💚💖💚

Trịnh Công Sơn và tôi


I.  Trịnh Công Sơn: một thiên tài...
...
Trịnh Công Sơn là một thiên tài được may mắn. Như một bông hoa quí được chọn từ một vùng đất mà nẩy mầm.

Thử xem: Nếu ông được sinh ra ở miền Bắc, thì chắc chắn sẽ chẳng có bao giờ có Trịnh Công Sơn, như chẳng bao giờ có thêm những sáng tác của Văn Cao, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Nguyễn Tuân mà ta ngưỡng mộ như trong thời tiền chiến. Hoặc nếu có chăng, thì nhạc ông sẽ như thơ Tố Hữu, càng làm say máu căm thù trong buồng tim buồng phổi của tuổi trẻ miền Bắc.

Bởi vì, làm sao miền Bắc có thể chấp nhận Gia tài của mẹ, Ca khúc da vàng, Nỗi buồn nội chiến, hay những bản nhạc tình đầy ủy mị, lãng mạn, không một chút gì đảng tính…

Hoặc Trịnh Công Sơn sẽ điên hay sẽ tự sát hoặc “sinh Bắc tử Nam” không biết chừng.

Trịnh Công Sơn phải cám ơn miền Nam. Miền Nam mới có thể "yêu ai cứ bảo là yêu và ghét ai cứ bảo là ghét". Miền Nam mới có thể giúp ông tìm thấy Diễm xưa, thấy Hạ trắng, thấy Tình nhớ... Miền Nam mới giúp ông biết được người Mẹ da vàng, Gia tài của mẹ… Chỉ có miền Nam mới có diều hâu, phản chiến, yêu Mỹ chống Mỹ, chấp nhận chiến tranh hay không chấp nhận chiến tranh. Chỉ có miền Nam chim mới được nghe hót thay vì những lời thống thiết trong ao đầm của loài ểnh ương.

Chỉ có miền Nam văn học nghệ thuật mới phục vụ cho con người, vì con người thay vì cho đảng, cho nhân vật thần thánh. Chỉ có miền Nam mới biết trân quí những hạt ngọc, những bông hoa quí. Chỉ có miền Nam mới dung dưởng những thiên tài… Chỉ có miền Nam mới tôn vinh Trịnh Công Sơn, chứ không phải tôn vinh Stalin như trong thơ Tố Hữu…

Đối với tôi,  nếu một lần  tôi cám ơn Trịnh Công Sơn - đã thay tôi nói giùm tiếng lòng của tôi, trái tim của tôi trong thời chiến tranh  - thì cả trăm ngàn lần tôi phải cám ơn miền Nam của tôi.

Dù mang cặp kính dày làm lính thám kích, dù tuổi trẻ bị bầm dập tả tơi bởi lịch sử, nhưng ít ra, tôi được viết thả dàn. Không ai có quyền ra chỉ thị tôi phải viết thế này thế nọ.

Cũng như không ai có quyền cấm cản Trịnh Công Sơn mang đàn để cất lên những lời thống thiết của thân phận người VN giữa lúc trùng trùng điệp điệp đại pháo xe tăng binh đoản vượt Trường Sơn hướng về miền Nam.

Cám ơn miền Nam đã sản sinh ra những người mang tên “Sơn” tài hoa , như Trịnh Công Sơn, Nguyễn Đức Sơn, Nguyễn Bắc Sơn để tôi có thể tự hào là may mắn được sinh ra và lớn lên tại miền Nam.
...

II. Những ngày với Trịnh Công Sơn

Trong những lần dưỡng quân,  chúng tôi hay chọn quán này là chỗ để trở về, vì nó là quán đầu tiên trong thành phố mở nhạc Trịnh Công Sơn.. Chúng tôi đến đấy, với ly cà phê đắng, với khói thuốc quyện tròn, để tâm hồn cùng rưng rưng theo những cơn mưa của Trịnh Công Sơn. Tuổi trẻ dường như trở thành một bộ lạc, về đây để nhìn lại phận mình. Phía sau quầy cô hàng ngồi bất động, một phần mái tóc che khuất con mắt dưới ánh đèn mờ ảo. Chẳng còn nghe tiếng la ó hét hò thường lệ mỗi khi chúng tôi vào quán như kiểu Nguyễn Bắc Sơn: "Mai ta đụng trận may còn sống/ Về ghé Sông Mao phá phách chơi"… mà trái lại là một nỗi im lặng đến bật khóc. Không ai bắt chúng tôi phải yêu nhạc Trịnh Công Sơn, nhưng chúng tôi đã tìm qua đấy những chuyên chở của tuổi trẻ. Có ai không, hở ? Ai nói hộ cho thế hệ chúng tôi, một thế hệ khi mở mắt chào đời đã thấy chiến tranh loạn lạc, rồi lớn lên phải bị còng vào chân vào tay một bản án vô hình của lịch sử. Nói như nhà văn Lữ Kiều: "Lịch sử chọn chúng tôi. Chúng tôi không chọn lịch sử". Hay nói cách khác: Chiến tranh chọn chúng tôi, chúng tôi không chọn chiến tranh.

Trịnh Công Sơn là một trong số người hiếm hoi nói hộ ấy.

Ông nói hộ bằng Tình Nhớ, Diễm Xưa, Như Cánh Vạc Bay, Nhìn Những Mùa Thu Đi, Ướt Mi, Phôi Pha… Và ông khóc dùm chúng tôi bằng Gia Tài Của Mẹ…

Tuy nhiên, ông chỉ đứng trong thành phố nghe "đại bác đêm đêm vọng về" để ôm mặt. Còn chúng tôi thì ở trong cuộc, ôm mặt, ôm tim cả trăm lần hơn thế nữa.
Người ta bảo nhạc Trịnh Công Sơn đã mang đầy nước mắt. Đúng. Nhưng nói nhạc Trịnh Công Sơn như tiếng sáo Trương Lương làm cho cả thế hệ phải chán nản chiến tranh, buông súng, bỏ ngũ thì  có lẽ hơi quá lời chăng?

Không phải nhạc Trịnh Công Sơn vọng về trong đêm khi nằm trên gò mả hay dưới kênh rạch, trắng mắt trong những chuỵến tiền đồn hay phục kích,  làm ta thấy chán nản, mà nghĩ đến cách bắn vào ngón tay bóp cò súng hay hy sinh bàn chân.
 
𝑴𝐚̀ 𝐭𝒓𝐚́𝒊 𝒍𝐚̣𝒊 𝒍𝐚̀ 𝐭𝒊𝐞̂́𝒏𝐠 𝐧𝒉𝐚̣𝒄 𝒏𝐡𝒂̉𝐲 đ𝒂̂̀𝐦 𝐯𝒐̣𝐧𝒈 𝓿𝓮̂̀ 𝐤𝒉𝐢 𝐦𝒂̂́𝐭 𝐤𝒉𝐢 𝐜𝒐̀𝐧 𝐭𝒖̛̀ 𝒕𝐡𝒂̀𝐧𝒉 𝒑𝐡𝒐̂́ 𝒉𝐚𝒚  𝐁𝒐̣̂ 𝒕𝐮̛ 𝐥𝒆̣̂𝐧𝒉… 𝑫𝐮̀ 𝐛𝒂̀𝐢 𝐧𝒉𝐚̣𝒄 𝒍𝐚̀  𝑳𝐢́𝒏𝐡 𝐌𝒂̀ 𝑬𝐦 𝐡𝒂𝐲 𝐍𝒈𝐮̛𝒐̛̀𝐢 𝐎̛̉ 𝐋𝒂̣𝐢 𝐂𝒉𝐚𝒓𝐥𝒊𝐞 𝐡𝒂𝐲 𝐀𝒏𝐡 𝐊𝒉𝐨̂𝒏𝐠 𝐂𝒉𝐞̂́𝒕 Đ𝐚̂𝒖 𝑨𝐧𝒉… 𝐓𝒓𝐨𝒏𝐠 đ𝒆̂𝐦, 𝒕𝐢𝒆̂́𝐧𝒈 𝒈𝐢𝒐́ 𝒂̂𝐦 𝐭𝒚 đ𝐢̣𝒂 𝒏𝐠𝒖̣𝐜 𝐱𝒆𝐧 𝐥𝒂̂̃𝐧 𝐚̂𝒎 𝒗𝐨̣𝒏𝐠 đ𝒊̃ 𝒕𝐡𝒐̉𝐚, 𝒗𝐨̂ 𝐭𝒂̂𝐦 𝐭𝒖̛̀ 𝒕𝐡𝒂̀𝐧𝒉 𝒑𝐡𝒐̂́ 𝒂̆𝐧 𝐜𝒉𝐨̛𝒊, 𝐥𝒂̀𝐦 𝐭𝒊𝐦 𝐧𝒈𝐮̛𝒐̛̀𝐢 𝐥𝒊́𝐧𝒉 𝒏𝐡𝒖̛ 𝒏𝐡𝒐́𝐢 𝐥𝒆̂𝐧, 𝒍𝐨̀𝒏𝐠 𝐧𝒈𝐮̛𝒐̛̀𝐢 𝐥𝒊́𝐧𝒉 𝒔𝐨̂𝒊 𝒔𝐮̣𝒄, 𝐜𝒐́ 𝒌𝐡𝒊 đ𝐚𝒖 đ𝐨̛́𝒏 𝒌𝐡𝒊 𝒏𝐡𝒂̣̂𝐧 𝐫𝒂 𝒍𝐲́ 𝐭𝒖̛𝐨̛̉𝒏𝐠 𝐜𝒖̉𝐚 𝐦𝒊̀𝐧𝒉 𝒑𝐡𝒂̉𝐢 𝐭𝒂𝐧 𝐯𝒐̛̃…

TRẦN HOÀI THƯ