.

Gào la, khàn tiếng, chập chùng bàn tay.

Cảnh náo động, cảnh cuồng quay,

Không gian mù tối, lốc xoay mịt mù.                                  30

Cát bụi mãi mãi âm u,

Còn tôi đầu óc lù khù tối tăm :

Thầy ơi, tôi nghe gì chăng ?

Ai mà cùng cực nát lòng đau thương.

Thầy rằng :  Trạng thái khốn cùng,

Linh hồn những kẻ ác tâm khác thường.

Sống ô nhục, chẳng chi khen,

A dua hợp xướng ác tiên, ác thần.*

Chẳng phản kháng, chẳng trung lương,

Chỉ vì riêng chúng, riêng lòng mà thôi.                    40

Trời tống khứ để đẹp trời,

Địa ngục sâu thẳm chẳng nơi nhận giùm.

Sợ vì chúng sẽ vênh vang,

Tôi rằng : Có cái chi đang nặng đè,

Mà chúng gào khóc gớm ghê.

Thầy rằng : Ta nói con nghe ít lời.

Lũ này chẳng được chết thôi,

Vì còn sống tiếp cuộc đời mù tăm.

Nên mơ bất kể số phần,

Thế gian chẳng kẻ để tâm lũ này.                                        50

Công bằng, thương hại, khinh khi ?

Chẳng nên nói chúng, tiếp đi hành trình.

Một lá cờ, tôi thấy quanh,

Quần quần, lướt chạy cực nhanh quay tròn.

Cứ quay mãi, quay chẳng ngừng.

Cuốn theo dằng dặc bước chân đoàn người.

Đông làm sao, chẳng tin thôi.

Gớm ghê Thần Chết liềm thời nhanh tay.

Tôi nhận ra vài người đây,*

Và nhìn bóng dáng bước đi đôi người.                               60

Đớn hèn tôi chỉ khinh thôi,

Lòng tôi chợt hiểu tin thời đây nơi,

Lũ đốn mạt nơi cõi người,

Chúa Trời lẫn kẻ thù đời đều khinh.

Lũ khốn kiếp chẳng sống lành,

Trần truồng bị quấy nhiễu quanh liên hồi,

Ruồi, ong vò vẻ quanh người,

Mặt rọc ngang dọc, máu tươi ròng ròng.

Trộn nước mắt, thấm gót chân,

Bọ dòi thối rửa, uống ăn đang chờ.                                     70

Tôi nhìn sang phía bên kia,

Một đám đông đứng bên bờ sông xa.

Tôi rằng : Thầy ơi,  ai là,

Những kẻ đang đứng phạm sa luật nào ?

Hình như hối hả muốn mau,

Bóng mờ nhợt nhạt, bến chiều  chờ trông.

Thầy rằng : Mọi việc rõ ràng,

Khi ta đến đó, không dừng chân đây.

Sông A Kê Rông sầu thảm này.

Mắt tôi nhìn xuống, hổ ngươi vì lời.                                   80

Sợ điều thất thố với người,

Lặng thinh cất bước đến nơi bến bờ.     

Một con thuyền nhỏ lướt vô,

Cụ già tóc trắng bạc phơ quát rằng :*

Đáng kiếp thay lũ ác tâm,

Đừng hòng thấy lại trời xanh một ngày,

Ta đưa qua sông chúng bây,

Đêm đông vĩnh cữu rét bay, lửa hồng.

Còn người, hồn sống lạc chân,

Tránh xa ra lũ vong linh chết rồi.                                      

Thầy tôi do dự chưa rời,

Ông rằng : Đường khác bến nơi mé này,

Cùng sông này, chẳng phải đây”

Hai người đò nhẹ lướt dài qua sông.

Thầy tôi : Chớ quấy Ca Rông,

Nơi ta muốn đến ta trông thấy kìa,

Nơi ta đến, chớ hỏi tra.

Một lời dịu mặt lão già tóc râu,

Gió đùa phơ phất đầm sâu,

Mặt quần thâm mắt một mầu đỏ gây.                                  100

Hồn ma trần trụi ngất ngây,

Răng đánh bồ cạp, mặt mày tái xanh,

Bao lời độc án oán hờn,

Oán thù trời đất, rủa nguyền mẹ cha,

Loài người, nòi giống sinh ra,

Rủa tiên tổ kẻ sinh ra loài người.

Ôm chầm hổn độn khắp nơi,

Khóc than tru tréo khắp nơi ầm ầm.

Mắt lồi tóe lửa Ca Rông,

Đón cả lũ chúng, hầm hầm ra tay.                              110

Mái chèo đập lũ chậm đi.

Như mùa thu rụng lá bay lìa cành.

Từng lá, từng lá rụng nhanh,

Trên cành trơ trụi phủ quanh lá vàng.

Bọn ác độc dòng A Dong,(Adam)

Từng linh hồn đến linh hồn rụng sa.

Như chim theo dấu bay ra,

Vượt dòng nước đục, vượt qua bến đò.

Bên này tốp mới nhấp nhô.

Dịu dàng thầy nói mơ hồ : Con ơi !                                    120

Chết trong thịnh nộ Chúa Trời,

Thảy đều tụ họp khắp nơi chốn này.

Rồi hối hả qua sông đây,

Công lý thần thánh chẳng tay nào từ.

Nổi hoảng sợ thành ước mơ,

Chẳng linh hồn tốt nào chờ qua đây.

Ca Rông cáu kỉnh lời này,

Bây giờ con hiểu, nỗi này vì sao !

 

Bổng dưng đồng đất đen màu,

Chuyển rung dữ dội, rung nào chẳng thôi.                         130

Mình tôi ướt đẫm mồ hôi,

Mắt nhìn đẩm lệ, gió khơi đùng đùng.

Một tia chớp rực không trung,

Khiến tôi ngã xuống chẳng còn thấy chi.

Như người vào giấc ngủ say.                                                135

 

CHÚ THÍCH

 

  1. Trước ta chẳng có gì nên tạo thành : Theo thần thoại Tây Phương,  Địa Ngục sinh ra do Lucifer, ác quỷ rơi xuống đất, sau khi các thiên thần được sinh ra. Ác quỷ chống lại Trời nên vĩnh viễn ở địa ngục.
  2. Ác tiên, ác thần không có trong Thần Học. Dante theo thần thoại nhân gian thời Trung Cổ.

59, 60  Dante nhận ra vài người đây : Célestine V được phong làm Giáo Hoàng tháng 7 năm 1294, tháng 12 từ chức. theo nhiều nhà bình luận khác có thể là  Ésau, Pilate, Julien d’Apostat..

  1. Theo thần thoại cổ điển Hy Lạp Caron là con trai Thần Érèbe và Thần Đêm (Nuit) đưa đò linh hồn vào địa ngục, Dante biến thành quỷ trong Vương quốc Thiên Chúa Giáo.

91,92. Chỉ người chết mới qua đò Caron  qua sông Achéron vào địa ngục,  người sống đi thuyền buồm nhẹ đến đảo núi Tĩnh Thổ.

  1. Dante bất tỉnh, hiện tượng siêu nhiên để vượt qua Achéron mà không cần qua đò Caron.