Có Một Thời Như Thế
    ( Thời bao cấp - Xây dựng XHCN)
                       --------
Lời thưa : Bài thơ viết ngày 3/4/1990 , trước khi Liên Xô sụp đổ 1 năm
8 tháng (25/12/1991) đến nay đã hơn 28 năm nhằm ghi lại " một thời để
nhớ" để con cháu sau này biết cha ông chúng ở Việt Nam (cụ thể là ở
Miền Bắc Xã Hội Chủ Nghĩa - Nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa) đã sống
như thế nào ?
                       *
Ta đã trải một thời đầy biến động
Nay Tổng bí thư, mai đã bị "đòm" (1)
Bao "lãnh tụ" hết đường kiếm sống
Đến Lênin cũng hết thuở tôn sùng.
                       *
Có một thờ Đảng là Thần thánh
Nghị Quyết ra là Luật hiện hành
Ăn "định suất", Yêu đương phải báo cáo
Sống như trong trại lính...luôn phải cảm ơn.
                       *
Có một thời Đình chùa bị phá
Lý tưởng là Chủ nghĩa Mác - Lê nin
Hát tập thể, ngắm trăng tập thể
"Đoàn thể" lo cả vịệc cưới xin.
                        *
Có một thời bán buôn là phạm pháp
Làm như Trâu mà chẳng được ăn
Nuôi lợn béo để bán cho Nhà Nước
V.A.C của Hợp Tác , cấm tư nhân (2)
                        *
Có một thời tự hào là Bần , cố (nông)
Văn hóa lớp 3 nắm đủ Chức quyền
Dép Cao su được toàn dân chiêm ngưỡng
Áo trắng, quần xanh là "mốt" của Thanh niên.
                         *
Có một thời Con gọi Cha là "đồng chí"
Cụ 80 thì gọi là Anh
Chủ tịch Nước, toàn dân kêu là Bác
Mọi người đi làm theo "kẻng" điểm danh.
                          *
Có một thời họp hành vất vả
Gà gáy rồi Hợp Tác họp chưa tan
Một người sống bị mọi người theo dõi
Đến chết rồi còn cảm thấy bất an.
                           *
Có một thời "phở không người lái"
Muốn mua gì ra Mậu Dịch mà mua
"Xếp hàng cả ngày" sống bằng Tem phiếu
"Kế hoạch hóa" mọi điều đến cả chốn riêng tư.
                           *
Có một thời "ông chủ" lại núp danh "đầy tớ"
Cu li (công nhân) được tôn là "Giai cấp cầm quyền"
"Đầy tớ" sống cuộc đời Vương giả
"Giai cấp cầm quyền" lại khổ quá dân đen.
                            *
Có một thời Chân lý hạ xuống thành Định lý
Mọi lời thề như gió bay đi
Mọi lời hứa nhàm như Công lý
Mọi Quyết Định  do "cấp Ủy" đưa ra...
                            *
Có một thời ai cũng có thể là Lãnh đạo
Cán bộ đầy đường Ăn, phá, hà hiếp Nhân dân
Kẻ ngu nhất luôn tự khoe sáng suốt
Bài bản nực cười bắt cả Nước phải tuân..
                            *
Có một thời "đẹp" là tội lỗi
"Cái Tôi" bị phê, bị đánh tơi bời
Nói theo Đảng, đi theo lời Đảng gọi
Mình vì mọi người, phải hát, phải vui.
                             *
Có một thời chỉ hút thuốc lá Trường Sơn và đọc thơ Tố Hữu
"Sống như anh" , "Bất khuất"...gối đầu giường (3)
Toàn dân sống và làm theo gương Bác
Phải biết căm thù, phải biết yêu thương.
                             *
Có một thời mọi hành động rất Duy ý chí
Phá rừng đi để lập Lâm Trường
Làm cầu Thăng Long , xây Lăng kỳ vĩ
Dân cuồn cuộn đi bới đất tìm vàng.
                             *
Có một thời sống chỉ vì Xã Hội
Gia đình chia ly để vì Đảng, vì Dân
- Vợ Liệt sĩ... bây giờ ai thăm hỏi ?
Con bụi đời, mù chữ chạy lông bông.
                             *
Có một thời luôn họp hành "kiếm điểm"
- Ăn nói ra sao, tư tưởng thế nào ?
Sống cảnh giác và làm ăn giả dối
Trả lương vờ, làm cũng vờ thôi.
                             *
Có một thời như sống bằng hi vọng
Kế hoạch vẽ ra trên gió trên mây
Các Quan chức giỏi ăn, giỏi nói
Mặc nhà quê tăm tối,  sình lầy.
                             *
Có một thời hão huyền, không tưởng
Sống cực đoan và thiên kiến cực kỳ
-Đã là Mỹ thì cái gì cũng xấu
Còn Liên Xô là  tốt đến mê ly.
                             *
Có một thời đến như là phi lý
- Ai cũng muốn thoát ly, không thích ở nhà mình
Vinh dự được vào Đoàn, vào Đảng
Mình chẳng còn là mình hơn Kịch sĩ trứ danh.
                              *
Có một thời những Con Người chân chính
Phải về vườn sống cảnh lầm than
Bao chiến tích cũng trở thành vô ích
Tức ngồi nhìn lũ "cơ hội" gian tham.
                              *
Có một thời Đảng độc quyền lãnh đạo
Mọi riêng chung đã có Đảng lo rồi
Nhân danh Đảng...lũ đặc quyền, đặc lợi
Vô kỷ cương, tiêu cực đẻ như Ruồi...
                              *
Có một thời Trí thức thành "Học giả"
Bị trói hoài trong cơ chế Quan liêu
Làm đầy tớ cho những thằng Ngu dại
Vì vợ con chẳng dám "sĩ " bao nhiêu.
                              *
Có một thời mình nghĩ mình tài giỏi
Luôn dạy đời và lớn tiếng tự ngợi ca
Mình tự khen mình là Vĩ đại
Ta nhìn rốn ta bảo "Tầm nhìn xa" (4)
                              *
Đấy là thời Vĩ cuồng ấu trĩ
Tự cho ta tốt đẹp nhất trên đời
Rất khoái chí xơi "quả Lừa" to tướng
Nay vẫn còn vị đắng trên môi.
                               *
Cái thời ấy qua rồi như Ác mộng
Có bao điều còn nhức nhối con tim
Còn hậu quả di căn cho hậu thế
Là hồn ma lởn vởn khắp thôn làng.
--------
(1) N. Xêauxecu - nhà đôc tài Rumani
(2)V.A.C = vườn, ao, chuồng
(3) Tác phẩm của Trần Đình Vân , Nguyễn Đức Thuận
(4) Tác phẩm của Nguyễn Khải
          Hà Nội , ngày 3-4-1990