SỬ THI    ILIADE (bài 19)

THI HÀO HOMÈRE

THI CA KHÚC XVIII

CHẾ  TẠO VŨ KHÍ CHO ACHILLE (câu 11587 đến 12352)

NHẤT UYÊN PHẠM TRỌNG CHÁNH chuyển ngữ thơ lục bát

TÓM LƯỢC

                Achille đau đớn, nữ thần Thétis từ Thủy Cung hiện đến an ủi con,  và hứa sẽ giúp cho vũ khí mới.    Thétis về Olympe xin Thần Héphaistos    chế tạo vũ khí mới cho con. Achille đau thương xuất hiện trên thành, chàng cất tiếng hét làm quân Troie hoảng sợ bỏ chạy, 12 dũng sĩ Troa quân bị Hy Lạp giết chết. Đêm hôm ấy quân Troa họp Hội Đồng tướng lĩnh. Quân Hy Lạp than khóc bên xác Patrocle,                                                                                          Héphaistos giúp nữ thần  Thétis hoàn thành vũ khí,. Mô tả chiếc khiên mới của Achille, Thétis mang vũ khí xuống trần cho con..

                Thật là thú vị trong thi ca khúc này không có vũ khí, Achille đánh nhau với quân Troa bằng ba lần  tiếng hét lạnh không gian, làm quân Troa bỏ chạy, 12 dũng sĩ  bị hoảng hồn, chết dưới tay quân Achéen.  Đoạn  Thétis đến cung thần Héphaistos thật kỳ diệu, cách đây ba ngàn năm, Homère đã nói đến những ”rô bô”  đầy tớ gái bằng vàng, linh hồn nơi bàng quang, giống như người thật có sức mạnh, có âm thanh, điều khiển bằng lời nói. Các bể thổi, máy móc lò rèn của Thần Rèn đều tự động, làm xong các máy móc tự dọn dẹp gọn ghẽ vào rương bạc. Các vạc nồi chế tạo ra, có gắn bánh xe tự động lăn đến các thần..

                Cảnh điêu khắc trên khiên thần đúc cho Achille từ những nhóm tinh tú trên trời, đến đại Dương. Các cảnh là những nhóm tranh  hoạt họa, đúng hơn là những khúc phim :  cảnh  đời sống, sinh hoạt, xử kiện, các thanh niên nam nữ nhảy múa hai vòng ngược nhau,  tiếng đàn hát, du tử ca ngâm,  trên bức điêu khắc trên khiên người nhìn nghe được bài hát Linos, tiếng ca êm đềm em bé gái ôm đàn. Tả trận chiến tranh  cướp bò cừu, cảnh phục kích, cảnh gặt lúa, cày  xới  đất. Cảnh hai con sư tử vồ con bò mộng lôi đi,  thợ săn và bầy chó đứng xa sủa không dám đến gần. Tả cảnh trên bệ đá của Dédal ở đảo Crète  truyện tích Arian cho Thésée sơi dây len để không lạc lối vào mê cung giết con nhân ngưu cứu 14 thanh niên nam nữ.  Các vị thần được vẽ lớn hơn người thường dễ nhận ra giống như tranh dân gian, hay tranh thờ Việt Nam. Vụ xử kiện thật thú vị  xử  về một món tiền thuê giết người, người thuê nói trả rồi, người giết mướn nói chưa, hai người kiện nhau   nhưng cùng một nhân chứng. Dân chúng họp lại xử, ai xử hay, đúng được thưởng hai lạng vàng..

                Thi ca khúc  Chế tạo vũ khí cho Achille  thật thi vị, được nhiều văn hào yêu thích và bình luận.

Chiến trường lan tựa lửa bừng,                                                                  11587

An Thy Lộc đã đến cùng An Sinh. (Antilochos, Achille)

Trước thuyền chiến tựa sừng cong,

An Sinh thầm nhủ trong lòng nghĩ suy :                                                  11590

Khổ tôi ! sao bị xua đi,

Băng đồng về lính tóc dài An Kinh.

Miễn sao đừng xãy sự tình,

Những điều tiên đoán chẳng lành mẹ ta.

Khi ta còn sống hẵn là,

Người Nguyệt ưu tú lìa xa dương trần ; (Myrmidons)

Người con Mê Tuấn anh hùng, (Ménétios)

Hay là chàng đã hy sinh chiến trường ?

Mà ta đã dặn kỷ rằng,

Sau khi dập tắt lửa hồng đuổi quân,                                                       11600

Thì quay về bến thuyền dinh,

Chớ nên chiến đấu với cùng Hải Tô.

Trong khi suy nghĩ quanh co,  

Người con trai của Ninh Tô đến gần.

Bên chàng lệ nóng chảy dòng,

Báo tin chàng nỗi tang thương đau buồn:

An Sinh trí tuệ phi thường,

Than ôi có một tin buồn báo anh.

Đau thương thay việc chẳng lành,

Ban Tuấn đã chết còn nằm ngoài kia.                                                     11610

Vũ khí tướt đoạt xa lìa,

Thi hài tranh chấp phân chia chiến trường.

Tướng Hải Tô sáng mũ đồng,

Trong tay vũ khí của anh sáng ngời.

Đau như mây phủ tối trời,

An Sinh nắm vốc tro nơi bếp tàn,

Tung lên đầu mặt ố hoen,

Bám lên cả áo cam hoàng long lanh.

Bức tai, bức tóc gào than,

Lăn mình trên đất, tang thương bụi đầy.                                                11620

Các nô tỳ đến bủa vây,

Các nàng, chiến phẩm trong tay hai chàng.

Cùng đau thảm thiết khóc than,

Giơ tay đấm ngực, tóc buông tơi bời.

An Thy Lộc cũng bồi hồi,

Cầm tay bạn gượng những lời ủi an.

An Sinh rên rỉ thở than,

Lo Hải Tô lại dùng gươm chặt đầu.

Mẹ chàng nơi chốn biển sâu,

Bên cha già, chợt nhiệm mầu lắng nghe.                                                                11630

Thét lên tiếng hét não nề,

Các Long Nữ đến gần kề vây quanh,

Lan Khê, Trữ La hầu gần, (Glauké, Thalia)

Kỳ Mai Đôn Các và cùng Nễ Mai, (Kymodokè,Nésaiè)

Phi Anh, Hân Lộc, Thọ Ai, (Spio, Haliè, Thoè)

Kỷ Môn Thư với An Tài, Đan Cơ. (Kymthoè, Actaiè, Doto)

Lâm Nương, Áí Hoa, Bồ Thơ, (Limnoria, Iaira, Proto)

Mê Ly Tiên, An Phi Nơ và (Mélité, Amphinomè)

Phượng Các, Cam Ly Nương Hoa, (Panopè, Callianeria)

Ninh Mặc, Giang Lạc, Mai Hòa, Đỗ My, (Némertès, Galatée, Maira, Doris) 11640

An Sương, Khải Lan, Anh Thy, (Apseudès, Caillianassa, Orithy)

Ly Minh, An Tuyết, Mặc Thùy bính hoa. (Clyménè, Ianeira, Amathy)

An Khuê với Ý Lan Sa(Agravé, Ianassa)

Các nàng Long Nữ giang hà, biển sâu.

Thủy cung lóng lánh gót đào,

Đôi tay đấm ngực xót đau sự tình.

Thê Túc than khóc ăn năn :

Các em Long nữ, Thủy thần dấu yêu !

Các em có biết vì sao ,

Hồn ta tràn ngập đớn đau tâm tình ?                                                     11650

Người mẹ bất hạnh đáng thương,

Đứa con kiệt xuất vô song anh hùng.

Lớn lên thẳng tựa cây xanh,

Trong vườn cây trái lên nhanh sườn đồi,

Ra đi những chiến thuyền dài,

Ý Long đánh trận với người Troa Yên.

Đứa con sẽ chẳng về cùng,

Chẳng còn thấy mặt trong cung điện nhà.

Bây giờ còn đó con ta,

Dưới trời mà đã chan hòa bi thương.                                                      11660

Thì ta sẽ đến bên con,

Để mà an ủi nỗi buồn sớm hôm.

Bây giờ ta đến thăm con,

Để xem nỗi khổ ưu phiền xảy ra,

Dù giao tranh nó đứng xa.

Nói rồi rời động thủy ba lên trần.

Long nương theo gót khóc than.

Quanh mình sóng vỗ, gió ngàn hắt hiu.

Tới miền Troa Án phì nhiêu, (Troade)

Lên bờ Long nữ trước sau một đoàn.                                                      11670

Thuyền Nguyệt Mi  phơi bãi vàng,

Nằm im giữa tiếng than buồn An Sinh,

Mẹ hiền yêu mến lại gần,

Tiếng kêu xé ruột não lòng thở than.

Thê Túc ôm lấy đầu con :

Hỡi con yêu dấu sao còn khóc than !

Đau thương nào đến tâm hồn,

Nói đi, đừng dấu ưu buồn của con,

Mọi điều thực hiện Thần Vương,

Như con tay chắp trời  xanh nguyện cầu.                                              11680

Quân An Kinh chịu khổ đau,

Thiếu tay con giúp, lao đao về thuyền.

Nặng nề Phi Túc thở than:

Mẹ ơi đúng thật, Thần Vương thuận lời,

Nhưng vui sao được mẹ ơi,

Bạn con yêu quý nhất đời hy sinh.

Ban Tuấn đã mất chiến trường,

Hải Tô giết chết, lột trần giáp binh

Vũ khí kỳ diệu xảo tinh,

Của Pê Lê, các thần linh tặng quà.                                                            11690

Ngày đưa mẹ đến giường hoa,

Một người trần thế, xót xa mẹ hiền,

Tốt biết bao, nơi thủy cung,

Mẹ sống mãi với Long nương, Thủy thần.

Pê Lê cưới, khách dương trần,

Thì giờ mẹ chẳng muộn phiền vô biên.

Trong hồn mất một đứa con,

Mẹ không còn đón, mừng thương quê nhà.

Sống còn, con chẳng thiết tha,

Giữa trần gian ở lại mà làm chi.                                                                 11700

Nhục này phải trả đến khi,

Hải Tô con giết, chính tay trả thù.

Đáp lời, mắt lệ thiên thu:

Hỡi con, con hỡi lòng nào âu lo,

Vì sau cái chết Hải Tô,

Tai ương, định mệnh sẽ chờ đón con.

Đáp lời Phi Túc uất hờn :

Cho con được chết ngay liền mẹ ơi !

Vì con không bảo vệ đời,

Bạn thân con được, sống thời mà chi ?                                                   11710

Xa quê, bạn đã chết đi,

Con không có mặt, bạn thì tai ương.

Mong gì trở lại quê hương,

Chẳng Ban Tuấn, chẳng lửa hương với đời.

Hải Tô giết chết bao người,

Bên thuyền vô ích, con ngồi dững dưng.

Nặng nề cho đất trần gian,

Trong khi dũng sĩ An Kinh giáp đồng,

Lao vào chinh chiến đấu tranh,

Còn con vô ích, chẳng thành giống ai !                                                   11720

Quân trung chẳng giống tướng tài,

Ước gì xích mích tan nơi người, thần.

Tan cơn giận,  khiến mất khôn,

Sân si như giọt mật ong ngọt ngào,

Nhỏ trong ngực từng giọt trào,

Rồi bùng như khói, bốc cao lửa hờn.

Như con giận dữ ngập tràn,

Giận An Gia Đại Vương toàn chiến binh.

Nói làm chi việc đã xong,

Nỗi đau riêng  khiến cho lòng phôi pha.                                                 11730

Giờ đây con sẽ đi ra,

Hải Tô giết bạn, phải qua báo thù,

Dù cho mệnh có khốc sầu,

Sẵn sàng đón nhận cho dầu Thần Vương,

Hay Thần Bất Tử hại con,

Hùng Anh Kiệt đó thoát chăng mệnh phần, (Héraclès)

Dù con yêu của Thần Vương,

Hạ Cơ giận dữ, đau thương dập vùi.

Cho dù số kiếp thế thôi,

Dù  phơi thây, nhắm mắt đời trần gian.                                                 11740

Giờ đây sứ mệnh anh hùng,

Làm cho góa phụ Troa quân khóc chồng,

Má hồng đẩm lệ thở than,

Hai tay lau nước mắt tràn đau thương.

Từ lâu con ra chiến trường,

Dù lòng mẹ có yêu thương dịu dàng,

Cũng không thuyết phục nỗi con,

Giữ xa trận mạc bảo toàn tấm thân.

Ngân Túc Thần Nữ lời rằng :

Con ơi chẳng phải xấu lòng chi đâu !                                                       11750

Khi cứu An Kinh khổ đau,

Thoát cơn kiệt sức, vực sâu bạo tàn.

Nhưng mà vũ khí của con,

Quân Troa đã đoạt giáp khiên lao đồng.

Hải Tô mũ trụ ánh vàng,

Đã mang khiên giáp, lòng càng kiêu căng.

Chẳng hay cái chết đã gần,

Dù sao con chớ lao vòng chiến chinh,

Trước khi trời sáng rạng đông,

Mẹ về mang vũ khí đồng đẹp xinh.                                                          11760

Do Thần Hỏa Thái đúc rèn.

Nói rồi Thần nữ quay truyền Long nương:

Các em trở lại Đại Dương,

Trình cha ta chốn thủy cung sự tình,

Còn ta lên cõi Thiên Đình,

Tìm Thần Hoả Thái, Thần Rèn tiếng danh.

Xem Thần có sẵn lòng thành,

Giúp cho vũ khí giáp kiên lẫy lừng.

Nghe lời Long nữ lao nhanh,

Theo làn sóng biển về cung Thủy Tề.                                                       11770

Thê Túc bay hướng sơn khê,

Thiên Sơn ngàn dậm, mong về cho con.

 

Lúc này nơi quân An Kinh,

Tiếng gào, tiếng thét của chàng Hải Tô.

Nhanh chân chạy trốn âu lo,

Về bên thuyền chiến biển bờ sóng xanh.

Chẳng còn phút rút lao tên,

Trên thây Ban Tuấn bạn hiền An Sinh.

Quân Troa càng đuổi theo gần,

Hải Tô như ngọn lửa hồng bừng lên.                                                        11780

Hải Tô ba lần nắm chân,

Tiếng gào tiếng gọi quân Troa đến gần,

Ba lần An Bắc hai chàng,

Đẩy lui xa khỏi xác thân bạn hiền.

Hải Tô lòng vẫn kiên cường,

Nhảy chồm lên giữa đám đông thét gào.

Quyết không lùi lại ra sau,

Như con sư tử chuồng cao đói lòng,

Đuổi săn bởi các mục đồng,

Hai chàng An Bắc mũ đồng theo canh.                                                    11790

Chẳng hèn sợ hãi xa dần,

Hải Tô, Thái tử vua Biam kiên cường,

Hải Tô sẽ thắng vinh quang,

Nếu An Sinh chẳng đến cùng tiếp tay,

Y Bích báo tin chàng hay (Iris)

Hạ Cơ đã phái nàng bay tức thì,

Dớt, các Thần chẳng biết chi,

Thiên Sơn, Phong Túc bay đi đến chàng.

Bên An Sinh tiếng nhẹ nhàng :

Đứng lên, người cả thế gian kinh hoàng.                                               11800

Bảo vệ tử thi bạn hiền,

Troa quân cố cướp về thành Troa Kinh.

Hải Tô muốn kéo phía mình,

Cắt đầu Ban Tuấn cắm lên cọc thành.

Sau khi chặt đứt khỏi mình,

Đứng lên, thôi chớ có nằm thở than.

Để tim mối nhục căm hờn,

Khi xác Ban Tuấn chó thành Troa ăn.

Biết bao nhơ nhuốc với lòng,

Nếu mà thân xác bạn hiền mất đi.                                                           11810

An Sinh đứng dậy tức thì :

Hỡi Thần Y Bích, thần chi phái nàng

Truyền tin ta được biết rằng..

Nữ Thần Phong Túc nhẹ nhàng báo tin :

Chính Hạ Cơ gửi sứ thần,

Không ai hay biết, Thần Vương chẳng hề .

Buồn rầu Phi Túc tỉ tê :

Làm sao có thể tiến về đấu tranh,

Khi tôi mất hết giáp binh,

Mẹ tôi cấm cản xuất quân giáp người.                                                   11820

Trước bình minh mẹ hẹn lời,

Mang tôi vũ khí thần nơi Thiên Đình.

Không ai, dũng sĩ An Kinh,

Có được vũ khí ta dùng thuận chăng !

Ngoài khiên An Bắc Thế Môn,

Nhưng mà An Bắc còn trong chiến trường,

Còn đang ác chiến quanh mình,

Nơi tiền quân cuộc giao tranh không ngừng.

Y Bích lời đáp nhẹ nhàng :

Nữ Thần biết vũ khí chàng mất đi,                                                            11830

Tường cao hãy đến bất kỳ,

Hét vang địch sợ tức thì trốn nhanh.

Cho các dũng sĩ An Kinh,

Mỏi mòn được thở, sức quân phục hồi.

Nói rồi Phong Túc bay thôi,

An Sinh tức khắc vươn người đứng lên.

Quán Trí trao chiếc khiên vàng,

Một vầng ánh sáng, đầu chàng hào quang,

Mình chàng tỏa ngọn lửa hồng,

Như làn lửa tự phố thành khói lên.                                                           11840

Đảo xa giặc hãm vây quanh,

Ban ngày chiến trận mặc tình đẩy đưa,

Số phần Thần Chiến hơn thua,

Nhưng khi chiều xuống trời vừa vào đêm.

Đốt to lửa sáng nhiều thêm,

Lửa cao bộ tộc láng giềng biết tin.

Mang thuyền chiến đấu cứu mình,

Xua quân chống lại Chiến Thần giải vây.

Đầu An Sinh khí vút mây,

Như lời thần dặn chân phi đến tường.                                                    11850

Chẳng xen vào bãi chiến trường,

Cất lên tiếng hét lạnh tầng không gian.

Quán Trí thêm vọng tiếng vang,

Quân Troa náo động hoang mang vô cùng.

Như quân giặc lúc hãm thành,

Chợt nghe vọng tiếng kèn đồng vút cao.

Tiếng vọng Âu Xích bên hào,(Éacide)*

Vút lên lanh lãnh buốt vào óc tai.

Quân Troa hổn loạn chạy dài,

Ngựa quay ngược kéo xe người tung sau.                                             11860

Linh tính tai họa thương đau,

Kỵ binh mất vía thấy cao lửa hồng,

Trên đầu dũng tướng An Sinh

Nữ Thần Mắt Cú lửa tung sáng ngời.

Ba lần chàng hét lạnh trời,

Quân Troa ba bận tơi bời đẩy nhau.

Mười hai dũng tướng hàng đầu,

Bị lao đâm ngực đớn đau ngã nhào.

An Kinh mừng rỡ vội mau,

Kéo thấy Ban Tuấn dưới lao phủ mình.                                                   11870

Đặt mình trên chiếc cán thương,

Vây quanh đồng đội lên đường xót  đau.

An Sinh lệ nóng nghẹn ngào,

Mắt nhìn người bạn thân yêu nằm dài.

Lao đâm rách nát cả người,

Bạn thân chàng cử ra nơi chiến trường,

Giáp khiên, xe ngựa yên cương,

Đã không về nữa, đau thương đợi chờ.

Vầng dương mòn mỏi bao giờ,

Hạ Cơ cưỡng bách bất ngờ lặn nhanh.                                                    11880

Bên ngoài biển rộng tối tăm.

An Kinh chấm dứt cuộc tranh chiến trường.

Quân Troa hổn loạn kinh hoàng,

Lui quân đến tận giữa đồng dừng chân.

Họp bàn, thảo luận, nghỉ ăn,

Cả hàng quân tướng đứng lên chẳng ngồi.

Bàng hoàng sôi nổi chưa nguôi,

An Sinh vắng bóng lâu rồi bỗng dưng,

Hiện trong cuộc chiến đau lòng,

Bồ Ly Đa Mạc luận bàn trước tiên.                                                            11890

Người duy nhất hiểu sự tình,

Nhìn sau, nhìn trước tình hình hôm nay.

Cùng Hải Tô sinh một ngày,

Mỗi người vinh hiển riêng tây anh hùng.

Kẻ thì sức mạnh lao thương,

Người thì ăn nói tỏ tường lời hay.

Bồ Ly Đa Mạc tỏ bày:

Các bạn ơi hãy nghĩ suy cảnh tình.

Riêng tôi khuyên trở về thành,

Chớ ngồi mà đợi bình minh giữa đồng.                                                  11900

Ở đây xa với lũy thành,

Bao lâu người ấy giận cùng quân vương,

Chúng mình dễ đánh An Kinh,

Tôi vui mừng ngủ cạnh thuyền đấu tranh,

Hy vọng cướp lấy thuyền nhanh,

Lúc khi chia rẽ, liệt phân quân thù.

Nhưng bây giờ tôi lo âu,

Phi Túc giận dữ, đánh mau cực kỳ,

Lòng say dũng cảm ai bì,

Hắn ta sẽ đánh xá gì đồng hoang.                                                           11910

Nơi hai quân sức ngửa ngang,

Hắn ta sẽ đánh tràn lan lũy thành.

Quanh ta con vợ gia đình,

Hãy tin tôi, hãy thủ thành trước tiên,

Bây giờ đêm tối siêu nhiên,

An Sinh bị cản bóng đêm nên ngừng.

Ngày mai giao chiến giữa đồng,

Mắn nay cho kẻ thoát thân sống còn,

Trở về thành lũy Ý Long,

Bao người bỏ xác diều ăn, sói dành.                                                        11920

Tai tôi chẳng muốn sự tình,

Nếu không phải chịu đau lòng xãy ra,

Chi bằng trấn thủ thành ta,

Dày, trơn vững chắc, cổng ra an toàn.

Ngày mai khi lúc bình minh,

Quân ta tên nỏ trên thành chờ trông.

An Sinh có đến mặc lòng,

Bỏ thuyền giao chiến bên thành lũy ta.

Những con tuấn mã xông pha,

Chạy quanh thành quách rồi ra về thuyền.                                          11930

Còn dốc hết sức công thành,

Chớ hòng vô được thành bằng giao tranh.

Chẳng bao giờ hạ Troa Kinh,

Uổng thân loài chó thanh giành thịt ôi.

Hải Tô nhìn xuống trả lời :

Bồ Ly Đa Mạc tôi thời chẳng ưa,

Lời khuyên trở lại thành vua,

Giam mình đóng cửa, chán chưa sự tình !

Trước kia ai cũng nói rằng:

Thành Troa tráng lệ, vàng đồng giàu sang.                                         11940

Giờ đây của cải tang hoang,

Đã tuôn ra hết cho vùng Phi Di, (Phrygie)

Và vùng trú phú Mê Ni,(Méonie)

Đổi trao lương thực, còn chi vàng, đồng.

Vì Thần Vương chẳng giúp lòng,

Nay Thần Vương lại giúp công hộ trì,

Quân ta thắng sắp đuổi đi,

An Kinh ra khỏi biên thùy, biển khơi.

Chớ điên rồ nói những lời,

Dân Troa đã khổ, chẳng ai tán đồng.                                                      11950

Ta không chấp nhận lời bàn,

Nào đây tất cả hãy làm theo tôi :

Theo hàng ăn uống nghỉ ngơi,

Chia phân đơn vị thức thời gát canh.

Nếu ai có lắm lương ăn,

Hãy giao nộp lại dùng chung thân tình.

Thà dành chia xẻ bạn mình,

Còn hơn là để An Kinh cướp dùng.

Ngày mai hồng nắng bình minh,

Quân trang vũ khí sẵn sàng giao tranh.                                                                11960

Bên thuyền hào khí chiến chinh,

Bên thuyền nếu thật An Sinh nguôi hờn,

Chúng ta quyết chí một lòng,

Chiến trường khốn khổ giao tranh chẳng rời.

Ta sẽ đối mặt y thôi,

Dù cho bại thắng, sự đời thương đau,

Ân Gia Lộc giúp như nhau.( Enyalios Thần Chiến)

Khi gieo tang tóc trên đầu đối phương.

Quân Troa điên dại hoan nghênh,

Quán Trí che dấu, chẳng còn sợ nguy.                                                     11970

Hải Tô lầm lạc chẳng hay,

Lời Bồ Ly Mạc thẳng ngay chẳng màng,

Rồi theo đơn vị uống ăn,

Trong khi quân sĩ An Kinh buồn rầu,

Khóc Ban Tuấn suốt đêm thâu,

An Sinh bên bạn khởi đầu khóc than,

Tay sát thủ đặt ngực trần,

Than như sư tử râu bờm rừng xanh,

Bị người săn bắt mất con,

Buồn rầu theo gót đi quanh khắp vùng.                                                 11980

Qua thung lũng tìm dấu chân,

Căm hờn sôi ngút, hận lòng xót thương.

An Sinh nói với ba quân :

Than ôi vô ích, lời từng nói ra,

Trước Mê Tuấn Lộc cha già, (Ménoetios)

Hẹn ngày chiến thắng, người đà yên tâm,

Sẽ mang về xứ Ô Phong (Oponte)

Con người dũng cảm chiến công lẫy lừng,

Hạ thành Troa nhận chiến phần,

Than ôi ! Dớt chẳng cho lòng người mong.                                           11990

Hai ta số phận ghi chung,

Máu ta cùng chảy trên vùng đất Troa,

Và ta nữa, chẳng trở về,

Cha ta Đại Hiệp Pê Lê anh hùng ;

Mẹ ta Thê Túc chờ mong,

Cung đình người đã ngóng trông đợi ngày,

Đất này chôn giữ ta đây,

Ban Tuấn thương hỡi ! ta đây quyết lòng.

Sau anh ta sẽ về cùng,

Lễ tang ma bạn, oán hờn vội đâu.                                                            12000

Trước khi trả được mối thù,

Mang về vũ khí, xách đầu Hải Tô.

Hy sinh bên giàn lửa to,

Mười hai dũng sĩ thành Troa tế thần.

Thọc huyết mới hả nỗi hờn,

Anh nằm bên cạnh thuyền cong mát lòng.

Chung quanh phụ nữ lưng ong,

Troa Yên cùng Đạt Đa Niên lệ tràn,

Tiếng trong thanh khóc ngày đêm,

Những người nô lệ ta mang bao lần.                                                      12010

Gian khổ khi hạ các thành,

Đôi ta sức mạnh ngọn thương đồng dài.

Than rồi bảo với mọi người,

Đặt bên lò lửa vạc nồi ba chân,

Nấu nước nóng ấm lau mình,

Cho thây Ban Tuấn, xác thân máu bùn.

Vệ quân đặt chiếc nồi đun,

Nước đầy, chất củi lửa hồng nung sôi.

Rót pha vào vạc sáng ngời,

Rửa lau sạch sẽ, khắp người dầu hương.                                               12020

Một lớp cao đắp vết thương,

Chín năm gìn giữ nay mang ra dùng.

Đặt lên giường khăn kim hoàng,

Từ đầu chân một áo choàng trắng tinh.

Suốt đêm than khóc An Sinh,

Nguyệt Mi Đông khóc lời buồn thiết tha.

Thần Vương vội nói Hạ Cơ :

Hạ Cơ Thần nữ, nàng đà thành công,

Kích động vực dậy An Sinh,

An Kinh dài tóc hẵn nàng sinh ra.                                                             12030

Đáp lời Ngưu Mục Hạ Cơ :

Cồ Nốt Thần tử, gớm chưa! nói gì ?

Người trần ân oán trả vay,

Tan xương nát thịt phải này ý ta ?

Sao tôi Thần nữ cao xa,

Giống dòng cao quý, vợ vua Thiên Đình,

Giận quân Troa nỗi bất bình,

Mà không giáng được tan tành khổ đau.

Hai Thần còn cải vả nhau,

Thê Túc Thần nữ đã vào Thiên Sơn.                                                          12040

Lâu đài Hoả Thái vàng đồng,

Huy hoàng bất tử, so cùng các cung.

Thần Rèn kiến trúc cho mình,

Thấy Thần Hoả Thái ướt đầm mồ hôi,

Đi quanh ống bể thổi hơi,

Đang còn chế tạo hai mươi vạc đồng.

Sát tường xinh đẹp căn phòng,

Gắn ba chân vạc bánh vàng xe con,

Tự lăn đi đến các thần,

Tự lăn về thật vô cùng xảo tinh.                                                                 12050

Chỉ còn quai chạm sắp thành,

Chỉ còn sửa soạn ráp ràng mà thôi.

Trong khi bận bịu việc thời,

Nữ Thần Ngân Túc đến nơi xưỡng mình.

Sa Bích vấn mái tóc xinh, (Charis)

Vợ Thần Chân Thọt, Thiên Đình lừng danh,

Thấy nàng tay nắm vui mừng,

Gọi tên thân mật thì thầm hỏi han :

Thê Túc Phất Phới Khăn Choàng,*

Việc gì nàng phải thân hành đến đây ?                                                  12060

Nàng, tôi quý nhất cõi này,

Đã lâu rồi có mấy khi đến nhà ?

Vào đây yến tiệc vật quà,

Lễ tân  tiếp đón đậm đà tình thân.

Nữ Thần tôn quý khách thần.

Dắt tay Thê Túc mời lên ngai ngồi.

Gác chân, đinh bạc tuyệt vời,

Gọi chồng, tay khéo, thợ trời lừng danh:

Nữ Thần Thê Túc việc cần,

Chuyện làm để đó hởi chàng ra thôi.                                                       12070

Thần Rèn cất tiếng trả lời:

Quả tình Thần nữ nể vì xưa nay,

Mấy khi nàng mới tới đây,

Cứu tôi sau trận rơi dài đớn đau,

Mẹ tôi, chính mẹ sự nào

Nữ Thần Khuyển Mục gây bao sự tình.*

Dấu tôi thân phận thọt chân,

Khiến tôi tê tái, nỗi lòng đớn đau.

Âu Chi Thê Túc  thương yêu,(Eurynome Thétis)

Bế tôi bên vú ngọt ngào tình thương.                                                     12080

Âu Chi ái nữ Đại Dương,(Océan)

Tấm lòng tử tế luôn luôn với mình.

Chín năm bên các nữ thần,

Tôi đà chế các nữ trang tuyệt vời,

Bao vương miện nét trang đài,

Tràng châu, chuổi ngọc từ nơi Thủy Đình.

Quanh nàng thăm thẳm Đại Dương,

Bọt bay trắng biển vô biên thì thầm.

Chẳng ai hay biết riêng tình,

Thần linh hạ giới ngoài thần cứu tôi.                                                       12090

Thê Túc, Âu Chi nương thôi,

Hôm nay Thê Túc đến nơi cung này,

Trả ơn Thần Nữ Tóc Mây,

Lòng nhân cao cả ra tay nghĩa từ.

Em mang vật báu thiên thu,

Tiếp tân Thần nữ  đền bù tri ân.

Tôi tắt bể dọn đồ đoàn.

Nói rồi cao thấp, Thần Rèn đi ra.

Tay thần bấm nút hiện qua,

Chiếc đe to quái, chân xa chuyển mình.                                                 12100

Ông bể to rời bếp hồng.

Đồ nghề, rương bạc gọn gàng dọn ngay.

Xốp bọt biển lau mặt mày,

Chân tay, cổ lớn, ngực đầy lông đen.

Áo choàng, thần trượng tay cầm,

Thấp cao lê bước đưa chân khỏi phòng.

Các đầy tớ gái bằng vàng,

Đến bên giúp đỡ ông hoàng Thiên Cung.

Y như người thật thanh xuân.

Cũng linh hồn giữa bàng quang trên mình.                                            12110

Có sức mạnh, có âm thanh,

Có Thần tập luyện, dạy thành đã quen,

Họ nâng mình đấng quân vương,

Bước chân vất vã đã dần đến nơi,

Đỡ lên ngai, cạnh khách ngồi.

Ngai vàng lấp lánh, khách mời thần tiên,

Nắm tay Thê Túc gọi nàng:

Hỡi Thần Thê Túc, Nữ Thần Phi Sa.*

Việc gì nàng đến thăm nhà,

Biết bao trân trọng lòng ta kính vời,                                                        12120

Lâu rồi chẳng gặp nhau thôi,

Điều gì nàng muốn, tôi thời làm ngay,

Ít ra trong khả năng này,

Vật quà khôn khéo riêng tay giúp nàng.

Thê Túc nước mắt ngập tràn :

Hỡi Thần Hoả Thái cõi thần Thiên Cung,

Riêng tôi cay đắng đau buồn,

Mà Thần Vương đã dành phần cho tôi,

Thần duy nhất nơi biển trời,

Ép duyên tôi với một người trần gian.                                                     12130

Âu Xích Pê Lê gối chăn,

Mà lòng miễn cưỡng trần tâm u buồn,

Con người già cỗi cõi trần,

Đang nằm bại liệt trong cung cuối đời,

Còn bao âu lo cho tôi,

Dớt cho sinh trưởng một người con trai,

Giỏi hơn hết các anh tài,

Mọc như cây vút cao trời thanh xuân.

Tôi chăm cây vườn đồi xanh,

Gửi đi chiến trận thuyền cong vẫy vùng.                                                               12140

Ý Long đánh với Troa quân,

Sẽ không còn đón ngày con trở về,

Trong cung đình của Pê Lê.

Giờ đây trong lúc xa quê chiến trường,

Dưới trần gian thấy ánh dương,

Mà lòng đầy nỗi đau thương cuộc đời.

Biết làm sao giúp con tôi,

Danh dự xúc phạm, hồn rồi héo hon,

Một giai nhân con yêu thương,

Món quà tặng phẩm chiến trường quang vinh.                                 12150

An Gia quyền thế tranh giành,

Con tôi giận muốn An Kinh tơi bời.

Thần Vương đã giúp cho tôi,

Quân Troa dồn đánh tận nơi chiến thuyền.

An Kinh cầu khẩn An Sinh,

Tướng quân, bô lão tận tình thiết tha,

Hứa rằng sẽ tặng bao quà,

Nó đà từ chối, chẳng sa họa vào.

Cho bạn Ban Tuấn tâm giao,

Cho mượn vũ khí dự vào chiến chinh.                                                     12160

Dẫn quân đông đảo của mình,

Đuổi địch quân đến cổng thành Khuê môn (Scée)

Kinh thành sẽ phá chẳng còn,

Nếu An Long chẳng gây nên họa này,

Giết chết Ban Tuấn họa tai !

Cho Hải Tô thắng sáng ngời quang vinh.

Thế nên tôi đến nghĩa tình,

Cúi đầu bên gối, giúp giùm hôm nay,

Ngài rèn cho chiếc khiên tay,

Mũ đồng và  giáp  trụ dày đến chân.                                                       12170

Bởi vì vũ khí tùy thân,

Bạn con  mất sạch bỏ thân chiến trường.

Bạn bị  giết nơi trận tiền,

Con tôi thương khóc bạn hiền thiết tha.

Vị Thần Chân Thọt thở ra :

Can trường lên, chớ lo xa đau buồn,

Ước mong tôi tránh con nàng,

Số phần cái chết đáng nguyền tới đây.

Hắn sẽ có vũ khí này,

Tuyệt vời khí giới mà người nào trông.                                                   12180

Cũng kinh hồn thấy lạ lùng,

Khắp trần gian chẳng ai nhìn giáp khiên.

Nói rồi Thần đến xưỡng đình,

Kề bên ống bể, lệnh thần truyền vô.

Hai mươi bể gió vào lò,

Luồng hơi mạnh nhẹ tay cơ khí thần,

Tay Thần Hỏa Thái làm nhanh,

Đồng rắn, thép bạc, ánh vàng thiên kim.

Đặt lên đe lớn rộng viền,

Rồi đưa búa tạ tay kìm vang vang.                                                             12190

Ban đầu Thần đúc tấm khiên,

Lớn to chắc chắn, dọc ngang, chạm vành.

Ba đường tròn sáng long lanh,

Một dây xích bạc sáng trưng đeo vào.

Mặt khiên năm tấm ghép nhau,

Tay thần Hỏa Thái chạm nhiều hoa văn.

Nghệ thuật thông thái vô cùng,

Giữa trời đất biển trăng rằm nguy nga.

Muôn vì tinh tú như hoa,

Thất Tinh, Ngưu Đẩu, Sao Xa, Lục Điền.                                                  12200

Định Tinh  riêng đứng một mình,

Đại Hùng riêng chẳng tắm dòng Đại Dương.

Hai vòng thành đẹp nhân quần,

Một vòng đám cưới tiệc tùng liên hoan.

Rể dâu phòng thắp đuốc hồng,

Cả thành phố đến vang lừng đó đây,

Thanh niên khiêu vũ cuồng quay,

Sáo đàn vang vẳng mê say các nàng,

Đám đông tụ tập quảng trường,

Một cuộc cải cọ bất thường say mê.                                                        12210

Hai người tranh chấp nhau về,

Có, không, một món tiền thuê giết người.

Một người : trả hết xong xuôi,

Và tuyên bố vậy, có lời chứng nhân.

Người khác lại khẳng định rằng :

Mình chưa hề nhận, cũng nhân chứng này.

Dân gào, binh đó, chê đây,

Các chàng cảnh vệ ra tay giữ gìn,

Các lão chức sắc họp bàn,

Cầm cây ngôn trượng, trên bàn đá thiêng.*                                         12220

Trao cây ngôn trượng lệnh truyền,

Một truyền, lệnh sứ oang oang cất lời.

Rồi trao ngôn trượng từng người,

Tỏ bày ý kiến cho lời xử phân,

Giữa bàn thiêng hai lạng vàng,

Thưởng người phân định hoàn toàn thực trung.

Vòng hai là bãi chiến trường,

Quanh thành hai đội giáo gươm sáng ngời.

Quân vây thương thuyết chọn thời,

Phá thành hoặc phải chia đôi của tiền.                                                    12230

Quân trong thành chẳng nhượng liền,

Họ còn mai phục đánh quân bất ngờ.

Trong thành con, vợ, già nua,

Thanh niên bảo vệ hơn thua với thù.

Quán Trí, An Thiết dẫn đầu,

Sáng ngời vũ khí to cao đẹp người.

Dễ dàng nhận thấy ra thôi,

Bởi vì dưới họ quân người nhỏ hơn.

Ở nơi phục kích ven sông,

Một đàn súc vật uống ăn trại đồi.                                                              12240

Dấu mình vũ khí sáng ngời,

Đặt xa đàn thú hai người gát canh,

Đàn cừu, bò mộng sừng cong,

Bổng đâu, từng lũ, từng đàn đến nơi.

Hai chàng mục tử đang ngồi,

Say sưa trầm bỗng chơi vơi tiếng kèn,

Chẳng hay mắc phải bẩy dăng,

Một đoàn quân bỗng xông lên nhất tề.

Cắt chia lùa lũ bò về,

Giết hai mục tử  u mê vô tình.                                                                    12250

Đàn bò kêu rống chung quanh,

Đoàn quân xung kích, hội đồng trung quân,

Xe lên vó ngựa câu lồng,

Đến ngay giáp trận, bờ sông chiến trường,

Hai bên với giáo gươm đồng,

Đâm nhau chiến địa hổn mang thét gào,

Thần Bất Hòa, Thần Ồn Ào,

Thần linh chết chóc kéo vào tử vong.

Người còn thương tích lôi chân,

Các  thần đẫm máu người trần thương đau.                                         12260

Các thần chen chúc bên nhau,

Giao tranh, co kéo lao đao thi hài.

Thần Hỏa Thái chạm khiên vai,

Một vùng đất mới lúa khoai xới cày,

Thợ cày vỡ đất đó đây,

Kẻ lui về nghỉ rót đầy rượu thơm,

Ngọt như mật, chủ thưởng phần,

Uống rồi nhanh chóng về bên luống cày,

Mong xong thửa ruộng hôm nay,

Đất màu đen xẩm, khắc tay nét vàng.                                                     12270

Thật là kỳ diệu công trình,

Thần Hỏa Thái khắc đất phong công hầu,

Cầm liềm thợ gặt nối nhau,

Lúa từng đống dọc luống sâu chất đầy,

Người bó lúa đứng cột dây,

Phía sau mấy trẻ, nhặt tay còn cầm.

Vị Vua giữa họ lặng câm,

Tay cầm vương trượng vui trong luống cày.*

Thị vệ dưới gốc cây sồi,

Cạnh bên sửa soạn mọi người bữa trưa.                                                12280

Tế bò, cắt thịt, lột da,

Mấy bà làm bánh bột pha trắng ngần,

Thần Hỏa chạm vườn nho xinh,

Nắng vàng chín mộng đen chùm nho thơm.

Đong đưa treo thẳng giữa giàn,

Dựng hàng trụ bạc, hào xanh thẩm màu.

Dọc vườn lưới kẻm ngăn rào,

Một đường mòn nhỏ dẫn vào, người mang,

Thanh niên nam nữ rộn ràng,

Giỏ đan trái ngọt, dịu dàng mật ong.                                                        12290

Có em ôm chiếc hồ cầm,

Dạo đầu một khúc cung đàn du dương.

Hát bài Ly Nốt bi thương.*

Giọng em yếu ớt êm đềm tiếng ca,

Thanh niên nhún nhẩy như hoa,

Nhịp chân trên đất, giao thoa nhịp nhàng,

Chạm bò sừng thẳng một đàn,

Bò vàng, bạc bỏ trại phân vào đồng.

Bờ sông lao sậy cong mình,

Bốn chàng mục tử, chín con chó vàng,                                                    12300

Hai con sư tử kinh hoàng,

Vồ con bò mộng rống càng lôi đi.

Chó bầy đuổi với chàng trai,

Hai con sư tử đã nhai xé mề,

Ruột gan ăn sạch máu me,

Mục đồng thúc chó, nhưng hề dám đâu.

Đứng xa mà sủa kêu gào,

Chỉ là vô ích, lòng nào xót xa,

Thần chạm một cánh đồi hoa,

Bên thung lũng đẹp nên thơ lượn dòng.                                                                12310

Một đàn cừu nhỏ trắng tinh,

Trại chuồng mái  lợp, nối liền công viên,

Thần chạm ca đoàn thanh niên,

Kinh thành Nốt Sốt huy hoàng ngày xưa.*

Như Đề Đan chạm bệ hoa,*

Cho A Ri An đẹp ngọc ngà tóc xinh.

Tuổi xuân đáng giá ngàn vàng,*

Nắm tay nhảy múa chung quanh nhân tình.

Gái áo vải bông mịn màng,

Trai mặc áo chẻn, gọn gàng may thêu.                                                    12320

Long lanh đầu óng ánh dầu,

Các cô nàng đội vòng cầu hoa xinh.

Thanh niên lủng lẳng bên mình,

Một vòng dây bạc, dao vàng đeo bên.

Vòng quay lượn bước êm êm,

Bước chân phơi phới êm đềm như trôi.

Như anh thợ gốm giỏi ngồi,

Nắm bàn quay thử xem thời tốt không?

Hai đoàn giáp mặt ngược dòng,

Đám đông xúm lại hân hoan đón mừng.                                 12330

Giữa dòng, du tử thánh thần,

Nấn dây đàn hát cung cầm mê say.

Hai chàng đánh nhịp trống tay.

Quanh khiên lại khắc sông dài Đại Dương.*

Sức vô biên vòng cuối cùng,

Tấm khiên hoàn hảo tuyệt trần luyện tôi.

Lại rèn áo giáp sáng ngời,

Long lanh như ngọn lửa tươi sáng hồng.

Rồi đúc thêm mũ trụ đồng,

Mũ dày ôm sát thái dương vững vàng.                                                   12340

Chóp đỉnh gắn một chòm lông,

Chuôi vàng tuyệt diệu long lanh trang đài.

Rèn chân giáp trụ một đôi,

Thiếc mềm óng ánh sát người vừa chân.

Sau khi vũ khí đã xong,

Thần Rèn danh tiếng to tròn cánh tay.

Rước Thần Thê Túc trao ngay,

Giả từ Thần nữ tung bay mây ngàn.

Nhanh như chim cắt bay nhanh,

Từ trên đỉnh tuyết Thiên Sơn xuống trần.                                             12350

Tay mang vũ khí long lanh,

Từ Thần Hỏa Thái tay thần làm nên.

(Còn tiếp)

Kỳ tới:  THI CA KHÚC XIX. ACHILLE  NGUÔI  GIẬN (câu 12353 đến 12872)

Sử Thi Iliade Thi hào Homère. quyển 3. Nhất Uyên Phạm  Trọng Chánh chuyển ngữ thơ lục bát. Nxb Khuê Văn.  Paris 2011. bản nhuận sắc phổ biến internet 2017.

CHÚ THÍCH:

11857 Homère gọi Achille bằng, công tử Pélé và còn Eacide là tên ông nội lập ra triều đại.

11967. Enyalios Ân Gia Lộc một tên khác của Arès Thần Chiến.

12059 Thétis danh hiệu Ngân Túc (Chân Bạc), Phất Phới Khăn Choàng. Nữ Thần Phi Sa (câu 12118.)

1276: Héra danh hiệu Ngưu Mục, Mắt Bò Cái nhưng Héphaistos giận mẹ gọi là Mắt Chó, Khuyển Mục.

12220. Hy Lạp thời cổ đại để tránh việc mọi người cùng nói không ai nghe ai, người được nói được chủ tọa trao cây ngôn trượng.

12278  Vương trượng là cây gậy sơn khắc tượng trưng uy quyền nhà vua.

12293 Linos: khúc hát thôn dã về cái chết của con Apollon và Uranie một trong chín nàng Muse.

12314 Cnossos: thủ phủ đảo Crète.

12315 Dédale kiến trúc sư Mê cung Cnossos.

12317. Nghìn vàng nguyên tác:  giá trị bằng nhiều bò đực. Nguyên tác nhiều câu bị mất tôi dựa vào thần thoại thiết lập lại. Dédale xây mê cung Labyrinthe để nhốt Ngưu nhân Minotaure. Arian công chúa con vua Crète yêu Thésée cho chàng sợi dây len để dẫn đường vào mê cung. Thésée giết Minautaure giải phóng 14 thanh niên thiếu nữ được tự do họ múa hát chung quanh Ariane và Thésée, Dédal có khắc bệ đá đoàn ca múa này.

12334. Thời  Cổ Đại Hy Lạp cho rằng Đại Dương là một con sông lớn bao quanh mặt đất.